TVP Dokument Wtorek, 19.07.2022 06:00 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - POŻĄDANE ŻĄDŁA Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Trudno o ważniejszych i pracowitszych współtwórców różnorodności biologicznej, jak pszczoły. Bohaterem tego odcinka jest prof. Jerzy Demetraki - paleolog, naukowiec zajmujący się genetyką pszczół miodnych. Teren Polski jest naturalnym siedliskiem rasy pszczół rodzimych określonej jako środkowoeuropejska. Populacja pszczół linii M Północna wywodzi się od pszczół miejscowych utrzymywanych i selekcjonowanych w naturalnych warunkach klimatyczno - pożytkowych północnej Polski. Zachowała ona wiele ważnych cech, z których najistotniejsze to: tworzenie małych i średnich rodzin na zimę, co wiąże się z mniejszym zużyciem pokarmu w czasie zimy, ponadto większa odporność na choroby; szybki i dynamiczny rozwój wiosenny, następujący wraz z ustabilizowaniem się pogody; zdolność do wykorzystania różnorodnych pożytków (nawet bardzo ubogich). 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.IV - ODC. 38 ŁÓDŹ FILMOWA Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Nie byłoby polskiego kina bez miasta, które określa się mianem Hollyłódź. Dlatego Radosław Kotarski przybywa do Łodzi, gdzie poznaje tajniki historycznych produkcji filmowych. Przygląda się temu, jak tworzono filmy fabularne, gdzie wyświetlano pierwsze ruchome obrazy i tworzy własną animację w legendarnym studiu Se - Ma - For. Będzie to podróż pełna dawnych, filmowych wspomnień. 07:00 NOTACJE - RUTA WERMUTH - BURAK. NIE MÓWIŁAM, ŻE JESTEM ŻYDÓWKĄ Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2008 Autor: Krzysztof Tadej Rut Wermuth urodziła się w Kołomyi w rodzinie żydowskiej. Jako dziecko cudem ocalała z transportu jadącego do obozu koncentracyjnego. Wojnę spędziła na robotach w Niemczech, udając, że nie jest Żydówką i posługując się sfałszowanymi papierami. Na koniec, po długich poszukiwaniach, odnalazła brata, którego nie widziała ponad pięćdziesiąt lat. 07:10 NOTACJE - ADAM STANISŁAW GÓRNY. OBRAZY Z PIEKŁA Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2008 Autor: Małgorzata Imielska Adam Stanisław Górny urodził się 17 maja 1925 roku. Kiedy wybuchła II wojna światowa i wkroczyli Niemcy, był świadkiem wielu potwornych zbrodni. Jako nastolatek zawsze chciał być tam, gdzie coś się działo. Mieszkał tuż obok getta, blisko zamku, gdzie Niemcy urządzili więzienie i siedzibę gestapo. Z okna swojego bloku widział rozstrzeliwanych ludzi. 07:25 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 37 WAŁCZ Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek Tomasz Bednarek odwiedza Wałcz - miasto położone pomiędzy dwoma malowniczymi jeziorami. Wyjątkowe walory przyrodnicze przyciągają nie tylko turystów, ale i wioślarzy oraz wędkarzy. Sportowców można tu spotkać na każdym kroku, trenują w Ośrodku Przygotowań Olimpijskich, a najsłynniejszych uhonorowano w Alei Gwiazd Sportu. Wałcz zachwyca pięknym rynkiem, dobrze zachowanymi zabytkami architektonicznymi oraz pozostałościami dawnych fortyfikacji. Warto też odwiedzić pobliskie, maleńkie miasto Tuczno, gdzie zachował się w dobrym stanie zamek jedyny na całej Ziemi Wałeckiej. Wałcz i okolice to raj dla sportowców i wszystkich szukających dobrego miejsca do aktywnego wypoczynku. Miasto przyciąga jak magnes pasjonatów historii i poszukiwaczy przygód, bo naprawdę nie brak tu atrakcji. 07:50 PRZYRODNIK NA TROPIE - ODC. 4 - ŁĄTKA DZIEWECZKA Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz: Łukasz Bożycki Prowadzący: Łukasz Bożycki W Polsce możemy spotkać aż 74 gatunki ważek. Ważki charakteryzują się doskonałą umiejętnością latania: poruszają się w powietrzu niezwykle szybko, rozwijając prędkość około 100 długości ciała na sekundę. To oznacza, że gdyby prowadzący "Przyrodnika na tropie" Łukasz Bożycki był ważką, to latałby z prędkością 180 m/s, czyli około 650 km/h. Bohaterką tego odcinka będzie łątka dzieweczka, jedna z najliczniejszych polskich ważek. Opowiemy także o zauszniku, tygrzyku, jaskółkach brzegówkach i tysiącach komarów. 08:20 ZIEMIA - PODWODNY ŚWIAT - CZ. 14. KORALOWE JASKINIE I MANTY RAY Cykl dokumentalny, 43 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wodna Świątynia na Bali została wzniesiona ludzką ręką. Są jednak zwierzęta, które potrafią budować niezwykle okazałe podwodne konstrukcje, wielkością przyćmiewające dzieła człowieka. Film przybliży proces ich powstawania, a także zabierze widza na niezwykłe spotkanie z ogromnymi manta ray - królami podwodnego nieba. 09:05 DZIKA PÓŁNOC - ODC. 1 LAS (WILD NORTH EP. 1 THE FOREST) Serial dokumentalny, 51 min, Dania, 2015 Reżyseria: Arne Naevra, Torgeir Lande Seria dokumentalna o dzikiej, dalekiej północy. Odcinek pierwszy opowiada o lasach, gdzie poznamy samicę niedźwiedzia wraz z trzema młodymi niedźwiadkami wychowującymi się w tym trudnym środowisku. Na skraju lasu będziemy obserwować potężnego łosia na rykowisku. Ale jeszcze rzadszy widok to zaloty potężnych ptaków. Z pokrytych bujną zielenią lasów, przez góry, lodowce i wybrzeże Norwegii - po zimną, arktyczną Północ dalekich wysp Swalbardu w Morzu Barentsa. To najdalej wysunięty na północ kraniec Europy. Przetrwać tu mogą tylko mistrzowie, którzy wiedzą, jak się znaleźć w takich warunkach. Stworzenia Skandynawii są płochliwe i trudne do namierzenia. Wieki polowań i połowów zniszczyły zaufanie do człowieka, więc zbliżenie się do nich to wyjątkowe wyzwanie. Tym razem udało się po raz pierwszy ukazać z bliska sekretne życie dzikiej przyrody Północy. Od kilku lat fotografowie Arne Nvra i Torgeir Beck Lande filmują nieznaną, dziką naturę Skandynawii. Wymaga to nowych technologii i ogromnej cierpliwości. Skandynawię pokrywa wiele pasm górskich i lasów. 10:05 MAGICZNY MAGHREB - ODC. 4 WYBRZEŻE ALGIERII (MAGNIFICENT MAGHREB / MAGISCHER MAGHREB EP. 4 ALGERIA (WESTERN MEDITERRANEAN COAST)) Cykl dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Heike Nikolaus W odcinku czwartym wybierzemy się na wybrzeże Algierii, która leży w basenie Morza Śródziemnego. Algieria to największy kraj Afryki, w ponad 80% pokrywa ją pustynia. Większość spośród 43 milionów ludności zamieszkuje rejon wybrzeża Morza Śródziemnego. Pustynia sięga czasem nawet do morza. Na liczącym 1200 kilometrów długości wybrzeżu spotykamy samotne zatoki, bajeczne plaże i widowiskowe skaliste krajobrazy. Jego charakter kształtują wzniesienia gór Atlas. Morze zapewnia łagodny klimat i pożywienie dla zwierząt i ludzi. Regularnie przepływają tędy ogromne ławice sardynek, najczęściej w pobliżu brzegu, dlatego łatwo je łowić. Nic dziwnego, że te małe rybki należą do kulinarnych specjalności kraju. Targ rybny w Algierze otwiera się o czwartej rano. Tu trafia świeży połów. Park Narodowy Al - Kala w północno - wschodniej Algierii to olbrzymi obszar mokradeł z sześcioma jeziorami słodkowodnymi, obecnie rezerwat biosfery UNESCO, unikalny ekosystem w obszarze Morza Śródziemnego. 11:05 PIERWSZY KROK Reportaż, 25 min, Polska, 1978 Scenariusz: Michał Dąbrowski, Aleksander Gosk Przygotowania młodzieży szkolnej do pracy na żaglowcu "Dar Pomorza" oraz ich pierwszy rejs na tej fregacie. Po raz drugi w przygotowaniach do sezonu biorą udział uczniowie gdańskiego liceum zawodowego, harcerze, którzy trafiają tu poprzez Centrum Wychowania Morskiego i Wodnego w Gdyni oraz jungowie Bractwa Żelaznej Szekli. Młodzież, podzielona na trzy wachty, przebywa na statku i uczy się żeglarskiego rzemiosła. Każdy uczestniczy w ćwiczeniach i pracach podkładowych na statku. Młodzi ludzie ćwiczą wiosłowanie na łodziach ratunkowych, chodzenie po masztach, ściąganie i rozwijanie żagli. Pełnią też służbę w kuchni oraz malują elementy statku. Po trzech tygodniach fregata "Dar Pomorza" wraz z młodą załogą wypływa w rejs. Młodzi ludzie wykorzystają w praktyce to, czego nauczyli się wcześniej. 11:40 ROLA ŻYCIA - ALEKSANDRA GÓRSKA Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Scenariusz: Małgorzata Tytus Prowadzący: Laura Łącz Program realizowany z myślą o audiowizualnym archiwum teatru i filmu polskiego oraz stwarzaniu polskim aktorom właściwej formy promocji ich twórczości w mediach. W Polsce obecnie czynnych zawodowo jest około 5 tysięcy dyplomowanych aktorów i aktorek. Są wśród nich gwiazdy, są młodzi ludzie, którzy dopiero zaczynają kariery, są też tacy, którzy nie potrafią przebić się do aktorskiej ekstraklasy i tacy, którzy lata świetności mają już za sobą. W programie spotkamy się z przedstawicielami wszystkich tych grup, by przekonać się, jak z różnych perspektyw i doświadczeń wygląda ten, wbrew pozorom, trudny zawód. Celem programu jest także promocja polskich teatrów i ich repertuaru. 12:10 ROLA ŻYCIA - KRZYSZTOF JANCZAR Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Scenariusz: Małgorzata Tytus Prowadzący: Laura Łącz Program realizowany z myślą o audiowizualnym archiwum teatru i filmu polskiego oraz stwarzaniu polskim aktorom właściwej formy promocji ich twórczości w mediach. W Polsce obecnie czynnych zawodowo jest około 5 tysięcy dyplomowanych aktorów i aktorek. Są wśród nich gwiazdy, są młodzi ludzie, którzy dopiero zaczynają kariery, są też tacy, którzy nie potrafią przebić się do aktorskiej ekstraklasy i tacy, którzy lata świetności mają już za sobą. W programie spotkamy się z przedstawicielami wszystkich tych grup, by przekonać się, jak z różnych perspektyw i doświadczeń wygląda ten, wbrew pozorom, trudny zawód. Celem programu jest także promocja polskich teatrów i ich repertuaru. 12:35 DEFILADA Film dokumentalny, 60 min, Polska, 1989 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Fidyk Zdjęcia: Mikołaj Nesterowicz, Krzysztof Kalukin Film "Defilada" został doceniony przez widzów i krytyków, o czym świadczą liczne nagrody: Prix Italia, 1989; Lipsk - Grand Prix, 1989; Srebrny Lajkonik, 1989; Mannheim - Złoty Dukat, 1989; Złoty Ekran, 1989. Andrzej Fidyk (ur. 1953 r.), absolwent Handlu Zagranicznego SGPiS zrealizował ponad 30 filmów dokumentalnych, wiele z nich otrzymało prestiżowe nagrody w kraju i za granicą. "Defilada" ukazuje Koreańską Republikę Ludowo - Demokratyczną w momencie obchodów 40. rocznicy jej istnienia. Uroczystości zbiegły się w czasie z olimpiadą w Seulu. Władze komunistyczne postawiły sobie za cel zorganizowanie święta narodowego tak, by siłą wyrazu i rozmachem przyćmiło światowe święto sportu. Z jakim rezultatem? O tym właśnie opowiada film Andrzeja Fidyka. Autor dokumentuje przebieg uroczystości, niezliczoną masę ludzi ubóstwiających swojego wodza, oraz filmuje to tylko, co chcieli pokazać Koreańczycy. Nie zamieszcza własnych komentarzy. Pozwala, by obraz mówił sam za siebie. Właśnie ta powściągliwość wydaje się być siłą filmu: same fakty kreują wrażenia odbiorcy. Ci ludzie wierzą w sens tego, co robią, autentyczną czcią otaczają swego wielkiego przywódcę. Zdaniem Krzysztofa Kalukina, operatora filmu, "Problem polega na tym, że oni są kompletnie odcięci od świata. Telewizja nie pokazuje niczego, co dzieje się na świecie z wyjątkiem krajów, z którymi Korea jest zaprzyjaźniona. Oni wierzą, że u nich jest najlepiej. Wychować takie społeczeństwo, to wielka sztuka". Z ekranu tchnie magia siły, dyscypliny, tłumu. Dla Europejczyka jest to również swojski obraz, z tą różnicą, że to, co widzi na ekranie, ogląda jak relikt, ocenia poprzez pryzmat zmian, jakie zaszły w ostatnich latach w środkowowschodniej Europie. Niezależnie od położenia geograficznego, totalitaryzm ma wszędzie tę samą twarz. 13:45 DZIKA PÓŁNOC - ODC. 2 GÓRY (WILD NORTH EP. 2 THE MOUNTAINS) Serial dokumentalny, 51 min, Dania, 2015 Reżyseria: Arne Naevra, Torgeir Lande Seria dokumentalna o dzikiej, dalekiej północy. Odcinek drugi opowiada o potężnych górach północnego krańca Europy, które wydają się bajecznie piękne, lecz dla dzikich stworzeń, które mają tu swój dom, to najtrudniejsze miejsce pod słońcem. Niemniej - dostosowują się do warunków w górach na dalekiej północy i żyją w zgodzie z naturą i zmianami pór roku. Po raz pierwszy udało się dwóm fotografom sfilmować płochliwego leminga. W niektórych latach zbocza gór są ich pełne i drapieżniki - futrzaste lub pierzaste - raczą się nimi obficie w krainie słońca o północy. Skandynawia posiada rozległe obszary górskie. Według mitologii kultury skandynawskiej, głęboko w lesie żyją trolle i olbrzymy. Kiedyś człowiek dzielił las z takimi zwierzętami jak łoś, lis polarny czy puchacz śnieżny - jeden z najrzadszych ptaków Skandynawii. Od wieków człowiek na nie polował, więc trudno je spotkać czy się do nich zbliżyć. 14:45 NA RATUNEK DZIKIEJ PRZYRODZIE - ODC. 2 (WILDLIFE SOS EP. 2) Serial dokumentalny, 47 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: James Incledon Serial dokumentalny, który śledzi pracę personelu i wolontariuszy w Wildlife Aid Foundation - organizacji zajmującej się ratowaniem, opieką i rehabilitacją chorych, rannych lub osieroconych zwierząt. Seria jest pełna ekscytujących i rozdzierających serce akcji ratunkowych, zarówno w Wielkiej Brytanii, jak i na całym świecie. W tym odcinku Simon i wolontariusz Alex zostają wezwani do oczyszczalni ścieków, aby uratować łabędzia w jednym ze zbiorników. Simon opowiada inną historię ze swojej ostatniej podróży do Wietnamu, trudną sytuację niedawno odkrytego, nowego gatunku naczelnych w Wietnamie, douc langur. Przy tak małej liczbie tych zwierząt bardzo ważne jest, aby skuteczny program hodowlany rozpoczął się tak szybko, jak to możliwe. Tam odwiedza również ośrodek, który wykonuje cenną pracę, aby chronić gatunek pangolina, znanego również jako mrówkojad łuskowaty, bardzo poszukiwany ze względu na smaczne mięso. Powrót do Surrey - Simon ma wyzwanie dla miejscowego weterynarza, profesora Noela Fitzpatricka, znanego również jako Bionic Vet. Simon ma w klinice jeża, który ma bardzo ograniczone ruchy tylnych łap, więc ma nadzieję, że prof. Fitzpatrick będzie mógł wykorzystać swoją magię i pomóc temu małemu stworzeniu ponownie prawidłowo chodzić. A Simon zostaje wezwany do domu w Surrey, gdzie dwóch robotników odkryło dużego węża, owiniętego wokół silnika. 15:45 PUŁAPKI KONSUMENCKIE - ODC. 2 NADMIAR TABLETEK (CONSUMERS TRAPS 2. MEDICATION OVERLOAD / VERBRAUCHERCHECK 2. TABLETTENFLUT) Serial dokumentalny, 44 min, Austria/Niemcy, 2019 Reżyseria: Andrea Eder, Christine Grabner W odcinku drugim dowiemy się, jak się bronić przed nadmiernym spożyciem różnego rodzaju tabletek. Jesteśmy bombardowani reklamami różnych wspaniałych produktów medycznych i suplementów diety, które mają poprawić nasze zdrowie, samopoczucie, komfort życia. Ale jak wybrać te właściwe dla siebie, w jakich ilościach je zażywać - to wiele pytań i odpowiedzi. 16:35 FASCYNUJĄCE MIEJSCA (2 SEZON) - FASCYNUJĄCA SZWAJCARIA - CAŁY ROK W GÓRACH JURA (FASCINATING SWITZERLAND - TROUGH THE SEASONS IN THE JURA MOUNTAINS) Cykl dokumentalny, 18 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Anette Schreurich W dziesiątej części przyjrzymy się przyrodzie w Górach Jura przez cały rok. Góry Jura - położony w północno - zachodniej Szwajcarii łańcuch górski - uważa się za braciszka Alp. Niewątpliwie znajdzie się tu dziewiczą przyrodę. Pasmo biegnie wzdłuż granicy szwajcarsko - francuskiej. Na południu leży Vale de Joux. Wysoko na pastwiskach turyści często napotykają mury z kamienia. To spuścizna po Rzymianach, którzy sprowadzili kamieniarstwo do Europy Środkowej - kamień układany bez zaprawy murarskiej. Od wieków budowano mury, by zaznaczać granice między sąsiadami lub grodzić pastwiska. W dolinie leży Lac de Joux - największe jezioro w całym masywie Jura - o długości 9 km. Lac de Joux jest zasilany rzeką Orb, która wypływa z francuskiej części gór Jura. Tu Orb obiera naturalny kurs z pętlami, zakolami i zakrętami. Te meandry wynikają z niewielkiego nachylenia doliny. 17:00 MAGICZNY MAGHREB - ODC. 5 MAROKO (MAGNIFICENT MAGHREB / MAGISCHER MAGHREB EP. 5 MAROCCO) Cykl dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Heike Nikolaus W odcinku piątym poznamy lepiej Maroko, które jest fascynującym, wielokulturowym krajem, gdzie od wieków przeplatają się wpływy afrykańskie, arabskie i europejskie. Jest to kraj niezwykle różnorodny, z bogatą i skomplikowaną historią, ciekawą kulturą i sztuką, a także z oszałamiającymi krajobrazami, na które składają się: tajemnicza Sahara, ośnieżone góry Atlas i bajkowe wybrzeże Atlantyku. Maroko jest najbardziej zachodnim z państw Maghrebu, do którego to regionu zalicza się także Algierię, Tunezję, Libię, Mauretanię i Saharę Zachodnią. Jest to jedyny afrykański kraj, który leży zarówno na wybrzeżu Morza Śródziemnego, jak i Oceanu Atlantyckiego. Góry Atlas przecinają centralne części Maroka, biegnąc przez północną Algierię aż do północnej Tunezji. Na każdym kroku widoczne są tu silne wpływy europejskie, które w wyjątkowy sposób mieszają się z wpływami arabskimi i afrykańskimi. Maroko jest zdecydowanie najlepszym miejscem, aby cieszyć się zarówno afrykańskimi, jak i europejskimi klimatami, które tworzą tu niepowtarzalną atmosferę. 18:00 300 MILIONÓW LAT - ZIEMIA CZŁOWIEKA - ODC. 2 (300 MILLION YEARS) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2016 300 milionów lat obejmuje okres dramatycznego kształtowania się europejskiego kontynentu: od karbonu do dzisiaj. Podczas tego długiego okresu, Europa podróżowała pomiędzy różnymi strefami klimatycznymi, była przemieniana przez różne żywioły i kolizje z innymi kontynentami. Z perspektywy geologicznej ludzie żyją na Ziemi zaledwie od kilku chwil, jednak już podczas tego krótkiego okresu przemienili naszą planetę. Za pomocą grafiki komputerowej i spektakularnych zdjęć, film ukazuje geologiczną historię Europy: odc. 1: Wielka kolizja; odc. 2: Ziemia człowieka. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - BALI. AZJATYCKA LEGENDA (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Pod koniec lutego na Bali hucznie witany jest Nowy Rok. W obchodach uczestniczą podróżni z całego świata. My także odwiedzimy wyspę Bali w tym wyjątkowym momencie i poznamy jej autentyczne oblicze. Wielu turystów poznaje na Bali wyłącznie słynne, przeludnione plaże Kuty, pełne barów i ośrodków dla surferów. Są to najdłuższe i najliczniej odwiedzane plaże na wyspie. Trudno znaleźć tu spokój, sprzyjający odpoczynkowi. 20:10 KRWAWY HANDEL SZTUKĄ (STOLEN BLOOD ANTIQUES) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2020 Reżyseria: Francois Cardona, Paul Canabis Film dokumentalny o dziełach sztuki, które zostały ostatnio skradzione z krajów Bliskiego Wschodu i pojawiły się na rynku sztuki na całym świecie. Policja połączyła siły z archeologami, aby przeprowadzić globalne dochodzenie w celu powstrzymania sieci przestępczych przed handlem tymi bezcennymi artefaktami. Grabież artefaktów archeologicznych rozpoczęła się na niespotykaną skalę od zniszczenia Palmyry w Syrii przez ISIS, a kontynuowana była od artefaktów skradzionych z Iraku i Libii. Skradzione antyki były wystawiane w renomowanych galeriach i sprzedawane na całym świecie na rynkach internetowych. W tym niespotykanym śledztwie śledzimy europejskie, specjalistyczne jednostki policyjne i archeologów śledczych, aby ujawnić rozległą sieć przestępczą. Z sal aukcyjnych w Paryżu, Brukseli i Nowym Jorku śledzimy wątek z powrotem do Libii, nowego centrum oszustów - handlarzy, z których część ma powiązania z grupami terrorystycznymi, takimi jak ISIS. 21:10 BARBARA WŁODARCZYK ZAPRASZA - NOCNA RODZINKA Kameralne i studyjne (widowisko), 8 min, Polska, 2021 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Prowadzący: Barbara Włodarczyk Wprowadzenie do filmu "Nocna rodzinka". 21:15 NOCNA RODZINKA (MIDNIGHT FAMILY) Film dokumentalny, 58 min, Hiszpania, 2019 Reżyseria: Luke Lorentzen Film dokumentalny, który przypomina pełną akcji fabułę. Po ulicach Meksyku, metropolii zamieszkiwanej przez 9 milionów ludzi, jeździ jedynie 45 państwowych karetek. W swoim wstrząsającym dokumencie Luke Lorentzen nie pozostawia złudzeń, że bez funkcjonujących na granicy prawa prywatnych ambulansów system opieki zdrowotnej ległby w gruzach. Z ciasnego wnętrza szoferki reżyser śledzi tragikomiczne losy Rodziny Ochoa, która działa jako załoga prywatnej, rodzinnej karetki. Śledzimy etyczne dylematy, przed którymi stają oni podczas kolejnych nocnych akcji ratunkowych. Szaleńcze sceny jazdy na sygnale, łapówki i przepychanki z policją w dramatyczny sposób splatają się tu z duszną codziennością meksykańskich nocy. Dokumentalna siła przekazu filmu Lorentzena opiera się między innymi na błyskotliwych zdjęciach, za które autor został nagrodzony na festiwalu Sundance. 22:25 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA GÓRNIKA Z DONIECKA Cykl reportaży, 20 min, Polska, 2002 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Jewgienij Linnik W tym wydaniu spotkanie z Władimirem Litwinowem, brygadzistą górników, który mieszka i pracuje w Dobropolu na Ukrainie, typowym górniczym miasteczku Donbasu zaliczanego do największych na świecie zagłębi węgla kamiennego. 22:55 SOMALIA - KRAJ NAD PRZEPAŚCIĄ (SOMALIA: A COUNTRY IN FREE FALL) Film dokumentalny, 53 min, Francja, 2020 Reżyseria: Stephane Girard Film dokumentalny o Somalii. Państwo bez państwa, bez udogodnień publicznych, bez systemu bankowego, z ograniczoną armią, słabo wyposażonymi siłami policyjnymi i prawie codziennymi atakami. Większość tego kraju jest całkowicie poza kontrolą rządu. Pomimo obecności międzynarodowej armii afrykańskiej AMISOM kraj żyje pod rządami uzbrojonych islamistów, którzy przyjmują rozkazy od Al - Kaidy. Każdego roku społeczność międzynarodowa wydaje miliardy na pomoc, a mimo to kraj jest słabszy niż kiedykolwiek. Zamiast przynosić korzyści obywatelom, większość pieniędzy na pomoc międzynarodową jest związana z astronomicznymi kosztami bezpieczeństwa lub jest sprzeniewierzana przez skorumpowaną klasę polityczną. Szacuje się, że mniej niż 20% środków pomocowych faktycznie dociera do zamierzonych odbiorców. Od roku 1991 kraj nęka wojna domowa, piractwo, islamski terroryzm i głód. W ciągu trzydziestu lat zginęło tu ponad pół miliona ludzi. Ślady wojny widać na każdym miejscu. Stare miasto jest w ruinie. Służby publiczne ledwo działają, a gospodarka jest na krawędzi zapaści. Mieszkańcom brakuje pieniędzy i żywności. Pracują w małych warsztatach lub zajmują się hodowlą zwierząt. Średni dochód to dwa dolary dziennie, co ledwo wystarcza na zaspokojenie podstawowych potrzeb. Dzięki bezprecedensowemu dostępowi ekipa dziennikarzy była w stanie spędzić 16 dni, filmując w stolicy Mogadiszu i okolicach. Autorzy filmu próbują zrozumieć, jak i dlaczego kraj, będący pod kontrolą jednej z najsilniejszych grup islamistycznych na świecie, pozostaje w chaosie. 23:50 DOBRZE JEST JAK NIE PADA DESZCZ Reportaż, 17 min, Polska, 1987 Scenariusz: Jadwiga Wileńska Zdjęcia: Stanisław Ścieszko Reportaż z podłódzkiej wsi. Dzieci ze szkoły podstawowej opowiadają o swoim dniu codziennym, trudach w dotarciu do szkoły, roli pogody i przedmiotach szkolnych, które lubią. Mówią o swoich zainteresowaniach i spędzaniu czasu wolnego, ale również o obowiązkach domowych i konieczności pomocy przy gospodarstwie i w polu. Zdradzają swoje największe marzenia: dziewczynka chciałaby zostać ekspedientką lub pielęgniarką, a jej kolega marzy o tym, żeby mieć telewizor, kupić traktor i pobudować stodołę. 00:15 NOTACJE - KARD. HENRYK GULBINOWICZ. JAN PAWEŁ II Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2008 Autor: Krzysztof Tadej Kardynał Henryk Gulbinowicz urodził się 17 października 1923 r. Polski duchowny katolicki, kardynał prezbiter, arcybiskup senior wrocławski. W latach 1976 - 2004 arcybiskup metropolita wrocławski. Dwukrotnie podejmował we Wrocławiu papieża Jana Pawła II. 00:25 ALBANIA. POSZUKUJĄC SPRAWIEDLIWOŚCI Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2021 Reżyseria: Witold Szabłowski Historia Jovana Plaku, którego ojciec, Koco Plaku, był wykształconym w Związku Radzieckim geologiem. To jemu Albania zawdzięcza znalezienie największych w kraju pokładów ropy naftowej. W latach 60. Albania zerwała związki z ZSRR, wszyscy wykształceni w Moskwie znaleźli się na czarnej liście. Jovan miał pół roku, kiedy jego ojca zabrali agenci Sigurimi. Los ojca i jego zniknięcie zdeterminowało całe jego życie. Jovan od niemal trzydziestu lat szuka bezskutecznie grobu ojca. Film jest jednocześnie opowieścią o latach albańskiego reżimu podczas rządów Envera Hodży, któremu podległe służby specjalne, zwane Sigurimi, miały nieograniczoną władzę nad życiem i śmiercią obywateli kraju. W egzekucjach zabito ponad 5 tysięcy ludzi; kolejnych kilkadziesiąt tysięcy to ofiary łagrów i prześladowań. Komunistyczny reżim, który rządził Albanią od zakończenia II wojny światowej do roku 1992, wzorem Stalina budował łagry i mordował swoich własnych obywateli. 01:15 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - "ZEMSTA" W SCENERII NATURALNEJ. ODC. 260 Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Któż z nas nie pamięta świetnych kwestii z "Zemsty" Aleksandra Fredry? Ale niewielu zna prawdziwe tło historyczne realnego konfliktu, który skłócił rodziny Skotnickich (rejent) i Firlejów (cześnik). Dlatego zbierzemy widzów do zamku Kamieniec, by pokazać ów mur, o który przez dziesiątki lat przed sądami i trybunałami toczyła się prawdziwa wojna. Opowiemy o prawdziwych losach budowli i jej dzisiejszym przeznaczeniu. 01:45 ZDOLNE BESTIE TE KOSSAKI... Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2020 Scenariusz i reżyseria: Marta Węgiel Zdjęcia: Maciej Mroziewicz Film opowiada o życiu i twórczości kilku pokoleń rodziny Kossaków: od Juliusza, Wojciecha i Jerzego, słynnych malarzy - batalistów, po kobiety, literatki, znacznie różniące się w swojej twórczości, Marię Pawlikowską - Jasnorzewską, Magdalenę Samozwaniec i Zofię Kossak - Szczucką. Narratorem filmu jest przedstawicielka piątego pokolenia rodziny: Joanna Kossak, malarka, specjalizująca się w portretach koni. 02:40 STANISŁAWA BRZOZOWSKIEGO ŻYCIE WŚRÓD SKORPIONÓW Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2006 Scenariusz i reżyseria: Mieczysław Sroka, Lucyna Smolińska Zdjęcia: Adam Fręśko Muzyka: Aleksander Przybytek Film poświęcony Stanisławowi Brzozowskiemu, człowiekowi legendzie, o tragicznym życiorysie, wielkiemu filozofowi, krytykowi literackiemu i teatralnemu, eseiście i pisarzowi. Filozofia Brzozowskiego czerpała z myśli Fichtego, Marksa, Nietzschego, Sorela i Kanta. Przeciwstawiał się XIX - wiecznemu pozytywizmowi i utylitaryzmowi. Jako publicysta związany z lewicą. W 1908 oskarżony o współpracę z carską ochraną, w czasie procesu przed sądem społecznym zmarł na gruźlicę. Brzozowski stworzył oryginalną koncepcję filozoficzną opartą na pracy. Według niego to właśnie dzięki pracy przekraczamy kantowską granicę niepoznawalności świata zmieniając go. Zafascynowany Marksem przyjął materialistyczny sposób widzenia rzeczywistości, od początku jednak wyciągając z niego oryginalne, często odmienne od marksistowskich wnioski, np. nie podzielał marksistowskiej krytyki Kościoła, z jego trwałości i siły wnioskując, że jego nauka i struktura wyrażają istotną prawdę człowieczeństwa. Jakkolwiek stosunkowo wcześnie zaczął się odwoływać do nauki Kościoła, to nawrócił się na katolicyzm dopiero w ostatnich miesiącach życia. Świadectwo tego nawrócenia można znaleźć na kartach "Pamiętnika". Stopniowe zbliżanie się Brzozowskiego do Kościoła, a także afirmacja idei narodowej obecna w jego pracach (zwłaszcza w "Legendzie Młodej Polski") były przyczyną gwałtownych krytyk ze strony środowisk lewicowych, z którymi był związany. Oskarżenie o współpracę z ochraną było zapewne piłsudczykowską intrygą. Jako krytyk literacki Brzozowski wymagał od pisarza zaangażowania w najważniejsze problemy narodu i ludzkiego społeczeństwa. Ganił wielu znanych pisarzy i poetów (m.in. Sienkiewicza) za zaściankowość umysłu. Cenił zaś i wytrwale przypominał twórczość Cypriana Kamila Norwida, jednocześnie podkreślając, że ówczesna moda na tego poetę jest zjawiskiem płytkim i omijającym najbardziej doniosłe aspekty jego twórczości takie jak rola pracy i tworzenia w życiu ludzkim.