TVP Dokument Czwartek, 21.07.2022 06:00 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - RYJEK WIECZNIE GŁODNY Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Ryjówka malutka czy trochę od niej większa ryjówka aksamitna to zaledwie kilkugramowe istoty. To małe ssaki owadożerne, krewniacy kreta czy jeża, a nie myszy czy nornika. Istoty tyleż mało znane, co zadziwiające. Żywe ilustracje tego, jak i na ile sposobów natura zróżnicowała świat istot żywych, także zwierząt, i to tych na oko bardzo podobnych do siebie. Wraz z ich badaczem prof. Leszkiem Rychlikiem, wyruszyliśmy ich tropem w okolicach Konina. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.IV - ODC. 40 ŻUŁAWSKA DEPRESJA Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Od wieków na polskich ziemiach mieszkała niesamowicie ciekawa społeczność, którą nazywano mennonitami. Przez całe stulecia wzbogacała swoją kulturą oraz budowlami krajobraz Żuław i terenów położonych blisko Wisły. Dlaczego przybyli do Polski? Co sprawiło, że nieustannie musieli walczyć z powodziami? Jak radzili sobie z żuławską depresją? Na te pytania odpowie Radosław Kotarski w najnowszym odcinku "Podróży z historią". 07:00 NOTACJE - JERZY TOMZIŃSKI. CUD ŚW. JANUAREGO I OJCIEC PIO Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2008 Reżyseria: Krzysztof Tadej Scenariusz: Krzysztof Tadej, Marcin Sępiak Jerzy Tomziński, były generał zakonu paulinów, były kustosz sanktuarium jasnogórskiego i przeor Jasnej Góry, urodził się 24 listopada 1918 r. w miejscowości Przystajń k. Częstochowy. Wstąpił do zakonu paulinów w 1935 r. Święcenia kapłańskie otrzymał w 1944 r. z rąk bp. Teodora Kubiny. Wykształcenie zdobywał w Krakowie, Częstochowie i Rzymie. Studia filozoficzne i teologiczne ukończył w Krakowie i Częstochowie, a następnie studiował prawo kanoniczne na Papieskim Uniwersytecie "Gregorianum" w Rzymie, uzyskując w 1962 r. tytuł doktora prawa kanonicznego. Przez wiele lat był współredaktorem tygodnika katolickiego "Niedziela", miesięcznika "Jasna Góra", korespondentem Katolickiej Agencji Informacyjnej i pallotyńskiego miesięcznika "Miejsca święte". W latach 1945 - 1948 był kustoszem sanktuarium jasnogórskiego, a w latach 1952 - 57 pełnił przez dwie kolejne kadencje funkcję przeora Jasnej Góry. Utrzymywał ścisły kontakt z więzionym prymasem, kardynałem Stefanem Wyszyńskim. W programie o. Jerzy Tomziński opowiada m. in. o tym, jak był świadkiem tzw. cudu św. Januarego w Neapolu, polegającego na przemianie krwi św. Januarego zamkniętej w szklanej ampułce z postaci stałej w postać płynną, a także o swoich spotkaniach z o. Pio w San Giovanni Rotundo. 07:10 NOTACJE - KS. MICHAŁ HELLER. WSZECHŚWIAT I FILOZOFIA Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2008 Autor: Małgorzata Uberna Ksiądz Michał Heller urodził się 12 marca 1936 w Tarnowie. W roku 1939 grono inżynierów, w tym ojciec Michała Hellera, postanowiło unieruchomić niedawno powstałe zakłady chemiczne w południowej Polsce. Jako aktywny uczestnik zorganizowanego sabotażu musiał wraz z rodziną uciekać przed Niemcami na wschód. Hellerowie osiedli na krótko we Lwowie. W 1940 roku Rosjanie wywieźli całą rodzinę na Sybir. Rok święceń kapłańskich (które odbyły się 26 kwietnia 1959 r.) był dla niego również rokiem uzyskania w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim stopnia magistra teologii. Od roku 1991 ksiądz Heller pełni nieprzerwanie funkcję rektora Instytutu Teologicznego w Tarnowie, a od roku 2000, kiedy Instytut Teologiczny stał się zamiejscowym Wydziałem Teologicznym, funkcję Dziekana Wydziału Teologicznego w Tarnowie - PAT w Krakowie. 07:25 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 39 RESZEL Magazyn, 21 min, Polska, 2017 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek Tym razem Tomasz Bednarek odwiedza Warmię, gdzie nad niewielką rzeką Sajną, wyrasta na wzgórzu jedno z najbardziej magicznych miasteczek w Polsce - Reszel. To istny klejnot gotyku. Już z daleka przyciąga wzrok swoją ceglaną sylwetą. Można tu odkryć unikatowy średniowieczny układ miejski, jedyny zachowany w województwie warmińsko - mazurskim. Nie brakuje tu tajemniczych historii, procesów czarownic, a nawet cudów. Bo Warmia to nie tylko kraina jezior i lasów, ale również bogactwo historii. W Reszlu można zwolnić tempo i wrzucić na luz. To pierwsze polskie miasto, które znalazło się w międzynarodowym stowarzyszeniu Cityslow - sieci małych miast stawiających na turystykę tradycyjną. Łączy je atmosfera nastawiona na celebrację zwykłego życia! Taka filozofia sprzyja niespiesznemu odkrywaniu uroków gotyckiego miasteczka, w którym duch średniowiecza jest wciąż żywy. 07:50 PRZYRODNIK NA TROPIE - /6/ - RYŚ Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz: Łukasz Bożycki Prowadzący: Łukasz Bożycki Program przyrodniczy, w którym prowadzący Łukasz Bożycki porusza różne aspekty życia zwierząt w kontekście ich wzajemnych powiązań i oddziaływań. Młody biolog, uznany międzynarodowy fotograf przyrody, podpatruje z kamerą w naturalnym środowisku wybrane gatunki rodzimej fauny i swoje spostrzeżenia oprawia lekkim i przystępnym komentarzem. Projekt znakomicie propaguje wiedzę o polskiej przyrodzie, uzupełniając ją o zupełnie nieznane, zaskakujące często wątki relacji między zwierzętami. Bohater tego odcinka prowadzi samotny tryb życia, chroniąc swoje terytorium przed intruzami. A ma co chronić, bo jego terytorium może obejmować aż 350 km kwadratowych lasów. Co oznacza, że na obszarze Warszawy mogłyby żyć jedynie dwa osobniki. Tymczasem w Warszawie żyje około 1, 7 miliona ludzi. Dobrze, że potrafimy żyć w takiej zgodzie, bo gdybyśmy byli bohaterem tego odcinka i bronili uparcie swojego terytorium, to na obszarze całej Polski żyłoby mniej niż 900 osób. 08:20 ZIEMIA - PODWODNY ŚWIAT - CZ 16. ŻÓŁWIE, DELFINY I CARNATIC Cykl dokumentalny, 43 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Niezwykłe spotkanie z dwoma fascynującymi gatunkami zwierząt. Pięknymi i majestatycznymi żółwiami morskimi oraz delfinami - jednymi z najinteligentniejszych stworzeń na Ziemi. Film przedstawia także losy wraku Carnatic, który przewoził drogocenny ładunek, a po zatonięciu w 1869 roku narodził się na nowo. Jak dzisiaj wygląda jego życie? 09:10 DZIKA PÓŁNOC - ODC. 3 WYBRZEŻE (WILD NORTH EP. 3 THE COAST) Serial dokumentalny, 51 min, Dania, 2015 Reżyseria: Arne Naevra, Torgeir Lande Seria dokumentalna o dzikiej, dalekiej północy. Odcinek trzeci to opowieść o wybrzeżach. Odwiedzimy Svalbard daleko na północy, gdzie niedźwiedzie polarne polują na foki czy morsa. Na surowych, ptasich klifach śledzimy dramat rodziny maskonurów. Dowiadujemy się o niezwykłej symbiozie między człowiekiem a edredonem. Skandynawia ma długie i zróżnicowane wybrzeże. Od wieków tutejsi mieszkańcy mieli bliską więź z morzem, a także ze związanymi z morzem i wybrzeżem zwierzętami. 10:10 SKARBY ŚLĄSKA OD KARKONOSZY DO ODRY Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2020 Reżyseria: Edward Porembny Film dokumentalny Edwarda Porembnego o Śląsku. Film promuje region, który słynie m.in. z wytwarzania znanych na całym świecie koronek koniakowskich. Historia tworzenia koronek koniakowskich na tych terenach sięga końca XIX wieku i jest ciągle żywa. 11:00 WOKÓŁ MÓRZ II - ODC. 2 WYSPA DOMINIKA. WULKANY I LUDZIE (AROUND THE SEA II EP. 2 DOMINICA) Serial dokumentalny, 26 min, Francja, 2018 Reżyseria: Philippe Lespinasse Kontynuacja opowieści o krajach, miastach i ludziach, których życie związane jest z wodą. Ocean Spokojny, Karaiby, wybrzeże Francji, Ocean Polarny czy wybrzeże Afryki - będziemy podróżować, żeglować i dowiadywać się wszystkiego o świecie widzianym oczami mieszkańców, którzy żyją i pracują wokół tych niezwykłych miejsc. Raj dla jednych, a dla innych ekologiczne cierpienie. W tym odcinku poznamy Dominikę. To karaibska, skalista wyspa o wyjątkowo stromych brzegach. Od 1967 roku stanowi terytorium niepodległego kraju. Od czasów Krzysztofa Kolumba niewiele się tu zmieniło. Na jej obszarze znajduje się aż dziewięć czynnych wulkanów. Od ponad tysiąca lat nie doszło tu do erupcji. Mieszkańcy wiedzą jednak, że żyją w cieniu bomby z opóźnionym zapłonem. W 480 roku, w czasach pierwszych osadników, wybuchy wulkanów zniszczyły całe osady. Dominika to jedna z najdzikszych wysp Karaibów. Jej rejon znajduje się na liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. Dominika należy do archipelagu Wysp Nawietrznych, zwanych też Małymi Antylami, w miejscu, w którym spotykają się płyty tektoniczne. Często musi zmagać się z gniewem natury. 11:30 ... I ŻYLI DŁUGO I SZCZĘŚLIWIE Reportaż, 10 min, Polska, 1979 Scenariusz: Jerzy Łuczak, Leszk Bober Zdjęcia: Jerzy Haida Jan i Stefania Ptasińscy obchodzą złote gody - opowiadają historię wspólnego życia. Wspominają moment poznania się, czas wojny, pracę na roli, wychowanie pięciu synów i czterech córek. Krzątanina gospodarzy wokół domu. Narodziny krowy, wypiek chleba, prace w ogródku, oranie pola. Przyjazd dzieci Ptasińskich z rodzinami na uroczystość złotych godów. 11:40 ZALEW WIŚLANY Reportaż, 17 min, Polska, 1972 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Riege Zdjęcia: Andrzej Dobrzyński Całe życie mieszkańców, ich praca, pasje, wszystko głównie uwarunkowane jest przez bogactwo natury Zalewu Wiślanego - reportaż pokazuje życie codzienne ludzi związanych z tymi rejonami Polski. Materiał bogaty w zdjęcia plenerów Zalewu, poranków nad wodą, otaczającej natury. Żegluga to jedna z form spędzania czasu nad Zalewem, ale na tamtejszych wodach trudno nie spotkać także rybaków łowiących na swoich motorówkach. W materiale przedstawione są też miasta - między innymi Elbląg i jego kościoły, fabryka turbin, zamek. Reportaż o pięknie i tajnikach życia nad Zalewem Wiślanym. 12:05 ROLA ŻYCIA - ROLA ŻYCIA - ELŻBIETA JAROŃ Magazyn, 23 min, Polska, 2022 Scenariusz: Małgorzata Tytus Prowadzący: Laura Łącz Program realizowany z myślą o audiowizualnym archiwum teatru i filmu polskiego oraz stwarzaniu polskim aktorom właściwej formy promocji ich twórczości w mediach. W Polsce obecnie czynnych zawodowo jest około 5 tysięcy dyplomowanych aktorów i aktorek. Są wśród nich gwiazdy, są młodzi ludzie, którzy dopiero zaczynają kariery, są też tacy, którzy nie potrafią przebić się do aktorskiej ekstraklasy i tacy, którzy lata świetności mają już za sobą. W programie spotkamy się z przedstawicielami wszystkich tych grup, by przekonać się, jak z różnych perspektyw i doświadczeń wygląda ten, wbrew pozorom, trudny zawód. Celem programu jest także promocja polskich teatrów i ich repertuaru. 12:35 ROLA ŻYCIA - ROLA ŻYCIA - ROBERT KOSZUCKI Magazyn, 23 min, Polska, 2022 Scenariusz: Małgorzata Tytus Prowadzący: Laura Łącz Program realizowany z myślą o audiowizualnym archiwum teatru i filmu polskiego oraz stwarzaniu polskim aktorom właściwej formy promocji ich twórczości w mediach. W Polsce obecnie czynnych zawodowo jest około 5 tysięcy dyplomowanych aktorów i aktorek. Są wśród nich gwiazdy, są młodzi ludzie, którzy dopiero zaczynają kariery, są też tacy, którzy nie potrafią przebić się do aktorskiej ekstraklasy i tacy, którzy lata świetności mają już za sobą. W programie spotkamy się z przedstawicielami wszystkich tych grup, by przekonać się, jak z różnych perspektyw i doświadczeń wygląda ten, wbrew pozorom, trudny zawód. Celem programu jest także promocja polskich teatrów i ich repertuaru. 13:05 TATARZY POLSCY ODC. 2 Telenowela dokumentalna TVP, 39 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Natasza Ziółkowska TATARZY POLSCY - cykl filmów na temat współczesnych Tatarów, potomków dawnych osadników na ziemiach polskich. Bohaterów i tematy łączy miejsce lub przynależność do grupy (np. Kruszyniany, Białystok, Zespół Buńczuk). W społeczności polskich Tatarów związki rodzinne i środowiskowe są nieuniknione, ponieważ jest to mała społeczność. Odcinki są narracyjnie skupione wokół święta (np. Ramadan, czy Ramadan Bajran), wydarzenia religijnego, jak azanienie, ślub, pogrzeb czy innych wydarzeń, np. realizacja teledysku do piosenki tatarskiej z udziałem łuczników, tancerzy skupionych wokół jednego zespołu. 13:45 DZIKA HISZPANIA - ODC. 1 PÓŁNOC ATLANTYCKA (WILD SPAIN / WILDES SPANIEN 1. THE ATLANTIC NORTH) Film dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Hans - Peter Kuttler Dwuczęściowa opowieść dokumentalna o dzikiej przyrodzie Hiszpanii. To kraj, który jest jednym z najpopularniejszych miejsc wakacyjnych na świecie. Ale piaszczyste plaże i znane na całym świecie miasta to tylko jedna strona Hiszpanii. Kantabryjskie pasmo górskie na północy jest siedliskiem około 140 kantabryjskich niedźwiedzi brunatnych - największej populacji niedźwiedzi w Europie Zachodniej. Ponad linią lasu znajduje się królestwo kozicy kantabryjskiej i kolorowego pnącza. Nawet na południu Hiszpanii, bardzo popularnym wśród wczasowiczów, wciąż jest wiele nieznanych. Genety polują na zdobycz pod osłoną nocy. W ułamku sekundy europejski kameleon wystrzeliwuje swój półmetrowy język, aby złapać owady. Ale to pod wodą bogactwo zwierząt osiąga zenit z dziwnymi ślimakami morskimi i eleganckimi, błękitnymi rekinami. Odsłonimy dziką stronę regionu, który wielu uważa, że zna, ale w którym jest o wiele więcej do odkrycia. Na północy Hiszpanii kłębią się chmury nad Górami Kantabryjskimi. Wilgotne masy powietrza znad Atlantyku kumulują się nad blisko 500 - kilometrowym pasmem górskim. Hiszpania Północna nie zawsze jest słoneczna, za to dzięki częstym opadom jest obdarzona bujną, zieloną roślinnością. Góry Kantabryjskie rozciągają się od Kraju Basków na Wschodzie - po Galicię na Zachodzie. Park Narodowy Picos de Europa jest niewątpliwie jednym z najbardziej spektakularnych regionów hiszpańskich. Rozliczne rzeki i strumyki pełne życia przecinają Góry Kantabryjskie. 14:45 NA RATUNEK DZIKIEJ PRZYRODZIE - ODC. 4 (WILDLIFE SOS EP. 4) Serial dokumentalny, 47 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: James Incledon Serial dokumentalny, który śledzi pracę personelu i wolontariuszy w Wildlife Aid Foundation - organizacji zajmującej się ratowaniem, opieką i rehabilitacją chorych, rannych lub osieroconych zwierząt. Seria jest pełna ekscytujących i rozdzierających serce akcji ratunkowych, zarówno w Wielkiej Brytanii, jak i na całym świecie. W tym odcinku Simon zostaje wezwany podczas ulewnej burzy, by uratować straumatyzowanego lisa, którego głowa jest wciśnięta między betonowy słup a drewniany płot i któremu grozi powolne uduszenie. Po powrocie do szpitala Simonowi pokazano nowego przybysza, maleńkiego borsuka oddzielonego od swojej mamy. Simon spędza większość nocy z ledwo przytomną sierotą, kusząc go mieszanką mleka i miodu. Międzynarodowe podróże Simona obejmują wyprawę do Tajlandii, gdzie spotyka się z kolegą Edwinem Weekiem, który prowadzi ośrodek zapewniający nowe życie setkom zwierząt uratowanych ze strasznych warunków. Simon dołącza, aby uratować niespokojnego i przestraszonego niedźwiedzia, który od ponad czterech lat jest trzymany w klatce w szokujących warunkach. Ratunek jest niezwykle trudny ze względu na nieprzewidywalność przestraszonego niedźwiedzia. Po powrocie do Surrey Simon korzysta z pomocy lokalnego weterynarza, Guya Heilperna, aby usunąć dużą narośl pod łapą łabędzia. 15:45 PUŁAPKI KONSUMENCKIE - ODC. 4 MANIA HIGIENY (CONSUMERS TRAPS 4. THE HYGIENE MANIA / VERBRAUCHERCHECK 4. HYGIENEWAHN) Serial dokumentalny, 44 min, Austria/Niemcy, 2019 Reżyseria: Andrea Eder, Christine Grabner W odcinku czwartym o tym, jak ustrzec się przed manią higieny i co to w ogóle jest. Jak często i czym myć ręce oraz całe ciało, jak sprzątać, czyścić różne sprzęty dookoła siebie. Czy bakterie, które nas otaczają, są do usunięcia, czy jednak niektóre są po prostu niegroźne dla nas? A co z naszą odpornością? Jak ją wzmacniać? Jak wiadomo, mamy zbyt dużo chemii wokół siebie, co wpływa źle na nasze zdrowie. Jak to zmieniać? 16:35 FASCYNUJĄCE MIEJSCA (2 SEZON) - FASCYNUJĄCA SZWAJCARIA - JEZIORO MAGGIORE (FASCINATING SWITZERLAND - LAKE MAGGIORE) Cykl dokumentalny, 18 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Anette Schreurich Tym razem będziemy w regionie Szwajcarii położonym wokół niezwykłego jeziora. Po południowej stronie Alp, tylko 3 i pół godziny jazdy z Bazylei, leży Ticino - szwajcarska enklawa na granicy z Włochami. Od palm po lodowce: Ticino to kształty i kolory o bardzo szerokim spektrum. Jak wielki mur, Alpy powstrzymują chłód z Północy. W rezultacie klimat na południu jest niemal śródziemnomorski. Szczególnie tu - nad jeziorem Maggiore. Gdy inne partie Ticino wciąż przykrywa gruba warstwa śniegu - wokół jeziora Maggiore rozkwita wiosna. Tylko jedna piąta tego jeziora należy do Szwajcarii, reszta jest położona we Włoszech. Ticino ma szwajcarskie prawo federalne, franki i ceny zrównane do krajowych. Wszystko inne jest włoskie: język, kuchnia, kultura i temperament. 17:00 WYPRAWA DO NIEZBADANEGO ŚWIATA - ODC. 1 SULAWESI, WYSPA TAJEMNIC (QUEST FOR THE UNCHARTED WORLD EP. 1 SULAWESI: EXPDITION AU CUR DE L’LE MYSTRE) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Pierre Stine, Evrard Wendenbaum, Gil Kebaili Dwuczęściowy film dokumentalny opwiadający o tym, jak ekolog, Evrard Wendenbaum, poświęcił się ochronie ostatnich pozostałych tzw. niezbadanych światów na Ziemi. Evrard organizuje duże ekspedycje naukowe, które po raz pierwszy dokonują inwentaryzacji tych naturalnych skarbów, aby lepiej chronić je przed zagrożeniem ze strony człowieka i globalnym ociepleniem. Jego celem jest pokazanie ich niezwykłej różnorodności biologicznej, szczególnie w odniesieniu do gatunków rodzimych, w celu przeklasyfikowania ich na obszary chronione. Evrard, prawdziwy poszukiwacz przygód XXI wieku, wyznacza zespołom naukowym drogę do uzyskania dostępu do tego nieprzeniknionego terenu. Aby zbadać wrogie i niebezpieczne obszary, zespoły te będą musiały wspólnie podnieść poziom gry, zanurzając się pod górami lodowymi na Grenlandii, schodząc po stromych progach Indonezji i wędrując przez gigantyczny skalny labirynt masywu Makay na Madagaskarze. Od mapowania lemurów z Madagaskaru po obserwację indonezyjskiego anonu, nauka i przygoda łączą siły, aby chronić naszą najcenniejszą florę i faunę. 18:05 APOKALIPSA CZŁOWIEKA PIERWOTNEGO - ODC. 2 (APOCALYPSE NEANDERTHAL) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2015 Reżyseria: Jason Levangie Zdjęcia: Paul Mccurdy Muzyka: Jihwoan Ahn Przez tysiące lat neandertalczycy przemierzali ziemię, ale w mgnieniu oka zniknęli z historii. Neandertalczyk jest jedną z najbardziej zaskakujących tajemnic w historii. Ale nowe informacje mogą rozwiązać tą zagadkę; Naukowcy uważają, że neandertalczyk uległ zagładzie, gdy 39 tysięcy lat temu wybuchł wulkan. Zespół naukowców bada tę teorię wulkanicznej anihilacji. A jeśli wybuchy wulkanu oznaczały koniec dla neandertalczyków, może w przyszłości erupcja spowoduje zagładę ludzkości. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - HOLANDIA. BEZ POŚPIECHU (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i wybitne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. Holandia należy do najgęściej zaludnionych państw w Europie. To kraj tradycyjnych wiatraków i nowoczesnych turbin wiatrowych, kraj zakorzeniony w tradycji, a jednocześnie otwarty na awangardę. Wygoda i spokój mieszkańców są tak samo ważne, jak szacunek wobec przyrody. 20:10 WIELKIE RODZINY - ODC. 4 Cykl dokumentalny, 43 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Grzegorz Szczepaniak Zdjęcia: Adam Lipiński, Paweł Banasiak, Marek Kozakiewicz, Filip Drożdż U wszystkich rodzin trwają przygotowania do Bożego Narodzenia. W każdej wygląda to zupełnie inaczej. U Twarowskich wspólne pakowanie dwudziestu kilku prezentów, w które mama Bernadetta zaangażowała dzieci w średnim wieku. Jak to zrobić, żeby każdy pod choinką znalazł jednak niespodziankę? W tym czasie Andrzej Twarowski z najmłodszymi dziećmi jedzie po ryby. Lewoccy pomiędzy przygotowaniami do świąt, znajdą czas na celebrowanie urodzin syna Józefa, który kończy właśnie 20 lat. U Kacprzyków tata wybiera się z dziećmi do lasu, szukają pośród już ściętych drzewek odpowiedniej choinki dla siebie. Przy tej okazji dzieci bliżej poznają świat dzikich zwierząt. Da Cruzowie całą rodziną pieką pierniki, a chwilę potem Weronika z Janu odwiedzają lekarza, bo poród tuż tuż. Po powrocie do domu Weronika wspomina swoje jedynactwo i tłumaczy tym chęć posiadania dużej rodziny. W tej miłej rodzinnej atmosferze dzieci wraz tatą robią gipsowy odlew brzucha przyszłej mamy i czekają niecierpliwie na nowego członka rodziny, który już rwie się na ten świat. 21:00 NASZE HOLLYWOOD, CZYLI POCZĄTKI KINA W POLSCE Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jacek Papis Pod koniec XIX wieku na mapie Europy nie było Polski. Podzielona była między trzech zaborców. Mimo to, zdumiewająco dużo pionierów filmu wywodziło się z kraju nad Wisłą, a wielu z nich było pochodzenia żydowskiego. Mieli oni znaczący wkład w powstanie najsłynniejszego ośrodka produkcji filmowej na świecie Hollywood. Samuel Goldwyn współzałożyciel wytwórni, która przybrała nazwę Metro - Goldwyn - Mayer, urodził się w Warszawie jako Szmul Gelbfisz. Słynna wytwórnia Warner Bros założona została przez braci, którzy zanim zmienili nazwisko na Warner, nazywali się Wonsal i wywodzili się z leżącego dziewięćdziesiąt kilometrów od Warszawy Makowa Mazowieckiego. Oskarowy rekordzista, zdobywca aż sześciu statuetek reżyser Billy Wilder, urodził się w Suchej Beskidzkiej niedaleko Krakowa, jako Samuel Wilder. Z Polski pochodził też przedwcześnie zmarły reżyser Ryszard Bolesławski, twórca filmów z Marleną Dietrich, Gretą Garbo i Clarkiem Gable. Tworzyli oni w czasach, kiedy kino stawiało dopiero swoje pierwsze kroki. Za pomocą obrazów i fragmentów filmowych zostaną przedstawieni pionierzy i gwiazdy ery kina niemego w Polsce. 22:00 GENIUSZE I MARZYCIELE. KAZIMIERZ PRÓSZYŃSKI Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2017 Reżyseria: Grzegorz Pacek Poprzez historię kamery Aeroskop numer 1, wyprodukowanej w Anglii w 1910 roku, a wymyślonej przez Kazimierza Prószyńskiego, opowiadamy fascynującą historię polskiego wynalazcy. Naukowca, prekursora i propagatora polskiego kina. Historię, która toczyła się na dwóch kontynentach, a wynalazki Prószyńskiego były używane na całym świecie. Zbierając okruchy filmowe pozostałe z tamtych czasów (pierwsze filmy Prószyńskiego kręcone w Polsce i Anglii, a także filmy i kroniki kręcone kamerą Aeroskop na całym świecie), rozmawiając z filmowymi profesjonalistami na całym świecie, szukając zapomnianych śladów naszego wynalazcy, będziemy rekonstruować historię Prószyńskiego, a jednocześnie przyglądać się światu początku wieku utrwalonego na taśmie filmowej. Będzie to również opowieść o rodzącym się właśnie przemyśle filmowym, w którego rozwoju wielki udział miał Prószyński. 23:00 BALLADA O LEKKIM ZABARWIENIU EROTYCZNYM - ODC. 11 Serial dokumentalny, 26 min, Polska, 2003 Scenariusz i reżyseria: Irena Morawska, Jerzy Morawski Zdjęcia: Adam Fręśko, Mikołaj Nesterowicz Muzyka: Bartosz Straburzyński Śledzimy dalsze losy Klaudii, dziewczyny będącej odkryciem Czarka Mończyka. Klaudia niespodziewanie wraca na wieś. Tymczasem Czarek angażuje nowe tancerki do swojego teatru. Matka jednej z nich odwiedza Czarka i zabiera córkę. Joanna Naturalny przygotowuje się do roli modelki. Dana prowadzi piknik pod hasłem "Różowa wstążeczka". 23:30 SIÓDEMKA - MATKA Reportaż, 16 min, Polska, 1977 Autor: Ewa Witulska, Marek Ciszak Zdjęcia: Jerzy Haida Portret starszej kobiety, Ślązaczki, matki synów, którzy zostali górnikami w kopalni "Powstańców Śląskich" w Radzionkowie. Obraz życia jej i męża w jednym z familoków przeplatany jest obrazami z życia jej synów w czasie pracy w kopalni. Kobieta opowiada o sobie i synach, śpiewa stare, śląskie piosenki, wspomina swoje życie, matkę, mówi o pielęgnowaniu śląskich tradycji. Na koniec rodzinne spotkanie przy stole. Synowie wraz z rodzinami odwiedzają rodziców. Mówią o tym, co zawdzięczają matce. 23:50 NOTACJE - ELŻBIETA FICOWSKA. MIESZKANIE PO PRZYJACIELU Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2008 Autor: Maria Nockowska Elżbieta Ficowska - ur. w 1942 r. w gettcie warszawskim, skąd została przemycona jako paromięsięczne niemowlę. Jej przybrana matka, Stanisława Busold, współpracowała z Ireną Sendlerową w niesieniu pomocy żydowskim dzieciom. Studiowała na Wydziale Psychologii i Pedagogiki Uniwersytetu Warszawskiego. Autorka książek, opowiadań, słuchowisk i tekstów piosenek dla dzieci. Uczestniczyła w opozycji demokratycznej lat 70. i 80. , współpracowała z Jackiem Kuroniem jako jego rzecznik prasowy, gdy był ministrem pracy. W latach 2002 - 2006 była przewodniczącą Stowarzyszenia Dzieci Holocaustu. Wdowa po Jerzym Ficowskim - wybitnym poecie, literacie, tłumaczu, znawcy twórczości Brunona Schulza i folkloru cygańskiego. 00:05 DEFILADA Film dokumentalny, 60 min, Polska, 1989 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Fidyk Zdjęcia: Mikołaj Nesterowicz, Krzysztof Kalukin Film "Defilada" został doceniony przez widzów i krytyków, o czym świadczą liczne nagrody: Prix Italia, 1989; Lipsk - Grand Prix, 1989; Srebrny Lajkonik, 1989; Mannheim - Złoty Dukat, 1989; Złoty Ekran, 1989. Andrzej Fidyk (ur. 1953 r.), absolwent Handlu Zagranicznego SGPiS zrealizował ponad 30 filmów dokumentalnych, wiele z nich otrzymało prestiżowe nagrody w kraju i za granicą. "Defilada" ukazuje Koreańską Republikę Ludowo - Demokratyczną w momencie obchodów 40. rocznicy jej istnienia. Uroczystości zbiegły się w czasie z olimpiadą w Seulu. Władze komunistyczne postawiły sobie za cel zorganizowanie święta narodowego tak, by siłą wyrazu i rozmachem przyćmiło światowe święto sportu. Z jakim rezultatem? O tym właśnie opowiada film Andrzeja Fidyka. Autor dokumentuje przebieg uroczystości, niezliczoną masę ludzi ubóstwiających swojego wodza, oraz filmuje to tylko, co chcieli pokazać Koreańczycy. Nie zamieszcza własnych komentarzy. Pozwala, by obraz mówił sam za siebie. Właśnie ta powściągliwość wydaje się być siłą filmu: same fakty kreują wrażenia odbiorcy. Ci ludzie wierzą w sens tego, co robią, autentyczną czcią otaczają swego wielkiego przywódcę. Zdaniem Krzysztofa Kalukina, operatora filmu, "Problem polega na tym, że oni są kompletnie odcięci od świata. Telewizja nie pokazuje niczego, co dzieje się na świecie z wyjątkiem krajów, z którymi Korea jest zaprzyjaźniona. Oni wierzą, że u nich jest najlepiej. Wychować takie społeczeństwo, to wielka sztuka". Z ekranu tchnie magia siły, dyscypliny, tłumu. Dla Europejczyka jest to również swojski obraz, z tą różnicą, że to, co widzi na ekranie, ogląda jak relikt, ocenia poprzez pryzmat zmian, jakie zaszły w ostatnich latach w środkowowschodniej Europie. Niezależnie od położenia geograficznego, totalitaryzm ma wszędzie tę samą twarz. 01:10 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - KEGRESSE ODC. 262 Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski 135 sztuk podwozi terenowych o niezwykłych właściwościach zakupiła we Francji armia II Rzeczpospolitej na początku lat 30. ubiegłego wieku. Mowa o pojazdach niezwykłych, bowiem świat zaszokowały możliwości radzenia sobie przez nie w bardzo trudnym terenie. Odniosły sukcesy w rajdach Paryż - Pekin, pokonując bezdroża Himalajów, wygrywały na piaskach Sahary. Patent Kegresse polegał na kombinacji przodu klasycznego samochodu osobowego z tylnym napędem gąsienicowym. Dodatkowo w przednim zderzaku umieszczono walec ułatwiający pokonywanie rowów. W naszej armii podwozia wykorzystano do budowy samochodów pancernych i holowników armat. Po kampanii wrześniowej Niemcy sporą cześć tych maszyn wywieźli do Norwegii i stamtąd jeden mocno zniszczony egzemplarz zdobył komandor Sebastian Draga. Obecnie pracuje przy jego rekonstrukcji. Złożymy widzom raport z przebiegu tych prac. Następnie ruszymy na południe, by zająć się wielką karierą małego miasteczka. Busko to jedno z najstarszych miast w Polsce. Dziś tętni życiem i jest miejscowością znaną. A jak było w przeszłości? Kolejnym miejscem, które odwiedzimy, będzie Sandomierz. Tu umówiliśmy się z nauczycielem historii, który wie, jak zaintrygować swoim przedmiotem młodych i najmłodszych. To naprawdę niezwykły pomysł edukacyjny, nakierowany na młodych ludzi niewidzących świata poza cyfrową rzeczywistością gier komputerowych. Stowarzyszenie Modelarzy Redukcyjnych, budujące wojenne dioramy, wpadło na pomysł namówienia ich do odtwarzania bitew Września 1939 roku - najpierw przez klejenie modeli sprzętu, poprzez studiowanie prac historyków wojskowości, po rozgrywanie w miniaturze konkretnych bitew, np. bitwy pod Mokrą. Tu zaczynają się młodzi ludzie czuć dowódcami i żołnierzami tamtego czasu. 01:35 OSZOŁOM Film dokumentalny, 63 min, Polska, 1995 Reżyseria: Jerzy Zalewski Scenariusz: Jerzy Zalewski, Dariusz Małecki Zdjęcia: Paweł Wendorff Film dokumentalny poświęcony pamięci zmarłego w wieku 38 lat Michała Falzmanna - pracownika Urzędu Skarbowego, inspektora Najwyższej Izby Kontroli, który próbował przekazać najwyższym władzom, partiom politycznym i opinii publicznej informacje o grabieży zasobów finansowych Polski, dociekał, jakie były faktyczne przyczyny naszego zadłużenia, gdzie płynęły pieniądze z budżetu przekazywane dla FOZZ. W fabularyzowaną wersję ówczesnych wydarzeń wplecione zostały wypowiedzi świadków. 02:45 STANISŁAW LEM Film dokumentalny, 42 min, Polska, 1996 Scenariusz: Tomasz Kamiński Zdjęcia: Jeremi Grzywa, Andrzej Jaskowski Wykonawcy: Stanisław Lem, Jerzy Turowicz, Czesław Miłosz, Jan Błoński, Jerzy Jarzębski Program z 1996 r. , w którym Stanisław Lem, zmarły 27 marca 2006 r. pisarz, eseista, filozof, futurolog i satyryk opowiada o swoim życiu: o dzieciństwie i młodości spędzonej we Lwowie, o okupacji sowieckiej i niemieckiej oraz trwającej przez całe życie fascynacji Lwowem. O bohaterze filmu mówią z kolei: Jerzy Turowicz - red. naczelny "Tygodnika Powszechnego", Czesław Miłosz, Jan Błoński - krytyk literacki oraz Jerzy Jarzębski - krytyk teatralny. W dokumencie wykorzystano też fragmenty filmów fabularnych nakręconych wg powieści Lema.