TVP Dokument Sobota, 23.07.2022 06:00 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - UKOCHANA ŻÓŁWICA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Co roku młode żółwiki wykluwają się z jaj składanych przez samice w dolinie rzeki Ilanki w nadleśnictwie Rzepin. Z uwagi na wartość przyrodniczą tego miejsca od lat jest ono pod opieką naukowców z Uniwersytetu Zielonogórskiego. Program ochrony żółwi błotnych w woj. lubuskim jest prowadzony przez dr. Bartłomieja Najbara, który jest bohaterem tego odcinka. 06:25 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.IV - ODC. 42 NA RATUNEK! Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Straż pożarna to służba, w której jeden człowiek ryzykuje swoje życie, aby uratować życie kogoś innego. Jakie zatem są prapoczątki tego szlachetnego zawodu? Jak gaszono pierwsze pożary? Czy używano w historycznych akcjach węży i hełmów, które dzisiaj jednoznacznie kojarzą nam się ze strażakami? Aby odpowiedzieć na te pytania, Radosław Kotarski rusza do Mysłowic i poznaje historię pożarnictwa. Sprawdza również co z historycznego dziedzictwa zostało we współczesnej straży pożarnej. 06:55 NOTACJE - ADOLF JUZWENKO. NIE BYŁO INNEJ DROGI Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2008 Autor: Krzysztof Tadej Adolf Juzwenko ur. w 1939 r. , historyk, doktor, od 1990 dyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, działacz opozycji demokratycznej. Urodzony na Kresach, po wojnie został zmuszony do opuszczenia rodzinnej wsi i wraz z rodzicami przyjechał na Ziemie Zachodnie. Działacz opozycji demokratycznej - od lat 70. prowadził wykłady, odczyty i prelekcje tak w ramach Wrocławskich Czwartków Naukowych Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, jak również w Klubach Inteligencji Katolickiej i Wszechnicach Solidarności. Działacz i doradca NSZZ "Solidarność", przewodniczący delegacji Zarządu Regionu Dolny Śląsk na I Krajowy Zjazd "Solidarności" (jesień 1981). W czasie stanu wojennego dwukrotnie aresztowany. Przed wyborami do Sejmu kontraktowego wyznaczonymi na 4 czerwca 1989, w kwietniu powołany przez Związek na przewodniczącego wrocławskiego Komitetu Obywatelskiego "Solidarność"; funkcję tę pełnił do września 1989. Adolf Juzwenko jest autorem prac naukowych i innych publikacji, szczególnie na temat stosunków polsko - rosyjskich. Od roku 1994 jest członkiem Polsko - Ukraińskiej Komisji do spraw Wspólnego Dziedzictwa Kulturalnego. 07:10 NOTACJE - ADOLF JUZWENKO. ZAKŁAD NARODOWY IM. OSSOLIŃSKICH Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2008 Autor: Krzysztof Tadej Adolf Juzwenko ur. w 1939 r. , historyk, doktor, od 1990 dyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, działacz opozycji demokratycznej. Urodzony na Kresach, po wojnie został zmuszony do opuszczenia rodzinnej wsi i wraz z rodzicami przyjechał na Ziemie Zachodnie. Działacz opozycji demokratycznej - od lat 70. prowadził wykłady, odczyty i prelekcje tak w ramach Wrocławskich Czwartków Naukowych Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, jak również w Klubach Inteligencji Katolickiej i Wszechnicach Solidarności. Działacz i doradca NSZZ "Solidarność", przewodniczący delegacji Zarządu Regionu Dolny Śląsk na I Krajowy Zjazd "Solidarności" (jesień 1981). W czasie stanu wojennego dwukrotnie aresztowany. Przed wyborami do Sejmu kontraktowego wyznaczonymi na 4 czerwca 1989, w kwietniu powołany przez Związek na przewodniczącego wrocławskiego Komitetu Obywatelskiego "Solidarność"; funkcję tę pełnił do września 1989. Adolf Juzwenko jest autorem prac naukowych i innych publikacji, szczególnie na temat stosunków polsko - rosyjskich. Od roku 1994 jest członkiem Polsko - Ukraińskiej Komisji do spraw Wspólnego Dziedzictwa Kulturalnego. 07:25 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 41 FROMBORK Magazyn, 21 min, Polska, 2017 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Madgalena Felis Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek Tomasz Bednarek odwiedza Frombork - klejnot Warmii, jedno z najpiękniejszych miast północnej Polski i obowiązkowy przystanek dla każdego, kto wybiera się nad Zalew Wiślany. To miasto jednego z najwybitniejszych uczonych nowożytnej Europy - Mikołaja Kopernika, który we Fromborku spędził 33 lata życia. To właśnie tu polski astronom "wstrzymał słońce, ruszył ziemię" i na zawsze zmienił wiedzę o wszechświecie. Gwiazdy mówią tu wyjątkowo mocnym głosem, ale i na ziemi nie brakuje miejsc, które zapierają dech w piersiach. Tutejsze Wzgórze Katedralne należy do zabytków najwyższej klasy. Wielokrotnie niszczone i przebudowywane zachowało swój średniowieczny charakter i gotycką dostojność. Bazylika katedralna to najstarsza budowla na fromborskim wzgórzu, ale też jedna z największych i najpiękniejszych budowli sakralnych w północno - wschodniej Europie. Frombork to miejsce niezwykłe - nauka i wielkie odkrycia wrosły tu w rytm codzienności, która z kolei toczy się pośród zdumiewającej architektury późnego gotyku i baroku. A to wszystko nad Zalewem Wiślanym. 07:50 OD NASIONA DO DREWNA Film dokumentalny, 36 min, Polska, 2019 Scenariusz: Michał Magnuszewski Zdjęcia: Sławomir Skupiński, Bartosz Klamra, Adam Gewartowski, Michał Ogrodowczyk Jak powstaje las? Jak się rozwija? Jakie ma znaczenia? Na te pytania odpowiadają twórcy tego filmu dokumentalnego. Producent: Ośrodek Rozwojowo - Wdrożeniowy Lasów Państwowych w Bedoniu. 08:30 SIWA - WROTA PUSTYNI - ODC. 1 SHALI Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2012 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Seria dokumentalna, która stanowi dokumentację niezwykłej wyprawy do Egiptu śladami ludzi, władców i ich bogów. Kiedy kosmiczny wiatr przygody, omiatający planetę Ziemia, rzuca wędrowca na brzeg Wielkiego Oceanu Piasku, perspektywa, z jakiej oglądał do tej pory wszechświat nieodwracalnie zmienia się. Szlak słońca i wiatru bierze swój początek w oazie Siwa, położonej na krańcach Egiptu. To właśnie tu znajduje się wyrocznia Amona - Ra, gdzie pielgrzymujący Aleksander Wielki został obwołany boskim synem, a także słynne źródło Kleopatry. Starożytni władcy upodobali sobie Siwę. Czy odsłoni przed nami swoje tajemnice? Co spotka nas na Górze Umarłych? Wyruszając na wyprawę, wędrowiec miał nadzieję, że pustynia okaże mu więcej łaski niż zaginionej pięćdziesięciotysięcznej perskiej armii, wysłanej przez króla Kambyzesa. Siwą nie można władać, od Siwy można się jedynie uczyć. Pokora, z jaką udał się na zamieszkały przez tajemniczych ludzi kraniec świata, została nagrodzona. 08:55 SIWA - WROTA PUSTYNI - ODC. 2 SIWA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2012 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Seria dokumentalna, która stanowi dokumentację niezwykłej wyprawy do Egiptu śladami ludzi, władców i ich bogów. Kiedy kosmiczny wiatr przygody, omiatający planetę Ziemia, rzuca wędrowca na brzeg Wielkiego Oceanu Piasku, perspektywa, z jakiej oglądał do tej pory wszechświat nieodwracalnie zmienia się. Szlak słońca i wiatru bierze swój początek w oazie Siwa, położonej na krańcach Egiptu. To właśnie tu znajduje się wyrocznia Amona - Ra, gdzie pielgrzymujący Aleksander Wielki został obwołany boskim synem, a także słynne źródło Kleopatry. Starożytni władcy upodobali sobie Siwę. Czy odsłoni przed nami swoje tajemnice? Co spotka nas na Górze Umarłych? Wyruszając na wyprawę, wędrowiec miał nadzieję, że pustynia okaże mu więcej łaski niż zaginionej pięćdziesięciotysięcznej perskiej armii, wysłanej przez króla Kambyzesa. Siwą nie można władać, od Siwy można się jedynie uczyć. Pokora, z jaką udał się na zamieszkały przez tajemniczych ludzi kraniec świata, została nagrodzona. 09:25 DZIKA HISZPANIA - ODC. 2 POŁUDNIE ŚRÓDZIEMNOMORSKIE (WILD SPAIN / WILDES SPANIEN) Serial dokumentalny, 48 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Hans - Peter Kuttler Dwuczęściowa opowieść dokumentalna o dzikiej przyrodzie Hiszpanii. To kraj, który jest jednym z najpopularniejszych miejsc wakacyjnych na świecie. Ale piaszczyste plaże i znane na całym świecie miasta to tylko jedna strona Hiszpanii. Kantabryjskie pasmo górskie na północy jest siedliskiem około 140 kantabryjskich niedźwiedzi brunatnych - największej populacji niedźwiedzi w Europie Zachodniej. Ponad linią lasu znajduje się królestwo kozicy kantabryjskiej i kolorowego pnącza. Nawet na południu Hiszpanii, bardzo popularnym wśród wczasowiczów, wciąż jest wiele nieznanych. Genety polują na zdobycz pod osłoną nocy. W ułamku sekundy europejski kameleon wystrzeliwuje swój półmetrowy język, aby złapać owady. Ale to pod wodą bogactwo zwierząt osiąga zenit z dziwnymi ślimakami morskimi i eleganckimi, błękitnymi rekinami. Odsłonimy dziką stronę regionu, który wielu uważa, że zna, ale w którym jest o wiele więcej do odkrycia. 10:20 WYPRAWA DO NIEZBADANEGO ŚWIATA - ODC. 2 MADAGASKAR, MASYW MAKAY (QUEST FOR THE UNCHARTED WORLD EP. 2 MADAGASCAR, EXPDITION EN TERRE MAKAY) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Pierre Stine, Evrard Wendenbaum, Gil Kebaili Dwuczęściowy film dokumentalny opwiadający o tym, jak ekolog, Evrard Wendenbaum, poświęcił się ochronie ostatnich pozostałych tzw. niezbadanych światów na Ziemi. Evrard organizuje duże ekspedycje naukowe, które po raz pierwszy dokonują inwentaryzacji tych naturalnych skarbów, aby lepiej chronić je przed zagrożeniem ze strony człowieka i globalnym ociepleniem. Jego celem jest pokazanie ich niezwykłej różnorodności biologicznej, szczególnie w odniesieniu do gatunków rodzimych, w celu przeklasyfikowania ich na obszary chronione. Evrard, prawdziwy poszukiwacz przygód XXI wieku, wyznacza zespołom naukowym drogę do uzyskania dostępu do tego nieprzeniknionego terenu. Aby zbadać wrogie i niebezpieczne obszary, zespoły te będą musiały wspólnie podnieść poziom gry, zanurzając się pod górami lodowymi na Grenlandii, schodząc po stromych progach Indonezji i wędrując przez gigantyczny skalny labirynt masywu Makay na Madagaskarze. Od mapowania lemurów z Madagaskaru po obserwację indonezyjskiego anonu, nauka i przygoda łączą siły, aby chronić naszą najcenniejszą florę i faunę. 11:15 SZTUKA DOKUMENTU - ODC. 8 - BOGDAN DZIWORSKI Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2008 Reżyseria: Bartosz Paduch Scenariusz: Bogusław Zmudziński Zdjęcia: Jan Paweł Pełech "Sztuka dokumentu" to cykl poświecony prezentacji dorobku najwybitniejszych realizatorów polskiego filmu dokumentalnego. Poszczególne odcinki cyklu będą autonomiczne, pozostając jednocześnie fragmentem większej całości, która stanie się w efekcie skondensowaną historią polskiego dokumentu. Film jest kolażem fragmentów filmów, wypowiedzi reżyserów, ich współpracowników (operatorzy, kompozytorzy, producenci itp.), opinii krytyków i historyków kina, a także zdjęć dokumentalnych. Bohaterem kolejnego odcinka "Sztuki dokumentu" jest Bogdan Dziworski (1941), operator, fotograf, reżyser, pedagog, jeden z najbardziej oryginalnych twórców w dziejach polskiego kina. Autor i współautor kilkudziesięciu krótkometrażowych filmów dokumentalnych i fabularnych, których bohaterami są sportowcy i artyści. Jego filmy, pozbawione dialogów i komentarza, oparte są na wyjątkowych, efektownych i po mistrzowsku nakręconych ujęciach i scenach filmowych, w których kapitalną rolę odgrywają efekty dźwiękowe i muzyka. Najsłynniejszym filmem Dziworskiego jest "Kilka opowieści o człowieku" (1983), poetycka opowieść filmowa o bezrękim artyście i sportowcu Jerzym Orłowskim. W 1990 Dziworski zrealizował na zamówienie brytyjskiego Channel 4 sequel tego filmu pt. "The Prisoner". Jako operator Dziworski współtworzył filmy Grzegorza Królikiewicza, Ryszarda Czekały, Andrzeja Trzos - Rastawieckiego, Sławomira Idziaka, Paula Pawlikowskiego. Trzy filmy zrealizował wspólnie ze Zbigniewem Rybczyńskim. Filmy Dziworskiego zdobyły nagrody na festiwalach w Oberhausen, Tampere, San Sebastian, New Delhi, Brukseli, Huesca, Colorado, Trento, Cortina d'Ampezzo, Montpellier, Autrans, Ołomuńcu, Krakowie i wielu innych. Profesor Bogdan Dziworski wykłada na Wydziale Radia, Telewizji i Filmu UŚ im. Krzysztofa Kieślowskiego w Katowicach. Współtwórcą tego odcinka "Sztuki dokumentu" jest sam Bogdan Dziworski, który zaaranżował specjalnie dla potrzeb tego filmu kilka scen na pokładzie jachtu i w suchym basenie, uznając, że znacznie lepiej niż jego wypowiedzi przed kamerą opowiedzą one, czym jest kino Dziworskiego. 11:40 MŁYNARSKI - PIOSENKA FINAŁOWA Film dokumentalny, 90 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Alicja Albrecht Ostatni bardzo osobisty, szczery wywiad z Wojciechem Młynarskim. Nieznane dotąd archiwalia, fotografie, teledyski, niektóre powstałe specjalnie na potrzeby filmu, przypominają najpiękniejsze jego piosenki. Film dopełnia ponad 30 wypowiedzi najbliższych przyjaciół, między innymi: Janusza Gajosa, Janusza Głowackiego, Jerzego Derfla, Janusza Senta, Włodzimierza Korcza, Ewy Bem, Janusza Stokłosy, Ireny Santor, Michała Bajora, Magdy Zawadzkiej, Krystyny Jandy, Rodziny i tych, którzy z nim tworzyli, i dla których on tworzył: wybitni kompozytorzy, aktorzy, piosenkarze. Te uczciwe opowieści o Wojtku zbudowały portret niezwykłego artysty, ale też człowieka z wyraźnym pęknięciem, zmagającego się z ludzkimi słabościami. 13:15 W BESKIDZIE ŚLĄSKIM Film dokumentalny, 15 min, Polska, 1951 Reżyseria: Zbigniew Bochenek Scenariusz: Jalu Kurek Muzyka: Zygmunt Wiehler Film wyprodukowany przez łódzką Wytwórnię Filmów Oświatowych, poświęcony ziemi śląskiej. Twórcy ukazują walory turystyczno - krajoznawcze regionu, skupiając się na aspektach wypoczynku wczasowiczów, a także tradycjach ludowych ludzi z Beskidu Śląskiego. Pośród bujnej, górskiej przyrody beskidzkiego pejzażu ukazane zostały: ośrodek wypoczynkowy w Wiśle, Barania Góra na szlaku turystycznym pasma górskiego Czantoria - Pilsko, sanatorium na Kubalonce i w Bystrej, Istebna oraz historia Bielskiego Okręgu Przemysłowego (zakłady włókiennicze, przemysł tekstylny) wraz z powstaniem miasta Bielsko - Biała. Film bogaty jest również w aspekty etnograficzne, widzimy tradycyjne tańce góralskie, stare instrumenty, znaną postać Michała Wawrzacza "Kolumbusa", a także przykłady sztuki regionalnej. Na zrealizowanych zdjęciach widać także budowę linowej kolejki na trasie między Cygańskim Lasem a Szyndzielnią. 13:35 ZATRZYMAĆ WODĘ, CZYLI MAŁA RETENCJA W MIEŚCIE Film dokumentalny, 22 min, Polska, 1995 Scenariusz i reżyseria: Barbara Bartman - Czecz Film wyprodukowany przez łódzką Wytwórnię Filmów Oświatowych przedstawia stosunki wodne na terenie Łodzi. Ze względu na położenie na wzniesieniu łódzkim, Łódź pozbawiona jest wody w sposób naturalny. Dlatego ważne są działania pozwalające zatrzymać wodę w mieście. Realizatorzy porównują obraz współczesnej Łodzi pod względem ilości zbiorników wodnych oraz problemu poboru wody z danymi z XIX wieku. Problem mimo upływu lat się nasilił, a większość powierzchni Łodzi pokrywa zabudowa z betonu i stali, resztę uzupełnia asfalt. Ukazane zostały tereny podmiejskie, w tym węzeł hydrograficzny regionu w okolicy Nowosolnej (Moskuliki). Użyto zdjęć terenów rekreacyjnych i parków na terenie miasta, krajobrazów widocznych z lotu ptaka, w tym: Arturówek, Las Łagiewnicki, stawy Stefańskiego, stawy Jana czy rzeka Ner. 14:00 DZIKA NOWA ZELANDIA. ŻYCIE W EKSTREMALNYCH WARUNKACH (WILD NEW ZEALAND. WILD EXTREMES) Cykl dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Mark Flowers, James Honeyborne BBC Worldwide prezentuje serial o przyrodzie Nowej Zelandii, która zawsze fascynowała podróżników i naukowców. W dalekim zakątku Oceanu Spokojnego leży kraina już od czasów dinozaurów odcięta od reszty świata. Natura odizolowana przez osiemdziesiąt milionów lat rozwijała się tu w niepowtarzalny sposób. W tym zaginionym świecie przyroda rządzi się szczególnymi prawami: pingwiny w lesie, papugi wśród śniegów i drapieżniki jakby żywcem wyjęte z prehistorycznych czasów. Ich życie regulują najpotężniejsze żywioły na kuli ziemskiej. Oczom pierwszych przybyłych tu ludzi ukazała się kraina pełna osobliwości i tajemnic. W Nowej Zelandii żyje więcej gatunków pingwinów, niż gdziekolwiek indziej na świecie. Wyewoluowały około 60 milionów lat temu. Na obszarach Nowej Zelandii życie zmaga się z siłami geologicznymi, które zapewniły tej krainie piękno i moc. Od pionierów podbijających górskie szczyty po delfiny wypływające z głębi mórz i ptaki, które z mistrzowską zwinnością polują nad gorącymi strumieniami. Nowa Zelandia urzeka pięknem i tajemniczością. Krainę ukształtowaną przez niezwykłą przeszłość czeka zapewne jeszcze wiele nieodgadnionych zdarzeń. 14:55 SUPERGRACZE (RISE OF THE SUPERGAMER) Film dokumentalny, 57 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Chris Boulding Dokument przedstawiający profesjonalnych graczy w gry wideo. To nie nastolatki w swoich sypialniach, ale legendy e - sportu, które trenują 12 godzin dziennie, grają na stadionach wypełnionych kibicami i zarabiają setki tysięcy funtów. Dan Howell, sensacja YouTube'a, odkrywa ten dziwny świat, podążając za młodymi, pełnymi nadziei, za marzeniami o zdobyciu szczytu. Od wojskowych gier bojowych po strategiczne fantazje, stawką jest wszystko - sława, chwała i ogromne nagrody pieniężne. W dużej mierze ignorowany przez tradycyjne media, e - sport jest częścią wielomiliardowego przemysłu, który jest większy niż Hollywood i wkrótce wkroczy do głównego nurtu. Ci ludzie mają naturalne zdolności, są inteligentni, błyskawicznie reagują, ale największy podziw budzi pasja i oddanie, które zaprowadziły ich tak daleko. Zaryzykowali wszystkim, by spróbować sił w niepewnej dyscyplinie. Zrobili to, by pokazać, że są najlepsi. To nie są zwykli gracze. To supergracze. 16:05 NAUKA NA USŁUGACH WOJNY (SECRET SCIENCE: CHEMICAL AND BIOLOGICAL WEAPONS) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Michael Mosley Film dokumentalny o Porton Down - wiodącej na świecie bazie wojskowej i naukowej, która specjalizuje się w wojnie chemicznej i biologicznej oraz walce z globalnym terroryzmem. Ta ściśle tajna brytyjska jednostka wojskowa została utworzona po raz pierwszy podczas I wojny światowej w odpowiedzi na przerażający postęp wojny chemicznej. Teraz pomaga w walce z bronią biologiczną, bombą Ebola i globalnym terroryzmem - i właśnie tutaj naukowcy udowodnili prezydentowi, że w Syrii używano sarinu. Po raz pierwszy Porton Down otwiera swoje podwoje dla publiczności. Poznamy również kontrowersje, które ogarnęły Porton Down. Jak daleko powinna zajść jednostka w walce z bronią chemiczną i biologiczną - i co się stanie, gdy wróg odmówi przestrzegania zasad Konwencji Genewskiej? 17:05 STEPHEN FRY W AMERYCE ŚRODKOWEJ 4. Z KOSTARYKI DO PANAMY (STEPHEN FRY IN CENTRAL AMERICA EP. 4) Serial dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: John - Paul Davidson Seria dokumentalna, w której aktor, komik i pisarz, Stephen Fry wyrusza w niezwykłą podróż po Ameryce Środkowej. To przygoda, która prowadzi go przez Meksyk i cały przesmyk w Ameryce Środkowej do Panamy, gdzie poznaje jedne z najstarszych cywilizacji na świecie - Majów, Azteków i Olmeków. Siedem lat po tym, jak zwiedził wszystkie 50 stanów USA w czarnej taksówce, podczas tej nowej podróży na południe od granicy podróżuje we wszystkim - od przerobionego autobusu szkolnego po balon na ogrzane powietrze. Stephen odwiedza jedne z najbardziej niebezpiecznych, ale zapierające dech w piersiach, piękne kraje w regionie, bierze udział w uroczystościach, degustuje lokalne przysmaki i rozmawia z ludźmi w różnych miejscach. Po drodze poznaje wszystkie kraje, ich mieszkańców, przyrodę i historię. W czwartej, ostatniej części Stephen opuszcza karaibskie wybrzeże Nikaragui i przekracza tajną, niestrzeżoną granicę. Ten nowy kraj ma baśniowe, bogate wybrzeże. Tak baśniowe, że Hiszpanie nazwali go Bogate Wybrzeże. Kostaryka. Zwiedzi tę krainę i uda się do Panamy, by zakończyć podróż. 18:00 LENA NA BAŁKANACH - ODC. 8. TRADYCJA Cykl reportaży, 23 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Konrad Zagórski Prowadzący: Lena Urbańska Seria podróżnicza, niemająca wiele wspólnego z typowym przewodnikiem turystycznym. Spróbujemy wejść głębiej w tkankę społeczeństwa, zanurzymy się w bałkańskim kotle, czyli mieszance religii, wyjątkowych kultur i ich burzliwej historii. W każdym odcinku będziemy skupiać się na wybranym zagadnieniu współczesnych Bałkanów. Zagadnienia te będą przedstawione poprzez kilku lokalnych bohaterów, którzy przybliżą nam swoją kulturę i opowiedzą o swojej działalności. Jest to seria skupiająca się na człowieku, opowiadająca o regionie przez poznanie ludzi. To seria o podróżach poza utartym szlakiem. 18:35 POLSKIE DZIEDZICTWO - ODC. 8 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2021 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Maciej Kłobucki, Bartosz Kucharski, Kamil Szymański Zdjęcia: Damian Szprejda, Jacek Cichocki, Mariusz Gala Prowadzący: Stefan Tompson W tym odcinku Stefan Tompson odwiedzi Litwę. Swoją podróż rozpocznie od miejscowości Birże będącej niegdyś w posiadaniu rodu Radziwiłłów. Zamek jednej z dawnych stolic księstwa litewskiego gościł znamienite osobistości, ale także był świadkiem bitew i przedmiotem grabieży. Zamek ma też swoje miejsce w polskiej literaturze. To tutaj trafił pan Wołodyjowski wraz z Zagłobą w powieści Henryka Sienkiewicza. 19:10 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 140 RABKA - ZDRÓJ Magazyn, 21 min, Polska, 2019 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Michał Piedziewicz Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Rabka - Zdrój to miasto ukryte wśród górskich pasm Beskidu Wyspowego i Gorców. Jest miastem o ciekawej historii, miastem kuracjuszy, a w wielkiej mierze także dzieci. Pierwsze wzmianki o Rabce sięgają średniowiecza. Jednak długo pozostawała co najwyżej stolicą niewielkiego regionu. Wszystko zmieniło się gdy powstało tutaj uzdrowisko. Już w drugiej połowie XIX wieku do Rabki dojechać można było koleją - linią łączącą Żywiec z Nowym Sączem. Był to dla Rabki czas kluczowy, gdy stawała się coraz bardziej popularnym uzdrowiskiem. Zabytkowy dziś dworzec otwarty został w roku 1929. Współcześnie mieści się w nim biblioteka oraz punkt informacji turystycznej. Święty Mikołaj, biskup Mirry, stanął przed rabczańskim dworcem nieprzypadkowo. Decyzją Międzynarodowej Kapituły Orderu Uśmiechu, Rabka - Zdrój od 1996 roku cieszy się tytułem Miasta Dzieci Świata. Dla osób odwiedzających miasto najważniejsze pozostają tutejsze wody. W tężni wykorzystywana jest woda z pobliskiego źródła. Spadające na gałązki krople tworzą aerozol, który korzystnie wpływa na drogi oddechowe. W roku 1939 rabczańskie uzdrowiska odwiedziło ponad 30 tysięcy kuracjuszy. Po wojnie, kiedy tak wielkie zagrożenie stanowiła gruźlica, już w roku 1946 otwarto tu pierwsze sanatorium obserwacyjne. Z czasem powstało ich kilkanaście, a w Rabce do dziś leczy się schorzenia układu oddechowego wciąż głównie u dzieci. 19:40 HISTORIE WILEŃSKIE - ODC. 9 Serial dokumentalny, 25 min, Litwa/Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Wojciech Klimala Zdjęcia: Bartosz Frątczak Dorota Sokołowska, dziewczyna, o której się mówi. Chodziła do polskiej szkoły w Wilnie (ale swoje dziecko posłałaby do litewskiej). Maturę zdała jako jedna z najlepszych uczennic w całym kraju. Jest studentką Instytutu Stosunków Międzynarodowych i Nauk Politycznych Uniwersytetu Wileńskiego (bo uważa, że na studia na najlepszych uczelniach świata ma jeszcze czas). Prowadzi audycję w litewskim państwowym radiu LRT i nie wyklucza, że kiedyś zostanie prezydentką Litwy. 20:15 WAŻNIEJSZA OD KRÓLÓW (THE KINGMAKER) Film dokumentalny, 96 min, USA, 2019 Reżyseria: Lauren Greenfield Muzyka: Jocelyn Pook Imelda Marcos, była żona prezydenta, dyktatora Filipin ma dziś 90 lat. Niezależnie od przeciwności, konsekwentnie dąży do przywrócenia wielkości swojej rodziny. Niewiarygodną korupcję, zamiłowanie do gromadzenia luksusowych dóbr i życie na poziomie niewyobrażalnym dla Filipińczyków zamienia dziś w opowieść o miłości do swojego kraju. Niezrażona swoją przegraną w walce o fotel prezydenta, robi wszystko, by wiceprezydentem został jej syn, Ferdinand "Bongbong". Syn mówi o niej, że to "polityczne zwierzę". Imelda Marcos została pierwszą damą Filipin w 1965 roku i nadal żyje tak, jakby pełniła tę funkcję. Kręcony od 2014 roku dokument splata przeszłość i teraźniejszość. Pokazuje niezachwianą wiarę Imeldy Marcos w swoją prawość. Film bada nieprawdopodobny powrót rodziny Marcos do władzy na Filipinach oraz niepokojącą spuściznę reżimu Marcosa. W czasach, gdy fałszywe wiadomości manipulują wyborami, powracająca historia Imeldy służy jako mroczna bajka. 22:00 KONIEC ŚWIATA Film dokumentalny, 38 min, Polska, 2014 Scenariusz i reżyseria: Monika Pawluczuk Zdjęcia: Małgorzata Szyłak, Szymon Lenkowski, Jakub Giza, Michał Dymek Dokument uhonorowany Grand Prix - Złotego Łucznika dla najlepszego filmu 9. Ogólnopolskich Spotkań Filmowych "Kameralne Lato", a także nagrodą festiwalu Hot Springs w USA. To kameralna opowieść o samotności. Kilka historii przeplata się w czasie jednej nocy. W tę jedną noc, podobną do wielu innych, ludzie w dużym mieście, osamotnieni, chcą z kimś porozmawiać. Niektórzy wzywają - często niepotrzebnie - pogotowie, jeszcze inni dzwonią do radia, gdzie prowadzący zadaje pytanie o koniec świata, co on znaczy dla każdego z nas z osobna. Opowiadają o sprawach tragicznych, bolesnych, a czasem drobnych, wręcz zabawnych. Zauważalna i poruszająca jest ich wielka potrzeba rozmowy, bycia wysłuchanym, potrzeba bycia z kimś obok. Radio jest motywem łączącym ten nocny świat: słyszymy je w karetce, w monitoringu miejskim, gdzie na dziesiątkach ekranów widać nocne życie miasta. Radio jest klamrą spinającą film oraz źródłem najważniejszych pytań. 22:50 212 METRÓW CISZY. Film dokumentalny, 14 min, Polska, 2017 Reżyseria: Rafał Leszczyński Obserwacja młodego chłopaka - sportowca, który przekracza bariery bezpiecznej egzystencji w swoich poszukiwaniach. Czy pokonanie bariery śmierci jest niezbędnym czynnikiem pozwalającym na zbudowanie tożsamości? Czy bycie mistrzem świata, czy przedziwne stany umysłu - co motywuje bohatera? 23:10 W CIENIU KATÓW (IN THE EXECUTIONERS SHADOW) Film dokumentalny, 50 min, USA, 2018 Reżyseria: Maggie Stogner, Richard Stack Film dokumentalny o sprawiedliwości, niesprawiedliwości i karze śmierci. Wykonanie kary śmierci powierza się specjalnie wyszkolonym strażnikom. Trzy historie opowiedziane przez autorów filmu: były kat stanowy, który przeżywa egzekucję niewinnej osoby; opowieść ofiary zamachu bombowego podczas maratonu w Bostonie, która stara się zdecydować, co naprawdę oznacza sprawiedliwość; oraz rodzice ofiary morderstwa, którzy decydują się walczyć o życie zabójcy swojej córki. Stany Zjednoczone są ostatnim krajem na Zachodzie, w którym wykonuje się egzekucje. Połowa Amerykanów popiera karę śmierci, reszta jest jej przeciwna. Badania wykazują, że na każde dziewięć egzekucji przypada jeden niewinny, którego później oczyszczono z zarzutów. Jedna osoba na dziesięć prawdopodobnie została stracona przez pomyłkę. Ten film rzuca wnikliwe spojrzenie na konsekwencje kary śmierci. Gdy toczy się walka o słuszność i dopuszczalność kary śmierci, a dyskusje nabierają tempa, ten film rzuca widzom wyzwanie, by rozważyć tę kwestię we własnym sumieniu i nabrać osobistego przekonania o znaczeniu sprawiedliwości. 00:05 GENIUSZE I MARZYCIELE. KAZIMIERZ PRÓSZYŃSKI Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2017 Reżyseria: Grzegorz Pacek Poprzez historię kamery Aeroskop numer 1, wyprodukowanej w Anglii w 1910 roku, a wymyślonej przez Kazimierza Prószyńskiego, opowiadamy fascynującą historię polskiego wynalazcy. Naukowca, prekursora i propagatora polskiego kina. Historię, która toczyła się na dwóch kontynentach, a wynalazki Prószyńskiego były używane na całym świecie. Zbierając okruchy filmowe pozostałe z tamtych czasów (pierwsze filmy Prószyńskiego kręcone w Polsce i Anglii, a także filmy i kroniki kręcone kamerą Aeroskop na całym świecie), rozmawiając z filmowymi profesjonalistami na całym świecie, szukając zapomnianych śladów naszego wynalazcy, będziemy rekonstruować historię Prószyńskiego, a jednocześnie przyglądać się światu początku wieku utrwalonego na taśmie filmowej. Będzie to również opowieść o rodzącym się właśnie przemyśle filmowym, w którego rozwoju wielki udział miał Prószyński. 01:00 CAŁKIEM SPORA APOKALIPSA - TADEUSZ KONWICKI Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2002 Reżyseria: Andrzej Titkow Zdjęcia: Andrzej Popławski Tadeusz Konwicki jest postacią dobrze znaną a zarazem zagadkową. Ma wiele twarzy. Artysta i żołnierz, dowcipny i błyskotliwy, pisał książki oraz kręcił filmy, o których było głośno. Po roku 1989 zmieniła się rola pisarza w społeczeństwie. Film próbuje odpowiedzieć na pytanie, jaka jest rola współczesnego inteligenta w epoce transformacji ustrojowej w drodze do zjednoczonej Europy. 01:55 TAM, GDZIE SIĘ LUDZIE NIE UMAWIALI Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2007 Scenariusz i reżyseria: Dżamila Ankiewicz Zdjęcia: Leszek Skuza, Petro Aleksowski Obraz powojennego życia kulturalnego pokazany poprzez spotkania w słynnych warszawskich restauracjach i kawiarniach, takich jak "Kameralna", PIW, "Czytelnik", Związek Literatów, czy SPATiF. Narratorami są m.in. Andrzej Dobosz, Stefania Grodzieńska, Barbara Hoff, Gustaw Holoubek, Tadeusz Konwicki, Janusz Krasiński, Kazimierz Kutz, Marek Nowakowski.