TVP Historia Czwartek, 21.07.2022 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 21 LIPCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1798 - bitwa pod piramidami (na północ od Kairu) zakończona zwycięstwem Francuzów; 1944 - powołanie PKWN; 1958 - rewizja SB na Jasnej Górze; 1969 - pierwsi ludzie na Księżycu; 07:00 DOM - ODC. 24/25 - DROGA NA SKRÓTY Serial obyczajowy, 90 min, Polska 2000 Reżyseria: Jan Łomnicki, Marcin Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki, Andrzej Mularczyk Zdjęcia: Jerzy Gościk Muzyka: Piotr Hertel Aktorzy: Tomasz Borkowy, Halina Rowicka, Adam Wojtyszko, Bożena Dykiel, Monika Kwiatkowska, Jolanta Fraszyńska, Waldemar Barwiński, Jan Englert, Magdalena Stużyńska, Marek Bukowski, Edyta Olszówka, Krzysztof Kołbasiuk, Stefan Szmidt, Jerzy Gudejko, Jerzy Bończak Krzysio Talar bez wiedzy ojca trenuje poślizgi jego "polonezem". Wkrótce kradnie też samochód szefa stajni rajdowej, lecz ścigany przez policję porzuca wóz i ucieka. Mietek i Nina prowadzą w kościele głodówkę protestacyjną w obronie uwięzionych robotników z Radomia. UB zakłada podsłuch w telefonie Jasińskich. W efekcie następują aresztowania działaczy opozycji. Wśród zatrzymanych jest Łukasz Zbożny. Tymczasem przedsiębiorczy Henio znajduje kolejne źródło dochodów. Produkuje koszulki z podobizną Elvisa Presleya, a potem papieża. W dystrybucji pomaga mu Krzysio. Bawolik organizuje turniej piłkarski dla młodzieży. Podpada jednak władzom, gdyż ubiera chłopców w koszulki z wizerunkiem papieża. Zostaje posądzony o prowokację, a niebawem wysłany na wcześniejszą emeryturę. Po kolejnej wpadce u Jasińskich Mietek odkrywa podsłuch. Niesforny Krzysio w dyskotece wdaje się w bójkę w obronie Joli, córki szefa stajni rajdowej. Klara i Adam decydują się na wyjazd do Włoch. 08:35 W KOTLE HISTORII - BITWA POD LEGNICĄ. KUCHNIA TATARSKA WJEŻDŻA DO POLSKI. Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) 9 kwietnia 1241 roku armia mongolska ciągnąca na Węgry zmierzyła się z wojskami Henryka Pobożnego. Rok 1241 to w Polsce pierwsze tak poważne zetknięcie z kulturą Mongołów. Kuchnia krymska, która dzięki Karaimom i polskim Tatarom spopularyzuje się w Królestwie za kilkaset lat, na razie ma charakter całkowicie egzotyczny. Czy kołduny i bielusz - klasyki kuchni tatarskiej mogły pojawić się pod Legnicą w XIII wieku? 09:10 HISTORIA POLSKI - FILMOTEKA MAŁOPOLSKA - POSZUKIWANIE FORMY - WITOLD CĘCKIEWICZ Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2017 Reżyseria: Monika Skwirtniańska - Gryszczyk Scenariusz: Monika Skwirtniańska Zdjęcia: Wojciech Kursa, Maciej Mroziewski Film przedstawia sylwetkę prof. Witolda Cęckiewicza (rocznik 1924), jednego z najważniejszych architektów powojennego modernizmu. Jego najważniejsze realizacje, m.in. biurowiec PKP, hotel Cracovia, kino Kijów przypadają na okres PRL - u, ale do dziś w znaczący sposób kształtują przestrzeń Krakowa. Miał zresztą na nią wpływ także jako architekt miasta w latach 1955 - 1960. Po roku 1989 najważniejszą realizacją profesora Cęckiewicza jest Sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Łagiewnikach, które w 2002 roku konsekrował Jan Paweł II. 10:25 SENSACJE XX WIEKU - KUTRZEBA CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 48 min, Polska, 2002 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Zdjęcia: Adam Sikora Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Czy Polska mogła odwrócić kataklizm, jaki spadł na nią 1 września 1939 roku, uniknąć zagłady 6 milionów obywateli, zniszczenia stolicy, wielu miast, miasteczek i wsi, ogromnych strat w gospodarce? Wydawałoby się, że wobec przygniatającej przewagi wroga - nie. Bogusław Wołoszański, analizując to, co działo się wówczas w naszym kraju - ruchy wojsk i działania dyplomatyczne - próbuje znaleźć odpowiedź na to pytanie. Szuka we wrześniu 1939 roku punktu zwrotnego, w którym był czas, by wydarzenia pobiegły innym torem, a bohaterem swojego kolejnego widowiska historycznego czyni generała Tadeusza Kutrzebę, dowódcę Armii "Poznań". Dla Tadeusza Kutrzeby była to trzecia wojna. W roku 1914 szedł do walki jako 28 - letni porucznik pełen przesadnego optymizmu, w roku 1920 - pełen wiary w jasną przyszłość Polski, w 1939 - z uczuciem przykrego niepokoju. Bardzo dobrze znał stan uzbrojenia i terenowego przygotowania polskiego wojska, zbyt dobrze znał jego braki, głównie w uzbrojeniu przeciwpancernym i przeciwlotniczym, aby sobie nie zdawać sprawy z trudnych warunków prowadzenia tej wojny. Broniąca Wielkopolski armia "Poznań" znalazła się pośrodku wielkich niemieckich kleszczy, które z północy i południa posuwały się w stronę Warszawy. Kutrzebę najbardziej interesował kierunek południowy, gdzie w stronę Łodzi posuwała się niemiecka 8. Armia. Była blisko obszaru jego oddziałów. Gdyby więc armia Kutrzeby, która stała bezczynnie, uderzyła z północy na 8. Armię, przyniosłoby to ogromną ulgę ponoszącej ciężkie straty Armii "Łódź". Polskie uderzenie byłoby tym potężniejsze, że Kutrzeba planował zespolenie sił swojej armii i armii "Pomorze" generała Bortnowskiego, razem 150 tysięcy żołnierzy. Ale na ten manewr Kutrzeba musiał uzyskać zgodę Naczelnego Dowództwa. Szef Sztabu Głównego, generał Stachiewicz, nie wyraził jednak zgody na realizację tego planu i w imieniu naczelnego wodza polecił Kutrzebie zarządzenie odejścia armii na ostateczną linię obrony Żnin - Gopło - Warta, przedmościa Koło - Konin. Sytuacja Armii "Łódź", której tak chciał pomóc generał Kutrzeba, stawała się coraz trudniejsza. Uderzenia niemieckich oddziałów pancernych zmusiły żołnierzy do odwrotu. Odchodzili w stronę Łodzi, ścigani przez oddziały niemieckiej 8. Armii, atakowani z powietrza, co uniemożliwiło sprawne przegrupowanie i obronę. Armia "Łódź" nie miała sił, aby zatrzymać wroga. Marszałek Rydz - Śmigły popełnił błąd. Nie pozwalając Kutrzebie na wsparcie Armii "Łódź", uniemożliwiał stworzenie silnego frontu i zatrzymanie wroga. Działał bardzo schematycznie. Ściągał armię na linię Wisły, gdzie miały okopać się i bronić, czekując na pomoc sojuszników. Co więcej, niemieckie oddziały odsłaniały swoje boki i niespodziewane uderzenie, które proponował Kutrzeba, mogło zdecydowanie zmienić sytuację. Mijał bezcenny czas, a marszałek nie dostrzegał, że brak zgody na propozycję Kutrzeby może mieć zgubny wpływ na przebieg kampanii wrześniowej. Zgodnie z rozkazem Rydza - Śmigłego Armia "Poznań" rozpoczęła odwrót z Wielkopolski w stronę Warszawy, choć generał Kutrzeba ani na chwilę nie porzucił planu uderzenia na niemieckie wojska toczące krwawe boje z Armią "Łódź". Musiał jednak wykonać rozkaz. Generał Kutrzeba zatrzymał się w dworze Mchówek koło Izbicy, gdzie miał przygotowaną bojową kwaterę. Wracał z Torunia, po rozmowie z dowódcą walczącej na północy Armii "Pomorze", generałem Władysławem Bortnowskim. Naczelne Dowództwo zmieniało decyzje. Marszałek Rydz - Śmigły zgodził się, aby armia Kutrzeby wspomogła Armię "Łódź", której sytuacja była już tragiczna. Szybko jednak ten rozkaz odwołał, nakazując odwrót Armii "Poznań" do linii Wisły. 11:20 GALERIA WIDMO - RELIKWIARZ WIKINGÓW I KAMIENIECKI SKARBIEC Film dokumentalny, 7 min, Polska, 2021 Reżyseria: Beata Szuszwedyk - Sadurska Scenariusz: Beata Szuszwedyk - Sadurska GALERIA WIDMO prezentuje animowaną historię zaginionego pod koniec II wojny światowej RELIKWIARZA ŚW. KORDULI, arcydzieła sztuki wikińskiej z X wieku, ozdoby skarbca katedry w Kamieńcu Podolskim. 12:05 ZAKLĘTY DWÓR - ODC. 6/7 VA BANQUE Serial przygodowy, historyczny, 57 min, Polska 1976 Reżyseria: Antoni Krauze Scenariusz: Andrzej Wydrzyński Zdjęcia: Stefan Pindelski, Maciej Kijowski Wykonawcy: Piotr Marczewski Aktorzy: Krzysztof Jasiński, Gustaw Lutkiewicz, Roman Wilhelmi, Jerzy Bińczycki, Wiesław Gołas, Jan Nowicki, Olgierd Łukaszewicz, Zygmunt Zintel, Andrzej Żarnecki, Danuta Kowalska, Zofia Czerwińska, Krzysztof Różycki, Grażyna Kruk Frymar, Wojciech Standełło, Wiesław Wójcik Karczmarz Chaim zdradza Czorgutowi, że Żachlewicz, Gągolewski i hrabia Zygmunt spiskują przeciwko Juliuszowi. Czorgut zmusza ich do odstąpienia od tych niecnych zamiarów i przygotowuje się do wyjazdu. Maziarz pragnie pomóc młodemu Żwirskiemu i chce ożenić go ze swoją córką, bliźniaczo podobną do hrabianki Eugenii. Okazuje się, że maziarz to rzekomo zmarły starościc Mikołaj. To on przygotowuje spiskowców do wybuchu rewolucji. Tymczasem hrabia Zygmunt również chce wydać swoją córkę za Juliusza. 13:15 PERU - KRAINA SKRAJNOŚCI - WYBRZEŻA PACYFIKU (PERU: EXTREME PLANET. 3. THE PACIFIC COAST) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2014 Reżyseria: Jean - Thomas Renaud Miniseria dokumentalna o przyrodzie Peru. Dzieło jednego z najlepszych fotografów przyrody na świecie, Cyrila Ruoso. To pełna przygód podróż przez trzy najbardziej ekstremalne ekosystemy na naszej planecie: nieprzenikniony las deszczowy Amazonki, górskie drapacze chmur w Andach i pustynne równiny wybrzeża Pacyfiku w Peru. Ekipa filmowa podąża ze wschodu na zachód, co daje wyjątkową okazję do odkrywania wspaniałych krajobrazów i bogatych różnorodnością życia zwierząt i roślin, które zdołały dostosować się do warunków ekstremalnego klimatu upału, wilgotności, wysokości, zimna lub suszy. Podczas poszukiwania rzadkich gatunków spotykają się z naukowcami i będą odkrywać co łączy te trzy ekosystemy ze sobą. W tym odcinku: Wybrzeże Pacyfiku. 16:20 ASTRONOMIA NIEPODLEGŁA 100 LAT POLSKIEJ ASTRONOMII - ODC. 6/19 - CENTRUM BADAŃ KOSMICZNYCH PAN Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2019 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Zdjęcia: Tomasz Stelmach, Adam Rubaszewski Nieopodal centrum Warszawy znajdziemy miejsce, w którym od ponad czterdziestu lat powstaje niezwykła aparatura badawcza. Instrumenty, jakie tu skonstruowano, trafiły na pokłady satelitów i sond kosmicznych, badały powierzchnię komet, planet oraz księżyców w Układzie Słonecznym. Miejsce, o którym mowa, to Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk. 16:55 DOM - ODC. 25/25 - DZIŚ KAŻDY MA DWADZIEŚCIA LAT Serial obyczajowy, 88 min, Polska 2000 Reżyseria: Jan Łomnicki, Marcin Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki, Andrzej Mularczyk Muzyka: Piotr Hertel Aktorzy: Tomasz Borkowy, Halina Rowicka, Waldemar Barwiński, Monika Kwiatkowska, Igor Śmiałowski, Anna Romantowska, Jerzy Bończak, Piotr Fronczewski, Hanna Lachman, Marek Bukowski, Bożena Dykiel, Jan Englert, Zbigniew Buczkowski i inni Krzysio zostawia rodzinę, by poświęcić się opiece nad Jolą, która dopiero co dokonała aborcji. Prokop oświadcza się Lodzi. Klara wraca do Polski z zamiarem pozostania tu na stałe, lecz nie uzyskuje wymaganej zgody i zostaje deportowana do ZSRR. Ojciec Joli proponuje Krzysiowi pracę w ekipie rajdowej FSO pod warunkiem, że chłopak zostawi w spokoju jego córkę. Majka rodzi syna, a Prokop i Lodzia stają na ślubnym kobiercu. Rozpoczynają się strajki na Wybrzeżu. Wrotek niemal natychmiast jedzie z kamerą, by filmować zajścia. Samopoczucie Ewy systematycznie się pogarsza. Krzyś zawozi ją do uzdrowiciela Harrisa skradzionym samochodem. Zatrzymuje go milicja, lecz dzięki interwencji ojca Joli chłopak wychodzi z aresztu. Lermaszewscy wyprowadzają się z domu przy Złotej. Śmierć Ewy zbiega się w czasie z podpisaniem porozumień sierpniowych. Nad trumną zmarłej spotykają się wszyscy mieszkańcy kamienicy. 18:30 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - EKSPORT TERRORU Magazyn, 29 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Wykonawcy: Andrzej Mietkowski (prowadzący) Krwawe porachunki we własnych szeregach towarzyszyły instalowaniu władzy sowieckiej w Europie Środkowej i Wschodniej. Tajne grupy powoływane w komunistycznych resortach bezpieczeństwa tropiły urojone spiski i zdrady rzekomych renegatów na szczytach partii. A sfingowane procesy nierzadko prowadziły ich prosto pod mur. Tak Kreml terroryzował podbite narody. W Archiwum Zimnej Wojny unikatowe nagrania archiwalne z stalinowskich sal sądowych, rewelacje wysokiej rangi uciekiniera z peerelowskiej bezpieki, analizy ekspertów - Antoniego Dudka, Filipa Musiała, Andrzeja Paczkowskiego. 19:05 HISTORIA POLSKI - NASZE HOLLYWOOD, CZYLI POCZĄTKI KINA W POLSCE Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jacek Papis Pod koniec XIX wieku na mapie Europy nie było Polski. Podzielona była między trzech zaborców. Mimo to, zdumiewająco dużo pionierów filmu wywodziło się z kraju nad Wisłą, a wielu z nich było pochodzenia żydowskiego. Mieli oni znaczący wkład w powstanie najsłynniejszego ośrodka produkcji filmowej na świecie Hollywood. Samuel Goldwyn współzałożyciel wytwórni, która przybrała nazwę Metro - Goldwyn - Mayer, urodził się w Warszawie jako Szmul Gelbfisz. Słynna wytwórnia Warner Bros założona została przez braci, którzy zanim zmienili nazwisko na Warner, nazywali się Wonsal i wywodzili się z leżącego dziewięćdziesiąt kilometrów od Warszawy Makowa Mazowieckiego. Oskarowy rekordzista, zdobywca aż sześciu statuetek reżyser Billy Wilder, urodził się w Suchej Beskidzkiej niedaleko Krakowa, jako Samuel Wilder. Z Polski pochodził też przedwcześnie zmarły reżyser Ryszard Bolesławski, twórca filmów z Marleną Dietrich, Gretą Garbo i Clarkiem Gable. Tworzyli oni w czasach, kiedy kino stawiało dopiero swoje pierwsze kroki. Za pomocą obrazów i fragmentów filmowych zostaną przedstawieni pionierzy i gwiazdy ery kina niemego w Polsce. 20:10 CHŁANIÓW 44 Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2021 Reżyseria: Malgorzata Orłowska, Tadeusz Doroszuk Scenariusz: Tadeusz Doroszuk, Małgorzata Orłowska Zdjęcia: Tomasz Smyk, Wojciech Pacewicz Paradokument, który jest opowieścią o pacyfikacji Chłaniowa, dokonanej 23 lipca 1944 r. przez Ukraiński Legion Samoobrony. W pacyfikacji brali udział ukraińscy rezuni, mordując 45 mieszkańców wsi. Masakra ta odbiła się szerokim echem w regionie. ULS na swoim koncie miał już udział w podobnych zbrodniach na terenie Wołynia oraz powiatu hrubieszowskiego. 21:00 GIGANCI HISTORII - POWSTANIA ŚLĄSKIE Teleturniej, 44 min, Polska, 2021 Reżyseria: Michał Górski Scenariusz: Mikołaj Korzyński Wykonawcy: Przemysław Babiarz (prowadzący) Niemcy próbują się pozbierać po sromotnej klęsce w I wojnie światowej. Tymczasem po sąsiedzku odradza się po 123 latach zaborów państwo polskie. Nowa sytuacja geopolityczna sprawia, że na Górnym Śląsku należącym wówczas do Niemiec, odradzają się silne polskie sentymenty. Uprzemysłowiony, bogaty w węgiel region ma kluczowe znaczenie strategiczne, dlatego Niemcy próbują Ślązaków spacyfikować. Terror niemieckich władz napotyka na sprzeciw ludności. Dodatkowo zbiega się w czasie z informacją o zwycięskim powstaniu w Wielkopolsce. Na beczce prochu, jaką jest w tym momencie Śląsk, brakuje już tylko iskry. Ślązacy trzykrotnie chwytali za broń, by zamanifestować swoją polskość. Rok 2021 został ustanowiony rokiem Powstań Śląskich. To idealny moment, aby sprawdzić, co wiemy o tamtych wydarzeniach. Powstania Śląskie to temat tego odcinka teleturnieju. 21:50 SEN O WARSZAWIE Film dokumentalny, 106 min, Polska, 2014 Reżyseria: Krzysztof Magowski Scenariusz: Krzysztof Magowski Zdjęcia: Maciej Magowski Biograficzny film o Czesławie Niemenie, ikonie polskiej muzyki rozrywkowej, powstał w 10. rocznicę śmierci artysty. Opowiadają o nim przyjaciele, członkowie rodziny, krytycy, dziennikarze muzyczni, autorzy biografii (Roman Radoszewski, Marek Gaszyński i Dariusz Michalski). Wyłania się sylwetka utalentowanego muzyka, który nie wahał się - w imię swoich ideałów - zrezygnować w różnych momentach życia z odcinania kuponów od własnej popularności. Był uwielbiany przez swoją publiczność i raczej odrzucany przez ówczesne władze komunistyczne. Nagrywał nie tylko w Polsce, ale również w Niemczech, Wielkiej Brytanii, Francji, USA, we Włoszech i ZSRR. Twórcy filmu śledzą losy Czesława Niemena od jego miejsca urodzenia, w 1939 r. w Starych Wasiliszkach, gdzie spędził dzieciństwo i młodość i gdzie stawiał swoje pierwsze muzyczne kroki w przykościelnym chórze. W ramach wysiedleń Polaków z Kresów Wschodnich, w 1958 r. jako repatriant trafił do Polski. Film pokazuje także cenę, jaką Czesław Niemen musiał zapłacić za swoją karierę i niepoddawanie się określonym rygorom. 23:45 ANIOŁY KAROLA MALCZYKA Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2008 Reżyseria: Grzegorz Łubczyk Scenariusz: Grzegorz Łubczyk, Maciej Józefowicz Anioły Karola Malczyka to film dokumentalny ukazujący twórczość bardzo ciekawego malarza, absolwenta krakowskiej ASP. Karol Malczyk jako jeden ze 150 tysięcy uchodźców z Polski, we wrześniu 1939 roku znalazł się na Węgrzech. Spędził w tym kraju całą okupację, a Węgry opuścił gdy zaczął się w tym kraju komunizm. Namalował podczas pobytu polichromię w sześciu węgierskich kościołach katolickich. Był mistrzem w malowaniu aniołów. Film jest opowieścią o malarzu - tułaczu i jego dziele. 00:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - BEZ ŚLADU Magazyn, 22 min, Polska, 2015 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Odwiedzamy Krosno Odrzańskie, gdzie w czasie I wojny zlokalizowany był jeden z potężniejszych obozów jenieckich. Obecnie powstaje tu teren inwestycyjny. To ostatnia chwila, żeby sprawdzić, gdzie dokładnie zlokalizowany był obóz i jego środek ze słynną wieżą Barbary oraz gdzie znajdował się pobliski cmentarz. Mamy nadzieję, że pomimo planów zagospodarowania tego terenu pod nowoczesną budowę miejscowe władze doprowadzą do powstania tu choćby symbolicznego miejsca pamięci z dioramą obozu, przypominającą odwiedzającym co to za miejsce. 01:10 SENSACJE XX WIEKU - KUTRZEBA CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 48 min, Polska, 2002 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Zdjęcia: Adam Sikora Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Czy Polska mogła odwrócić kataklizm, jaki spadł na nią 1 września 1939 roku, uniknąć zagłady 6 milionów obywateli, zniszczenia stolicy, wielu miast, miasteczek i wsi, ogromnych strat w gospodarce? Wydawałoby się, że wobec przygniatającej przewagi wroga - nie. Bogusław Wołoszański, analizując to, co działo się wówczas w naszym kraju - ruchy wojsk i działania dyplomatyczne - próbuje znaleźć odpowiedź na to pytanie. Szuka we wrześniu 1939 roku punktu zwrotnego, w którym był czas, by wydarzenia pobiegły innym torem, a bohaterem swojego kolejnego widowiska historycznego czyni generała Tadeusza Kutrzebę, dowódcę Armii "Poznań". Dla Tadeusza Kutrzeby była to trzecia wojna. W roku 1914 szedł do walki jako 28 - letni porucznik pełen przesadnego optymizmu, w roku 1920 - pełen wiary w jasną przyszłość Polski, w 1939 - z uczuciem przykrego niepokoju. Bardzo dobrze znał stan uzbrojenia i terenowego przygotowania polskiego wojska, zbyt dobrze znał jego braki, głównie w uzbrojeniu przeciwpancernym i przeciwlotniczym, aby sobie nie zdawać sprawy z trudnych warunków prowadzenia tej wojny. Broniąca Wielkopolski armia "Poznań" znalazła się pośrodku wielkich niemieckich kleszczy, które z północy i południa posuwały się w stronę Warszawy. Kutrzebę najbardziej interesował kierunek południowy, gdzie w stronę Łodzi posuwała się niemiecka 8. Armia. Była blisko obszaru jego oddziałów. Gdyby więc armia Kutrzeby, która stała bezczynnie, uderzyła z północy na 8. Armię, przyniosłoby to ogromną ulgę ponoszącej ciężkie straty Armii "Łódź". Polskie uderzenie byłoby tym potężniejsze, że Kutrzeba planował zespolenie sił swojej armii i armii "Pomorze" generała Bortnowskiego, razem 150 tysięcy żołnierzy. Ale na ten manewr Kutrzeba musiał uzyskać zgodę Naczelnego Dowództwa. Szef Sztabu Głównego, generał Stachiewicz, nie wyraził jednak zgody na realizację tego planu i w imieniu naczelnego wodza polecił Kutrzebie zarządzenie odejścia armii na ostateczną linię obrony Żnin - Gopło - Warta, przedmościa Koło - Konin. Sytuacja Armii "Łódź", której tak chciał pomóc generał Kutrzeba, stawała się coraz trudniejsza. Uderzenia niemieckich oddziałów pancernych zmusiły żołnierzy do odwrotu. Odchodzili w stronę Łodzi, ścigani przez oddziały niemieckiej 8. Armii, atakowani z powietrza, co uniemożliwiło sprawne przegrupowanie i obronę. Armia "Łódź" nie miała sił, aby zatrzymać wroga. Marszałek Rydz - Śmigły popełnił błąd. Nie pozwalając Kutrzebie na wsparcie Armii "Łódź", uniemożliwiał stworzenie silnego frontu i zatrzymanie wroga. Działał bardzo schematycznie. Ściągał armię na linię Wisły, gdzie miały okopać się i bronić, czekując na pomoc sojuszników. Co więcej, niemieckie oddziały odsłaniały swoje boki i niespodziewane uderzenie, które proponował Kutrzeba, mogło zdecydowanie zmienić sytuację. Mijał bezcenny czas, a marszałek nie dostrzegał, że brak zgody na propozycję Kutrzeby może mieć zgubny wpływ na przebieg kampanii wrześniowej. Zgodnie z rozkazem Rydza - Śmigłego Armia "Poznań" rozpoczęła odwrót z Wielkopolski w stronę Warszawy, choć generał Kutrzeba ani na chwilę nie porzucił planu uderzenia na niemieckie wojska toczące krwawe boje z Armią "Łódź". Musiał jednak wykonać rozkaz. Generał Kutrzeba zatrzymał się w dworze Mchówek koło Izbicy, gdzie miał przygotowaną bojową kwaterę. Wracał z Torunia, po rozmowie z dowódcą walczącej na północy Armii "Pomorze", generałem Władysławem Bortnowskim. Naczelne Dowództwo zmieniało decyzje. Marszałek Rydz - Śmigły zgodził się, aby armia Kutrzeby wspomogła Armię "Łódź", której sytuacja była już tragiczna. Szybko jednak ten rozkaz odwołał, nakazując odwrót Armii "Poznań" do linii Wisły. 02:05 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - ATAK NA ZSRR Magazyn, 20 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony atakowi na ZSRR.