TVP Kultura Poniedziałek, 18.07.2022 11:00 DYREKTORZY - ODC. 6/6 - RYZYKANT Serial obyczajowy, 91 min, Polska, 1975 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Aleksander Minkowski, Andrzej Szypulski Zdjęcia: Mikołaj Sprudin Aktorzy: Antonina Gordon - Górecka, Grażyna Barszczewska, Witold Dębicki, Tomasz Grochoczyński, Jerzy Janeczek Jerzy, Józef Nalberczak, Zygmunt Malanowicz, Halina Buyno - Łoza, Hanna Balińska, Barbara Burska, Stanisław Niwiński, Janusz Paluszkiewicz, Józef Nowak, Kazimierz Dejunowicz, Maciej Dzienisiewicz Akcja rozgrywa się w 1972 roku. Zakład przygotowuje się do nowej produkcji opartej na szwedzkiej licencji. Dyrektor Gajda przeżywa konflikt osobisty wynikający z trudności pogodzenia pracy zawodowej z obowiązkami domowymi. (filmpolski. pl) 12:45 BŁĘKITNY POKÓJ Film obyczajowy, ularny telewizyjny, 29 min, Polska, 1965 Autor: Prosper Merimee Reżyseria: Janusz Majewski Scenariusz: Janusz Majewski Zdjęcia: Kurt Weber Aktorzy: Pola Raksa, Jerzy Nasierowski, Janusz Kłosiński, Artur Młodnicki, Jadwiga Skupnik, Witold Pyrkosz, Wojciech Skibiński, Andrzej Mrozek Janusz Majewski jest autorem filmow krótkometrażowych - m.in "Ronda", "Albumu Fleischera", "Pojedynku", "Avataru" oraz wielu filmów fabularnych, w tym "Zbrodniarza, który ukradł zbrodnię", "Zazdrości i medycyny", "Zaklętych rewirów", "Sprawy Gorgonowej", "Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny", "C. K Dezerterów". Para kochanków wyjeżdża na prowincję, by mieć tam czas tylko dla siebie. Jednak intymny nastrój, który stworzyli, zostaje zakłócony i kochankowie rozstają się - chyba już na zawsze. 13:30 REŻYSERZY S.V - RIDLEY SCOTT 2/10 SEZON 5 (THE DIRECTORS - ANTHONY MANN) Film dokumentalny, 42 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Lyndy Saville Cykl dokumentalny przedstawiający najważniejszych reżyserów kina. W tym odcinku przyglądamy się twórczości Ridleya Scotta, twórcy m.in. "Thelmy i Louise", "Łowcy androidów" czy "Gladiatora". 14:30 CWAŁ Komediodramat, 103 min, Polska 1995 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Zanussi Zdjęcia: Jarosław Żamojda Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Bartosz Obuchowicz, Maja Komorowska, Andrzej Szenajch, Karolina Wajda - Nowakowska, Piotr Szwedes, Piotr Adamczyk, Sławomira Łozińska "Kiedy doszedłem do opisywania stalinowskiej szkoły, zorientowałem się, że dotarłem do granicy nieprzekraczalnej ze względów cenzuralnych. Później też nie mógłbym tego filmu zrobić, chyba że w roku 1980, ale wtedy Ryszard Bugajski realizował"Przesłuchanie", które o wiele poważniej traktowało tamte czasy. Teraz wszystko się oddaliło, a ja postarzałem się o tyle, że nie chce mi się już rozliczać z tamtą epoką, ale ją wspominać. To było moje dzieciństwo" - mówił o motywach powstania "Cwału" Krzysztof Zanussi. Film ów miał być drugim po "Strukturze kryształu" (1969) w dorobku reżysera. Zmaterializował się dopiero ćwierć wieku później. Przez licznych krytyków został jednak nazwany jednym z ważniejszych, a na pewno najbardziej niezwykłym w dotychczasowym dorobku autora "Iluminacji". "Cwał" to bowiem... komedia, w dodatku dotycząca okresu stalinowskiego, a więc czasów życia w ciągłym strachu, ubeckich prześladowań, złowrogich polowań na prawdziwych i urojonych odstępców od "linii partii" i aksjomatów stalinowskiej wykładni marksizmu - leninizmu. Pogodny ton opowieści nie ma wszakże nic wspólnego z cynizmem. Przeciwnie - niesie trudne do określenia ciepło, którego trudno szukać we wcześniejszych dokonaniach Zanussiego. Reżyser nie zapomina też bynajmniej o okrucieństwie epoki, lecz na główny plan wysuwa się problem sposobu przetrwania w świecie pełnym kłamstwa i przemocy. Główna bohaterka filmu - pani Idalia - znakomicie zagrana przez Maję Komorowską - to stara panna z dobrego ziemiańskiego domu, która pod maską "szaleństwa" kryje determinację, by nie dać się "zdeklasować" i ocalić ostatni z azyli człowieka zniewolonego - azyl intymności. Jego namiastką jest hippika - prywatna pasja "zwariowanej ciotki". Pasja tym groźniejsza, że pachnie "pańskością" i sanacyjną fanaberią. Wszak w nowym, lepszym świecie konie służą głównie do pracy i defiladowych parad. Pani Idalia, mimo licznych grożących jej niebezpieczeństw, nie rezygnuje. Walcząc na swój sposób przeciw "bolszewickiej zarazie", balansuje na granicy moralności. Kłamie, kręci, wyrabia papiery na swoją nieistniejącą siostrę bliźniaczkę, by mieć kiedyś podwójną emeryturę. Zapisuje ją nawet do partii, a czerwoną legitymację chowa między karty Biblii. W postępowaniu Idalii nieustannie heroizm miesza się z otwartym podlizywaniem się znienawidzonej władzy. Nie może tego zrozumieć mały Hubert, wysłany przez matkę pod opiekę Idalii. Ojciec chłopca został po wojnie w Anglii, więc przed malcem zamknęła się droga do edukacji. Tylko zmieniając miejsce zamieszkania i udając sierotę oraz dzięki przebiegłości przyszywanej ciotki udaje mu się dostać do szkoły. Półlegalne zabiegi Idalii ratują go też przed relegowaniem, gdy zostaje rozpoznany jako element reakcyjny, upowszechniający wśród kolegów imperialistyczną literaturę ("Lenin" Ferdynanda Ossendowskiego). Chłopiec wychowany w kulcie wiary, prawdy i honoru nie może zrozumieć postawy ciotki. Na jego ciągłe pytania Idalia odpowiada wreszcie cytatem z Szekspira: "Są rzeczy na niebie i na ziemi, o których nie śniło się waszym filozofom". "To najbardziej autobiograficzny z moich filmów, jak karta wyjęta z rodzinnego albumu" - mówił po premierze Krzysztof Zanussi. Postać Huberta to niemal wierny portret reżysera z czasów dzieciństwa. Podobnie jest z innymi bohaterami. Ich odpowiedniki istniały naprawdę, wymogi scenariusza tylko nieznacznie zmodyfikowały właściwy im sposób bycia. Nie inaczej było z ciotką Idalią - centralną postacią filmu. To właśnie jej niezwykła osobowość sprawiła, że po latach pewien reżyser zrealizował równie niezwykły film o radości życia, której nie stłumią ani mury więzienia, ani szykany i prześladowania. Nagroda Specjalna na XXI Festiwalu w Gdyni w 1996 roku. Złota Kaczka '96 dla Mai Komorowskiej - w kategorii najlepsza polska aktorka. 16:25 OPOWIEŚĆ LETNIA (CONTE D'ETE) Komediodramat, romans, 109 min, Francja, 1996 Reżyseria: Eric Rohmer Scenariusz: Eric Rohmer Zdjęcia: Diane Baratier Muzyka: Philippe Eidel, Sbastien Erms Aktorzy: Melvil Poupaud, Amanda Langlet, Gwenalle Simon, Aurelia Nolin Jest to trzeci film z Rohmerowskiego cyklu "opowieści czterech pór roku". Student Gaspard decyduje się spędzić wakacje w bretońskim miasteczku Dinard. Kiedy jest już na miejscu, czeka na przyjazd swojej dziewczyny Leny. Czas spędza głównie na plaży bądź przy gitarze na komponowaniu piosenek. Przypadkiem poznaje Margot, sympatyczną dziewczynę, pracującą w wakacje w miejscowej kawiarni. Przebywają ze sobą coraz częściej, ale ich wzajemne relacje pozostają czysto platoniczne. Wraz z przyjazdem Leny Gaspard ma coraz więcej wątpliwości, czy to ona jest dla niego tą najważniejszą osobą. Szybko zaczyna tęsknić do niedawnych rozmów z Margot i szukać pretekstów, by znów mogli być razem. 18:50 SERIALOWA NOSTALGIA - MAGICZNE DRZEWO - ODC. 5 - BRACIA Serial familijny przygodowy, fantasy, 28 min, Polska, 2005 Reżyseria: Andrzej Maleszka Scenariusz: Andrzej Maleszka Zdjęcia: Arkadiusz Tomiak, Kamil Król Muzyka: Krzesimir Dębski Aktorzy: Emilia Krakowska, Bartłomiej Topa, Hanna Kochańska, Maciej Stolarczyk, Kamil Mikucki, Filip Grenda, Sylwia Pacho Akcja rozgrywa się zimą przed świętami Bożego Narodzenia. Młodszy i starszy brat zamieniają się rolami. Żródłem przemiany jest drewno do kominka, które - płonąc - spełnia życzenia. Starszy brat zostaje zamieniony w młodszego i odwrotnie, a ich babcia przemienia się w... stary budzik. Bracia muszą sprawdzić się w nowych rolach. Po jednej z kłótni młodszy wyraża życzenie, by starszego pożarł wilk. Ale gdy pojawia się wilk (w ludzkiej skórze), obaj bracia - ostrzeżeni o niebezpieczeństwie przez dzwonek budzika, którym steruje babcia - stają do walki z niebezpieczeństwem. Baśniowa aura łączy się w tym filmie z elementami komediowymi, realistycznie pokazując różne dziecięce emocje. 19:25 SERIALOWA NOSTALGIA - MAGICZNE DRZEWO - ODC. 6 - POŁYKACZE KSIĄŻEK Serial familijny przygodowy, fantasy, 28 min, Polska, 2006 Reżyseria: Andrzej Maleszka Scenariusz: Andrzej Maleszka Zdjęcia: Michał Englert Muzyka: Krzesimir Dębski Aktorzy: Filip Fabiś, Mateusz Chorowski, Arek Glensk, Izabela Dąbrowska, Marcin Sztabiński, Piotr Gąsowski, Władysław Grzywna, Jacek Zawada, Paulina Brzęczek, Katarzyna Górska, Michał Chęciak, Tomek Nguyen, Marcin Pielak, Agnieszka Rudzińska Do szkolnej biblioteki zostaje omyłkowo przysłany kuchenny kredens. Ma on niesamowite właściwości. Każda włożona do niego książka zmienia się w ciastko! Wystarczy je zjeść, by pochłonąć całą wiedzę zawartą w książce! Odkrywa to Jakub, 12 - latek, który nienawidzi czytania. Zaczyna "zjadać książki" i szybko staje się najlepszym uczniem. Dzięki temu zostaje też wytypowany do udziału w teleturnieju dla młodych geniuszy. Wszystko przebiega świetnie do czasu, gdy Jakub zjada książkę na temat diety. Od tego dnia nie może już jeść słodyczy. Tymczasem zbliża się konkurs, w którym Jakub musi zdobyć nagrodę, żeby odkupić zjedzone encyklopedie. Chłopak nie ma wyjścia i zaczyna naprawdę czytać książki. 20:00 KULTURA JEST KOBIETĄ - ZAKOCHANA JANE (BECOMING JANE) Film biograficzny, 115 min, Wielka Brytania/Irlandia 2007 Reżyseria: Julian Jarrold Scenariusz: Sarah Williams, Kevin Hood Aktorzy: Anne Hathaway, James McAvoy, Julie Walters, James Cromwell, Maggie Smith, Anna Maxwell Martin, Lucy Cohu, Laurence Fox, Ian Richardson, Joe Anderson, Leo Bill Akcja biograficznej opowieści obejmuje młodzieńcze lata Jane Austen (1775 - 1817), córki pastora z angielskiej prowincji. W filmie zostało pokazane, jak romans młodziutkiej pisarki z Irlandczykiem Tomem Lefroyem wpłynął na jej późniejsze życie i twórczość. "Zakochaną Jane" otwiera scena sielskiego obrazka prowincjonalnej Anglii, gdzie wraz z rodziną mieszka 20 - letnia bohaterka filmu. Tę uzdolnioną, obdarzoną przenikliwym umysłem dziewczynę rozpiera wręcz energia, chce żyć i czerpać z tego życia to, co najlepsze. Marzy o karierze pisarki, zapisuje swoje myśli, wymazuje i znowu coś pisze. A w niedzielny poranek Jane ani w głowie sen, czy wylegiwanie się w łóżku, wyżywa się na fortepianie i stawia na równe nogi wszystkich domowników. Matka załamuje ręce, tej pannie trzeba męża, ale przecież nikt jej nie odpowiada. Bo Jane marzy o prawdziwej miłości, o wielkim uczuciu, wobec którego stają się bezsilne wszelkie prawa i zwyczaje. Nie akceptuje prowincjonalnego światka, w którym obowiązują sztywne reguły postępowania, sprzeciwia się wszelkim normom i konwenansom. Ale jest rok 1795, Anglia. Od młodej, niezamożnej panny wymaga się, by wyszła za mąż za kogoś kto zapewni jej i rodzinie godziwy byt. Po kościele rodzina Austenów odwiedza mieszkającą w pobliżu arystokratkę lady Gresham, która właśnie gości swego siostrzeńca Wesleya. To idealna partia dla Jane, chłopak jest ulubieńcem ciotki i jedynym jej spadkobiercą. Dumnej i niezależnej dziewczyny nie skusi jednak fortuna Wesleya. Kiedy Jane poznaje Thomasa Lefroya, przystojnego, dowcipnego i bardzo pewnego siebie prawnika, jej życie zostaje wywrócone do góry nogami. Chłopak jest siostrzeńcem sędziego z Londynu, Langloisa. Nie ma majątku, ale może liczyć na fortunę wuja, pod warunkiem, że nabierze ogłady, ustatkuje się i przestanie gonić za rozrywkami i hazardem. Dlatego sędzia posyła go do swoich krewnych w Hampshire. Tu właśnie Tom zainteresuje się niepokorną córką miejscowego pastora. Młodzi będą musieli stawić czoło wielu problemom, sprzeciwić się rodzicom, przeciwstawić konwenansom, poświęcić majątek dla miłości. Czy skomplikowane układy wezmą górę nad bezinteresownym uczuciem? 22:10 POWIDOKI - KRONOS, 1/2021, JOHN STUART MILL Dysk./wywiad/debata, 11 min, Polska, 2022 Wykonawcy: Barbara Schabowska (prowadząca), Piotr Nowak (prowadzący) "Powidoki" to program publicystyczny poruszający istotne zagadnienia z zakresu filozofii, etyki i socjologii. Dwoje prowadzących: dziennikarka Barbara Schabowska i filozof prof. Piotr Nowak na przykładach wybranych przez siebie książek podejmą dyskusję nad zawartością tych dzieł i ich społeczną recepcją. W tym odcinku przedmiotem dyskusji jest twórczość angielskiego filozofa, politologa i ekonomisty Johna Stuarta Milla. 01:55 KINO NOCNE - GRY ULICZNE Dramat sensacyjno - polityczny, 99 min, Polska 1996 Reżyseria: Krzysztof Krauze Scenariusz: Krzysztof Krauze, Jerzy Morawski Zdjęcia: Łukasz Kośmicki Muzyka: Maciej Zieliński Aktorzy: Redbad Klijnstra, Robert Gonera, Grażyna Wolszczak, Andrzej Precigs, Justyna Kulczycka Film z popularnego na świecie gatunku political fiction, którym zainteresowali się także polscy twórcy. Po premierze "Gier ulicznych" ukazały się skrajnie odmienne recenzje. Zarzutom o kolejne powielanie wzorców amerykańskiego kina akcji towarzyszyły pochwały, że film "mówi kawał prawdy", przejmująco ukazuje rosnący dystans między dawnymi opozycjonistami a nowym pokoleniem, wreszcie dokumentuje zadziwiającą zgodność i zrozumienie panujące bez względu na wiek w "obozie morderców" i ich sojuszników. Główną rolę zagrał tu Redbad Klijnstra - absolwent warszawskiej PWST, wywodzący się z polsko - holenderskiej rodziny. Młody aktor blisko dwadzieścia lat spędził w Amsterdamie i nie mógł być obciążony żadną wiedzą o życiu w PRL - u. Zdobywał ją razem ze swym filmowym bohaterem. W postać jego przyjaciela, operatora Witka, wcielił się Robert Gonera, znany z "Samowolki" Feliksa Falka. "Gry uliczne" otrzymały Nagrodę Główną na FPFF w Gdyni '96 oraz nagrodę za zdjęcia dla Łukasza Kośmickiego. Bohaterami są dwaj młodzi, przebojowi pracownicy prywatnej telewizji. Janek Rosa jest dziennikarzem, Witek - operatorem. Ich specjalnością są gorące, sensacyjne tematy, których rozpracowanie nierzadko wiąże się ze sporym ryzykiem. Właśnie "mają na warsztacie" sprawę gangu, parającego się handlem materiałami wybuchowymi. Pewnego dnia ktoś podrzuca im kasetę, z której dowiadują się, że znany polityk o nazwisku Makowski był w latach siedemdziesiątych agentem UB o pseudonimie "Ketman". Co więcej, to właśnie on ponosi główną odpowiedzialność za tajemniczą śmierć Stanisława Pyjasa - krakowskiego studenta, zaangażowanego w działalność opozycyjną. Zafrapowani tymi rewelacjami reporterzy postanawiają sprawdzić wiarygodność kasety. Docierają do byłych esbeków, kolegów Pyjasa, dawnych agentów i współpracowników SB. Odkrywają sieć dawnych i obecnych powiązań między pracownikami służb specjalnych, ale tajemnicy śmierci sprzed blisko 20 lat nie da się rozwiązać. Mimo wszystko Janek stanowi zagrożenie i dawni esbecy zlecają zamordowanie go łasemu na pieniądze narkomanowi. 03:45 CO TO KONIA OBCHODZI? Komedia, groteska filmowa, 48 min, Polska, 1987 Reżyseria: Grażyna Popowicz Scenariusz: Andrzej Otrębski, Grażyna Popowicz Zdjęcia: Julian Szczerkowski Muzyka: Przemysław Gintrowski Aktorzy: Marek Bargiełowski, Wiesław Bednarz, Bogusz Bilewski, Andrzej Grabarczyk, Kazimierz Kaczor, Paweł Nowisz Groteskowy obraz rzeczywistości, w której dominuje bałaganiarstwo i brak odpowiedzialności. Konwój robotników wiozących transformator na drugi koniec Polski wyrusza w drogę. Cała operacja została jednak fatalnie przygotowana. Na jednym z wiaduktów transformator się nie mieści. Robotnicy zaczynają przekopywać nawierzchnię drogi. Gdy po paru godzinach pokonują przeszkodę, ze zdumieniem odkrywają, że po drugiej stronie wiaduktu pracuje podobna ekipa. 05:00 TAMTE LATA, TAMTE DNI - AGNIESZKA DUCZMAL Dysk./wywiad/debata, 26 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Makowska Wykonawcy: Marta Perchuć-Burzyńska (prowadząca) Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Dla Agnieszki Duczmal miejscami tymi są własny ogród oraz siedziba orkiestry kameralnej Polskiego Radia, Amadeus. Wybitna, polska dyrygentka opowiada o wojennych losach swojej rodziny, dzieciństwie, dojrzewaniu i pasji zawodowej.