TVP Kultura Sobota, 23.07.2022 07:00 SCENA MUZYCZNA - BUM BUMORKESTAR Koncert, 48 min, Polska, 2020 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Wykonawcy: Bum Bumorkestar, Barbara Schabowska (prowadząca) Specjalny odcinek "Sceny muzycznej" - rozdanie nagród Koryfeusz Muzyki Polskiej 2020. Koryfeusz Muzyki Polskiej zostanie wręczony po raz dziesiąty. Jest on wyróżnieniem dla osób, grup artystów i instytucji działających w obszarze różnorodnej gatunkowo i chronologicznie muzyki polskiej. Nagroda jest zainicjowana i wręczana przez środowisko muzyczne. Organizatorem nagrody jest Instytut Muzyki i Tańca. O miano Koryfeusza Muzyki Polskiej 2020 w kategorii "Osobowość roku" rywalizować będą: Adam Bałdych, Łukasz Długosz, Anna Szostak - Myrczek, Adam Sztaba, Lutosławski Piano Duo - Emilia Sitarz i Bartek Wąsik. "Wydarzeniem roku" zostanie jedno z pięciu nominowanych: Festiwal Muzyki Sakralnej Stanisława Moniuszki, Kromer Biecz Festival, Premiera musicalu List z Warszawy w Warszawskiej Operze Kameralnej, Premiera albumu Gismondo, Re di Polonia z nagraniem opery Leonarda Vinciego w wykonaniu {oh!} Orkiestry Historycznej, Premiera opery Drach Aleksandra Nowaka podczas Festiwalu AUKSODRONE. "Odkryciem roku" mają szansę zostać: Maniucha Bikont, Aleksandra Olczyk, Tomasz Skweres, Dominik Wania, Polish Violin Duo Marta Gidaszewska i Robert Łaguniak. 09:05 DRAMATYCZNY ROK (A YEAR FULL OF DRAMA) Film dokumentalny, 108 min, Estonia, 2019 Reżyseria: Marta Pulk Reżyserzy z estońskiej szkoły teatralnej ogłaszają niezwykły casting na recenzenta. Zasady są proste: szukają osoby, która nigdy nie była w teatrze i która zobowiąże się, że w ciągu roku obejrzy wszystkie przedstawienia teatralne powstałe w Estonii. Przed nią ponad 200 sztuk i tylko 365 dni. Każde obejrzane przedstawienie musi być opatrzone recenzją, publikowaną w ciągu 24 godzin na specjalnie stworzonym blogu. Casting wygrywa zjawiskowa piękność z zapadłej wioski, zamieszkanej przez rosyjską mniejszość. Tak zaczyna się jej porywająca podróż przez świat teatru - od awangardowych przedstawień dla tallińskiego beau monde, po farsy wystawiane w prowincjonalnych domach kultury. 11:05 SERIALOWA NOSTALGIA - CZTERDZIESTOLATEK - ODC. 12/21 - NOWY ZASTĘPCA, CZYLI METEOR Serial komediowy, 54, Polska 1974 Reżyseria: Jerzy Gruza Scenariusz: Jerzy Gruza, Krzysztof Teodor Toeplitz Aktorzy: Andrzej Kopiczyński, Anna Seniuk, Irena Kwiatkowska, Grażyna Szapołowska, Roman Kłosowski, Leonard Pietraszak, Władysław Kowalski, Wiesław Gołas i inni Nowym zastępcą inżyniera Karwowskiego zostaje inżynier Urszula Nowowiejska. Nowoczesna, niezależna i pewna siebie kobieta, w dodatku młoda i ładna, wprowadza spore zamieszanie w tradycyjnie męskim środowisku budowlańców. Jej sposób bycia i decyzje, które podejmuje, wywołują wiele nieporozumień. Urszula odbyła staż w Japonii, w firmie Mitsuko Suki, jest kobietą bardzo nowoczesną. W dodatku ciągle się dokształca, czytając zagraniczne czasopisma specjalistyczne, i bardzo ją razi prymitywizm oraz bałaganiarstwo panujące na polskich budowach. Maliniak poddaje się bezkrytycznie jej poglądom, natomiast inżynier Karwowski podchodzi do nich jednocześnie z rezerwą i szacunkiem. 12:50 SERIALOWA NOSTALGIA - CZTERDZIESTOLATEK - ODC. 13/21 - KOZIOŁ OFIARNY, CZYLI ROTACJA Serial komediowy, 52 min, Polska 1974 Reżyseria: Jerzy Gruza Scenariusz: Jerzy Gruza, Krzysztof Teodor Toeplitz Aktorzy: Andrzej Kopiczyński, Anna Seniuk, Irena Kwiatkowska, Roman Kłosowski, Leonard Pietraszak, Janusz Kłosiński, Saturnin Żórawski, Piotrek Kąkolewski, Wojciech Pokora, Mieczysław Waśkowski i inni W resorcie odbywa się reorganizacja. W związku z tym dochodzi do nieuchronnej rotacji stanowisk. Na stanowisko nowego dyrektora zjednoczenia kandyduje wielu inżynierów, jednak komputer uznaje, że najwłaściwszymi kwalifikacjami charakteryzuje się inż. Stefan Karwowski. Szczęśliwa Madzia zostaje wreszcie panią dyrektorową. Nowi koledzy żartują ze Stefana, nazywając go "komputerowym dyrektorem". Inżynier Gajny znajduje w tym potwierdzenie swoich teorii, że Karwowski zawsze potrafi się podwiązać pod właściwą grupę ludzi. Stefan powoli przystosowuje się do nowej sytuacji i swego nowego statusu. 13:55 KOMEDIOWE LATO - U PANA BOGA ZA PIECEM Komedia obyczajowa, 95 min, Polska 1998 Reżyseria: Jacek Bromski Scenariusz: Zofia Miller Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Muzyka: Henri Seroka Aktorzy: Ira Łaczina, Jan Wieczorkowski, Krzysztof Dzierma, Andrzej Zaborski, Ania Janowska, Artur Krajewski, Alicja Bach, Iwona Szczęsna, Eliza Krasicka, Małgorzata Płońska, Mieczysław Fiodorow, Ewa Sierzputowska, Babiker Artoli, Władimir Abramuszkin, Alicja Butkiewicz "Czytając pamiętniki Marii Dąbrowskiej, natknąłem się na refleksję, dotyczącą jakiejś wizyty w małym miasteczku, jakiejś kolacji w towarzystwie lekarza, proboszcza i aptekarza:"Jakaż ta prowincja duchowo samowystarczalna, jak właściwie ona nas do niczego nie potrzebuje... "Pomyślałem sobie, że jeśli mamy gdzieś szukać jakichś wartości, o których w mieście dawno zapomnieliśmy, to właśnie w prowincjonalnym miasteczku na Białostocczyźnie, cokolwiek by to znaczyło" - mówił w jednym z wywiadów Jacek Bromski. Przyczyną powstania "U Pana Boga za piecem" nie było jednak reżyserskie pragnienie apoteozy tradycyjnego polskiego etosu. To pojawiło się nieco później. Najpierw Studio Filmowe "OKO" zaproponowało Bromskiemu scenariusz, którego akcja toczy się w prowincjonalnym miasteczku. Potem reżyser przypomniał sobie o Białostockim Teatrze Lalek, który niegdyś zrobił na nim wielkie wrażenie. W efekcie większość ról w "U Pana Boga za piecem" zagrali aktorzy tej sceny, a miasteczko ze scenariusza zostało umieszczone przy wschodniej granicy i nazwane Królowym Mostem. Skoro mieszkańcy Białostocczyzny wcielili się w filmowe postacie z macierzystego regionu, to główną rolę Rosjanki mogła zagrać tylko Rosjanka. Na próbne zdjęcia w Moskwie stawiło się około pięćdziesięciu kandydatek. Rywalizację wygrała aktorka sławnego Teatru na Tagance Ira Łaczina, która, mimo młodego wieku, miała już na koncie występy po francusku i angielsku. Krytyka przyjęła komedię Bromskiego życzliwie. "W końcu na ekranach pojawiły się filmy, świadczące, że twórcy przestali się wstydzić polskiej, niekiedy żenującej, niekiedy magicznej swojskości" - donosiła prasa. Potwierdzeniem tych opinii były liczne wyróżnienia, w tym nagrody publiczności na festiwalach w Słupcy k. Konina (1999) i w Chicago (1998), Brązowe Grono na Lubuskim Lecie Filmowym w Łagowie (1998), Brązowy Granat na Festiwalu Filmów Komediowych w Lubomierzu (1999) oraz grad laurów na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku - Gdyni ("Złoty Klakier" oraz za dźwięk, drugoplanową rolę męską, scenariusz, reżyserię i inne). Wschodnią granicę Polski przekracza autobus pełen drobnych handlarzy zza Buga, udających się na przygraniczny bazar. W lesie autobus zostaje napadnięty przez bandę "reketierów", dowodzonych przez pewnego Ukraińca, kamuflującego się pod pseudonimem "Gruzin". Przestępcy zmuszają handlarzy do złożenia haraczu. Wśród pokrzywdzonych jest młoda dziewczyna Marusia. Choć w porównaniu z innymi traci stosunkowo niewiele, to jako jedyna decyduje się zawiadomić policję. Najbliżej ma do komisariatu w Królowym Moście. Jest głównym świadkiem napadu, miejscowy komisarz postanawia więc na pewien czas zatrzymać ją w miasteczku. Proboszcz, faktycznie osoba numer jeden w okolicy, umieszcza Marusię w domu młodego organisty Witka, ćwiczącego właśnie "Ave Maria" na ślub córki burmistrza. Urocza przybyszka od razu wpada chłopakowi w oko, lecz nieśmiałość uniemożliwia mu rozpoczęcie otwartych zalotów. Kiedy proboszcz odkrywa, że dziewczyna ma piękny głos, postanawia za wszelką cenę zatrzymać ją do dnia ślubu. Nie będzie to jednak łatwe, gdyż Marusia myśli przede wszystkim o odzyskaniu utraconej gotówki. Choć z drugiej strony zarówno miasteczko, jak i Witek coraz bardziej się jej podobają. 19:00 BILET DO KINA - NA ZAWSZE RAZEM (AMANDA) Film obyczajowy, 102 min, Francja 2018 Reżyseria: Mikhael Hers Scenariusz: Mikhael Hers, Maud Ameline Aktorzy: Vincent Lacoste, Isaure Multier, Vincent Lacoste, Stacy Martin, Ophelia Kolb, Marianne Basler, Jonathan Cohen Mieszkający w Paryżu 24 - letni David jest bardzo blisko związany ze swoją siostrą Sandrine oraz jej córką. Młoda kobieta samotnie wychowuje 7 - letnią Amandę, w czym brat bardzo jej pomaga. Sandrine jest nauczycielką angielskiego, a David pracuje dorywczo jako ogrodnik. W jego życiu pojawia się Lena, nauczycielka muzyki, koleżanka siostry. Pewnego razu Sandrine idzie z nią i przyjaciółmi do parku, gdzie akurat dochodzi do ataku terrorystycznego. Ona ginie, a Lena zostaje ranna. David przejmuje opiekę nad osieroconą siostrzenicą. I choć pomaga mu ciotka Maud, wciąż ma wątpliwości czy podoła wszystkim obowiązkom. Rozważa nawet oddanie Amandy do domu dziecka. Ale dziewczynka bardzo przywiązuje się do niego. Razem wyjeżdżają do Londynu, gdzie mieszka matka Davida, z którą od dawna nie utrzymywał kontaktów. Ta podróż jeszcze bardziej zbliża ich do siebie. Teraz David poważnie zastanawia się nad adoptowaniem dziecka. 21:00 KONKURS EUROWIZJI DLA MŁODYCH MUZYKÓW - MONTPELLIER 2022 (KONKURS EUROWIZJI DLA MŁODYCH MUZYKÓW - MONTPELLIER 2022) Koncert, 180 min, Francja, 2022 Transmisja Międzynarodowego konkursu muzyki klasycznej dla młodych muzyków, organizowanego przez Europejską Unię Nadawców, który powraca po przerwie wywołanej pandemią. Gospodarzem tegorocznej edycji konkursu będzie Montpellier, miasto na południu Francji. Eurowizja dla Młodych Muzyków jest organizowana co dwa lata od 1982 roku, zaś udział w niej mogą brać artyści w wieku od 12 do 21 lat. W tym roku Polskę będzie reprezentować skrzypaczka Milena Pioruńska. 00:30 MOCNE KINO - PSY 2. OSTATNIA KREW Dramat sensacyjny, 98 min, Polska 1994 Scenariusz i reżyseria: Władysław Pasikowski Zdjęcia: Paweł Edelman Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Bogusław Linda, Cezary Pazura, Magdalena Dandourian, Artur Żmijewski, Walerij Prijomychow, Siergiej Szakurow, Edward Lubaszenko, Jan Machulski, Jerzy Zelnik, Aleksander Bednarz, Marek Barbasiewicz O tym, że "Psy 2" mogą stać się kinowym przebojem, wiadomo było już w chwili rozpoczęcia zdjęć. Sensacyjny scenariusz, znani z części pierwszej realizatorzy i oczywiście aktorzy z Bogusławem Lindą i Cezarym Pazurą na czele gwarantowali kasowy sukces. Rzeczywistość spełniła oczekiwania. W pierwszych tygodniach wyświetlania frekwencja była mniej więcej taka, jak na "Liście Schindlera". Cezary Pazura na MFF w Valenciennes we Francji w 1995 r. otrzymał nagrodę za rolę drugoplanową. Akcja "Psów 2" rozpoczyna się w momencie, gdy po czterech latach spędzonych za kratkami Franc Maurer wychodzi na wolność. Zostaje zaangażowany przez Radosława Wolfa, handlarza bronią, który właśnie wrócił z Serbii. Maurer wciąga do gangu swego dawnego kolegę z policji, "Nowego". Nie wie, że "Nowy" przez cały czas utrzymuje kontakt z majorem Bieniem z policji. Maurer, Wolf i "Nowy" jadą na Ukrainę, by odebrać pieniądze od Rosjan. W końcu muszą ich zabić, a podczas walki "Nowy" traci kciuk. Następne zadanie to ogromny transport broni do Sarajewa. Tu Maurer nie wytrzymuje i zawiadamia o planowanej akcji policję. W ostatniej chwili szefowie gangu zmieniają plany i Franz musi sam powstrzymać odjazd wyładowanego bronią pociągu. W walce zabija Wolfa. Przed gangiem i policją ucieka na egzotyczne wyspy. Trzeci film Pasikowskiego (to już chyba reguła) spotkał się z rozbieżnymi opiniami. Przeważały jednak głosy pochlebne. "Amerykanizm" twórcy "Krolla" nie wydaje się bowiem czystym naśladownictwem. Szybki montaż, dużo przemocy i krwi, "męski" język to tylko sztafaż. Głębiej tkwi coś istotniejszego - pesymistyczna diagnoza polskiej współczesności, prawie sentymentalna tęsknota za prawdziwą miłością, przyjaźnią, lojalnością. Poetyka Pasikowskiego zbliża się tym samym do twórczości Marka Hłaski, Rafała Wojaczka i innych "kaskaderów" naszej literatury, których pozorny cynizm i brutalne obrazoburstwo kryły w rzeczywistości nostalgię za pięknem i prawdą. Nie przypadkiem Bogusław Linda - niekwestionowana gwiazda obu "Psów" - to zarazem niemal symbol schyłkowej fazy kina moralnego niepokoju, aktor, który wystąpił we wszystkich filmach odesłanych "na półkę" w stanie wojennym. W licznych wywiadach podkreślał, że motywy przyjęcia roli Franca były podobne, jak w przypadku kreacji dotychczasowych - bunt i nienawiść do otaczającej rzeczywistości, tym razem rzeczywistości początku lat dziewięćdziesiątych. W "Ostatniej krwi" bohater Lindy chowa maskę bezwzględnego twardziela częściej niż w pierwszych "Psach". Objawia się za to jako okrutny moralista z własnym kodeksem etycznym, a nawet swoistą misją, którą jest "wyrywanie ludzkich chwastów". A że według Maurera cel ciągle jeszcze uświęca środki - to już zupełnie inna sprawa. 02:20 KINO NOCNE - PLAC ZBAWICIELA Dramat psychologiczno - obyczajowy, 105 min, Polska 2006 Scenariusz i reżyseria: Joanna Kos - Krauze, Krzysztof Krauze Zdjęcia: Wojciech Staroń Muzyka: Paweł Szymański Aktorzy: Jowita Budnik, Arkadiusz Janiczek, Ewa Wencel, Dawid Gudejko, Natan Gudejko, Beata Fudalej, Małgorzata Rudzka, Zina Kerste, Aleksander Mikołajczak, Zuzanna Lipiec, Krzysztof Bochenek i inni Krytycy i publiczność zgodnie uznali "Plac Zbawiciela" za jeden z najlepszych polskich filmów ostatnich lat. Potwierdzeniem jego klasy były nagrody przyznane mu w 2006 r. na festiwalu filmowym w Gdyni: Złote Lwy dla najlepszego filmu, nagroda za pierwszoplanową rolę kobiecą dla Jowity Budnik i za drugoplanową dla Ewy Wencel, a także nagroda za muzykę i nagroda dziennikarzy. Jeśli dodać do tego cztery Orły - Polskie Nagrody Filmowe, a także nagrody na festiwalach w chińskim Suzhou, w Valladolid, Trieście, Tarnowie, Wrześni i na przeglądzie Camerimage, trudno nie zgodzić się ze sformułowaną na wstępie opinią. Na wyobraźnię widzów dodatkowo działała wiadomość, że ten przejmujący dramat oparto na autentycznych wydarzeniach. Słowem, samo życie, typowy polski obrazek. Początkowo nic jednak nie zwiastuje późniejszej tragedii. Młode małżeństwo: Beata i Bartek Zielińscy z dwoma synkami - Dawidem i Adrianem - ma niebawem odebrać klucze do własnego mieszkania w budynku, który powstaje gdzieś na obrzeżach stolicy. Przeznaczyli na to wszystkie posiadane pieniądze, znaczną sumę dołożyła też matka Bartka, Teresa, od dziesięciu lat wdowa. Młodzi żyją tylko z jednej pensji, a czeka ich jeszcze wiele wydatków. Muszą więc zacisnąć pasa. Dlatego rezygnują ze względnej samodzielności i przenoszą się do Teresy, która mieszka w centrum Warszawy, przy tytułowym Placu Zbawiciela. Wszyscy pocieszają się jednak, że taka sytuacja potrwa krótko, bo przecież niebawem Beata i Bartek będą na swoim. Dramat zaczyna się z chwilą, gdy okazuje się, że deweloper zbankrutował, budowę wstrzymano, a mieszkania przejął bank. Aby uzyskać prawo własności, trzeba wpłacić dodatkowe i to niemałe pieniądze. Zielińscy, podobnie jak reszta przyszłych lokatorów, ich nie mają. Nie mają też szans na inne mieszkanie, co gorsza, popadli w znaczne długi. Kolejnego kredytu bank im nie udzieli, szef Bartka nie chce żyrować mu pożyczki, koledzy i znajomi też odmawiają pomocy. Kredyt mogłaby wziąć Teresa, ale to z kolei dla niej znaczne obciążenie. Już teraz w znacznym stopniu utrzymuje rodzinę syna. Uważa, że to raczej Beata powinna pójść do pracy, zwłaszcza że dzieci już podchowane. Kłopot w tym, że synowa niewiele umie: przerwała studia, gdy zaszła w ciążę i już na uczelnię nie wróciła. Teraz rozsyła oferty, ale nie dostaje odpowiedzi, wizyty w pośredniaku też nie przynoszą efektu. Beata coraz gorzej czuje się w domu teściowej. Ta zresztą nigdy jej nie lubiła, widząc w niej tylko wiejską prostaczkę, która uczepiła się jej syna. Im bardziej więc oddala się perspektywa wyprowadzki młodych, tym bardziej narasta wzajemna niechęć, mnożą się pretensje i konflity: o pieniądze, o bałagan w pokoju zajmowanym przez rodzinę syna, o nieumiejętne poszukiwanie pracy przez Beatę, o odbieranie dzieci z przedszkola, jeśli już dziewczyna pracę znajdzie. Teresa trzyma stronę syna, egoisty, którego nie nauczyła w porę ani odpowiedzialności, ani miłości, bo sama była zbyt oschła i zimna. Teraz jest głównie zgorzkniała i rozczarowana tyleż życiem własnym, co swego jedynaka.Nawet gdy Bartek porzuca Beatę i dzieci dla innej kobiety i wyprowadza się z domu, brutalnie bijąc żonę na pożegnanie, nie potrafi go stanowczo potępić. Dopiero gdy synowa popadnie w głęboką depresję, zdobędzie się na ludzki odruch, spróbuje przemówić do sumienia synowi i jego kochance. Na ratowanie czegokolwiek będzie już jednak za późno. Staczająca się po równi pochyłej Beata - całkowicie osamotniona, niezaradna, zrozpaczona - posunie się do ostateczności. 04:20 BIHAR DOK - KUCHNIA BASKÓW (BIHAR DOC) Film dokumentalny, 73 min, Hiszpania, 2018 Reżyseria: Aitor Bereziartua, Ander Iriarte Zdjęcia: Jon Goitia W Baskijskim Centrum Kulinarnym, gdzie znajduje się między innymi Uniwersytet Gastronomiczny, pięciu utalentowanych studentów z różnych krajów cofa się do przeszłości, aby stworzyć menu Bihar Doc (z baskijskiego jutro). Wracają do 1966 roku, aby odkryć dekadę, która zmieniła niemal wszystko w baskijskiej kulturze. Studenci będą mieli okazję poznać różnorodne grupy artystyczne oraz nurty kulinarne. Wyjątkowe menu przygotowane przez młodych kucharzy zostanie zaserwowane podczas uroczystej kolacji, na której gośćmi będą najważniejsi twórcy współczesnej baskijskiej kultury. Stare pokolenie symbolicznie otworzy drzwi do nowego.