TVP Dokument Poniedziałek, 25.07.2022 06:00 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - WYKUWANIE RÓŻNORODNOŚCI Serial dokumentalny, 23 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Dzięcioły są u nas barwną ilustracją różnorodności biologicznej ptasiego świata. Ale nie tylko ptasiego, również całego środowiska, w którym żyją. Nie ma lepszego dowodu rozmaitości składu gatunkowego drzewostanu leśnego niż chór głosów i werbli dzięciołów różnych gatunków jednocześnie. Gatunki te są dość do siebie podobne, co już samo przez się pokazuje, jak przyroda różnicuje gatunki zwierząt z jednej grupy, a obecność wielu z nich naraz w tym samym lesie oznacza, że obok drzew iglastych są tu liściaste, obok żywych martwe, obok młodych stare. Dzięcioły same zresztą wzbogacają las, wykuwając dziuple, do których wprowadzają się inne gatunki - od ptaków po owady. Można rzec bez większej przesady, że swymi mocnymi dziobami wykuwają jakąś cząstkę leśnej bioróżnorodności. Ale też same od niej zależą, bowiem niektóre gatunki nie potrafią żyć w lesie innym niż urozmaicony. Jednym z ważnych czynników, decydujących o rozmaitości i przyrodniczym bogactwie lasu, jest jego kontakt z innymi lasami. 06:25 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.V - ODC. 44 CZARNE ZŁOTO Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Tradycyjnie polskie ziemie wschodnie zajmowały niegdyś trzecie miejsce na świecie, jeśli chodzi o wydobycie ropy naftowej. Radosław Kotarski rusza tym śladem i sprawdza, ile zostało na Podkarpaciu z dziedzictwa, które pozostawił po sobie Ignacy Łukasiewicz i jego współpracownicy? Czy zaprojektowane przez nich urządzenia, także dzisiaj mogłyby wydobywać ropę naftową? 06:55 NOTACJE - STANISŁAW SZPUNAR. W AUSCHWITZ BYŁEM NUMEREM 133 Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2008 Autor: Krzysztof Tadej Stanisław Szpunar urodził się w 1923 r. w Rzeszowie. Został aresztowany przez Niemców 1 maja 1940 roku. Więziono go najpierw w Rzeszowie i Tarnowie. Z Tarnowa został wywieziony do KL Auschwitz. Obóz opuścił dopiero po wyzwoleniu, w styczniu 1945 r. "Do obozu w Auschwitz przybyłem 14 czerwca 1940 roku. To był pierwszy transport Polaków z Tarnowa" - wspomina Stanisław Szpunar. Bohater programu opowiada o dramatycznym losie ludzi w obozie, o wstrząsających faktach z obozowego życia: o głodzie, śmierci, paleniu zwłok przez Niemców. Już na początku otrzymał numer 133. Na jednym z pierwszych apeli usłyszał wraz z innymi więźniami od Niemców: "pamiętajcie, że nie jesteście w żadnym sanatorium. Stąd jest wyjście tylko przez komin". Do roku 2000 nie zdecydował się na powrót do Oświęcimia. Uczestniczył w obchodach 60 - lecia wyzwolenia obozu. 07:10 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 43 OLSZTYN Magazyn, 24 min, Polska, 2017 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Magdalena Felis Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek Tomasz Bednarek odwiedza Olsztyn - stolicę Warmii i Mazur, jedno z najpiękniejszych i najciekawszych historycznie miejsc regionu. Mieszkał tu jeden z najwybitniejszych uczonych w historii, Mikołaj Kopernik, który zasłużył się w obronie miasta przed Krzyżakami. To właśnie tutaj można zobaczyć jedyną w zbiorach Polski książkę z biblioteki znakomitego astronoma - na marginesach zachowały się notatki odręcznie przez niego sporządzone. W Olsztynie warto odwiedzić zamek z XIV wieku, gotycką bazylikę, Muzeum Nowoczesności, założone w budynku dawnego tartaku z XIX w. , oraz drugie co do wielkości w Polsce planetarium. Miasto zachwyca też wspaniałą przyrodą, która harmonijnie wtapia się w krajobraz. W granicach Olsztyna znajduje się 11 jezior i ponad 1800 hektarów lasów. A tereny zielone stanowią ponad połowę powierzchni miasta. To dlatego oddycha ono zielonymi płucami! 07:40 PRZYRODNIK NA TROPIE - ODC. 1 - BIELIK Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2019 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz: Łukasz Bożycki Prowadzący: Łukasz Bożycki Program przyrodniczy, w którym prowadzący - Łukasz Bożycki - porusza różne aspekty życia zwierząt w kontekście ich wzajemnych powiązań i oddziaływań. Młody biolog, uznany międzynarodowy fotograf przyrody, podpatruje z kamerą w naturalnym środowisku wybrane gatunki rodzimej fauny. Swoje spostrzeżenia oprawia lekkim i przystępnym komentarzem. Projekt znakomicie propaguje wiedzę o polskiej przyrodzie, uzupełniając ją o zupełnie nieznane, zaskakujące często wątki relacji między zwierzętami. Wszystko, co nas otacza, jest ze sobą powiązane. Współpracuje lub się zwalcza, poluje lub ostrzega się wzajemnie przed zagrożeniem. Przyroda, szczególnie ta dzika, to sieć powiązań, co wyjaśnia i odkrywa przed widzami przyrodnik Łukasz Bożycki. Rozpoczyna przyrodnicze opowieści od bielika, pierwowzoru polskiego godła narodowego. Bielik odgrywa ważną rolę w środowisku, jako drapieżnik szczytowy wybiera na swoje ofiary zwierzęta osłabione np. przez choroby. Bieliki, nieświadomie, poprzez budowanie większej liczby gniazd niż same potrzebują, tworzą środowisko przyjazne innym ptakom drapieżnym: na przykład puszczyki mszarne są wręcz uzależnione od obcych gniazd, ponieważ, jako sowy, nie budują własnych. Współpraca bielików z innymi zwierzętami, żywiącymi się padliną, zapewnia nieustający obieg pierwiastków w przyrodzie. 08:05 ŻYCIE LASU. PTAKI Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2018 Reżyseria: Michał Ogrodowczyk Zdjęcia: Sławomir Skupiński Film dokumentalny o ptakach żyjących w Polsce. W ciągu ostatnich stu lat z ziemi zniknęło ok. pięć miliardów ptaków. W Polsce gasną głuszce, cietrzewie, kraski, podgorzałki, rybołowy - żeby wymienić tylko niektóre gatunki. Nawet wróble i jaskółki stają się coraz rzadsze. Dobra wiadomość jest taka, że sprawy wciąż jeszcze zależą od nas. I chociaż nie będzie tak zawsze, być może niedługo, to jednak dzisiaj jest jeszcze czas: na współodpowiedzialność, współdziałanie, współżycie, na dobry wybór. Warto bliżej poznać ptaki, które jeszcze żyją w naszych lasach. 09:00 DINGO. WRÓG CZY PRZYJACIEL? (DINGO WILD DOG AT WAR) Film dokumentalny, 51 min, Australia, 2013 Reżyseria: Adam Gaiger Film dokumentalny o psie Dingo, który bywa symbolem Australii. Podobny jest do pas domowego, z którym daje płodne krzyżówki, różni się jednak od niego wieloma istotnymi cechami, m.in. budową czaszki i tym, że nie umie szczekać. Jest znakomicie przystosowany do warunków środowiska. Poluje na króliki, małe torbacze i zwierzęta domowe. Psy Dingo są sprytne i inteligentne. Przez tę cechę niektórzy gospodarze czują się zagrożeni. W Australii konstruuje się nawet specjalne ogrodzenia zabezpieczające domostwa przed tymi zwierzętami. 10:00 FOUR SEASONS IN... - CZTERY PORY ROKU W WENECJI (FOUR SEASONS IN VENICE / 4 SAISONS A VENISE) Serial dokumentalny, 60 min, Francja, 2017 Reżyseria: Bertrand Aguirre, Remi Cadoret Miniseria przedstawiająca najpiękniejsze miasta Europy poprzez cztery pory roku i wydarzenia, które są dla nich charakterystyczne. "Cztery pory roku w Wenecji" to opowieść o karnawale zimą, wyścigu gondoli wiosną, festiwalu filmowym latem i powodziach jesienią w Wenecji. Pokazane są najciekawsze sezonowe imprezy w tym europejskim mieście. Poznamy również samą metropolię, jej zabytki, atmosferę, mieszkańców i to, co w niej najlepsze. Obejrzymy regaty wioślarskie "Voga Longa", odwiedzimy najpiękniejsze pałace nad Canal Grande i odkryjemy kulisy Międzynarodowego Festiwalu Filmowego. Poznamy tajemnicze zakątki laguny, ostatniego mistrza szklarstwa z wyspy Murano i weźmiemy udział w słynnym karnawale. Wenecja liczy zaledwie sześćdziesiąt tysięcy mieszkańców, którzy znają się nawzajem. 11:05 FASCYNUJĄCE MIEJSCA (2 SEZON) - FASCYNUJĄCY CZAS WIOSNY - PRZEBUDZENIE (FASCINATING SPRINGTIME - TIME FOR AWAKENING) Cykl dokumentalny, 17 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Anette Schreurich Cykl poświęcony środowisku naturalnemu, przyrodzie, krajobrazom i zwierzętom najciekawszych miejsc na świecie. W tej części obserwujemy zmiany, które występują w przyrodzie na wiosnę. Wczesna wiosna w Europie Środkowej. Na początku marca noce nadal są mroźne, a drzewa nagie. Gdy słońce stopniowo silniej grzeje przyroda budzi się do życia. Chłód zimy wciąż czuć w powietrzu, ale świat zwierząt i roślin już przygotowuje się do wiosny. Pierwsze stada powracających ptaków sygnalizują nowy początek. Pokazują się zające. Po długiej zimie z mizerną strawą i niewielką aktywnością zwierzęta szykują się do nowego, odmiennego świata pełnego światła, ciepła i ruchu. Nadchodzące miesiące będą trudne. Trzeba będzie gromadzić energię, rosnąć i zadbać o przedłużenie gatunku. To ogromne wyzwania wiosną. Na szczęście - wkrótce będzie dużo pożywienia - co przyciąga ptaki migrujące z zimowych kwater. 11:25 TRYPTYK RODZINNY ZE SZCZĘŚCIEM Reportaż, 10 min, Polska, 1977 Scenariusz: Wojciech Sarnowicz, Leszek Bober Zdjęcia: Janusz Lazar Spotkanie z przedstawicielami rodzin z trzech pokoleń, którzy dzielą się swoimi spostrzeżeniami na temat szczęścia małżeńskiego i rodzinnego. W pierwszej kolejności reporterzy odwiedzają szkołę rodzenia, gdzie ćwiczą przyszłe mamy. Jedna z nich dzieli się szczęściem, które odczuwa, oczekując narodzin swojego dziecka. Dalej kamera "spotyka" rodzinę z dzieckiem wypoczywającą na terenie chorzowskiego Wojewódzkiego Parku Kultury i Wypoczynku. Ojciec i matka wspominają szczęście, jakie towarzyszyło im od momentu przyjścia na świat ich córeczki. Mówią nie tylko o swoich obawach, ale też o wartości, jaką jest dla człowieka założenie rodziny. Tytułowy tryptyk rodzinny wieńczy spotkanie z parami odznaczonymi w Urzędzie Stanu Cywilnego w Katowicach za długoletnie pożycie małżeńskie. Na okolicznościowym przyjęciu wspominają oni zarówno szczęśliwe, jak i trudne chwile, udzielają też cennych rad młodym małżonkom. 11:40 LENA NA BAŁKANACH - ODC. 9. KOSOWO Cykl reportaży, 23 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Konrad Zagórski Prowadzący: Lena Urbańska Seria podróżnicza, niemająca wiele wspólnego z typowym przewodnikiem turystycznym. Republika Kosowa to najmłodsze państwo europejskie, które zostało powołane do życia w wyniku rozpadu Socjalistycznej Republiki Jugosławii. Niedawna integralna część składowa Serbii, funkcjonująca jako okręg autonomiczny, ogłosiła jednostronnie niepodległość 17 lutego 2008 r. Wydarzenie to uruchomiło międzynarodowy spór na temat dezintegracji współczesnych państw w wyniku separacji ich części składowych. W tym odcinku Lena wybierze się do tego małego kraju, aby poznać jego mieszkańców, ich kulturę, ale przede wszystkim niełatwą, często krwawą historię. 12:10 POLSKIE DZIEDZICTWO - ODC. 9 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2021 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Maciej Kłobucki, Bartosz Kucharski, Kamil Szymański Zdjęcia: Damian Szprejda, Jacek Cichocki, Mariusz Gala Prowadzący: Stefan Tompson Cykl dokumentalno - historyczny o polskim Dziedzictwie Kulturowym na Kresach Wschodnich, prowadzony przez Stefana Tompsona, w którym przybliżona zostaje widzowi historia ziem polskich sprzed 1921 roku. Prezentowane są najciekawsze polskie posiadłości, usytuowane za naszą obecną wschodnią granicą. Ukazane są najciekawsze miejsca, zarówno te oczywiste i znane z przewodników, jak również te, o których już dawno zapomniano. Autorzy przedstawiają ich historię, opowiadają o ciekawostkach i legendach, omawiają polski aspekt dotyczący prezentowanych posiadłości. Przybliżają historię Polaków na danym terenie i zachęcają każdego widza do odwiedzin miejsc polskiego Dziedzictwa Kulturowego na Kresach Wschodnich. W tym odcinku wybierzemy się do Wilna. To miasto leżące na skrzyżowaniu szlaków biegnących z czterech stron świata, położone na Pojezierzu Litewskim u ujścia rzeki Wilejki do Wilii, od zarania swoich dziejów było ważnym ośrodkiem politycznym, gospodarczym, kulturowym i religijnym tej części Europy. To również jedna z historycznych stolic Rzeczypospolitej Obojga Narodów. To tutaj mieści się jeden z najstarszych Uniwersytetów w Europie oraz spoczywa matka i serce marszałka Józefa Piłsudskiego. Zapraszamy w niezwykłą podróż do Wilna, o którym opowie Stefan Tompson. 12:50 TATARZY POLSCY ODC. 2 Telenowela dokumentalna TVP, 39 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Natasza Ziółkowska TATARZY POLSCY - cykl filmów na temat współczesnych Tatarów, potomków dawnych osadników na ziemiach polskich. Bohaterów i tematy łączy miejsce lub przynależność do grupy (np. Kruszyniany, Białystok, Zespół Buńczuk). W społeczności polskich Tatarów związki rodzinne i środowiskowe są nieuniknione, ponieważ jest to mała społeczność. Odcinki są narracyjnie skupione wokół święta (np. Ramadan, czy Ramadan Bajran), wydarzenia religijnego, jak azanienie, ślub, pogrzeb czy innych wydarzeń, np. realizacja teledysku do piosenki tatarskiej z udziałem łuczników, tancerzy skupionych wokół jednego zespołu. 13:35 DZIKIE KRAINY AUSTRALII - WYSPA DIABŁA (AUSTRALIA’S WILD PLACES. THE ISLAND OF THE DEVIL) Cykl dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2013 Reżyseria: Peters Moers, Rory Mcguinness Pięcioczęściowa dokumentalna opowieść o dzikich krainach Australii - prastarego kontynentu, pełnego skrajności. Kraju najbardziej jadowitych węży, osobliwych gatunków zwierząt i roślin. Przez dziesiątki tysięcy lat ludzie przystosowywali się tu do życia. Znosili ekstremalne warunki środowiskowe tej nieokiełznanej krainy, by z czasem ją pokochać. Od bujnych lasów deszczowych po spieczone słońcem pustynie i ośnieżone góry. Dzikie piękno tego kontynentu do dziś zachowało się w parkach narodowych. Między Australią a Antarktydą, smagana przez Ryczące Czterdziestki, leży Tasmania - największa i najdziksza wyspa przybrzeżna Australii. Nawet w środku lata silny wiatr zachodni wiejący wokół Antarktyki może przynosić sztormy, a niekiedy opady śniegu. Wyspa trwa tu jednak niewzruszenie, jakby na przekór niszczycielskim żywiołom. Urwiste góry tworzą wyjątkowe środowisko, w którym do dziś przetrwały pozostałości zaginionego świata. Tasmania powstała wskutek ruchu płyt tektonicznych, kiedy 45 milionów lat temu Australia odłączyła się od Antarktydy, co zakończyło rozpad superkontynentu Gondwany. Ponad jedną trzecią powierzchni wyspy zajmują parki narodowe, wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Stare doliny porośnięte lasem deszczowym strefy umiarkowanej zostały objęte ochroną. Duża wilgotność i łagodne temperatury sprawiły, że korony drzew utworzyły niemal w pełni zamknięte sklepienie, funkcjonujące jak dach cieplarni. Wokół rozlegają się głosy dziwacznych zwierząt. W pierwotnym lesie jakby zatrzymał się zegar ewolucji. Żyją tu jedne z najbardziej osobliwych gatunków zwierząt na świecie: składający jaja ssak z dziobem kaczki, czteronogi mięsożerny torbacz o pysku psa i pręgach jak u tygrysa, i wreszcie istny diabeł. Torbacz, który żywi się mięsem, pokrzykuje jak upiór i jest nienasycony jak wampir. Wciąż panuje mit, że diabeł tasmański to dzika bestia, która zaatakuje nas w lesie. Wszyscy tak mówią, ale to nieprawda. Tymczasem na każdej fotografii czy w filmie diabeł tasmański ma otwarty pysk i złowrogo ryczy. W rzeczywistości to bardzo płochliwe zwierzę. Większość ludzi nigdy nie zobaczy go w naturalnym środowisku W 1922 roku na tym niemal dziewiczym obszarze utworzono Park Narodowy Cradle Mountain - Lake Saint Clair, który ciągnie się od bazaltowych szczytów Cradle Mountain po leżące na południu Jezioro Saint Clair. To zupełnie wyjątkowe miejsce. 14:35 NA RATUNEK DZIKIEJ PRZYRODZIE - ODC. 6 (WILDLIFE SOS EP. 6) Serial dokumentalny, 47 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: James Incledon Serial dokumentalny, który śledzi pracę personelu i wolontariuszy w Wildlife Aid Foundation - organizacji zajmującej się ratowaniem, opieką i rehabilitacją chorych, rannych lub osieroconych zwierząt. Seria jest pełna ekscytujących i rozdzierających serce akcji ratunkowych, zarówno w Wielkiej Brytanii, jak i na całym świecie. W odcinku szóstym Simon zaczyna dzień od prawdziwego wyzwania, jakim jest ratowanie pięknego jastrzębia, który został uwięziony w ogromnej sortowni pocztowej. Bardzo ważne jest, aby akcja ratunkowa odbyła się tak szybko, jak to możliwe, ponieważ ptaki te są znane z tego, że bardzo łatwo się stresują, a następnie są narażone na nadwyrężenie serca. W ramach swoich międzynarodowych podróży Simon ma okazję odwiedzić Ruandę w sercu Afryki, aby zobaczyć pracę zespołu specjalistów weterynarii, którzy walczą o ochronę i zapewnienie przetrwania wspaniałych goryli górskich. Po wylądowaniu w górach wspinaczka Simona trwa kilka godzin. Zespół lekarzy Gorilla Doctors zabiera Simona na wędrówkę w aktywny, wulkaniczny region, który jest domem dla tych wrażliwych, wysoce zagrożonych zwierząt. Z głębokiej afrykańskiej dżungli Simon powraca do Anglii. Tutaj każdego roku ginie na drogach 74 000 jeleni. Ekspert Jochen opracowuje aparat, który ma pomóc zmniejszyć tę przerażającą liczbę. 15:30 REWOLUCJA W DOLINIE KRZEMOWEJ - ODC. 1 OD HIPPISÓW DO PIERWSZEGO KOMPUTERA (THE SILICON VALLEY REVOLUTION - HOW A FEW NERDS DID CHANGE THE WORLD / DIE SILICON VALLEY REVOLUTION - WIE EIN PAAR FREAKS DIE WELT VERÄNDERN) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Jan Tenhaven Dokumentalna podróż do Doliny Krzemowej, gdzie znajdują się siedziby wielomiliardowych przedsiębiorstw IT. Początki to amatorskie eseje o kolorze, chaosie i rewolucyjnych poruszeniach. Hipisi, miłośnicy majsterkowania i sprytni biznesmeni wprawili w ruch niewiarygodną rewolucję. Pionierzy domowego komputera chcieli tylko zmienić świat i zepchnąć Wielkiego Brata z tronu: chcieli komputerów dla każdego. Ten dokument, w ekskluzywnych wywiadach z pionierami rewolucji komputerowej, ukazuje początki domowego komputera. Pionierzy komputerów osobistych wierzyli w lepszy świat, w którym monopol instytucji na użycie komputerów zostanie przełamany. Historia Doliny zaczęła się w roku 1848, kiedy w Gold Country odkryto złoto. Wybuchła gorączka złota, pieniądze dosłownie wydobywano z ziemi. Wtedy zmieniło się wszystko. Do Kalifornii napłynął kapitał, który dał impuls do rozwoju kolei, branży budowlanej i stoczniowej oraz Hollywood. A w roku 1900, wraz ze stworzeniem przez Klee de Foresta lampy próżniowej, rozpoczęła się era elektroniki. Komputery osobiste dorastały - i nabierały znaczenia. Handlowcy z całego świata przyjeżdżają na targi w San Francisco, by zobaczyć rezultaty tego, co zaczęło się w garażach w Dolinie Krzemowej. 16:30 WOKÓŁ MÓRZ II - ODC. 6 KOWBOJE Z BUSZU (AROUND THE SEA II EP. 6 LES COW BOYS DU BUSH) Serial dokumentalny, 24 min, Francja, 2018 Reżyseria: Vincent Perazio Kontynuacja opowieści o krajach, miastach i ludziach, których życie związane jest z wodą. Ocean Spokojny, Karaiby, wybrzeże Francji, Ocean Polarny czy wybrzeże Afryki - będziemy podróżować, żeglować i dowiadywać się wszystkiego o świecie widzianym oczami mieszkańców, którzy żyją i pracują wokół tych niezwykłych miejsc. Raj dla jednych, a dla innych ekologiczne cierpienie. Odcinek szósty to podróż do północnej części stanu Australia Zachodnia. Hodowcy z Warrawagine spędzają bydło. Trzydzieści tysięcy sztuk bydła żyje dziko na prywatnym terytorium o powierzchni czterech i pół tysiąca kilometrów kwadratowych. Rodzina Mills i jej pracownicy mają kilka miesięcy, by spędzić ich jak najwięcej. Używają śmigłowców, motocykli i samochodów. To tak zwany mustering. Kowboje narażają się na śmiertelne niebezpieczeństwo. Oto fragment ich codzienności. Mustering to najważniejszy czas w sezonie. Hodowcy spędzają bydło, by je wyleczyć lub sprzedać. Należy spędzić trzydzieści tysięcy byków i krów, które widzą człowieka raz w roku. W normalnych warunkach trwałoby to pięć miesięcy. 17:00 ŻYCIE W DRODZE - ODC. 1 JINJU, CHIŃSKA OPERA WĘDROWNA (LIFE ON THE ROAD ODC. 1 TRAVELLING WITH THE JINJU / JINJU, L’OPRA AMBULANT CHINOIS) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2019 Reżyseria: Antoine Brice, Thibault Ferie Trzyczęściowa opowieść podróżnicza, dokumentalna o ludziach, których życie opiera się na byciu wciąż w drodze. Poznamy codzienne życie koczownicze kultur na całym świecie. W obliczu nowoczesnego i stale ewoluującego świata trzech nomadów próbuje utrzymać swój tradycyjny styl życia. Dzień po dniu, droga za drogą, zabierają nas w niezwykłą ludzką i kulturową przygodę. W części pierwszej śledzimy Li, najmłodszą aktorkę podróżującej trupy operowej w Chinach, która stara się zachować sztukę swoich przodków. Z dala od świateł Szanghaju i Pekinu, opera wędrowna Jinju niestrudzenie przemierza północ Chin. Od wioski do wioski, dzień po dniu, jedzie wszędzie, gdzie na nią czekają. Podróż bez początku i końca, na rubieże ogromnych Chin. Od niepamiętnych czasów wędrowne opery przemierzają kraj. Dziś zostało ich kilka. Kultywują tradycję i niosą przekaz przodków. Jak trupa mistrza Liu. Ulubiona okolica Shaanxi, kolebka cywilizacji chińskiej. To tereny wiejskie, z dala od cudu gospodarczego i rozrastających się metropolii. Są wielką rodziną. Kuglarze naszych czasów. Każdy z innych powodów wybrał tułaczkę, zabierając w drogę męża, żonę, dzieci. Li jest najmłodsza. 18:05 NAZIŚCI W CIA (NAZIS W CIA) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2013 Scenariusz i reżyseria: Dirk Pohlmann W czasie zimnej wojny CIA zwerbowało wysokiej rangi nazistów i włoskich faszystów, żeby wykorzystać ich wiedzę w celu walki przeciwko lewicy i komunistom na całym świecie. Agencja przeniknęły górne warstwy niemieckiego rządu; szwadrony śmierci i służby wywiadowcze prawicowych junt w Ameryce Południowej. Nazistowskie skarby, rzekomo utracone podczas II wojny światowej, były wykorzystywane do finansowania tych operacji. Film przedstawia, jak CIA instrumentalnie traktowało zbrodniarzy wojennych III Rzeszy 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - TUNEZJA. GWIAZDA AFRYKI (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Tunezja to najmniejsze, najbardziej otwarte i kosmopolityczne państwo Maghrebu, kolebka cywilizacji kartagińskiej. Krzyżowały się tu różne wpływy: od rzymskich po francuskie i arabskie. Tunezja zyskała niepodległość w 1956 roku. W 2011 roku odbyła się tu tak zwana "jaśminowa rewolucja", która przekształciła się w arabską wiosnę, niosąc zew wolności innym krajom arabskim. 20:10 SZTUKA DOKUMENTU - ODC. 6 - BOHDAN KOSIŃSKI Cykl dokumentalny, 22 min, Polska, 2008 Reżyseria: Bartosz Paduch Scenariusz: Bogusław Zmudziński Zdjęcia: Jan Paweł Pełech "Sztuka dokumentu" to cykl poświęcony prezentacji dorobku najwybitniejszych realizatorów polskiego filmu dokumentalnego. Poszczególne odcinki cyklu będą autonomiczne, pozostając jednocześnie fragmentem większej całości, która stanie się w efekcie skondensowaną historią polskiego dokumentu. Film jest kolażem fragmentów filmów, wypowiedzi reżyserów, ich współpracowników (operatorzy, kompozytorzy, producenci itp.), opinii krytyków i historyków kina, a także zdjęć dokumentalnych. Każdy odcinek nowej telewizyjnej serii "Sztuka dokumentu" poświęconej wybitnym polskim dokumentalistom, zrealizowany został w innej formie. Bohaterem kolejnego odcinka jest Bogdan Kosiński. 20:40 JAK WIELE DRÓG Film dokumentalny, 12 min, Polska, 1979 Reżyseria: Bohdan Kosiński Historia grupy mężczyzn, którzy poszukują swojego miejsca w życiu i osiedlają się w Bieszczadach, gdzie trudnią się wypasaniem owiec. Sytuacja ta nie podoba się władzy ludowej, która stara się im uprzykrzyć życie. 20:55 NA TORACH Film dokumentalny, 10 min, Polska, 1971 Reżyseria: Bohdan Kosiński Film przedstawia obraz ludzi pracujących przy naprawie torów kolejowych. Mieszkają oni w pociągu. 21:05 BIEG Reportaż, 7 min, Polska, 1969 Reżyseria: Bohdan Kosiński Relacja z zawodów sportowych. Kamera obserwuje zawodników szykujących się do startu w sztafecie oraz jej przebieg. Po biegu zakończonym niespodzianką widzimy zmęczenie i gorycz porażki. 21:15 ZAWODNICY Reportaż, 10 min, Polska, 1964 Reżyseria: Bogdan Kosiński Relacja z zawodów sportowych. Kamera pokazuje zawodników, ich koncentrację, nerwy, emocje tuż przed i po występie. 21:25 ZEGAREK Reportaż, 10 min, Polska, 1977 Rejestracja przebiegu przygotowań i wyboru w drodze plebiscytu najlepszego pracownika roku w jednym z warszawskich przedsiębiorstw. 21:35 PID HOROJU Cykl dokumentalny, 19 min, Polska, 1994 Scenariusz i reżyseria: Bohdan Kosiński Zdjęcia: Stanisław Szabłowski Bieszczady w wyniku walk polsko - ukraińskich i pacyfikacji Wojska Polskiego w latach 1945 - 1947 wyludniły się. Kamera wędruje po chaszczach, ugorach, czasem ruinach nieistniejących już wsi: Łomianka, Terka, Wetlina, Rajskie, Hulskie. "W nocy ukraińska partyzantka, w dzień wojsko. Człowiek się bał, palili" - i tych, i tych wspomina miejscowy chłop. Jednakże po latach wysiłkiem młodych ludzi na polach dawnej Łomianki znów stanęła drewniana cerkiew. Odbudowali ją systemem gospodarskim, na znak pojednania. Starzy Ukraińcy - gospodarze wysiedleni z Łomianki nie kryją wzruszenia. 22:05 JAK SŁUPIACY GMINY BRONILI Film dokumentalny, 25 min, Polska, 1997 Scenariusz i reżyseria: Bohdan Kosiński Zdjęcia: Stanisław Szabłowski Cykl audycji prezentujący filmy realizowane w różnych miejscach Polski, którego celem jest ukazanie szczególnego charakteru małych społeczności lokalnych. W tym filmie autor ukazuje życie mieszkańców Słupi koło Skierniewic. Wciąż żyje w pamięci legenda walki mieszkańców Słupi o pozostawienie siedziby gminy w ich miejscowości, choć było to dwadzieścia pięć lat temu. Autor filmu stara się zorientować, jak dzisiaj mieszkańcy Słupi odnoszą się do gminy, gdy urząd zmienił się w samorząd. 22:35 DORSZ, CZYLI GDAŃSKIE MIESIĄCE Film dokumentalny, 51 min, Polska, 1997 Scenariusz i reżyseria: Bohdan Kosiński Zdjęcia: Stanisław Szabłowski Autor filmu w sposób bardzo subiektywny wybrał dwanaście zdarzeń opowiadających o dawnych i najnowszych dziejach Gdańska. Kolejność, w jakiej je przedstawił, nie jest chronologiczna, a poszczególne sekwencje różnią się formą, a także rangą podejmowanych w nich tematów. Motywem łączącym je w całość jest dorsz - ryba, która przez całe tysiąclecie figurowała w jadłospisach Kaszubów, Niemców i Polaków mieszkających w Gdańsku. 23:35 STUDIO 8 - FRAGMENT ŻYCIORYSU Film dokumentalny, 13 min, Polska, 1978 Autor: Jerzy Łuczak, Leszek Bober Zdjęcia: Jerzy Haida Historia Antoniego Rulczyńskiego, właściciela znanego zakładu fryzjerskiego w centrum Katowic. Początek firmy sięga 1920 roku, kiedy przedsiębiorca otworzył salon w Katowicach, przy ulicy 3 Maja oraz dwa inne w Mysłowicach. Inną jego pasją jest pamiętnikarstwo. Mistrz fryzjerstwa jest laureatem konkursów na pamiętniki rzemieślników. Bohater filmu opowiada o swoim życiu i jego ważnych momentach. Wspomina przejazd Ignacego Jana Paderewskiego przez Wielkopolskę, spotkanie z Wojciechem Korfantym, powstanie Wielkopolskie, swoje przybycie na Śląsk do Mysłowic. Opowiada o założeniu rodziny, przeprowadzce do Katowic, sukcesach zawodowych i spotkaniu z mistrzem fryzjerstwa, Antonim Cierplikowskim. Wspomina czasy II wojny światowej i pierwszych lat po wyzwoleniu. Ilustracją wypowiedzi są ujęcia salonu fryzjerskiego. 23:50 NOTACJE - MARIA OKOŃSKA. PŁAKAŁ Z PAPIEŻEM Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2008 Autor: Krzysztof Tadej Wspomnienia Marii Okońskiej dotyczą relacji między prymasem Polski, ks. kard. Stefanem Wyszyńskim i metropolitą krakowskim kard. Karolem Wojtyłą, a także wyboru kard. Wojtyły na papieża i pierwszych rozmów Prymasa Polski z Ojcem Świętym. Okońska opowiada również o swojej pierwszej wizycie u Ojca Świętego, wraz z innymi członkiniami Instytutu Świeckiego Pomocnic Maryi Jasnogórskiej Matki Kościoła. 00:05 KONIEC ŚWIATA Film dokumentalny, 38 min, Polska, 2014 Scenariusz i reżyseria: Monika Pawluczuk Zdjęcia: Małgorzata Szyłak, Szymon Lenkowski, Jakub Giza, Michał Dymek Dokument uhonorowany Grand Prix - Złotego Łucznika dla najlepszego filmu 9. Ogólnopolskich Spotkań Filmowych "Kameralne Lato", a także nagrodą festiwalu Hot Springs w USA. To kameralna opowieść o samotności. Kilka historii przeplata się w czasie jednej nocy. W tę jedną noc, podobną do wielu innych, ludzie w dużym mieście, osamotnieni, chcą z kimś porozmawiać. Niektórzy wzywają - często niepotrzebnie - pogotowie, jeszcze inni dzwonią do radia, gdzie prowadzący zadaje pytanie o koniec świata, co on znaczy dla każdego z nas z osobna. Opowiadają o sprawach tragicznych, bolesnych, a czasem drobnych, wręcz zabawnych. Zauważalna i poruszająca jest ich wielka potrzeba rozmowy, bycia wysłuchanym, potrzeba bycia z kimś obok. Radio jest motywem łączącym ten nocny świat: słyszymy je w karetce, w monitoringu miejskim, gdzie na dziesiątkach ekranów widać nocne życie miasta. Radio jest klamrą spinającą film oraz źródłem najważniejszych pytań. 00:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - KTOKOLWIEK WIE Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Ktokolwiek wie... Zarówno brunatny, jak i czerwony totalitaryzm, nasi główni wrogowie z ostatniej wojny, doskonale wiedzieli, czym dla polskiego ducha oporu jest kult bohaterów. Na mogiłach wyrastały kolejne pokolenia wierzące, że ojczyzna jest sprawą wartą największych poświęceń. Zarówno Niemcy jak i Sowieci, wyspecjalizowani w inżynierii społecznej wyznawali zasadę, że wszelki ślad po przeciwnikach, którzy wykazali się duchem oporu, powinien zniknąć. Dlatego spora część naszych zmagań z historią to tropienie zatartych mogił i bezimiennych dołów śmierci. Dziś będzie podobnie, bo jest sprawa, w której oczekujemy Państwa pomocy. Szukamy śladu po Bronisławie Czapskim, aresztowanym w czasie wojny przez gestapo. Na razie jego krewnym udało się odnaleźć tylko jego ryngraf. Kolejnym celem naszych dzisiejszych działań jest miejsce zwane polskimi Termopilami - reduta na Strękowej Górze, której historię od pewnego czasu próbujemy dopisać do końca. 01:15 POCIĄG DO BOLLYWOOD Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2007 Reżyseria: Mariusz Malinowski Scenariusz: Leszek Talko Zdjęcia: Jacek Mierosławski Andrzej Gliwicz, absolwent szkoły morskiej z dyplomem nawigatora, opłynął niemal cały świat. W swoim zawodzie przepracował też dwadzieścia parę lat w Polskich Liniach Lotniczych LOT, latał m.in. do Indii, które urzekły go swym pięknem. Zabrał kiedyś na wycieczkę żonę Danutę i zaszczepił w niej pasję do podróżowania po tym ogromnym i niezwykłym kraju. Po przejściu na emeryturę pan Andrzej nie mógł usiedzieć na miejscu, znów ciągnęło go w świat. Najpierw jednak na przełomie 1989 i 1990 roku Gliwiczowie postanowili przenieść się z Warszawy na prowincję, wybrali niewielkie gospodarstwo w wiosce Skolankowa Wola na Kielecczyźnie. Skromny wiejski dom szybko stał się dla nich azylem jedynie na letnie miesiące. Wraz z nastaniem chłodów, już od blisko 20 lat, Gliwiczowie co roku opuszczają rodzinne gniazdko i wyruszają do Indii, by przez sześć miesięcy upajać się tamtejszym klimatem, zawierać nowe znajomości i podtrzymywać stare przyjaźnie. Choć są przeciętnymi polskimi emerytami starego portfela, akurat teraz mogą w pełni korzystać z życia i realizować swoje marzenia. W Bombaju zatrzymują się małym hoteliku Armii Zbawienia. Kiedyś przy śniadaniu zagadnął Andrzeja Gliwicza pewien miły pan poszukujący statystów do filmu. I tak to się zaczęło. Właśnie w Bombaju mieści się centrum potężnego przemysłu filmowego Indii: tzw. Bollywood. Tu kręci się najwięcej na świecie filmów i seriali, oglądanych później przez niezliczone rzesze rodzimych odbiorców. Gliwiczowie od wielu lat grają w hinduskich produkcjach, wystąpili u boku bollywoodzkich gwiazdorów, poznali tamtejszych producentów i reżyserów. Filmy z udziałem pary polskich emerytów obejrzało już ponad 400 milionów widzów, choć te produkcje mają krótki żywot i znane są jedynie w Indiach. Kiedy nie ma dla nich żadnej roli w Bollywood, Gliwiczowie wyruszają autobusem w długą drogę do miejscowości Gokarna. W tej malowniczo położonej hinduskiej wiosce wynajmują co roku ten sam domek z zapierającym dech widokiem z ganku, mają swój stolik w ulubionej lokalnej knajpce, spotykają się z przyjaciółmi. Wśród najbliższych znajomych są Hindusi, ale także Europejczycy, Amerykanie czy Australijczycy, którzy, podobnie jak oni, odnaleźli w Indiach swoje miejsce na ziemi. W Gokarnie życie płynie leniwie, wszyscy się znają, są dla siebie bardzo życzliwi i nikt nikomu nie zazdrości. Tu nikt nie zabiega o bogactwo, luksusy, wygody, raczej w Indiach w ogóle panuje moda na ascetyczny styl życia. Za średnio 30 zł dziennie polscy emeryci wiodą więc spokojny i szczęśliwy żywot, podziwiają wspaniałą przyrodą i przepiękne zachody słońca. Twórcy dokumentu pokazują swoich bohaterów najpierw w wiosce w Polsce, a następnie filmują ich pobyt w Indiach, które stały się ich drugim domem. Kamera rejestruje codzienne, zwykłe zajęcia państwa Gliwiczów, śledzi rozmowy z agentami filmowymi, znajomymi z planu oraz starymi przyjaciółmi z całego świata, na których zawsze mogą polegać w trudnych sytuacjach. 02:10 NIEBO BEZ GWIAZD Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Katarzyna Dąbkowska - Kułacz Zdjęcia: Grzegorz Hartwiel, Piotr Chodura, Katarzyna Dąbkowska - Kułacz, Michał Rytel - Przełomiec, Jakub Stolecki Muzyka: Hubert Kułacz Historia o ojcu i synu. Robert, który wskutek choroby niedługo zupełnie straci wzrok wraz ze swoim 5 - letnim synem, również słabo widzącym, wyrusza w podróż po Polsce. Robert chce odwiedzić te miejsca, które zobaczy po raz pierwszy i ostatni, ale najważniejsze dla niego jest to, że będzie mógł nauczyć syna rzeczy, których już później nie będzie mógł mu pokazać. To, co w tej historii najbardziej porusza, to sposób, w jaki ojciec przekazuje dziecku wiedzę, uczy życia, ale przede wszystkim ich wyjątkowa relacja, którą można by opisać parafrazując znane powiedzenie: miłość jest niewidoczna dla oczu.