TVP Dokument Czwartek, 28.07.2022 06:00 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - WILCZE MANEWRY Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz W przepastnych Borach Dolnośląskich kryły się wielkie poligony wojsk radzieckich. Gdy wojska stąd odmaszerowały, pozostawiając po sobie zarastające lasem pustkowia, zapanowała tu niepodzielnie przyroda. Takiego, obfitującego w zwierzynę, a bezludnego matecznika nie mogły nie odkryć wilki. I przywędrowały tutaj, a za nimi wyruszyło dwoje badaczy wilczych zwyczajów i wędrówek. Wraz z nimi wyruszamy zimowym wilczym tropem, uczymy się odnajdywać na śniegu ślady godów wilczej pary, śledzić za pośrednictwem tropów ich łowieckie manewry. I dowiadujemy się, do jak dalekich, zagranicznych wędrówek są skłonni ci drapieżcy w poszukiwaniu dogodnych ostoi i łowisk. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.V - ODC. 47 SKARB POLSKICH PÓL Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Nie tak wcale dawno temu, aby zrobić sobie ubranie, nie wystarczyło wyłącznie wykonanie odpowiedniego kroju, ale trzeba było utkać od podstaw sam materiał. Dlatego przez całe stulecia nasze babcie zajmowały się uprawą i obróbką lnu. Radosław Kotarski podąża tym tropem i pod czujnym okiem p. Krystyny stara się przerobić zebrany len na nici. 07:00 NOTACJE - ZOFIA KŁUSEK - DANISZEWSKA. NIC WASZEGO JUŻ TU NIE MA Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2007 Autor: Krzysztof Tadej Zofia Kłusek urodziła się w 1932 r. w Bajonówce na Wołyniu. W lutym 1940 r. zesłana wraz z rodziną przez NKWD do obozu pracy w Południewicy /obwód swierdłowski/ w Związku Radzieckim, a później do łagru w pobliżu jeziora Onega. W 1941 r. znalazła się w obozie w Uzbekistanie, a później w obozie dla dzieci w Kenii w Afryce. Powróciła do Polski w 1946 r. W programie dramatyczna opowieść Zofii Kłusek Daniszewskiej o pierwszych tygodniach i miesiącach na Kresach Wschodnich Rzeczpospolitej po wybuchu II wojny światowej i o zesłaniu przez NKWD w głąb Związku Radzieckiego. 07:10 NOTACJE - HALINA KWIATKOWSKA. TEATRALNA PRZYGODA W WADOWICKIM GIMNAZJUM Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2008 Autor: Maria Nockowska Halina Kwiatkowska - wybitna aktorka teatralna, urodzona w 1921 r w Bochni. Przyjaciólka z lat gimnazjalnych Karola Wojtyły, z którym wspólnie występowała na deskach szkolnego teatru w Wadowicach. Po maturze w 1938 r. wraz z przyszłym papieżem rozpoczęła studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, a w czasie wojny razem należeli do zespołu Teatru Rapsodycznego Mieczysława Kotlarczyka. Po wojnie grała na scenach teatrów krakowskich - im. Słowackiego i Starego Teatru, współpracując z twórcami tej miary co Jerzy Jarocki i Konrad Swinarski. Występowała w filmach m. in. u Andrzeja Wajdy i Wojciecha Jerzego Hasa, przez wiele lat była pedagogiem krakowskiej PWST. 07:25 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 46 SZLAK ORLICH GNIAZD Magazyn, 23 min, Polska, 2017 Reżyseria: Rafał Samborski Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Celem kolejnej podróży Tomasza Bednarka jest Szlak Orlich Gniazd. Ma długość prawie 165 kilometrów i leży na przepięknym obszarze, rozciągającym się pomiędzy Częstochową a Krakowem. Wśród wapiennych ostańców zachowały się niedostępne zamki, tajemnicze twierdze, ruiny strażnic i warowni. Większość z nich zbudowano na szczytach wapiennych skał, przez co przypominają orle gniazda. Na szlaku zabytki historii przeplatają się z wybitnymi okazami natury. Zachwycają porozrzucane po lesie malownicze skałki o fantastycznych kształtach. Jurajskie skały przez stulecia inspirowały poetów i bajarzy, a dla budowniczych były praktycznym, podręcznym budulcem. Na Szlaku Orlich Gniazd znajduje się też Pustynia Błędowska - największy obszar lotnych piasków w Polsce, uznawany za największą pustynię w Europie. 07:50 PRZYRODNIK NA TROPIE - /13/ - RYBITWA RZECZNA Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz: Łukasz Bożycki Prowadzący: Łukasz Bożycki W tym odcinku przyjrzymy się sieci powiązań, która jest charakterystyczna dla zwierząt związanych z dużymi rzekami. Jest to tylko mały wycinek ich skomplikowanych relacji. Przetrwanie rybitw żyjących w Polsce jest w pełni uzależnione od działań jakie podejmuje człowiek. Dowiemy się również co łączy rybitwę z człowiekiem i jak połączeni są oni z meszką. 08:20 ŻYCIE LASU. STORCZYKI Film dokumentalny, 35 min, Polska, 2021 Reżyseria: Michał Ogrodowczyk Scenariusz: Łukasz Skalski Film dokumentalny o storczykowatych roślinach, które można znaleźć również w polskich lasach i na łąkach. Storczyki, orchidee - któż ich nie zna. Wiele osób hoduje je w domach. Rynek produkcji storczyków wciąż rośnie. Popularna wanilia to również storczyk. W kuchni używa się wielu innych storczyków. Rodzina storczyków to 25 tysięcy udokumentowanych gatunków. Większość z nich żyje w strefach tropikalnych. Należą do formy życiowej zwanej epifitami, nie mają własnych korzeni i usadawiają się na innych roślinach. Rozprzestrzeniły się one wszędzie na świecie i rosną także w Polsce. Jest ich tu ponad 50 gatunków. Są dużo mniejsze, najbardziej znany to obuwik pospolity. 09:05 DZIKIE KRAINY AUSTRALII - LASY DESZCZOWE (AUSTRALIA’S WILD PLACES. The Rainforest 3) Cykl dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2013 Reżyseria: Peters Moers, Rory Mcguinness Wielka Rafa Koralowa ciągnie się wzdłuż północno - wschodniego wybrzeża Australii przez prawie trzy tysiące kilometrów. To najdłuższy i najbardziej rozległy system raf koralowych na świecie. Tuż obok od plaży aż po górskie szczyty rosną wspaniałe lasy deszczowe. To powstały w 1981 roku Park Narodowy Daintree. Ochroną objęto wyjątkowy ekosystem, który wiele milionów lat temu ukształtował się w całej północnej części Australii. Wskutek zmian klimatu powierzchnia tropikalnych lasów deszczowych skurczyła się i zajmuje jeden procent obszaru lądowego Australii. W czasach nowożytnych działalność człowieka doprowadziła do dalszego wyniszczenia tej formacji roślinnej. W ciągu ostatnich 150 lat wycięto 80 procent lasów Wiele gatunków roślin i zwierząt, których rozwój sięga początków kontynentu, przetrwało do dziś tylko na terenie Parku Narodowego Daintree. Lasy Daintree to prawdziwy skarb dla biologów i miłośników przyrody. Klasyczny las deszczowy ma niemal zupełnie zamknięte sklepienie, utworzone z koron drzew. Wiele gatunków zaskakuje tu swoją obecnością. Na przykład orły. Lasy namorzynowe rosną wzdłuż brzegów delty rzeki (Daintree). Namorzyny są niezbędne dla całego ekosystemu rafy. Namorzyny nie tylko tworzą ważną strefę buforową rafy. Są także żłobkiem dla wielu gatunków żyjących w tej strefie ryb. Wśród gęstych gałęzi namorzynów żyje wiele gatunków ptaków. W tym niewielkim zakątku Australii żyje jedna piąta gatunków ptaków i ponad jedna trzecia gatunków ssaków całego kontynentu. Liczne tutejsze gatunki wciąż czekają na odkrycie. 10:00 ŻYCIE W DRODZE - ODC. 3 MEDYCYNA MONGOLSKICH STEPÓW (LIFE ON THE ROAD ODC. 3 OGUI, THE NOMADIC DOCTOR / OGUI, MEDICIN DES STEPPES DE MONGOLIE) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Antoine Brice, Thibault Ferie Trzyczęściowa opowieść podróżnicza, dokumentalna o ludziach, których życie opiera się na byciu wciąż w drodze. Poznamy codzienne życie koczownicze kultur na całym świecie. W obliczu nowoczesnego i stale ewoluującego świata trzech nomadów próbuje utrzymać swój tradycyjny styl życia. Dzień po dniu, droga za drogą, zabierają nas w niezwykłą ludzką i kulturową przygodę. Odcinek 3. Doktor Ogui jeździ wszędzie ze swoją kliniką jurty: przemierza mongolski step i próbuje łączyć odwieczny, koczowniczy styl życia z technikami współczesnej medycyny. Zachód Mongolii, środek lata, dzika prowincja Dzawchan, ponad tysiąc kilometrów od stolicy Ułan Bator. Ogui, 35 - letnia lekarka, przemierza step w towarzystwie męża, Magny, który przyjechał z córkami na wakacje. Każdego dnia pokonuje wiele kilometrów, by dotrzeć do pacjentów, koczowników jak ona, jak jej rodzice i dziadkowie, jak dawni przodkowie. Koczownikom trudno się leczyć w szpitalach, więc to medycy podążają za hodowcami. W ten sposób mogą być blisko pacjentów. 10:55 FASCYNUJĄCE MIEJSCA (2 SEZON) - FASCYNUJĄCA SZWAJCARIA - CAŁY ROK W GÓRACH JURA (FASCINATING SWITZERLAND - TROUGH THE SEASONS IN THE JURA MOUNTAINS) Cykl dokumentalny, 18 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Anette Schreurich W dziesiątej części przyjrzymy się przyrodzie w Górach Jura przez cały rok. Góry Jura - położony w północno - zachodniej Szwajcarii łańcuch górski - uważa się za braciszka Alp. Niewątpliwie znajdzie się tu dziewiczą przyrodę. Pasmo biegnie wzdłuż granicy szwajcarsko - francuskiej. Na południu leży Vale de Joux. Wysoko na pastwiskach turyści często napotykają mury z kamienia. To spuścizna po Rzymianach, którzy sprowadzili kamieniarstwo do Europy Środkowej - kamień układany bez zaprawy murarskiej. Od wieków budowano mury, by zaznaczać granice między sąsiadami lub grodzić pastwiska. W dolinie leży Lac de Joux - największe jezioro w całym masywie Jura - o długości 9 km. Lac de Joux jest zasilany rzeką Orb, która wypływa z francuskiej części gór Jura. Tu Orb obiera naturalny kurs z pętlami, zakolami i zakrętami. Te meandry wynikają z niewielkiego nachylenia doliny. 11:20 RYBAK Film dokumentalny, 13 min, Polska, 1966 Scenariusz: Jerzy Ringer Zdjęcia: Jerzy Augustyński Sylwetka Bolesława Iwańskiego, kapitana żeglugi wielkiej rybołówstwa morskiego, niegdyś boksera, nazywanego "bombardierem Wybrzeża" i "królem nokautu", łowiącego na wodach Atlantyku na trawlerze Andromeda. W materiale wspomnienia Iwańskiego na temat kariery sportowej oraz opowieść o trudnej pracy rybaka, ilustrowana zapisami filmowymi z połowów i spotkań z rodziną. 11:40 ROLA ŻYCIA - ROLA ŻYCIA - STANISŁAW BANASIUK Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Scenariusz: Małgorzata Tytus Prowadząca: Laura Łącz Program realizowany z myślą o audiowizualnym archiwum teatru i filmu polskiego oraz stwarzaniu polskim aktorom właściwej formy promocji ich twórczości w mediach. W Polsce obecnie czynnych zawodowo jest około 5 tysięcy dyplomowanych aktorów i aktorek. Są wśród nich gwiazdy, są młodzi ludzie, którzy dopiero zaczynają kariery, są też tacy, którzy nie potrafią przebić się do aktorskiej ekstraklasy i tacy, którzy lata świetności mają już za sobą. W programie spotkamy się z przedstawicielami wszystkich tych grup, by przekonać się, jak z różnych perspektyw i doświadczeń wygląda ten, wbrew pozorom, trudny zawód. Celem programu jest także promocja polskich teatrów i ich repertuaru. 12:10 ROLA ŻYCIA - ROLA ŻYCIA - KRZESIMIR DĘBSKI Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Scenariusz: Małgorzata Tytus Prowadząca: Laura Łącz Program realizowany z myślą o audiowizualnym archiwum teatru i filmu polskiego oraz stwarzaniu polskim aktorom właściwej formy promocji ich twórczości w mediach. W Polsce obecnie czynnych zawodowo jest około 5 tysięcy dyplomowanych aktorów i aktorek. Są wśród nich gwiazdy, są młodzi ludzie, którzy dopiero zaczynają kariery, są też tacy, którzy nie potrafią przebić się do aktorskiej ekstraklasy i tacy, którzy lata świetności mają już za sobą. W programie spotkamy się z przedstawicielami wszystkich tych grup, by przekonać się, jak z różnych perspektyw i doświadczeń wygląda ten, wbrew pozorom, trudny zawód. Celem programu jest także promocja polskich teatrów i ich repertuaru. 12:35 TATARZY POLSCY ODC. 3 Telenowela dokumentalna TVP, 39 min, Polska, 2021 TATARZY POLSCY - cykl filmów na temat współczesnych Tatarów, potomków dawnych osadników na ziemiach polskich. Bohaterów i tematy łączy miejsce lub przynależność do grupy (np. Kruszyniany, Białystok, Zespół Buńczuk). W społeczności polskich Tatarów związki rodzinne i środowiskowe są nieuniknione, ponieważ jest to mała społeczność. Odcinki są narracyjnie skupione wokół święta (np. Ramadan, czy Ramadan Bajran), wydarzenia religijnego, jak azanienie, ślub, pogrzeb czy innych wydarzeń, np. realizacja teledysku do piosenki tatarskiej z udziałem łuczników, tancerzy skupionych wokół jednego zespołu. 13:20 DZIKIE KRAINY AUSTRALII - WYBRZEŻE REKINÓW WIELORYBICH (AUSTRALIA’S WILD PLACES. THE COAST OF THE WHALE SHARKS 4) Cykl dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2013 Reżyseria: Peters Moers, Rory Mcguinness Co roku w marcu u zachodnich wybrzeży Australii pojawiają się tajemniczy goście. Rekiny wielorybie to największe z ryb. Nagle wypływają jakby znikąd, by po chwili zniknąć w głębi oceanu. Co roku pojawiają się w wodach Ningaloo od marca do czerwca. Nie wiemy dlaczego tak się dzieje. Skąd przybywają i dokąd płyną potem? Rozwiązanie tej zagadki to główny cel naszych badań. Rezerwat Morski Ningaloo znajduje się bardzo blisko wybrzeża kontynentu. Płytki szelf kontynentalny, na którym jest położona rafa, opada gwałtownie w głąb oceanu zaledwie kilka kilometrów na zachód od brzegu. Rafa Ningaloo, niezwykle złożony ekosystem, odgrywa istotną rolę w życiu rekinów wielorybich. Te łagodne olbrzymy mają nawet do osiemnastu metrów długości. Podobnie jak fiszbinowce, odfiltrowują zooplankton z bogatych w pożywienie wód. Od końca XX - tego wieku zachodni półwysep Zatoki Rekina został oddzielony trzykilometrowym ogrodzeniem, wyznaczającym granice Parku Narodowego Francoisa Perona. Park o powierzchni ponad tysiąca kilometrów kwadratowych należy do największych na świecie. Obejmuje również rafę Ningaloo. Ogrodzenie chroni tutejsze zwierzęta przed sprowadzonymi na kontynent drapieżnikami, takimi jak lisy i zdziczałe koty. Zagrożone wyginięciem filandry pręgowane mają szansę przetrwać tylko w bezpiecznym środowisku parku. Pośród łąk trawy morskiej można spotkać jedno z wyjątkowych zwierząt. Diugoń, gatunek rzadko występujący w innych rejonach Indopacyfiku, tu rozwija się doskonale. W zatoce żyje około czternastu tysięcy diugoni. To największe zgrupowanie tych zwierząt na świecie. W Zatoce Rekina można podziwiać najbardziej jaskrawe kolory wód wokół kontynentu. W Rezerwacie Morskim Hamelin Pool cofamy się o trzy i pół miliarda lat, ku początkom życia na Ziemi. Tutejsze stromatolity są dziełem cyjanobakteri. Te jednokomórkowe mikroorganizmy to jedne z najstarszych form życia. Tylko w Hamelin Pool występują w tak dużym nagromadzeniu. Mogą tu przetrwać, ponieważ woda jest zbyt słona dla zagrażających im organizmów. Zatokę Rekina zamieszkuje wiele gatunków ptaków. Rafa Ningaloo, Zatoka Rekina i jaskrawoczerwony krajobraz Narodowego Parku Francoisa Perona należą do strefy chronionej jako obszar z listy światowego dziedzictwa UNESCO. Wyjątkowa część przyrody Ziemi będzie zachowana dla przyszłych pokoleń w niemal nienaruszonym stanie. 14:20 NA RATUNEK DZIKIEJ PRZYRODZIE - ODC. 9 (WILDLIFE SOS EP. 9) Serial dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: James Incledon Serial dokumentalny, który śledzi pracę personelu i wolontariuszy w Wildlife Aid Foundation - organizacji zajmującej się ratowaniem, opieką i rehabilitacją chorych, rannych lub osieroconych zwierząt. Seria jest pełna ekscytujących i rozdzierających serce akcji ratunkowych, zarówno w Wielkiej Brytanii, jak i na całym świecie. W odcinku dziewiątym: jedną z rzeczy, która stała się bardziej zauważalna w tym sezonie niż kiedykolwiek, jest liczba lisów, które zaklinowały się między pionowymi, betonowymi słupami. Simon szybko zdaje sobie sprawę, że stan tego lisa nie jest dobry i wymaga on opieki w szpitalu. Wildlife Aid ma teraz w klinice 60 borsuków, a Simon spędza z nimi pełen emocji wieczór w noc poprzedzającą ich wypuszczenie, wspominając ratowanie każdego z nich. Kaczka zostaje uratowana, ale ma ogromną narośl po jednej stronie dzioba, spowodowaną raną po haczyku wędkarskim, co jeszcze raz wskazuje na niebezpieczeństwo porzucania śmieci przez wędkarzy. Simon odwiedza RPA, spotyka Francoisa Hugo, czule zwanego zaklinaczem fok i obserwuje niezwykłe kolonie tych zwierząt u wybrzeży Kapsztadu. Wiele się uczy od zaklinacza fok, szczególnie na temat jego pracy i przenoszenia fok do zdrowszego środowiska, w ramach długoterminowej strategii, która zapewni im przetrwanie. 15:15 PIERWSZY LOT (FIRST FLIGHT - CONQUEST OF THE SKIES / PIONIERE AM HIMMEL DAS RATSEL UM DEN ERSTEN FLUG) Film dokumentalny, 52 min, Belgia/Niemcy, 2016 Reżyseria: Tilman Remme Film dokumentalny o tych, którzy pierwsi odważyli się latać. Bracia Wright byli odpowiedzialni za pierwszy załogowy lot z napędem. To tyle, jeśli chodzi o oficjalną historiografię. Ale australijski historyk lotnictwa, John Brown, po intensywnych badaniach jest pewien, że wszystko było zupełnie inaczej. Już w 1901 roku, dwa lata przed Wrightami, niemiecko - amerykański pionier awiacji Gustav Weisskopf po raz pierwszy wystartował z silnikiem. Whitehead nie posiadał mechanicznej wiedzy, by zbudować odpowiedni silnik. Miał urojenia. Czy Gustave Whitehead był fantastą, czy geniuszem zdyskredytowanym przez rywali? Czy bracia Wright omamili świat? Czy dokonano manipulacji uzgodnionej ze znakomitą, amerykańską instytucją naukową? Bracia Wright czy Gustave Whitehead? Kto naprawdę zapoczątkował erę lotnictwa? Lot. Jedno z największych dokonań ludzkości. Ekscytujące poszukiwania prawdy, dramat dokumentalny, który wskaże, że nawet w badaniach historycznych nie wszystko jest tak jasne, jak się wydaje. 16:15 WOKÓŁ MÓRZ II - ODC. 4 KRONIKI Z KOŃCA ŚWIATA (AROUND THE SEA II EP. 4 CHRONIQUES DU BOUT DU MONDE) Serial dokumentalny, 26 min, Francja, 2018 Reżyseria: Emilio Pacull Kontynuacja opowieści o krajach, miastach i ludziach, których życie związane jest z wodą. Ocean Spokojny, Karaiby, wybrzeże Francji, Ocean Polarny czy wybrzeże Afryki - będziemy podróżować, żeglować i dowiadywać się wszystkiego o świecie widzianym oczami mieszkańców, którzy żyją i pracują wokół tych niezwykłych miejsc. Raj dla jednych, a dla innych ekologiczne cierpienie. Czwarty odcinek i Antarktyka, która nie jest ziemią przyjazną człowiekowi. To jedna z pierwszych myśli, jakie przychodzą do głowy na widok tych pejzaży. Antarktyka ma ponadludzki wymiar. Tutejsze wiatry są niezwykle silne, temperatury - najniższe na świecie, a powierzchnia lodowców - zdradliwa. Jak gdyby Stwórca nie miał czasu dokończyć tego kontynentu. Nie ma tu ludzi ani drzew. Jedynymi przejawami życia są nieliczne ptaki i ssaki. Płynąc powoli na północ, dostrzegamy pierwsze góry lodowe. Temperatura spada o jeden stopień co dwanaście godzin. Światła jest coraz więcej. Po całym dniu żeglugi na horyzoncie pojawiają się niezwykłe, białe figury, niesione przez prąd. Lodowe bloki przybrały trudne do opisania kształty. Góry lodowe mogą pływać po morzu latami. Stanowią zagrożenie dla statków, ponieważ - choć są wykrywalne przez radary - nie można ich zaznaczać na mapach morskich. Misja statku Admiral Viel, któremu towarzyszymy, polega na zaopatrzeniu baz wojskowych i logistycznym wsparciu grup naukowców, prowadzących badania w tej okolicy. 16:50 DZIKA KUBA - CZĘŚĆ 1 (WILD CUBA A CARIBBEAN JOURNEY WITH COLIN STAFFORD - JOHNSON) Film dokumentalny, 58 min, Austria, 2020 Reżyseria: John Murray Film przenosi widzów w czasy sprzed zaledwie 50 lat, kiedy ziemska przyroda wydawała się obfita. To podróż do zagubionego świata, który wkrótce może zniknąć na zawsze. Bo wszystko się zmieni. Rozpoczniemy kubańską podróż na południu wyspy, na wielkim Bagnie Zapata. Największy pojedynczy obszar chroniony na całych Karaibach jest domem dla najmniejszego ptaka na świecie, niewielkiego kolibra pszczół. Dekady socjalistycznego rządu nastawionego na ochronę przyrody, amerykańskie embarga i minimalny rozwój pozostawiły wyspę w dużej mierze niezmienioną przez pięć dekad. Niezależnie od polityki, izolacja Kuby stworzyła naturalną cytadelę na Karaibach, wyspę naprawdę oddzieloną. Kuba to najcenniejszy klejnot Karaibów. Lasy porastają duże obszary wyspy - a jej błękitne wody kryją w sobie jedne z najbogatszych raf koralowych na świecie. Gdy wiele dzikich krain i mórz Karaibów ma problemy - niezwykła historia Kuby stworzyła prawdziwą, dziką krainę czarów. Połowa kubańskiej flory i fauny występuje wyłącznie tutaj. Od kubańskiego gatunku krokodyli i węży - po najmniejsze ptaki i żaby na naszej planecie. Po Kubie oprowadzi nas Colin Stafford Johnson. Filmuje dziką przyrodę od ponad 30 lat i nigdy nie zatracił chłopięcej obsesji na punkcie tej wyjątkowej wyspy. 18:00 FIDEL CASTRO: NIEZNANE TAŚMY (THE FIDEL CASTRO TAPES) Film dokumentalny, 54 min, USA, 2015 Reżyseria: Tom Jennings Muzyka: Mac Squier W 1959 roku Fidel Castro doszedł do władzy na Kubie. Był jednym z najbardziej kontrowersyjnych polityków na świecie. Film dokumentalny przestawia historię kariery kubańskiego dyktatora na podstawie nieautoryzowanych doniesień medialnych, zdjęć i nagrań, odsłaniając kulisy niemal półwiecznego trwania przy władzy Fidela Castro. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - RADŻASTAN. DZIEDZICTWO MAHARADŻÓW. (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos W tym odcinku podróż do Indii. Radżastan, "kraina królów", to największy stan Indii. Zyskał niepodległość w 1947 roku i liczy 68 milionów mieszkańców. Wspaniałe pałace Radżastanu, jego przepych i tradycje kuszą coraz liczniejszych podróżnych. Leżący w południowo - zachodnich Indiach Radżastan zawsze był wyjątkowy. To ziemia Radźputów - indyjskich klanów wojowniczcych, których męstwo i brawura przysparzały kłopotów kolejnym okupantom. Po odzyskaniu niepodległości, w przeciwieństwie do innych stanów nowej federacji, tutejsi maharadżowie zachowali swoje tytuły i mienie. Jednak olbrzymia część ludności Radżastanu żyje na granicy ubóstwa. 20:10 WIELKIE RODZINY - ODC. 5 Cykl dokumentalny, 43 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Grzegorz Szczepaniak Zdjęcia: Adam Lipiński, Paweł Banasiak, Marek Kozakiewicz, Filip Drożdż Poranek u każdej z rodzin wygląda inaczej, ale wigilijny nastrój udzielił się wszystkim. Rodziny celebrują ten wyjątkowy dzień. U Da Cruzów cud narodzin sprawi, że tę Wigilię zapamiętają już na zawsze. Tym razem nie spędzają przy stole z rodziną, ale w szpitalu. W tę noc cudów na świecie pojawia się Gilbert, piąte dziecko Weroniki i Janu. I 38. bohater tej dokumentalnej serii. U Twarowskich, tradycyjnie gwar. Rozmowa w kuchni podczas ostatnich przygotowań do wigilijnej kolacji koncentruje się wokół liczby dzieci, które zamierzają mieć w przyszłości potomkowie Twarowskich. Dochodzą na koniec do wniosku, że muszą planować jednak nieco mniejsze rodziny, żeby móc spotykać się w komplecie. Tylko Zosia deklaruje urodzić dziesiątkę dzieci, żeby przebić rodziców, co do liczby potomstwa. Lewocki i dzieci lepią pierogi, Monika także jest zajęta. U Kacprzyków podobnie, w kuchni krząta się Janeczka, przed domem zaś Michał wiesza światełka. W każdym domu słychać radosne nucenie kolęd. Gdy nadchodzi Wigilia wszyscy siadają do stołu, jest odświętnie, uroczyście, bardzo rodzinnie. Rodziny łamią się opłatkiem, ściskają, tulą do siebie, składają życzenia, a Weronika tuli z Janu swoje nowo narodzone dziecko. 21:00 GWIAZDY PRZEDWOJENNEGO KINA ALBO FILM DŹWIĘKOWY W II RP Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jacek Papis Zdjęcia: Jan Klima Ubrani we fraki muzycy Jazz Bandu zaczynają grać. Ich koncert stanowi muzyczny podkład i leitmotiv filmu. Eksperci przeprowadzają nas przez etapy rozwoju polskiego kina przedwojennego, koncentrując się na wybitnych osobowościach, gwiazdach aktorskich i reżyserskich. Materiał ilustrowany fotosami z epoki i fragmentami najstarszego zachowanego filmu polskiego "Pruska kultura". Małgorzata Hendrykowska opowiada jak odnalazła ten film w 2000 roku W etap kina niemego wprowadza nas Stanisław Janicki (W starym kinie). Kolejni eksperci przywołują sylwetki pierwszych rodzimych gwiazd filmowych - Jadwigi Smosarskiej, Eugeniusza Bodo, Adolfa Dymszy. Śledzimy ich kariery, przywołując najciekawsze fragmenty filmów z ich udziałem. Dowiadujemy się, jakim wyzwaniem było dla nich pojawienie się dźwięku w filmie, co prowadzi nas w stronę piosenki, która w przedwojennym polskim kinie stanowiła niemal nieodzowny element filmu (czego dowodem jest kariera Hanki Ordonówny). Dowiadujemy się jak postrzegane były ówczesne gwiazdy, jaki był ich status społeczny, jak wyglądało ich życie prywatne. Spośród aktorów tamtych czasów, dwoje zrobiło międzynarodową: Pola Negri, która grała m.in. w Hollywood oraz śpiewak Jan Kiepura. Opowiadamy o meandrach ich losów zawodowych i prywatnych. Życiorysy przedstawianych bohaterów miały jeden wspólny mianownik: ich świetnie zapowiadające się kariery przerwała wojna. Kto z nich odznaczył się bohaterstwem? Komu udało się przeżyć i dalej występować w filmach? Przy pomocy ekspertów próbujemy dokonać całościowej oceny przedwojennej kinematografii, rozważając popularną opinię, że przed wojną mieliśmy znakomitych aktorów, ale filmy nie dorastały do ich poziomu. Próbujemy zweryfikować to stwierdzenie, szukając w tamtych filmach ponadczasowych wartości. 22:05 GENIUSZE I MARZYCIELE. ANTONI KOCJAN. CZŁOWIEK, KTÓRY ZATRZYMAŁ RAKIETY V Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2018 Reżyseria: Małgorzata Walczak, Marek Pawłowski Film o niezwykłym wynalazcy, na którego życiu cieniem położyła się tragiczna historia Polski. Młody chłopak pochodzący z niewielkiej wsi, dzięki uporowi i ogromnemu talentowi został jednym z najważniejszych konstruktorów samolotów w XX - leciu międzywojennym. Szybowce stworzone przez Antoniego Kocjana nie miały sobie równych w całej Europie. Błyskotliwą karierę wynalazcy przerwał wybuch II wojny światowej. Od początku zaangażowany w działalność ruchu oporu, trafił do KL Auschwitz. Cudem się wydostał i kontynuował z sukcesami niebezpieczną misję zdobywania informacji wywiadowczych na temat tajnej broni tworzonej przez Niemców. Meldunki wysyłane do Londynu, a nawet części śmiercionośnych rakiet V2 zdobyte przez Polaków, były nieocenioną pomocą dla aliantów. O historii tego wielkiego patrioty i jego dramatycznych wojennych losach opowiedzą historycy, pasjonaci lotnictwa, a także krewni pamiętający tego nieśmiałego, niewysokiego pana w kapeluszu. 23:05 BALLADA O LEKKIM ZABARWIENIU EROTYCZNYM - ODC. 13 Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2003 Scenariusz i reżyseria: Irena Morawska, Jerzy Morawski Zdjęcia: Mikołaj Nesterowicz, Adam Fręśko Muzyka: Bartosz Straburzyński Klaudia po powrocie do rodzinnego domu planuje swoją przyszłość. Rozpoczyna naukę obcego języka, wiążąc z tym duże nadzieje. Czarek poszukuje nowych dziewczyn na tancerki. Kandydatki są coraz młodsze. Czarek zwraca się o pomoc do Ilony, gwiazdy włoskich dyskotek. Aneta zabiega o sesję zdjęciową w renomowanym magazynie. Daria ma dylemat - narzeczony postawił jej ultimatum: albo taniec, albo małżeństwo. 23:35 ŚWIATŁO NA WZGÓRZU Reportaż, 18 min, Polska, 1973 Scenariusz: Piotr Hinz, Michał Dąbrowski Zdjęcia: Janusz Sztajkowski Historia latarni morskiej w Rozewiu i praca latarnika Władysława Wzorka. Władysław Wzorek opowiada legendę o powstaniu latarni i ocalałej ze szwedzkiego statku córce kapitana, która zamieszkała na Rozewiu i co noc rozpalała ognisko na wzgórzu. W 1922 roku latarnikiem został Leon Wzorek, brat obecnego latarnika Władysława, który po wybuchu II wojny światowej został na posterunku, co przypłacił życiem (został rozstrzelany przez Niemców). Władysław Wzorek opowiada o swoich marzeniach związanych z morzem, nauce w Marynarce Handlowej, praktyce w latarni, Marynarce Wojennej, pracy latarnika po zakończeniu II wojny światowej i pierwszych turystach oraz pobycie Stefana Żeromskiego w Rozewiu. Muzeum Latarnictwa w Rozewiu zostało zorganizowane przez Władysława Wzorka. Latarnik opowiada o eksponatach, historii latarnictwa i latarni w Rozewiu, swojej pracy, zajęciach poza pracą oraz planach budowy nowej latarni, trzeciej już w Rozewiu. Przez sześć wieków latarnię obsługiwał jeden ród, który wygasł, a od 1922 r. w latarni pracują członkowie rodziny Wzorków; pracę w tym miejscu rozpoczyna syn zamordowanego w 1939 r. Leona Wzorka. 24:00 NOTACJE - ZOFIA KŁUSEK - DANISZEWSKA. DNO PIEKŁA Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2008 Autor: Krzysztof Tadej Zofia Kłusek - Daniszewska urodziła się w 1932 r. w Bajonówce na Wołyniu. W lutym 1940 r. została zesłana wraz z rodziną przez NKWD do obozu pracy w Południewicy /obwód swierdłowski/ w Związku Radzieckim, a później do łagru w pobliżu jeziora Onega. W 1941 r. znalazła się w obozie w Uzbekistanie, a później w obozie dla dzieci w Kenii w Afryce. Powróciła do Polski w 1946 r. W programie wstrząsające wspomnienia Zofii Kłusek - Daniszewskiej z okresu zesłania do Uzbekistanu w 1941 r. Opowieść o warunkach życia w obozie o głodzie, wycieńczeniu i śmierci wielu bliskich jej osób. 00:15 SYNEK Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2021 Reżyseria: Paweł Chorzępa Historia 18 - letniego chłopaka, który jest tak bardzo uwikłany w miłość do ojca, że nie potrafi rozpocząć nowego, szczęśliwego życia. Subtelnie opowiedziana historia o trudnej miłości między ojcem a synem. To film o nieustającej walce o wolność. O rodzinnej relacji mówią gesty i czyny. Słów nie pada tu wiele. Główny bohater, Marcin, został bardzo skrzywdzony przez rodziców. Matka piła w trakcie ciąży, przez co urodził się z zespołem faz, a w wieku dwunastu lat został odebrany rodzicom z powodu ich uzależnienia od alkoholu. Dom dziecka zabrał mu dzieciństwo. Czuł się tam jak w wojsku. Mimo wielu złych doświadczeń, po osiągnięciu pełnoletności postanowił wrócić do ojca i podjąć próbę zbudowania z nim relacji na nowo. Znalezienie dla siebie własnego miejsca - azylu, jakim okazuje się ptaszarnia napawa Marcina nadzieją. Nieustająca opieka nad ojcem alkoholikiem wciąż jednak podcina mu skrzydła. 01:00 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - NI ŚLADU, NI ZNAKU Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski 1/ Ni śladu, ni znaku. Dziś, zaalarmowani przez p. Tadeusza Popiela podejmujemy temat najsłynniejszego pilota wojny bolszewickiej płk. Jerzego Kossowskiego. Za życia uhonorowany najwyższymi splendorami wojskowymi, po śmierci nie ma nawet tabliczki nagrobnej. 2/ Rodzinny skarbczyk. Kolejna historia to wspomnienie rodzinnych losów Henryka Pieluszczaka, dawnego mieszkańca Kresów Wschodnich RP. Rodzina przymusowo wysiedlona spod Lwowa znalazła się na Syberii. Dziś wraz z panem Henrykiem przeglądamy stare fotografie i dokumenty, wspominając koleje losu tej rodziny. 01:25 TAKIE ZWYKŁE SPRAWY Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2001 Scenariusz i reżyseria: Anna Orchowska, Dorota Szuszkiewicz Zdjęcia: Ryszard Janowski Mieszkają w Białej Podlaskiej. Urodzili się w bardzo dla Polski znaczącym okresie, w latach 1981 - 1983. Sześć dziewcząt, dwóch chłopców. Kamera wyławia ich z tłumku młodzieży w bardzo dla nich ważnym okresie - tuż przed maturą. Potem towarzyszy im w trakcie egzaminów na studia, podsłuchuje rozmowy, także te prowadzone przed pierwszymi dla nich wyborami do parlamentu. Powstają portrety indywidualne i portret zbiorowy młodzieży z prowincji, z niedużego miasta na wschodzie Polski. Jakie problemy ją zaprzątają, jakie ma aspiracje i życiowe plany? Choć bohaterowie filmu zdają egzamin dojrzałości, dojrzali i odpowiedzialni jeszcze się nie czują i nie bardzo chcą. Tłem spotkań jest Biała Podlaska, Gdańsk, Sopot. Szczególnie Biała podlaska robi wrażenie. Przedstawiony w filmie obraz niedużego miasta pomaga zobaczyć rozwój, wyrównywanie różnic w standardzie życia i zarazem poszukiwanie odrębnego charakteru. Jest ładnie, schludnie i kolorowo. Jeszcze nie w każdym zakątku, ale wyraźnie widać, że miasto się zmienia. Czy takie zwykłe sprawy jego młodych mieszkańców są dziś inne, niż były kiedyś ich rodziców? 02:20 KOMEDA, KOMEDA Film dokumentalny, 70 min, Polska, 2012 Reżyseria: Natasza Ziółkowska - Kurczuk, Marek Hendrykowski Film dokumentalny "Komeda, Komeda" poświęcony jest wybitnemu twórcy muzyki jazzowej Krzysztofowi "Komedzie" Trzcińskiemu. Film ukazuje genialnego kompozytora, łącząc go z obrazem miasta, z którego artysta i które ukształtowało jego wrażliwość oraz muzyczną wyobraźnię.