TVP Historia Sobota, 30.07.2022 06:35 BYŁ TAKI DZIEŃ - 30 LIPCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1894 - wynaleziono płatki śniadaniowe; 1967 - zmarł Aleksander Wat; 1980 - Władysław Kozakiewicz pokazał swój gest; 1988 - powstało radio Ruiny Sztuki; 06:45 GWAŁTOWNIK BOŻY - RZECZ O KS. FRANCISZKU BLACHNICKIM Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2004 Reżyseria: Adam Kraśnicki Scenariusz: Adam Kraśnicki Film dokumentalny prezentujący osobę i dzieło wybitnego charyzmatyka polskiego Kościoła - ks. Franciszka Blachnickiego. Jego osoba postrzegana jest poprzez stworzony przez niego Ruch Światło Życie i ruch oazowy, który stał się swoistym fenomenem społecznym na skalę światową. Ks. Franciszek Blachnicki jest kandydatem na ołtarze, aktualnie w Watykanie prowadzony jest ostatni etap procesu beatyfikacyjnego. Film jest też skromną syntezą najnowszej historii Kościoła polskiego (lata 1956 - 1989) przedstawioną poprzez los tego wybitnego kapłana pochodzącego ze Śląska. Warto pamiętać, że ks. Franciszek Blachnicki należy do tych postaci Kościoła polskiego, które wyprzedzały swój czas, tworząc wokół siebie swoistą legendę jeszcze za życia. Film prezentuje najważniejsze etapy z biografii tego człowieka - od Rybnika poprzez Kraków, Katowice, Niepokalanów aż po Krościenko i Carlsberg w Niemczech. O osobie i dziele twórcy polskich oaz i Ruchu Światło Życie mówią między innymi abp Damian Zimoń - metropolita katowicki, historyk dr Andrzej Grajewski i grono najbliższych współpracowników tworzących przed laty ten niezwykły ruch formacyjny współczesnego Kościoła. Film otrzymał nagrodę specjalną na XV Międzynarodowym Festiwalu Filmów Katolickich - Niepokalanów 2005. 07:35 PRZYRODNIK NA TROPIE - /19/ - JEMIOŁA Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz: Łukasz Bożycki Wykonawcy: Łukasz Bożycki (prowadzący) Program przyrodniczy, w którym prowadzący, Łukasz Bożycki, porusza różne aspekty życia zwierząt w kontekście ich wzajemnych powiązań i oddziaływań. Młody biolog, jednocześnie uznany międzynarodowy fotograf przyrody, podpatruje z kamerą w naturalnym środowisku wybrane gatunki rodzimej fauny i swoje spostrzeżenia oprawia lekkim i przystępnym komentarzem. 08:05 WOJOWNICY CZASU - SARNOWA GÓRA 1920 Film dokumentalny, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Krzysztof Ridan Historia bitwy stoczonej w dniach 15 sierpnia - 19 sierpnia 1920 roku przez Grupę Operacyjną pod dowództwem gen. Franciszka Krajowskiego w składzie: 42. i 145. pp z 18. DP, cztery baterie z 18. PAP oraz 8. Brygada Jazdy z oddziałami sowieckich 4. i 33. Dywizji Strzelców. Dramatyczne zmagania z bolszewikami na tym odcinku frontu od kilku lat przypominane są przez miejscowych miłośników historii, którzy organizują tam inscenizacje z udziałem grup rekonstrukcji historycznych odtwarzających polskie i sowieckie formacje z epoki. Walki żołnierzy polskich pod Sarnową Górą zostały upamiętnione napisem na jednej z tablic Grobu Nieznanego Żołnierza w Warszawie - SARNOWA GÓRA pod CIECHANOWEM 16 - 20 VIII 1920. 08:40 JANOSIK - ODC. 10/13 - WSZYSCY ZA JEDNEGO Serial przygodowy, 43 min, Polska 1973 Reżyseria: Jerzy Passendorfer Scenariusz: Tadeusz Kwiatkowski Zdjęcia: Stefan Pindelski Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Marek Perepeczko, Ewa Lemańska, Witold Pyrkosz, Mieczysław Czechowicz, Bogusz Bilewski, Jerzy Cnota, Janusz Kłosiński, Janusz Bukowski, Lech Ordon, Cezary Julski i inni Dwóch zbójników zostaje schwytanych przez hajduków. Na plac, gdzie ma się odbyć egzekucja, wjeżdża oddział wojska. Nagle wybucha pożar. Cesarski oficer zrzuca mundur. Dopiero wtedy nieszczęśni skazańcy rozpoznają Janosika. 09:50 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - Z ŻUŁAWSKIEGO MLEKA Magazyn, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) W tym odcinku Karol Okrasa wyruszy na Żuławy. Mało kto wie, że począwszy od XVI wieku osadnicy z Holandii wydzierali morzu te niegościnne, niszczone przez liczne powodzie tereny. I stworzyli tu otaczany przez system kanałów odwadniających kraj zielonych pastwisk płynących mlekiem. Do dziś można zobaczyć pasące się na soczystej trawie liczne krowy. Z ich doskonałego mleka tutejsza mleczarnia oferuje mleko, mleko zsiadłe, jogurty, kefiry i wiele innych smakowitych wyrobów. I ta obfitość żuławskich mlecznych wyrobów skłania Karola do odpowiedzi na pytanie: czy zupy mleczne, które wielu pokoleniom Polaków nie kojarzą się dobrze z okresu przedszkola czy szkoły mogą być atrakcyjne i smakowite? Odpowiedzią na to pytanie będą potrawy przygotowane przez Karola Okrasę: 1/ Zupa mleczna doprawiona masłem ze szparagami i serem; 2/ Zupa z mleka inspirowana zapomnianym już przepisem na zupę nic; 3/ Biały chłodnik ze śmietankowym jogurtem i kwaśnym mlekiem, suto okraszony serem. 10:25 300 MILIONÓW LAT - WIELKA KOLIZJA - ODC. 1 (300 MILIONS YEARS) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2016 300 milionów lat obejmuje okres dramatycznego kształtowania się europejskiego kontynentu: od karbonu do dzisiaj. Podczas tego długiego okresu Europa podróżowała pomiędzy różnymi strefami klimatycznymi, była przemieniana przez różne żywioły i kolizje z innymi kontynentami. Z perspektywy geologicznej ludzie żyją na Ziemi zaledwie od kilku chwil, jednak już podczas tego krótkiego okresu przemienili naszą planetę. Za pomocą grafiki komputerowej i wyjątkowych zdjęć filmu ukazuje geologiczną historię Europy: odc. 1: Wielka kolizja; odc. 2: Ziemia człowieka. 12:35 ESSEQUIBO - UKRYTA RZEKA CZ. 2 (ESSEQUIBO - RETURN TO THE LOST WORLDS) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2013 Reżyseria: Marion Pollmann, Rainer Bergomaz Kolejny odcinek niezwykłej podróży do krainy Essequibo, rzeki ukrytej głęboko w amazońskiej dżungli, zakrytej grubymi chmurami i niewidocznej z góry. Jest to najdłuższa rzeka w Gujanie, jej źródła znajdują się na Wyżynie Gujańskiej i uchodzą do Oceanu Atlantyckiego. Pełno tu wąwozów i wodospadów, bagien, dziwnych roślin i zwierząt. Nawet sami mieszkańcy z plemion Amazonii nie znają wszystkich zakamarków i całej tutejszej fauny i flory. W dolinie rzeki znajdują się miejscowe skarby - eksploatowane złoża złota i diamentów. 13:40 KUCHNIA DWUDZIESTOLECIA - ODC. 17 KIEDY JARSTWO ZMIENIA SIĘ W RAJSTWO Magazyn, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Zdjęcia: Maciej Brola Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) Wśród europejskich obsesji międzywojnia, prócz naturyzmu, eugeniki, teorii ras, teozofii, neopogaństwa itd. , znalazł się również wegetarianizm rozumiany jako coś więcej niż tylko dieta. To program znacznie bardziej holistyczny, który obfituje w polską literaturę i anegdotę. Jarstwo stawało się rajstwem, czyli propozycją z porzątku etycznego, tak bowiem mieli jadać pierwsi rodzice, nie tylko zdrowotnego. Janisław Jastrzębowski nestor polskiego ruchu wegetariańskiego uważał, że mięsożerstwo jest zabytkiem barbarzyńskiej przeszłości człowieka pierwotnego, którego podtrzymywanie jest zbrodnią moralną człowieka kulturalnego XX wieku. Twierdził także, że spożywanie mięsa łączy z alkoholizmem i innymi uzależnieniami. Drogi, ścieżki i historia polskiego wegetarianizmu są tematami tego odcinka programu. Nie zabraknie też przepisów, np. na brejkę z prażonych bobków kakao czy jarzyny prażone. 14:15 KOLUMBOWIE - ODC. 3/5 - A JEŚLI BĘDZIE WIOSNA... Serial wojenny, 61 min, Polska 1970 Reżyseria: Janusz Morgenstern Scenariusz: Roman Bratny Zdjęcia: Tadeusz Wieżan Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Jan Englert, Władysław Kowalski, Jerzy Matałowski, Marek Perepeczko, Antonina Gordon - Górecka, Piotr Pawłowski, Stefan Friedmann, Edward Wichura, Czesław Roszkowski, Tomasz Lengren, Alicja Jachiewicz, Bolesław Idziak, Józef Fryźlewicz, Halina Golanko, Janusz Zaorski i inni Gestapo wpada na ślad tajnej radiostacji zainstalowanej w mieszkaniu "Jerzego". Wszyscy obsługujący ją młodzi konspiratorzy zostają aresztowani. "Jerzy" dzięki przytomnie odegranej roli nieświadomego gospodarza domu, cudem wychodzi z opresji. Ściąga jednak na siebie podejrzenie o współpracę z Niemcami. Grozi mu nawet wyrok śmierci za zdradę. Tylko najwierniejsi przyjaciele nie wierzą w jego kolaborację. Dzięki ich staraniom sprawa zostaje szczęśliwie wyjaśniona, a domniemany "zdrajca" zrehabilitowany. 15:25 KOLUMBOWIE - ODC. 4/5 - OTO DZIŚ... Serial wojenny, 55 min, Polska 1970 Reżyseria: Janusz Morgenstern Scenariusz: Roman Bratny Zdjęcia: Tadeusz Wieżan Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Jan Englert, Władysław Kowalski, Jerzy Matałowski, Halina Golanko, Marek Perepeczko, Jerzy Trela, Bogdan Goliszewski, Alicja Jachiewicz, Bolesław Idziak, Maciej Damięcki i inni 1 sierpnia 1944 roku wybucha powstanie warszawskie. Na barykadach stolicy "Jerzy", "Kolumb", "Zygmunt" i tysiące ich rówieśników toczą nierówny bój z siłami nieprzyjaciela. Po początkowych sukcesach powstańców Niemcy otrząsają się z zaskoczenia i sprowadzają posiłki. Ich miażdżąca kontrofensywa zmusza Polaków do odwrotu. Wśród powstańców są liczni polegli. Jedną z ofiar jest "Malutki". 16:30 CHINY: STARODAWNE KRÓLESTWO PRZYRODY - ŚRODKOWE CHINY CZYLI EKWILIBRYSTYKA (CHINA: NATURE’S ANCIENT KINGDOM) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2020 Reżyseria: Lucinda Axelsson Wykonawcy: Janusz Szydłowski Film dokumentalny, trzyczęściowy poświęcony przyrodzie Chin. Seria rozpoczyna się w górzystych terenach Chin, gdzie lisy, antylopy i lamparty śnieżne żyją w trudnych warunkach. Następnie przeniesiemy się do gęstych lasów, w których żyją niezwykłe małpy o zadartych nosach i gigantyczne pandy. Wreszcie trafimy na obrzeża miasta, gdzie ludzie muszą robić miejsce dla natury i znajdować sposób na życie obok zwierząt. 20% Chin zostało wyznaczonych jako obszary chronione, w jaki więc sposób Chińczycy dostosowują się do zasad ochrony swojego środowiska naturalnego? Czy ten przełomowy projekt zainspiruje podobne projekty na całym świecie? 17:30 SPÓR O HISTORIĘ - WRACAMY NAD ODRĘ I NYSĘ Dysk./wywiad/debata, 29 min, Polska, 2020 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) Wskutek decyzji, podjętych przez Stalina, Churchilla i Roosvelta, Polska straciła na wschodzie niemal połowę terytorium. Rekompensatę miała otrzymać z ziem należących do Niemiec. Polacy wyrzuceni z rodzinnych domów na Wschodzie mieli zająć miejsce Niemców, którzy mieli być przesiedleni w głąb Niemiec. Zmniejszony o połowę i zniszczony wojną kraj miał zagospodarować i zintegrować Dolny Śląsk, Pomorze, Warmię i Mazury z resztą kraju. Jak przebiegał ten proces? Czy historia Ziem Odzyskanych to mit, czy prawdziwe osiągnięcie? Sukces komunistycznej propagandy, czy sukces polskiej racji stanu? 18:10 STAWKA WIĘKSZA NIŻ ŻYCIE - ODC. 16/18 - AKCJA "LIŚĆ DĘBU" Serial przygodowy, wojenny, 53 min, 18 odc. , Polska 1968 Reżyseria: Janusz Morgenstern Scenariusz: Andrzej Zbych Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Stanisław Mikulski, Janusz Paluszkiewicz, August Kowalczyk, Stanisław Jasiukiewicz, Andrzej Krasicki, Teresa Kamińska, Leszek Piskorz, Barbara Burska, Jerzy Janeczek, Eugeniusz Priwieziencew i inni Awansowany do stopnia kapitana Hans Kloss zostaje adiutantem generała Fistera. To już ostatnie akordy wojny, Niemcy wycofują się w popłochu. Kloss ma dopilnować wysadzenia mostu po przejściu wojsk niemieckich. Oczywiście, nie zamierza tego zadania wykonać. Nawiązuje kontakt z miejscowym ruchem oporu, którym kieruje stary Tomala. Dzięki Klossowi partyzanci biorą do niewoli oddział niemieckich spadochroniarzy, lądujących w okolicy w ramach akcji "Liść dębu". Potem, przebrani w niemieckie mundury, ruszają do obrony mostu... 19:00 GIGANCI HISTORII - KRZYSZTOF KAMIL BACZYŃSKI I JEGO POKOLENIE Teleturniej, 44 min, Polska, 2021 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Wykonawcy: Maciej Kurzajewski (prowadzący) W tym odcinku pytamy o Krzysztofa Kamila Baczyńskiego i jego pokolenie. "Nie czas żałować róż, kiedy płoną lasy" pisał Juliusz Słowacki. Nie mógł przewidzieć, że nadejdzie wojna, w której tych róż stracimy tak wiele. W zasadzie kwiat polskiej młodzieży. Krzysztof Kamil Baczyński jest jedną z symbolicznych postaci tego tragicznego pokolenia. Pokolenia tzw. Kolumbów, którego wchodzenie w dorosłość przypadło na lata II wojny światowej. Najważniejszy twórca okresu wojennego. Poeta uważany za talent literacki na miarę Słowackiego. Zainspirowany twórczością przedwojennych poetów katastrofistów, sam stał się poetą Apokalipsy spełnionej. Baczyński zginął w Powstaniu Warszawskim, walcząc za wolną stolicę. Podobnie jak wielu jego rówieśników. "Należymy do narodu, którego losem jest strzelać do wroga brylantami" - słowa historyka literatury Stanisława Pigonia są mottem tego odcinka Gigantów historii. 20:05 WINNETOU - III - OSTATNIA WALKA (WINNETOU, TEIL 3) Film przygodowy, western, 89 min, Niemcy/Jugosławia/Włochy 1965 Reżyseria: Harald Reinl Scenariusz na podstawie powieści Karola Maya: J. Joachim Bartsch, Harald G. Petersson Aktorzy: Pierre Brice, Lex Barker, Rik Battaglia, Ralf Wolter, Carl Lange, Sophie Hardy, Mihail Baloh, Dusan Antonijevic i inni Ekranizacja kolejnej powieści Karola Maya, której akcja rozgrywa się w dzikich i malowniczych ostępach Dzikiego Zachodu. Nastają ciężkie czasy dla wodza Apaczów, Winnetou, i jego ludzi. Tuż po zakończeniu wojny domowej w Ameryce następuje wielki przypływ osadników zza wielkiej wody. Przybysze coraz głośniej domagają się powiększenia obszaru swoich ziem na Dzikim Zachodzie. A to oznacza, że z miesiąca na miesiąc zmniejsza się terytorium dawnych władców tych terenów - Indian. Grozi im nędza i zagłada! Wódz Winnetou, widząc narastające zagrożenie, próbuje znaleźć sposoby na to, żeby uratować swój lud i jego ziemie. Jak zawsze, pomaga mu w tym jego biały przyjaciel, Old Shatterhand. 24:00 100 LAT POLSKIEGO SPORTU Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2018 Reżyseria: Zbigniew Rytel Scenariusz: Zbigniew Rytel Zdjęcia: Ładysław Lipkowski Film dokumentalny z okazji stulecia odzyskania niepodległości podsumowujący sto lat sukcesów polskiego sportu to historia polskich sportowców, ich osiągnięć, rekordów, zwycięstw, medali, sukcesów i porażek pokazywana na tle dziejów Polski i uwzględniająca kontekst zmian w światowym ruchu olimpijskim z jego nowym definiowaniem pojęcia idei olimpijskich i jego dostosowywaniem się do coraz bardziej skomercjalizowanej współczesnej kultury masowej. Film łączy w sobie formę klasycznego dokumentu z klipem bazującym na emocjach wynikających z pokazywania znanych wszystkim Polakom sukcesów sportowych. Jest to sentymentalna podróż przez dzieje polskiego sportu pokazywanego w jego szczytowych osiągnięciach i opowiedziana ustami głównych bohaterów. Ilustracją są archiwalne materiały filmowe. Wszystko zmontowane w płynną opowieść snutą niczym baśń. 01:10 NIE MA RÓŻY BEZ OGNIA Komedia, 92 min, Polska 1974 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Stanisław Bareja i Jacek Fedorowicz Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Jacek Fedorowicz, Halina Kowalska, Jerzy Dobrowolski, Stanisława Celińska, Mieczysław Czechowicz, Stanisław Tym, Wiesław Gołas, Bronisław Pawlik, Jan Kobuszewski, Henryk Kluba, Wojciech Siemion, Monika Sołubianka, Jadwiga Chojnacka, Jan Himilsbach, Krzysztof Kowalewski, Wojciech Pokora, Bohdan Łazuka Janek i Wanda zajmują maleńki pokoik w starej willi i jest to jedyne mieszkanie w tym budynku - pozostałe pomieszczenia zostały zamienione na hałaśliwe biura. Stąd też Janek często bierze nadliczbowe godziny w pracy, byle tylko za wcześnie nie wracać do ciasnego lokum. Pewnego dnia małżonków odwiedza niejaki Malinowski, który przed laty mieszkał w tym samym pokoiku. A teraz chce za niego odstąpić swój przydział na nowe, dwupokojowe mieszkanie. Janek i Wanda nie mogą początkowo w to uwierzyć, ale w końcu dochodzi do zamiany. Okazuje się jednak, że w nowym mieszkaniu zadomowił się już były mąż Wandy, Jerzy. Pomimo że on i Wanda się rozwiedli, Jerzy - jako zameldowany u Wandy - ma prawo mieszkać w jej mieszkaniu. Janek próbuje więc znaleźć sposób na pozbycie się intruza. W administracji dowiaduje się, że powodem do eksmisji mogą być skargi lokatorów na zachowanie Jerzego. Pod nieobecność żony Janek przygotowuje więc libację. Skargi wpływają, tyle że na niego. Janek nie poddaje się: odnajduje niejaką Lusię, narzeczoną Jerzego, która bezskutecznie go poszukuje, i sprowadza ją do Warszawy, gdyż - jak sądzi - pozwoli mu to pozbyć się sublokatora. Fatalny zbieg okoliczności sprawia, że musi zameldować Lusię u siebie. Na dodatek okazuje się, że dziewczyna ma także drugiego narzeczonego, Zenka, który wprowadza się razem z nią, a jej ojciec zaczyna już zwozić meble do mieszkania Janka i Wandy. Pięć osób w dwóch pokojach to więcej, niż Janek może znieść. Zupełnie załamany trafia więc do szpitala dla nerwowo chorych. A tymczasem nieoczekiwanie wyjaśnia się sprawa mieszkania. Temat - kłopoty lokalowe - już wielokrotnie przedstawiany był w polskim kinie w ujęciu komediowym, np. w filmach "Skarb" czy "Człowiek z M - 3". W przypadku "Nie ma róży bez ognia" dobrą zabawę gwarantują znakomita obsada i scenariusz autorstwa Stanisława Barei i Jacka Fedorowicza. W jednym z wywiadów Stanisław Bareja mówił, że film ten "jest popisem aktorskim Jacka Fedorowicza. Ten świetny aktor, wyjątkowo sprawny i bardzo ofiarny, całkowicie żył rolą, nie korzystając niemal, mimo ryzyka, z pomocy dublerów". "Nie ma róży bez ognia" zrealizowane zostało wyłącznie we wnętrzach naturalnych, bez dekoracji. Nawet kryształy, które w ataku furii tłucze bohater, były prawdziwymi, wybrakowanymi odrzutami produkcyjnymi.