TVP Dokument Poniedziałek, 01.08.2022 06:00 DZIKA POLSKA - WPŁYŃ NA WODĘ. DODAĆ SKRZYDEŁ ORLIKOM Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2013 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Orlik krzykliwy należy do mniejszych i mniej popularnych gatunków orłów, jednak skrzydła ma imponujące. Są szersze, niż zasięg rozłożonych ramion dorosłego człowieka. Ostatnio dodały orlikom skrzydeł poświęcone im projekty ochronne. Te do niedawna zagrożone w swej egzystencji ptaki, dzięki projektom, współfinansowanym przez Unię Europejską przy współudziale NFOŚ i Lasów Państwowych, odzyskują swoje dawne środowiska życia. A przede wszystkim śródleśne podmokłe łąki i małe zbiorniki wodne, które je żywiły, ale zaczęły zanikać wraz z dawną, odchodzącą w przeszłość gospodarką rolniczą. Powstaje jednak nowa jej forma, służąca ochronie tych i innych ptaków. Można też obejrzeć transmisję internetową bezpośrednio z gniazd tych rzadkich, tajemniczych orłów. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.V - ODC. 51 Z ŻYCIA WYŻSZYCH SFER Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Jak wyglądało życie w miastach u ludzi sprzed stu laty? Jak wyglądały ich mieszkania? Czy różniły się mocno od tych współczesnych? Jak zamożni spędzali wolny czas i jak wyglądały ich codzienne problemy? Radosław Kotarski rusza tym tropem i stara się odnaleźć odpowiedzi. 07:00 NOTACJE - IZABELLA WILCZYŃSKA - SZALAWSKA. PRZYJECHALIŚMY ZROBIĆ POWSTANIE Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2009 Autor: Maria Nockowska Izabella Wilczyńska - Szalawska (1920 - 2012), aktorka teatralna zadebiutowała na deskach w 1946 r. W latach 1966 - 1975 była związana z Teatrem Wybrzeże w Gdańsku, występowała także w teatrach krakowskich oraz w Warszawie w Teatrze Polskim, Ateneum i Powszechnym. Zagrała w filmach. 07:15 NOTACJE - O. TOMASZ PAWŁOWSKI. POWSTANIE WARSZAWSKIE Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2009 Autor: Krzysztof Tadej Dramatyczne wspomnienia o. Tomasza Pawłowskiego o najtrudniejszych chwilach w czasie powstania warszawskiego. Ojciec Tomasz Pawłowski OP urodził się w 1927 r. w Poznaniu. Zakonnik dominikanin, słynny duszpasterz akademicki i wykładowca. W powstaniu brał udział w wieku 17 lat. Po wojnie studiował na Uniwersytecie Poznańskim. Po ukończeniu studiów w 1949 roku wstąpił do Zakonu Braci Kaznodziejów. Święcenia kapłańskie przyjął w 1956 roku. W następnych latach kontynuował studia na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim i w Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie, gdzie obronił doktorat. Pracę duszpasterską rozpoczął w latach 60. we Wrocławiu. Po roku został przeniesiony do Poznania, gdzie wspólnie z o. Joachimem Badenim OP prowadził duszpasterstwo akademickie. W 1964 oddelegowano go do Krakowa, gdzie na prośbę ówczesnego biskupa Karola Wojtyły założył duszpasterstwo akademickie "Beczkę", które prowadził do 1983 r. W 1987 r. przeniesiony do Rzeszowa, gdzie założył duszpasterstwo akademickie "Szopka". W latach 1994 - 2005 mieszkał i pracował w Gdańsku jako wykładowca i duszpasterz grup apostolsko - formacyjnych, następnie powrócił do Rzeszowa. W 2004 roku otrzymał Honorowe Obywatelstwo Krakowa, a w 2008 roku prezydent RP Lech Kaczyński odznaczył go Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. 07:25 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 50 WIELOKULTUROWY NURT BUGU Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor W kolejnym odcinku Tomasz Bednarek podąży nurtem jednej z najbardziej dzikich rzek na naszym kontynencie. Jej malownicze brzegi stanowią naturalną ostoję dla ptactwa, a kapryśne wody przyciągają amatorów kajakarstwa. Nawet nazwa rzeki, pochodząca od praindoeuropejskiego rdzenia beugh, oznaczającego łuk lub wygięcie, zdradza jej swobodnie meandrujący charakter. Poznamy wschodnie rubieże Polski położone nad Bugiem przygraniczne tereny, które od wieków były miejscem, gdzie stykały się ze sobą różne narodowości, kultury i wyznania. Odwiedzone miejscowości - Janów Podlaski, Kostomłoty, Jabłeczna i Włodawa - znajdują się na szlaku turystycznym określanym jako Wielokulturowy Nurt Bugu. Tu na każdym kroku można napotkać ślady po dawnych mieszkańcach wschodnich Kresów, zanurzyć się w ich wierzeniach i obyczajowości. Wielokulturowy Nurt Bugu to marka szczególnie ostatnio doceniona - szlak otrzymał w 2017 roku I nagrodę i tytuł Najlepszej Destynacji Turystycznej w Polsce w polskiej edycji konkursu EDEN, organizowanego przez Komisję Europejską. Ta niezwykła i jakże różnorodna kraina, zachwyca o każdej porze roku. 07:55 PRZYRODNIK NA TROPIE - /10/ - JASZCZURKA Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2020 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz: Łukasz Bożycki Prowadzący: Łukasz Bożycki Bohaterką tego odcinka jest jaszczurka żyworodna. Dowiemy się między innymi, jaki jest jej mechanizm obronny, gdzie możemy je spotkać oraz jakie są zależności między nimi a naszymi kocimi pupilami. 08:25 CYBER - SENIORZY (CYBER SENIORS) Film dokumentalny, 49 min, Kanada, 2014 Reżyseria: Saffron Cassaday Humorystyczna i bardzo ciepła opowieść o seniorach, którzy poznają tajniki Internetu. Przewodnikami po tym nieznanym im świecie są młodzi ludzie, którzy cierpliwie odkrywają możliwości sieci przed początkowo niechętnymi seniorami. Bohaterowie mają od 77 do 93 lat. Mimo początkowych trudności, z czasem wpadają na coraz to ciekawsze pomysły, jak wykorzystać nowo nabyte umiejętności. Dla wielu jest to możliwość stałego kontaktu z najbliższymi, inni postanawiają nagrać poradniki na YouTubie, które cieszą się ogromną popularnością, jeszcze inni nagrywają swój pierwszy w życiu wideoklip. 09:25 SAGA PRASTAREJ PUSZCZY - OPOWIEŚĆ O WILKU: NIE MA JAK STADO Dokument fabularyzowany, 52 min, Polska, 2007 Scenariusz i reżyseria: Jan Walencik, Bożena Walencik Zdjęcia: Jan Walencik W tym odcinku opowieść o wilku. Jego rodzeństwo i matka giną tragicznie. Osierocony młody osobnik nagle staje przed czymś, co jest obce wilczej naturze: nie potrafi żyć w samotności. Wszystko, czego zaznał dotychczas wiązało się z rodziną. Niedoświadczony i zagubiony wilczek uporczywie szuka bratniej duszy. Natrafia jednak na kłusownika, który już kiedyś zagroził jego rodzinie. Teraz ów prześladowca krąży za nim jak zły cień. 10:25 RZECZPOSPOLITA NIEODBUDOWANA. WARSZAWA Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2021 Film przedstawia opowieść o Warszawie nieodbudowanej, czyli o zabytkowych elementach miasta, które zostały celowo zniszczone i świadomie nieodbudowane przez dwa totalitaryzmy: socjalizm i komunizm. To szeroki obraz miasta pokazany z perspektywy serca, siedziby władzy, centrum kulturalnego i edukacyjnego. To miejsce wyjątkowe, krzyżujące drogi i losy ludzkie, to sekret kultu stolicy, złożony ekosystem miasta, metropolia, która powstała z gruzów i która nie została jeszcze do końca dobudowana, biorąc pod uwagę wielokrotne, nieudane inicjatywy odbudowy jej serca - Pałacu Saskiego. Odbudowa Warszawy przedstawiona jako "akt uspołecznienia" mieszkańców i nacisk na fakt, że bez ludzi miasto nie powstanie, bez mieszkańców byłoby tylko makietą. Wypowiedzi i rozważania ekspertów uzupełnione o narrację i zobrazowane pięknymi ujęciami miasta widzianego z innej perspektywy. 10:50 NOTACJE - GUSTAW HOLOUBEK. WARSZAWA Cykl dokumentalny, 8 min, Polska, 2007 Dlaczego krakowianin od razu pokochał Warszawę? Gustaw Holoubek (ur. 21 kwietnia 1923 w Krakowie) - polski aktor filmowy i teatralny, reżyser i pedagog. Absolwent PWST w Krakowie, wykładowca Akademii Teatralnej i wieloletni dyrektor Teatru Dramatycznego w Warszawie. Odwołano go z tej funkcji dopiero w styczniu 1983 roku z powodu konfliktu z komunistycznymi władzami. Debiut filmowy to rola Feliksa Dzierżyńskiego w filmie "Żołnierz zwycięstwa" (1953), zagrał również . Znany jest między innymi z takich filmów jak "Prawo i pięść", "Klub profesora Tutki", "Marysia i Napoleon". W 1967 roku zagrał rolę Gustawa-Konrada w przedstawieniu "Dziady", reżyserowanym przez Kazimierza Dejmka. Był reżyserem i scenarzystą Mazepy (1975). W roku 1980 został wybrany do Sejmu PRL. W roku 1982 po ogłoszeniu stanu wojennego zrzekł się mandatu posła. W latach 1989-1991 był senatorem RP, następnie od 1992 do 1993 zasiadał w Radzie d/s Kultury przy Prezydencie RP Lechu Wałęsie. Od 1994 roku jest członkiem Polskiej Akademii Umiejętności. 11:00 WOKÓŁ MÓRZ II - ODC. 1 BEAUDUC - PLAŻA NIEPOKONANYCH (AROUND THE SEA II EP. 1 LES IRRDUCTIBLES DE BEAUDUC) Serial dokumentalny, 18 min, Francja, 2018 Reżyseria: Antoine Laura Kontynuacja opowieści o krajach, miastach i ludziach, których życie związane jest z wodą. Ocean Spokojny, Karaiby, wybrzeże Francji, Ocean Polarny czy wybrzeże Afryki - będziemy podróżować, żeglować i dowiadywać się wszystkiego o świecie, widzianym oczami mieszkańców, którzy żyją i pracują wokół tych niezwykłych miejsc. Raj dla jednych, a dla innych ekologiczne cierpienie. W tym odcinku witamy w Beauduc. Tej miejscowości nie ma na mapach. To skupisko niewielkich domków w regionie Camargue, we Francji. Ich mieszkańcy nie mają dostępu do bieżącej wody i elektryczności. Nie ma tu również zasięgu telefonii komórkowej. Latem zajęty jest niemal każdy domek. Po sezonie zostaje tu tylko garstka tych najbardziej wytrwałych. Beauduc składa się z siedemdziesięciu dwóch domków. Zimą otacza je woda. Wszystko stawiane jest na pustakach. Woda może zalać lodówkę. To wina globalnego ocieplenia. Woda w końcu przegoni stąd ludzi. Kiedyś ich tu w ogóle nie będzie. Nie wiadomo, czy będą tu przyjeżdżać już za kilka lat. Ale mieszkańcy Beauduc nie poddają się łatwo. Walczą o przetrwanie domków i wyspiarskiego stylu życia. Niestety, istnienie osady jest zagrożone. Woda podnosi się tu w zastraszającym tempie. Kilka starych wałów i grobli nie wytrzymało już jej naporu. 11:20 EXPRES REPORTERÓW - 8 GODZIN W MIEŚCIE Cykl dokumentalny, 21 min, Polska, 1984 Scenariusz: Ewa Straburzyńska Zdjęcia: Tadeusz Owsianko Muzyka: Elżbieta Łubińska Reportaż o rolniku, który przyjeżdża autobusem do Wrocławia, załatwić sprawy w urzędach, kupić części do maszyn i bieliznę. W siedzibie Rady Narodowej Województwa Wrocławskiego i Miasta Wrocławia chce się starać o przydział ciągnika dla siostry. Chce też dotrzeć do wojewody ze skargą na PZU w sprawie, niesłusznych jego zdaniem, odszkodowań dla rolników. Po trzech godzinach wychodzi z urzędu. Mówi, że w sprawie ciągnika musi napisać odwołanie. Do wojewody się nie dostał. Można się umówić na spotkanie za czternaście dni. W Wojewódzkim Związku Spółdzielni Rolniczych dowiaduje się, gdzie może kupić akumulator do traktora i części do siewnika. W biurze dyrektora Zakładu Zaopatrzenia Rolnictwa WZSR "Samopomoc Chłopska" chce się dowiedzieć, jak zamiast baru założyć we wsi klubokawiarnię i sklep. W oczekiwaniu na odjazd autobusu żali się reporterce, że przez osiem godzin w mieście niczego nie załatwił. Znowu prędko do Wrocławia nie przyjedzie, bo z wiosną zaczynają się prace w polu. 11:50 TOMEK NA GRANICACH... RZECZYPOSPOLITEJ Cykl reportaży, 22 min, Polska, 2021 Reporterska opowieść o tym, co dzisiaj pozostało z dziedzictwa i kultury II Rzeczypospolitej. Nie tylko tego materialnego, ale przede wszystkim mentalnego. Kraju wyrosłego na pograniczu Zachodu i Wschodu, gdzie od wieków ścierały się wpływy wielkich mocarstw, etniczne namiętności, trwały religijne waśnie. Kraju, który z trudem próbował łączyć ten kipiący kocioł w jeden polityczny i cywilizacyjny organizm. 12:20 POLSKIE DZIEDZICTWO - ODC. 10 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2021 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Maciej Kłobucki, Bartosz Kucharski, Kamil Szymański Zdjęcia: Damian Szprejda, Jacek Cichocki, Mariusz Gala Prowadzący: Stefan Tompson Cykl dokumentalno - historyczny o polskim Dziedzictwie Kulturowym na Kresach Wschodnich, prowadzony przez Stefana Tompsona, w którym przybliżona zostaje widzowi historia ziem polskich sprzed 1921 roku. Prezentowane są najciekawsze polskie posiadłości, usytuowane za naszą obecną wschodnią granicą. Ukazane są najciekawsze miejsca, zarówno te oczywiste i znane z przewodników, jak również te, o których już dawno zapomniano. Autorzy przedstawiają ich historię, opowiadają o ciekawostkach i legendach, omawiają polski aspekt dotyczący prezentowanych posiadłości. Przybliżają historię Polaków na danym terenie i zachęcają każdego widza do odwiedzin miejsc polskiego Dziedzictwa Kulturowego na Kresach Wschodnich. W tym odcinku Stefan Tompson zabierze nas do jednego z najstarszych grodów Litwy, malowniczej miejscowości Troki. Miasto to było stolicą Litwy do czasu, gdy Wielki Książę Giedymin przeniósł stolicę do leżącego nieopodal Wilna. Odległość, jaka dzieli te dwa miasta, to niespełna 30 kilometrów. W XIV w. został wzniesiony imponujący zamek na środku jeziora Galve. Historia tej twierdzy skrywa wiele tajemnic. Kto i dlaczego zamordował Zygmunta I Kiejstutowicza? Kim są tajemniczy Karaimowie? Jaki związek z tym miejscem miała Rzeczpospolita? Na najbardziej nurtujące pytania odpowie Stefan Tompson w swojej podróży śladami polskiej historii w Trokach. 12:55 TATARZY POLSCY ODC. 3 Telenowela dokumentalna TVP, 39 min, Polska, 2021 TATARZY POLSCY - cykl filmów na temat współczesnych Tatarów, potomków dawnych osadników na ziemiach polskich. Bohaterów i tematy łączy miejsce lub przynależność do grupy (np. Kruszyniany, Białystok, Zespół Buńczuk). W społeczności polskich Tatarów związki rodzinne i środowiskowe są nieuniknione, ponieważ jest to mała społeczność. Odcinki są narracyjnie skupione wokół święta (np. Ramadan, czy Ramadan Bajran), wydarzenia religijnego, jak azanienie, ślub, pogrzeb czy innych wydarzeń, np. realizacja teledysku do piosenki tatarskiej z udziałem łuczników, tancerzy skupionych wokół jednego zespołu. 13:45 WALIA - BRYTYJSKI DZIKI ZACHÓD (WALES - GREAT BRITAIN'S WILD WEST / WALES - GROBRITANNIENS WILDER WESTEN) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Hans - Peter Kuttler Film dokumentalny o dzikiej przyrodzie Walii. Skaliste góry na północy, pagórkowate krajobrazy na południu i urwiste klify wzdłuż wybrzeża - region kontrastów. Chociaż Walia jest najmniejszym obszarem Wielkiej Brytanii, jej krajobraz jest owiany mitami i legendami. To właśnie tutaj JRR Tolkien zaczerpnął inspiracji do swojej słynnej na całym świecie trylogii "Władca Pierścieni". Na północy leży Snowdonia - górski krajobraz o spektakularnej scenerii: dzikie kozy biorą udział w zaciekłych bitwach podczas jesiennego sezonu rykowiska. Ich bliski związek z koziorożcem jest oczywisty. Około 5000 fok szarych zamieszkuje wybrzeże o długości 2700 km. Młode rodzą się jesienią i często muszą znosić niszczycielskie burze. Ekipa filmowa spędziła dwa lata, fotografując walijskie krajobrazy, a teraz przedstawia fascynujący film dokumentalny. Beztroski żywot i prawdziwe dramaty często istnieją obok siebie. W Walii, na brytyjskim Dzikim Zachodzie. 14:45 NA RATUNEK DZIKIEJ PRZYRODZIE - ODC. 11 (WILDLIFE SOS EP. 11) Serial dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: James Incledon Serial dokumentalny, który śledzi pracę personelu i wolontariuszy w Wildlife Aid Foundation - organizacji zajmującej się ratowaniem, opieką i rehabilitacją chorych, rannych lub osieroconych zwierząt. Seria jest pełna ekscytujących i rozdzierających serce akcji ratunkowych, zarówno w Wielkiej Brytanii, jak i na całym świecie. W odcinku jedenastym Simon zostaje wezwany do ratowania osieroconego borsuka i zarówno on jak i Lucy są zszokowani, gdy odkrywają, w jak złym jest stanie. Później postanawiają podać wszystkim innym borsukom leki na kleszcze i pchły, ale gdy tylko kończą, zdają sobie sprawę, że zamknęli się na wybiegu dla borsuków bez możliwości kontaktu z resztą personelu! Po powrocie do Belize w Ameryce Południowej Vince i Cherie Rose ze łzami w oczach pokazują Simonowi swoje pierwsze krokodyle sanktuarium i dom, który został doszczętnie spalony 5 miesięcy wcześniej przez miejscową ludność. To bardzo przesądna społeczność - ludzie błędnie założyli, że krokodyle mogły być odpowiedzialne za zniknięcie dwójki dzieci. Następnie Simon odwiedza Wild Tracks na obrzeżach Belize w Ameryce Południowej, gdzie Paul i Zoe Walker wykonują cenną pracę rehabilitacyjną z uroczymi małpami Howler. Simon angażuje się w karmienie, które jest nie lada wyzwaniem przy tych bardzo aktywnych małpach. 15:40 TOKSYCZNE TRENDY - ODC. 1 SUPER ZARAZKI: ŚMIERTELNI WROGOWIE (TOXIC TRENDS / UNSERE ZUKUNFT) Serial dokumentalny, 51 min, Szwajcaria, 2017 Reżyseria: Katharina Deuber, Karin Moser, Silvia Fleck Seria dokumentalna, której autorzy starają się nam - konsumentom uświadomić, jak wiele toksycznych substancji nas otacza. Nowoczesna technologia pozwala nam dalej rozwijać się w inteligentny i połączony świat, ale czy nasze własne wynalazki i osiągnięcia nas nie zrujnują? W 2050 roku na świecie będzie prawdopodobnie ponad 10 miliardów ludzi, ale jednocześnie superodporne zarazki zagrożą śmiercią wszystkim. Współczesna medycyna nie da sobie z nimi rady, oceany zapełnią nasze plastikowe torebki i kubki, a w Afryce więcej ludzi zginie z głodu, niż z powodu HIV, gruźlicy i wojny razem. W odcinku pierwszym zastanowimy się, jak pokonać superzarazki, które nas atakują. Coraz więcej osób jest zarażonych tymi wieloopornymi bakteriami. Antybiotyki stają się coraz bardziej nieskuteczne. Jeśli nic nie zostanie zrobione, superbakteria może zabić 10 milionów ludzi do 2050 roku. Już co najmniej 25 000 osób umiera co roku z powodu tych bakterii w samej Europie. Współczesna medycyna jest w niebezpieczeństwie. Bo bez antybiotyków nie ma chemioterapii, nie ma przeszczepów. Ale nadal połykamy antybiotyki nawet przy najmniejszym przeziębieniu, lekarze wciąż przepisują za dużo. Stosowanie antybiotyków w hodowlach przemysłowych na całym świecie wzrasta. Rezultat: odporne zarazki są przenoszone ze zwierząt na ludzi, a także dostają się do łańcucha pokarmowego. Światowa Organizacja Zdrowia WHO mówi o być może największym, globalnym niebezpieczeństwie tego stulecia. Ale czy wciąż istnieje broń przeciwko odpornym zarazkom? 16:40 WOKÓŁ MÓRZ II - ODC. 14 SYLT. SAINT - TROPEZ MORZA PÓŁNOCNEGO (AROUND THE SEA II EP. 14 SYLT. SAINT - TROPEZ DE LA MER DU NORD) Serial dokumentalny, 15 min, Francja, 2018 Reżyseria: Antoine Laura Kontynuacja opowieści o krajach, miastach i ludziach, których życie związane jest z wodą. Ocean Spokojny, Karaiby, wybrzeże Francji, Ocean Polarny czy wybrzeże Afryki - będziemy podróżować, żeglować i dowiadywać się wszystkiego o świecie widzianym oczami mieszkańców, którzy żyją i pracują wokół tych niezwykłych miejsc. Raj dla jednych, a dla innych ekologiczne cierpienie. W tym odcinku poznamy niemiecką wyspę Sylt, nazywaną Saint - Tropez Morza Północnego. Czterdziestokilometrowy pas jasnego piasku, słońce i piękne widoki. Lazurowe Wybrzeże ma godnego konkurenta! W sezonie odwiedza ją w sumie milion turystów. To głównie zamożniejsi przedstawiciele niemieckiego społeczeństwa, amatorzy dobrej zabawy. Gdy jest chłodno, ludzie przynoszą koce i spędzają w koszach całe dnie. 17:05 NAJMNIEJSZE KRAJE EUROPY - ODC. 1 ANDORA - MAŁY WIELKI KRAJ (MICROSTAATEN EP. 1 ANDORRA - KLEINES LAND GANZ GROSS / EUROPE'S MICROSTATES) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Michael Gregor Seria dokumentalna opowiadająca o najmniejszych państwach Europy. Mikropaństwa Andory, Liechtensteinu, Luksemburga, Malty, Monako i San Marino są bardzo łatwe do przeoczenia. Są wciśnięte między największe kraje. Niemniej jednak mikropaństwom udało się zachować własne tradycje oraz florę i faunę, które obecnie są rzadkością dla reszty świata. Niezwykłe lokalizacje mikropaństw często znajdują się w ekstremalnych regionach górskich lub przybrzeżnych, co czyni je rajem dla zagrożonych gatunków. Jednak stabilność ich środowiska naturalnego jest zagrożona przez problemy środowiskowe, które należy rozwiązać. Podróżujemy do każdego z tych mikropaństw i opowiadamy historie ich odważnych wysiłków na rzecz zachowania ich naturalnych cech i kulturowej autonomii. Odcinek pierwszy to wycieczka do Andory. Jest to małe państwo w południowo - zachodniej Europie, bez dostępu do morza. Leży w Pirenejach, granicząc od północy z Francją, a od południa z Hiszpanią. Niektórym kojarzy się wyłącznie z zakupami w strefie bezcłowej, innym z jazdą na nartach zimą, ale to fascynujący kraj w pięknych górach - świetne miejsce na spędzenie wakacji. 18:05 CUD ARCHITEKTURY - KATEDRA W STRASBURGU (EXTREME CONSTRUCTIONS: THE SECRETS OF STRASBOURG CATHEDRAL / STRASBOURG - LA CATHDRALE DE TOUS LES RECORDS) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Reżyseria: Lionel Langdale Film dokumentalny o katedrze w Strasburgu. Jest drugą najczęściej odwiedzaną świątynią we Francji i perłą architektury sakralnej o wyjątkowej sylwetce. Był to najwyższy budynek zbudowany w średniowieczu i jest arcydziełem architektury. Budowana przez setki lat, w latach 1176 - 1439, katedra w Strasburgu różni się radykalnie od innych katedr. Została zbudowana przy użyciu nowych technologii i zgodnie z zasadami nigdy wcześniej nietestowanymi. Badaczy fascynuje iglica, która długo była najwyższą w Europie. Katedra ma wymiary boiska do piłki nożnej: 118 metrów długości na 51 szerokości. Iglica ma 142 metry wysokości, czyli tyle, ile czterdziestopiętrowy budynek. Budowę świątyni rozpoczęto w XII wieku, w okresie architektonicznej rewolucji. Nowe technologie umożliwiły stopniowe przejście od stylu romańskiego do gotyku. Odkryto, że pod fundamentami znajdują się resztki innej katedry. Po raz pierwszy badacze mogli prześledzić w 3D niesamowitą historię tego projektu. Ujawniają, jak budowniczowie byli w stanie przeciwstawić się prawom fizyki, aby budować coraz wyżej i wyjaśnić znaczenie żelaza w tej kamiennej katedrze. Możemy podziwiać katedrę w jej oryginalnym stanie. To zabytek, który czyta się jak książkę o historii ewolucji architektury gotyckiej. Katedra w Strasburgu: wyjątkowy projekt, który trwał 400 lat i zmobilizował najlepszych architektów średniowiecza. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - TOSKANIA. PIĘKNA ITALIA (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i wybitne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:10 ROCZNICA WYBUCHU POWSTANIA WARSZAWSKIEGO Film dokumentalny, 73 min, Polska, 1994 Reżyseria: Krzysztof Lang Scenariusz: Krzysztof Lang, Krzysztof Wierzbicki Zdjęcia: Krzysztof Pakulski Ukazana w symboliczny sposób jedność przeszłego i obecnego czasu. Podstawowym tworzywem filmu są materiały archiwalne wykonane przez operatorów w czasie Powstania Warszawskiego (z archiwów WFD) oraz ujęcia dzisiejszej Warszawy, zwłaszcza Cmentarza Powązkowskiego we Wszystkich Świętych. 21:25 ODNALEZIONY WALC Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2016 Reżyseria: Julita Wołoszańska - Matysek Scenariusz: Julita Wołoszańska - Matysek, Agata Gregorczyk - Janik Film o utraconej miłości i odzyskanej po kilkudziesięciu latach. Bohaterowie to Andrzej Budzyński (90 lat) i Barbara Żugajewicz (87 lat). Zostali narzeczonymi w czasie II wojny światowej. W powstaniu warszawskim stracili ze sobą kontakt. Basia myślała, że Andrzej nie żyje, on również uznał ją za zmarłą. Po wojnie Andrzejowi udało się uciec z kraju do Stanów Zjednoczonych, gdzie zrobił karierę naukową i gdzie mieszka do dziś. Basia została w Polsce, w swoim rodzinnym domu w Klarysewie pod Warszawą. Oboje założyli rodziny. Andrzej miał żonę i dzieci. Basia była dwukrotnie zamężna. Już od wielu lat owdowiali żyli samotnie, każde w swoim końcu świata. Aż do ubiegłego roku. Andrzej odnalazł w internecie wywiad z Basią, dotyczący jej konspiracyjnej działalności w czasie II wojny światowej. Wysłał pierwszy list i tak się wszystko zaczęło od nowa po 72 latach. Po kilkumiesięcznej korespondencji Andrzej przylatuje do Polski, do Basi. Trzy tygodnie razem to czas intensywnych wspomnień i przeżywania na nowo gorącej miłości - jak podkreśla Andrzej - nigdy przez nich niezakończonej. Odzyskane uczucie przeżywają jak wtedy, gdy byli nastolatkami. Starość nie jest tu przeszkodą. Mimo siwych włosów i fizycznych oznak upływu lat, nadal są bardzo piękni i duchowo młodzi. Ich bolesne przeżycia z przeszłości nie pozwoliły im zatracić humoru i wesołego podejścia do życia. Pasją, optymizmem i nadzieją zaskakują i zarażają otoczenie. Andrzej cały czas podkreśla, że odkąd odnalazł Basię, chce wynagrodzić jej wszystkie minione lata, przede wszystkim te, gdy nie było go przy niej. Basia, jako psycholog kliniczny, twierdzi, że swojemu pacjentowi taką miłość wybiłaby z głowy, bo po co narażać się na cierpienie, obawy o drugiego człowieka, czekanie na jego telefon i tęsknotę za nim. Boi się nawet na głos powiedzieć, co się stanie z tym drugim, gdy jedno z nich pierwsze odejdzie. Nie potrafi rozstać się z Andrzejem, znowu przerwać tę znajomość. Są dla siebie nawzajem nagrodą i niespodzianką na stare lata. Pojawiają się również dylematy i wątpliwości. Odmienne temperamenty, przyzwyczajenia spowodowane długoletnią samotnością. Andrzej po śmierci żony kupił w USA ranczo na kompletnym odludziu, gdzie przez lata prowadził samotny tryb życia z wyboru. Basia otoczona przyjaciółmi, sąsiadami, młodzieżą, zaangażowana społecznie, zawsze prowadziła bardzo towarzyskie i intensywne życie. W filmie widać dwoje starych i pięknych ludzi, którzy nie wstydzą się czułości, ciepłych i pełnych emocji słów. Jesteśmy świadkami rozmów i pytań również tych trudnych - o przyszłość: czy mają szansę na spędzenie reszty dni razem, czy po wieloletniej rozłące umieliby wspólnie cieszyć się życiem? Tym rozmowom towarzyszą spacery po Warszawie, wspólny czas w domu Basi, romantyczne chwile w majowym ogrodzie przed werandą. Wyjazdy w miejsca dla nich ważne, które chcą sobie pokazać i o których chcą opowiedzieć. Np. do Piskórki (Chojnowski Park Krajobrazowy - Basia bardzo chce pokazać to miejsce Andrzejowi). To film o miłości, która się nie zestarzała mimo upływu lat i nie przeminęła mimo długiego rozstania. Przesłanie jest optymistyczne, dające nadzieję, że mimo okrucieństw, przez które bohaterowie musieli przejść w czasach okupacji i potem, warto wierzyć, kochać i walczyć o siebie. 22:30 UMRZEĆ ZA WARSZAWĘ (POWSTANIE WARSZAWSKIE) Film dokumentalny, 51 min, Polska/Francja, 2013 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Talczewski Film "Umrzeć za Warszawę" w koprodukcji polsko - francuskiej przedstawia przyczyny i przebieg Powstania Warszawskiego. Pokazuje sytuację polityczną, w jakiej się znajdowała Polska w latach 1939 - 44 i która doprowadziła do podjęcia decyzji o rozpoczęciu bitwy o Warszawę. Przedstawia zarówno działania zbrojne w walczącej stolicy, jak i życie codzienne jej mieszkańców. W dokumencie wykorzystano przede wszystkim zdjęcia filmowe i fotografie zrobione przez żołnierzy - operatorów Armii Krajowej oraz w mniejszym stopniu niemieckie materiały propagandowe. Narracja filmu opiera się często na świadectwach uczestników Powstania, co pozwala nadać bardziej osobisty i emocjonalny charakter. Prof. Norman Davies, dr Aleksandra Viatteau, dr Dariusz Gawin opowiadają o tym, co działo się w Londynie, Moskwie i Warszawie w kluczowych dla wydarzenia momentach. Tytuł filmu "Umrzeć za Warszawę" nawiązuje do popularnego w Europie Zachodniej, przed wybuchem drugiej wojny światowej, stwierdzenia poddającego w wątpliwość potrzebę umierania za Gdańsk. 23:25 KOLUMBOWIE RAZ JESZCZE Film dokumentalny, 30 min, Polska, 1980 Scenariusz: Ryszard Panek Zdjęcia: Zdzisław Stephan Aktorzy: Jan Englert Reżyserska rekonstrukcja losów młodzieży działającej w polskim podziemiu niepodległościowym, bohaterów filmu "Kolumbowie". Wzruszający zapis wojennej historii bohaterów z dwóch warszawskich rodzin - Wolfów i Stephanów. Archiwalne nagrania z czasu II wojny światowej wykonał amatorską kamerą Zdzisław Stephan. Najpierw historia Zdzisława "Orła II" Stephana, który wyruszył z Warszawy we wrześniu 1939 roku pełen nadziei w poszukiwaniu polskich ośrodków mobilizacyjnych. Wrócił rozgoryczony po wielu tygodniach. Ożenił się w 1942 roku, założył firmę monterską, pod przykrywką której budował stacje nadawcze dla podziemia. Zaginął podczas Postania Warszawskiego, a jedyną wzmiankę o nim znajdujemy w pracy Lesława Bartelskiego "Mokotów 1944". Dalej historia 14 - letniego Adama "Adasia" Wolfa, jednego z najmłodszych żołnierzy warszawskiej dywersji. Pomimo młodego wieku dostarczał broń do podziemia. Jego nazwisko odnaleziono w późniejszych wspomnieniach Cezarego Chlebowskiego z walk na Kielecczyźnie. Wolf zginął trzy lata później, 13 września w akcji pod Smarkowem. W filmie wykorzystano, na podstawie prawa cytatu, archiwalne materiały filmowe i ikonograficzne. 24:00 NOTACJE - EDMUND BARANOWSKI. POWSTANIE WARSZAWSKIE. WALKI NA WOLI Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2011 Autor: Ewa Żmigrodzka Cykl "Notacje" przedstawia sylwetki wybitnych Polaków, którzy opowiadają o ważnym epizodzie z ich życia. W tym odcinku Edmund Baranowski ps. "Jur", uczestnik powstania warszawskiego, wiceprezes Związku Powstańców Warszawskich, Sekretarz Generalny Rady Fundacji Polsko - Niemieckie Pojednanie oraz członek Rady Powierniczej Muzeum Powstania Warszawskiego. 00:15 ŚLADAMI POTOPU Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2006 Reżyseria: Beata Hyży-Czołpińska Rok 2006 był Rokiem Sienkiewiczowskim i to, można powiedzieć, Rokiem podwójnie Sienkiewiczowskim. Pisarz urodził się bowiem w 1846 roku, a zmarł w roku 1916. Napisano już tomy rozpraw naukowych o osobie pisarza stworzonych przez niego dziełach, ale ciągle niepokoi on profesorów i historyków literatury, którzy chcieliby zdefiniować źródła fascynacji nim milionów czytelników, i to nie tylko w Polsce, ale i na całym świecie. Skąd to niezwykłe powodzenie, stała obecność na rynku? Co prawda, pokolenie współczesne zna "Trylogię" bardziej z ekranizacji, niż z kart powieści, ale przecież Sienkiewicza się zna, cytuje się jego powiedzenia. Jest to lektura, która godzi ludzi z różnych światów, profesorów, i bezrobotnych. Bo Sienkiewicz jest symbolem tego wszystkiego, co polskie, co dawne i do czego tęsknimy. Rok 2006 był najlepszym czasem, by wrócić do Sienkiewicza. Bo jest on nie tylko głosem z przeszłości, ale i głosem przyszłości. Zadaje bowiem nieustannie pytanie: kim my właściwie jesteśmy i jacy jesteśmy? To są najważniejsze pytania zadawane dzisiaj nam, Polakom. Może właśnie teraz, bardziej nawet niż kiedyś, powinniśmy przypomnieć sobie system norm i wartości, które kierowały postępowaniem, uczuciami i myślami Sienkiewiczowskich bohaterów? Może pochwała męstwa, dochowanie wierności i miłość ojczyzny ciągle są nam potrzebne jako wzorce? Film złożony jest z kilku warstw merytorycznych i artystycznych. Najważniejszą z nich, i do tej pory nieznaną, jest dotarcie do ludzi mieszkających na Laudzie (miejscu akcji powieści Henryka Sienkiewicza w XVII wieku), którzy uważają się za potomków bohaterów Sienkiewiczowskiej powieści. Kolejne elementy konstrukcji filmu to fragmenty filmu Jerzego Hoffmana pt. "Potop", urywki powieści Henryka Sienkiewicza i pokazanie widzom miejsc, w których rozgrywa się jej akcja oraz wypowiedzi najwybitniejszych polskich i litewskich znawców literatury, historii i wojskowości. 01:10 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - BOHATEROWIE DRUGIEGO PLANU Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski W opisie każdej wojny, w miarę upływu czasu rośnie skala uproszczenia - z ogromnego splotu zdarzeń w powszechnej świadomości pozostają te, których opis zaczyna się od naj. Największe, najdramatyczniejsze, najbardziej bohaterskie zdarzenia, które stały się inspiracją dla filmu i literatury, z natury malujących zdawkowo postaci drugiego planu. Owe postaci zniknęłyby bezpowrotnie, gdyby nie wysiłek pasjonatów, uprawiających mikrohistorię, wpisaną w krąg najbliższy świata, w którym żyją. Dzisiejsza opowieść geograficznie zlokalizowana będzie w okolicach Sieradza, Warty i jej rozlewisk, zaś historycznie wrócimy do roku 1939 i mostu oddanego przez Dowództwo Okręgu Korpusu 4. w sierpniu tego roku. Most miał posłużyć przeprawie Armii Łodź w ramach zaplanowanych działań obronnych. 01:40 JESZCZE LECIMY Film dokumentalny, 33 min, Polska, 2018 Scenariusz i reżyseria: Mirosław Dembiński Film dokumentalny opowiada o człowieku, który dokonał niezwykłego wyczynu. 22 lipca 2017 roku pan Janusz Orłowski Praszczur w wieku ponad 91 lat wykonał lot na paralotni na wysokość 326 metrów. Tym samym stał się najstarszym paralotniarzem na świecie i wpisał się do Księgi Rekordów Guinnessa. Jest to zarówno jego ogromny sukces osobisty, jak i wspaniałe osiągnięcie polskiego paralotniarstwa. Jego wyczyn został uwieczniony przez ekipę filmu dokumentalnego. Musiał pokonać wiele ograniczeń związanych ze swoim wiekiem, aby wzbić się w powietrze i szybować w przestworzach. W swojej drodze na Olimp spotyka różnych ludzi, z którymi prowadzi rozmowy na temat życia i latania. Buduje to metaforyczną refleksję na temat dążenia człowieka do wieczności. Zapytany o to, kiedy rozpoczęła się jego przygoda z lataniem, odpowiada, że gdy miał cztery lata, mieszkał wraz z rodzicami na ostatnim piętrze bloku. Uwielbiał wtedy przesiadywać na strychu i godzinami patrzeć się przez okna na najróżniejsze startujące i lądujące maszyny. Później było szkolenie szybowcowe w 1946 roku, a po dłuższej przerwie spowodowanej przyczynami rodzinnymi, pan Janusz Orłowski postanowił spróbować swoich sił na paralotni. Jak duże było zdziwienie instruktorów i innych paralotniarzy, gdy nie tak młody już pan Janusz pojawił się na pierwszym kursie latania na paralotni! Pan Janusz opowiada, że czas wolny można spędzać przed telewizorem lub przy piwku, jak kto woli, ale jego ulubionym sposobem jest paralotnia. Twierdzi, że wszystko jest możliwe, w każdym wieku, trzeba tylko odpowiednio bardzo chcieć. 02:20 FENOMEN POLSKOŚCI Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2019 Reżyseria: Alina Czerniakowska Film dokumentalny o polskich wynalazcach, którym ludzkość zawdzięcza wygrywanie światowych wojen i cywilizacyjne milowe kroki. Jest to spojrzenie na dokonania Polaków, o których często niewiele wiemy, poprzez życie i twórczość profesora Bolesława Orłowskiego.