TVP Historia Środa, 03.08.2022 06:30 BYŁ TAKI DZIEŃ - 3 SIERPNIA Felieton, 2 min, Polska, 2008 Autor: Janusz Weychert 1778 - powstała La Scala; 1925 - zmarł Joseph Conrad; 1958 - USS "Nautilus" pod wodą minął biegun północny; 1981 - blokada ronda (dziś R. Dmowskiego) w Warszawie; 06:40 LALKA - ODC. 8/9 - DAMY I KOBIETY Serial obyczajowy, 78 min, Polska, 1977 Reżyseria: Ryszard Ber Scenariusz: Aleksander Ścibor-Rylski, Jadwiga Wojtyłło Zdjęcia: Jacek Korcelli Muzyka: Andrzej Kurylewicz Aktorzy: Alina Jankowska, Anna Milewska, Zofia Mrozowska, Bogdan Baer, Mieczysław Czechowicz, Jan Englert, Stefan Friedman, Emil Karewicz, Józef Nalberczak, Wojciech Pokora, Jerzy Turek, Czesław Wołłejko, Małgorzata Braunek, Jerzy Kamas, Bronisław Pawlik Podczas koncertu skrzypcowego Molinariego panna Izabela wpada w ekstazę, potem przychylnym okiem patrzy na zaloty skrzypka. Urażony Wokulski przestaje ją odwiedzać. Pani Wąsowska podsuwa mu myśl, że był to odwet Izabeli za jego wizyty u Stawskiej. Wokulski pędzi z przeprosinami i wychodzi z domu Łęckich jako narzeczony Izabeli. Pani Stawska wyjeżdża z Warszawy. Baron wraca do żony i wynajmuje na nowo mieszkanie tym samym studentom. Prezesowa umiera, zostawiając Starskiemu 10 tys. rubli. Wokulski z Izabelą, jej ojcem i panną Florentyną jadą do Paryża. W ostatniej chwili dołącza do nich Starski. W pociągu Wokulski jest mimowolnym świadkiem pieszczot Izabeli i Starskiego. Wzburzony wysiada i usiłuje popełnić samobójstwo. 08:10 DZIKA POLSKA - WIERZĘ W NIETOPERZE Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2008 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Zdjęcia: Tomasz Michałowski Wykonawcy: Tomasz Kłosowski (prowadzący), Marcin Kostrzyński (prowadzący) Na południu Polski uchowały się jeszcze kolonie zagrożonego zagładą nietoperza podkowca małego. To drobne zwierzątko uznaje tylko obszary wyżynne i górskie, jak choćby pasma Beskidów. Tu ich badaczem i czynnym obrońcą jest bohater odcinka dr Rafał Szkudlarek, od lat prowadzący wraz z innymi członkami tzw. grupy nietoperzowej program ochrony nietoperzy, a zwłaszcza podkowców. Te mają bowiem szczególne wymagania, o których spełnienie w przyrodzie coraz trudniej. Zarazem są całkiem uzależnione od ludzi, bo swe letnie, decydujące o przetrwaniu kolonie rozrodcze zakładają na strychach. Najczęściej są to strychy budowli sakralnych, a zwłaszcza drewnianych kościołów i cerkwi, rozsianych na pogórzu. Ich nieodpowiednie remontowanie albo też całkowite, wynikłe z braku środków zaniechanie remontów zagraża nie tylko zabytkowym budowlom, ale i koloniom podkowców. Toteż grupa nietoperzowa stara się te środki zdobyć i przyczyniła się już do uratowania niejednego obiektu. O szczególnej symbiozie przyrodników z księżmi i wspólnej ich opiece nad nietoperzami opowiada ten odcinek. 08:45 HISTORIA POLSKI - MÓJ KANAŁ Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2016 Reżyseria: Sławomir Koehler Scenariusz: Sławomir Koehler Film dokumentalny Sławomira Koehlera o młodych uczestnikach powstania warszawskiego, którzy podjęli ryzyko walki w desancie kanałowym ze Starówki do Śródmieścia, poprzez Plac Bankowy, gdzie wielu z nich zginęło. W filmie wystąpili: Halina Dudzik - Jędrzejewska ps. Sławka sanitariuszka batalionu Miotła ze zgrupowania Radosław, która opowie o swoich ostatnich chwilach przed godziną "W" i desancie kanałowym, Roman Staniewski dowódca drużyny w plutonie Torpeda i Zofia Łazor ps. Zojda łączniczka i sanitariuszka batalionu Parasol. Film przedstawia też wyjątkowo dramatyczne przeżycia powstańców przedostających się kanałami z Mokotowa do Śródmieścia, z ul. Szustra (dzisiaj Dąbrowskiego) do włazu na rogu Wilczej i al. Ujazdowskich, którzy uratowali się dzięki kanałom. Wspominają o tym: nieżyjący już Jerzy Stefan Stawiński, dowódca kompanii łączności pułku Baszta, scenarzysta filmu Kanał reżyserowanego przez Andrzeja Wajdę i Ewa Orzechowska - Jeglińska ps. Ewa 319 łączniczka akowskich Komend Obwodów Mokotowa i Śródmieścia. W filmie zobaczymy miejsca akcji na warszawskiej Starówce, w Śródmieściu i na Mokotowie też kanały przez które przechodzili powstańcy. Wydarzenia dziejące się w kanałach stanowią istotny fragment Powstania Warszawskiego. Stopień wykorzystania kanałów w walce, a przede wszystkim dramaty dziejących się tam zdarzeń nie mają sobie równych w historii II wojny światowej. 09:50 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 2 (ENIGMA CZ. 2) Dokument fabularyzowany, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jakub Wesołowski, Modest Ruciński, Lesław Żurek, Maciej Mikołajczyk, Michał Czernecki, Ireneusz Czop, Tomasz Borkowski, Piotr Kaźmierczak, Mariusz Zaniewski, Krzysztof Warunek, Waldemar Obłoza, Wojciech Błach, Mirosław Zbrojewicz, Arkadiusz Janiczek Druga część czteroodcinkowego widowiska, przedstawiającego okoliczności złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy. Wszyscy uznali bowiem, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 10:45 ONI SZLI SZARYMI SZEREGAMI (ONI SZLI SZARYMI SZEREGAMI) Dokument fabularyzowany, 83 min, Niemcy, 2010 Reżyseria: Mariusz Malec Scenariusz: Mariusz Malec Zdjęcia: Tomasz Wójcik Aktorzy: Lesław Żurek, Maciej Zacharzewski, Aleksandra Prykowska Jest to opowieść o konspiracyjnej historii ZHP pracującego w okresie II wojny światowej pod kryptonimem "Szarych Szeregów". W fabularyzowanym filmie głos zabierają żyjący uczestnicy wydarzeń: członkowie "Zawiszy", "Bojowych Szkół" i "Grup Szturmowych" biorących bezpośredni udział w akcjach sabotażowych oraz zbrojnych polskiego podziemia. Film przypomina też legendarne postaci bohaterów "Kamieni na szaniec" - Zośki, Rudego, Alka. 12:20 ALFABET ANDRZEJA DOBOSZA - AKTORZY - JACEK WOSZCZEROWICZ - AKTOR, JAN HIMILSBACH - AKTOR, PUBLICYSTA Reportaż, 13 min, Polska, 2021 Reżyseria: Agnieszka Jęksa Scenariusz: Agnieszka Jęksa, Zuzanna Elbert - Stelmach Muzyka: Filip Kuncewicz Wykonawcy: Andrzej Dobosz (prowadzący) Bohaterami tego odcinka są Jacek Woszczerowicz - aktor oraz Jan Himilsbach - aktor, publicysta. 12:40 1920. WOJNA I MIŁOŚĆ - ODC. 8/13 - ODWRÓT Serial historyczny, 43 min, Polska, 2010 Reżyseria: Maciej Migas Scenariusz: Janusz Petelski, Robert Miękus Zdjęcia: Marek Traskowski Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Jakub Wesołowski, Wojciech Zieliński, Tomasz Borkowski, Karolina Chapko, Monika Kwiatkowska, Katarzyna Maciąg, Lesław Żurek, Karolina Nolbrzak, Michał Żurawski, Danuta Stenka, Marek Bukowski, Eryk Lubos, Mirosław Baka, Piotr Gąsowski, Krzysztof Globisz Józef zostawia Tomka u zaprzyjaźnionej rodziny profesorostwa, a sam wyrusza na front. Bronek trafia do kompanii karnej, ma zabezpieczać przeprawę polskich wojsk wycofujących się na Zachód. Wpada na pomysł wrzucenia kozłów z drutami kolczastymi do rzeki, most zostaje podpalony. Niestety, oddział Władka próbujący zatrzymać napór wojsk bolszewickich, spóźnia się z przeprawą. W tej sytuacji decyduje się na sforsowanie rzeki, ale salwa karabinowa kompanii Bronka ostrzega go przed wejściem do niej. Władek postanawia przejść przez płonący most. Po chwili pojawiają się bolszewicy, próbują przeprawić się przez rzekę, ale wpadają na ukryte pod wodą kozły z drutem kolczastym. Ponoszą dotkliwe straty i wycofują się. Teofil wbrew woli matki wstępuje do ochotniczego oddziału jazdy. 13:30 DRUGIE ŻYCIE BRISTOL SCOUTA (BRISTOL SCOUT: REBUILDING HISTORY) Film dokumentalny, 54 min, Wielka Brytania, 2020 Film pokazuje rekonstrukcję samolotu Bristol Scout używanego w czasie I wojny światowej. Ale to nie wszystko. Samolot po rekonstrukcji przetransportowany zostaje na Półwysep Gallipoli, gdzie był wykorzystywany w czasie walk. W historię zaangażowani są David i Rick Bremner, których dziadek, Francis Bremner, brał udział w tej niesławnej kampanii jako jeden z pierwszych pilotów Bristol Scout. Mężczyźni poszukują i kompletują plany samolotu, odbudowują go oraz wykonują loty w miejscu, w którym walczył ich dziadek. 14:35 TAJEMNICE III RZESZY (SEZON II) - ODC. 1/5 ZAGADKOWA ŚMIERĆ HESSA (ODC. 1/5 THE HESS ENIGMA) Film dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2013 Reżyseria: Friedrich Schrerer, Steffi Schlobel, Thomas Staehler Scenariusz: Guido Knopp Cykl dokumentalny (5 odcinków) Co się stało ze składem pociągu, zawierającym nazistowskie złoto? Ile prawdy jest w plotce, że osobisty lekarz Hitlera stopniowo go truje lekami? Co się stało z zaginionym okrętem podwodnym U - 513? Dlaczego zastępca Hitlera Rudolf Hess odbył fatalny lot do Wielkiej Brytanii w 1941 roku? To tylko niektóre z pytań, na które starają się odpowiedzieć twórcy serii na podstawie ostatnio odkrytych dokumentów i archiwaliów. 15:35 PUTIN: HISTORIA ROSYJSKIEGO SZPIEGA - ODC. 1 POCZĄTKI (PUTIN: A RUSSIAN SPY STORY. EPISODE 1 THE RISE OF PUTIN) Film dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2020 Reżyseria: Nick Green Historia jednego z najpotężniejszych polityków naszych czasów. Przebiegły i nieprzewidywalny Władimir Putin rządzi żelazną ręką od ponad 20 lat. Skąd bierze się jego poczucie zdrady, dumy i gniewu? Jak jego historia życia ukształtowała wartości tego byłego szpiega? Wartości eksportowane na cały świat, od Waszyngtonu po Salisbury? Poznamy tych co są blisko niego. Zobaczymy niezwykłe archiwalne zdjęcia z jego kontrowersyjnej prezydentury. Ten przełomowy dokument zabiera widzów w niespotykaną dotąd podróż w głąb przerażonego i odizolowanego rosyjskiego przywódcy. W pierwszym odcinku zobaczymy, w jaki sposób Putin wykorzystał swoją wiedzę o szpiegostwie, aby objąć przywództwo w Rosji. Poznamy, jak jego osobiste doświadczenia wpłynęły na prowadzoną politykę i wprowadzanie nowoczesności w Rosji, w oparciu o ostre, społeczne poczucie zdrady, dumy i gniewu. Widzowie zostają zaproszeni w podróż w głąb umysłu jednego z najbardziej wpływowych liderów XXI wieku. Obejrzą portret polityka, który wzorował się na rosyjskim Jamesie Bondzie i gdzie narracja jest jak szpiegowski thriller. 16:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - Z OTCHŁANI DZIEJÓW Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Z otchłani dziejów Sanktuarium Relikwii Drzewa Krzyża Świętego to z pewnością jedno z najniezwyklejszych polskich sanktuariów. Przez setki lat cel pątniczego wysiłku biednych i możnych niosących swe prośby przed majestat Świętego Krzyża. Celem naszego przyjazdu w to miejsce jest pomoc zakonnikom w zmaganiach z tajemnicami świątyni. Ostatnie badania archeologiczne wykazały tu istnienie fundamentów świątyni romańskiej z przełomu XI i XII w. Studiowanie dziejów tej świątyni to trochę tak jak wertowanie podręcznika historii Polski. Tradycja benedyktyńska przypisuje fundacje klasztoru Bolesławowi Chrobremu. Ostrożniejsi historycy, którzy zwykle wolą opierać się na dokumentach, wskazują na Bolesława Krzywoustego. Ale jak by nie było, zawsze Święty Krzyż miał majestat królów Polski i majestat Rzeczypospolitej. Świątynię bardzo często nawiedzali Jagiellonowie, zwłaszcza pielgrzymujący tu siedmiokrotnie Władysław Jagiełło. Monarsza aura Świętego Krzyża i powiązania z najważniejszymi wydarzeniami w kraju obróciły później przeciw temu miejscu wyjątkową nienawiść zaborców. Korzenie starożytnego miasta Jako cel następnej wyprawy również wybieramy miejsce z wielce szacowną metryką. Przemyśl to miasto, o którym powiadają, że nie sposób tu wbić łopaty w ziemię, nie wywołując sensacji archeologicznej. W podziemiach przemyskiego Rynku znajduje się bardzo dobrze zachowany kolektor miejski, który już częściowo został odrestaurowany i udostępniony dla turystów. 17:00 LALKA - ODC. 9/9 - DUSZA W LETARGU Serial obyczajowy, 79 min, Polska 1977 Reżyseria: Ryszard Ber Scenariusz: Aleksander Ścibor - Rylski, Jadwiga Wojtyłło Zdjęcia: Jacek Korcelli Muzyka: Andrzej Kurylewicz Aktorzy: Alina Jankowska, Anna Milewska, Zofia Mrozowska, Bogdan Baer, Mieczysław Czechowicz, Jan Englert, Stefan Friedman, Emil Karewicz, Józef Nalberczak, Wojciech Pokora, Jerzy Turek, Czesław Wołłejko, Małgorzata Braunek, Jerzy Kamas, Bronisław Pawlik Stanisław Wokulski otrzymuje wiadomość o śmierci męża pani Stawskiej. Choć nie widuje już Izabeli, wciąż ją kocha i zarazem nią pogardza. Spotyka się z panią Wąsowską, która opowiada mu o jego ukochanej. Umiera hrabia Łęcki, pani Stawska przyjmuje oświadczyny Mraczewskiego. Wokulski pewnego dnia po prostu znika. Z Zasławia nadchodzi wieść, że prawdopodobnie wysadził się w ruinach zamku. Jego miejsce w spółce zajmuje Szlangbaum. Wkrótce umiera także stary subiekt, Ignacy Rzecki. Na pytanie doktora Szumana, kto tu zostanie, skoro najlepsi umierają lub - jak Ochocki - wyjeżdżają, odpowiadają Szlangbaum i Maruszewicz: "My". 19:00 HISTORIA POLSKI - DIABELNE SZCZĘŚCIE Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2017 Reżyseria: Maciej Dancewicz Pokolenie ludzi, którzy w szeregach Armii Krajowej walczyli o niepodległość Polski, nazwano pokoleniem Kolumbów. Określenie to wzięło swoją nazwę od pseudonimu jednego z bohaterów książki Romana Bratnego "Kolumbowie Rocznik 20" Stanisława Skiernika pseud. Kolumb. Na postać literackiego Kolumba złożyły się życiorysy dwóch autentycznych postaci. Jedną z nich był Krzysztof Sobieszczański pseud. Kolumb, drugą Stanisław Likiernik pseud. Staszek. Film jest opowieścią o jednym z nich Stanisławie Likierniku. Co dziś robi Kolumb? Jakie były jego wojenne losy, dlaczego uważa, że, jak napisał w swoich wspomnieniach, miał diabelne szczęście. Kim byli i jakie były losy jego kolegów, również opisanych w książce Bratnego: Ola, Zygmunta, Jerzego czy Malutkiego? Jaki jest jego stosunek do powstania warszawskiego? W czasie okupacji niemieckiej Stanisław Likiernik, pochodzący z rodziny zasymilowanych polskich Żydów, każdego dnia ryzykował denuncjację. Przez starszych kolegów nawiązał kontakt z podziemiem, aby w szeregach Kedywu Armii Krajowej brać udział w akcjach sabotażowych i dywersyjnych, łącznie z wykonywaniem wyroków na gestapowcach i konfidentach. W powstaniu warszawskim walczył na pierwszej linii na Woli, Starówce i Czerniakowie, był trzykrotnie ranny, został odznaczony Krzyżem Walecznych. W powstaniu stracił prawie wszystkich swoich przyjaciół z oddziału. Sam w nieprawdopodobny wręcz sposób wielokrotnie uniknął śmierci. Po wojnie, w obawie przed represjami ze strony władz komunistycznych, przez zieloną granicę wydostał się z Polski, unikając prześladowań, jakie spotkały wielu jego kolegów z AK. Osiadł we Francji, gdzie odnalazł ojca oficera Wojska Polskiego zwolnionego z niemieckiego oflagu. W Paryżu ukończył studia, tam zamieszkał na stałe i założył rodzinę. Z perspektywy czasu opowie widzom o swoim życiu. Dla wielu Kolumb jest tylko postacią literacką, dla innych bohaterem filmu Janusza Morgensterna. Niewiele osób ma świadomość, że istnieje naprawdę. Powstanie filmu o losach Stanisława Likiernika jest szansą na przedstawienie losów pokolenia, którego był typowym przedstawicielem i któremu za sprawą Romana Bratnego, wraz z Krzysztofem Sobieszczańskim, dał nazwę. To trochę tak jakby spotkać po latach chorążego orszańskiego Kmicica czy mickiewiczowskiego Ordona. Takiej szansy nie można przegapić. 20:05 WIEDEŃ - MIASTO CESARZY - ODC. 1/3 (VIENNA: EMPIRE, DYNASTY AND DREAM) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2016 Fllm dokumentalny przedstawia Wiedeń - miasto, które zostało przekształcone i na nowo zdefiniowane przez historię. Rzymskie pochodzenie Wiednia i strategiczne położenie geograficzne sprawiły, że stał się świadkiem wojny, intrygi, podstępu i niekończących się walk o władzę. 22:05 JUTRO IDZIEMY DO KINA Dramat, 100 min, Polska 2007 Reżyseria: Michał Kwieciński Scenariusz: Jerzy Stefan Stawiński Zdjęcia: Piotr Wojtowicz Muzyka: Misza Hairulin Aktorzy: Mateusz Damięcki, Antoni Pawlicki, Jakub Wesołowski, Anna Gzyra, Grażyna Szapołowska, Daniel Olbrychski, Krzysztof Stelmaszyk, Bożena Adamek, Krzysztof Banaszyk, Barbara Bierkowska, Anna Maria Buczek, Jerzy Celiński, Wojciech Czerwiński, Marek Frąckowiak, Tomasz Gęsikowski Film przejmujący i piękny. Prostymi środkami, bez zbędnego patosu i taniego sentymentalizmu, twórcy filmu ukazali - na przykładzie losów trzech przyjaciół, maturzystów z 1938 r. - tragiczne losy pokolenia ówczesnych dwudziestolatków. Ludziom tym, urodzonym już w świeżo odzyskanej ojczyźnie, wojna odebrała u progu dorosłości przyszłość, nadzieję, bliskich, cały dobytek, szanse na normalne życie, a bardzo często w ogóle życia pozbawiła. Z trzydziestu osób klasy maturalnej, do której uczęszczali bohaterowie, dwadzieścia nie przeżyło wojny, a kilka zostało skazanych na śmierć w stalinowskiej Polsce. Lecz nawet ci, co przeżyli, nie zdołali nigdy - jak głoszą napisy końcowe - nadrobić straconych lat. Autor scenariusza, Jerzy Stefan Stawiński, zaczerpnął wiele wątków z własnej biografii, z doświadczeń krewnych i znajomych. Jak twierdzi, każdy z bohaterów, ma pewne jego rysy, doświadcza tego, co on sam przeżył. Całość wyreżyserował Michał Kwieciński, jeden z triumfatorów FPFF w Gdyni w 2006 r. , gdzie jego film "Statyści" zdobył aż 6 nagród, w tym Nagrodę Specjalną Jury. Andrzej Skowroński, Jerzy Bolesławski i Piotr Dołowy kończą właśnie jedno z warszawskich gimnazjów. Jako świeżo upieczeni maturzyści anno domini 1938 r. stają na progu dorosłości. Rozsadza ich energia i radość, snują rozległe plany na przyszłość i oczywiście marzą o wielkiej miłości. Jurek, najlepszy uczeń w klasie, inteligentny, pewny siebie i wygadany, syn wysokiego urzędnika, wybiera się na studia, ale jeszcze nie wybrał kierunku. Żeby trochę odwlec ostateczną decyzję, postanawia wstąpić na razie do szkoły podchorążych w Zegrzu. Rodzinne wojskowe tradycje zamierza kontynuować twardy, trochę chmurny i pełen determinacji Andrzej, syn oficera, wychowywany po śmierci matki przez ciotkę. Zgłasza się do pułku kawalerii w Grudziądzu. Piotr, nieśmiały okularnik, który mieszka tylko z matką, staje - podobnie jak koledzy - przed komisją wojskową, ale z powodu wrodzonej wady serca zostaje odrzucony. Rozpoczyna więc studia na wydziale medycyny. Mijają kolejne miesiące. W czasie przepustek przyjaciele spotykają się z Piotrem, spędzając czas na rozmowach i młodzieńczych szaleństwach. Na urodzinach Jurka piją za przyjaźń i za to, "żeby nigdy się nie zgubili". Wierzą, że są "nieśmiertelni", że nic złego nie może ich spotkać, bo przecież jeszcze tyle chcą w życiu zrobić, doświadczyć. Wiele się dzieje także w ich życiu prywatnym. Jurek zabiega o względy Krysi, panny z zamożnego domu, ambitnej i trochę wyniosłej studentki romanistyki. Ta skutecznie studzi jego zapały, ale nie pozbawia nadziei. Andrzej odwiedza ponętną Marinę, właścicielkę restauracji, traktującą młodego kochanka z niemal matczyną czułością. Chłopak nie chwali się jednak tą znajomością kolegom. Piotr chce się zakochać na całe życie, pragnie - ku rozbawieniu kolegów - miłości czystej i niewinnej. Gdy pewnego dnia zauważa na ulicy skromnie ubraną, śliczną blondynkę Zosię, zakochuje się w niej od pierwszego wejrzenia. Ale Zosia traktuje go z dystansem, nie chce nic o sobie mówić. Niebawem Piotr poznaje przyczyny jej milczenia, lecz to nie zmienia temperatury jego uczuć. Latem 1939 r. atmosfera polityczna w kraju staje się coraz bardziej napięta. Coraz częściej mówi się o wojnie, choć jednocześnie nikt nie dopuszcza do siebie myśli, że może ona wybuchnąć. Andrzej, który zakochał się tymczasem w pięknej Ani, córce starosty szykującej się do studiów malarskich we Lwowie, umawia się z nią w końcu na randkę. Mają się spotkać szóstego września, gdy on wróci z ćwiczeń z Pomorza, a ona ze Lwowa. Spotkanie pierwszego września wyznaczają sobie z kolei Krysia i Jurek, któremu udało się wreszcie przełamać opory dziewczyny. Mają iść do kina, a później do niej. Piotr i Zosia są w tym czasie nad morzem, na pierwszych wspólnych wakacjach. Wieść o wybuchu wojny spada na nich wszystkich jak grom. Dla niektórych jej pierwszy dzień będzie zarazem ostatnim. 00:15 MIASTO Z PIASKÓW I SERC. STALOWA WOLA. Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tadeusz Arciuch Scenariusz: Tadeusz Arciuch Film opowiada o wielkim projekcie o nazwie Stalowa Wola i ludziach, którzy go realizowali. Stalowa Wola to największa inwestycja w ramach Centralnego Okręgu Przemysłowego, a powstała w imponującym tempie w latach 1937 - 1938. Dwa lata i trzy miesiące wystarczyły, aby od wbicia łopaty pod fundamenty przestrzelać pierwszą armatę, wyprodukowaną w nowo powstałych zakładach. Miejsce pod te inwestycje zostało starannie wybrane, choć było absolutnie dziewicze, pozbawione jakiejkolwiek infrastruktury oprócz linii kolejowej. Miasto i hutę wybudowano w błyskawicznym tempie dzięki dobremu planowi, sprawnemu zarządzaniu oraz dzięki poświęceniu budowniczych - pionierów. Stalowa Wola powstawała w atmosferze wielkiego entuzjazmu ludzi, którzy zjechali tu prawie ze wszystkich stron Polski. A powstały tu od zera nie tylko zakłady przemysłowe, ale i nowoczesne miasto wraz z elektrownią i całą niezbędną infrastrukturą. Wokół Stalowej Woli narastała legenda, powstawały o niej reportaże, filmy a nawet piosenki, ale niestety wspaniały rozwój tego miasta przerwała wojna. Stalowa Wola ma swój klimat, urok dawnych, przedwojennych lat, kiedy wszyscy chcieli zrobić coś dla Ojczyzny, często płacąc najwyższą cenę. 01:10 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - Z OTCHŁANI DZIEJÓW Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Z otchłani dziejów Sanktuarium Relikwii Drzewa Krzyża Świętego to z pewnością jedno z najniezwyklejszych polskich sanktuariów. Przez setki lat cel pątniczego wysiłku biednych i możnych niosących swe prośby przed majestat Świętego Krzyża. Celem naszego przyjazdu w to miejsce jest pomoc zakonnikom w zmaganiach z tajemnicami świątyni. Ostatnie badania archeologiczne wykazały tu istnienie fundamentów świątyni romańskiej z przełomu XI i XII w. Studiowanie dziejów tej świątyni to trochę tak jak wertowanie podręcznika historii Polski. Tradycja benedyktyńska przypisuje fundacje klasztoru Bolesławowi Chrobremu. Ostrożniejsi historycy, którzy zwykle wolą opierać się na dokumentach, wskazują na Bolesława Krzywoustego. Ale jak by nie było, zawsze Święty Krzyż miał majestat królów Polski i majestat Rzeczypospolitej. Świątynię bardzo często nawiedzali Jagiellonowie, zwłaszcza pielgrzymujący tu siedmiokrotnie Władysław Jagiełło. Monarsza aura Świętego Krzyża i powiązania z najważniejszymi wydarzeniami w kraju obróciły później przeciw temu miejscu wyjątkową nienawiść zaborców. Korzenie starożytnego miasta Jako cel następnej wyprawy również wybieramy miejsce z wielce szacowną metryką. Przemyśl to miasto, o którym powiadają, że nie sposób tu wbić łopaty w ziemię, nie wywołując sensacji archeologicznej. W podziemiach przemyskiego Rynku znajduje się bardzo dobrze zachowany kolektor miejski, który już częściowo został odrestaurowany i udostępniony dla turystów. 01:45 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 2 (ENIGMA CZ. 2) Dokument fabularyzowany, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jakub Wesołowski, Modest Ruciński, Lesław Żurek, Maciej Mikołajczyk, Michał Czernecki, Ireneusz Czop, Tomasz Borkowski, Piotr Kaźmierczak, Mariusz Zaniewski, Krzysztof Warunek, Waldemar Obłoza, Wojciech Błach, Mirosław Zbrojewicz, Arkadiusz Janiczek Druga część czteroodcinkowego widowiska, przedstawiającego okoliczności złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy. Wszyscy uznali bowiem, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 02:35 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - CENA ZWYCIĘSTWA CZ. 2 Magazyn, 24 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Druga część odcinka poświęconego ofiarom i stratom Związku Radzieckiego.