TVP Historia Czwartek, 04.08.2022 06:25 BYŁ TAKI DZIEŃ - 4 SIERPNIA Felieton, 2 min, Polska, 2008 Autor: Janusz Weychert 1693 - Dom Perignon odkrył szampana; 1873 - zmarł Hans Christian Andersen; 1919 - otwarto muzeum Augusta Rodina; 1944 - poległ Krzysztof Kamil Baczyński; 06:35 LALKA - ODC. 9/9 - DUSZA W LETARGU Serial obyczajowy, 79 min, Polska 1977 Reżyseria: Ryszard Ber Scenariusz: Aleksander Ścibor - Rylski, Jadwiga Wojtyłło Zdjęcia: Jacek Korcelli Muzyka: Andrzej Kurylewicz Aktorzy: Alina Jankowska, Anna Milewska, Zofia Mrozowska, Bogdan Baer, Mieczysław Czechowicz, Jan Englert, Stefan Friedman, Emil Karewicz, Józef Nalberczak, Wojciech Pokora, Jerzy Turek, Czesław Wołłejko, Małgorzata Braunek, Jerzy Kamas, Bronisław Pawlik Stanisław Wokulski otrzymuje wiadomość o śmierci męża pani Stawskiej. Choć nie widuje już Izabeli, wciąż ją kocha i zarazem nią pogardza. Spotyka się z panią Wąsowską, która opowiada mu o jego ukochanej. Umiera hrabia Łęcki, pani Stawska przyjmuje oświadczyny Mraczewskiego. Wokulski pewnego dnia po prostu znika. Z Zasławia nadchodzi wieść, że prawdopodobnie wysadził się w ruinach zamku. Jego miejsce w spółce zajmuje Szlangbaum. Wkrótce umiera także stary subiekt, Ignacy Rzecki. Na pytanie doktora Szumana, kto tu zostanie, skoro najlepsi umierają lub - jak Ochocki - wyjeżdżają, odpowiadają Szlangbaum i Maruszewicz: "My". 08:00 W KOTLE HISTORII - ZJAZD KRAKOWSKI. UCZTA DYPLOMATYCZNA. Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) We wrześniu 1364 roku w Krakowie odbyło się spotkanie europejskich monarchów i książąt. W trakcie spotkania została wydana uczta dla jego uczestników. Organizatorem tego wydarzenia był Mikołaj Wierzynek. Jak opisuje w swoich kronikach Jan Długosz: "przyjął ich wyszukanymi potrawami, nadto każdemu w czasie uczty darował wspaniałe dary". Przepisy na serwowane potrawy pochodziły z książki kucharskiej Guillaume ' a Tirela francuskiego kucharza okresu średniowiecza. Prowadzący program Łukasz Modelski stara się je odtworzyć. Pierwszą potrawą są małe ptaszki, a drugą tarta parmeńska. 08:35 HISTORIA POLSKI - DIABELNE SZCZĘŚCIE Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2017 Reżyseria: Maciej Dancewicz Pokolenie ludzi, którzy w szeregach Armii Krajowej walczyli o niepodległość Polski, nazwano pokoleniem Kolumbów. Określenie to wzięło swoją nazwę od pseudonimu jednego z bohaterów książki Romana Bratnego "Kolumbowie Rocznik 20" Stanisława Skiernika pseud. Kolumb. Na postać literackiego Kolumba złożyły się życiorysy dwóch autentycznych postaci. Jedną z nich był Krzysztof Sobieszczański pseud. Kolumb, drugą Stanisław Likiernik pseud. Staszek. Film jest opowieścią o jednym z nich Stanisławie Likierniku. Co dziś robi Kolumb? Jakie były jego wojenne losy, dlaczego uważa, że, jak napisał w swoich wspomnieniach, miał diabelne szczęście. Kim byli i jakie były losy jego kolegów, również opisanych w książce Bratnego: Ola, Zygmunta, Jerzego czy Malutkiego? Jaki jest jego stosunek do powstania warszawskiego? W czasie okupacji niemieckiej Stanisław Likiernik, pochodzący z rodziny zasymilowanych polskich Żydów, każdego dnia ryzykował denuncjację. Przez starszych kolegów nawiązał kontakt z podziemiem, aby w szeregach Kedywu Armii Krajowej brać udział w akcjach sabotażowych i dywersyjnych, łącznie z wykonywaniem wyroków na gestapowcach i konfidentach. W powstaniu warszawskim walczył na pierwszej linii na Woli, Starówce i Czerniakowie, był trzykrotnie ranny, został odznaczony Krzyżem Walecznych. W powstaniu stracił prawie wszystkich swoich przyjaciół z oddziału. Sam w nieprawdopodobny wręcz sposób wielokrotnie uniknął śmierci. Po wojnie, w obawie przed represjami ze strony władz komunistycznych, przez zieloną granicę wydostał się z Polski, unikając prześladowań, jakie spotkały wielu jego kolegów z AK. Osiadł we Francji, gdzie odnalazł ojca oficera Wojska Polskiego zwolnionego z niemieckiego oflagu. W Paryżu ukończył studia, tam zamieszkał na stałe i założył rodzinę. Z perspektywy czasu opowie widzom o swoim życiu. Dla wielu Kolumb jest tylko postacią literacką, dla innych bohaterem filmu Janusza Morgensterna. Niewiele osób ma świadomość, że istnieje naprawdę. Powstanie filmu o losach Stanisława Likiernika jest szansą na przedstawienie losów pokolenia, którego był typowym przedstawicielem i któremu za sprawą Romana Bratnego, wraz z Krzysztofem Sobieszczańskim, dał nazwę. To trochę tak jakby spotkać po latach chorążego orszańskiego Kmicica czy mickiewiczowskiego Ordona. Takiej szansy nie można przegapić. 09:50 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 3 (ENIGMA CZ. 3) Dokument fabularyzowany, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jakub Wesołowski, Modest Ruciński, Lesław Żurek, Maciej Mikołajczyk, Michał Czernecki, Ireneusz Czop, Tomasz Borkowski, Mirosław Zbrojewicz, Arkadiusz Janiczek, Przemysław Bluszcz, Mariusz Bonaszewski, Anna Kerth, Andrzej Precigs Największym polskim wkładem w zwycięstwo w II wojnie światowej było złamanie przez polskich kryptologów tajemnicy niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Szczodry dar polskiego wywiadu, przekazany aliantom w przededniu wybuchu wojny, dał im nadzieję wśród klęsk wczesnego okresu wojny i umożliwił pierwsze zwycięstwa, prowadzące do wielkiego przełomu. Dzieło matematyków Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego, a także ich dowódców i towarzyszy broni z Biura Szyfrów, miało wiele wymiarów: historyczny - skracając o 2 - 3 lata koszmar wojny, a zdaniem niektórych historyków decydując o jej wyniku; humanitarny - ratując przed zagładą wiele milionów istnień ludzkich; naukowy - tworząc podwaliny współczesnej kryptologii, także w jej cywilnym wydaniu. Jednakże ten sukces został nam ukradziony; tylko historycy wiedzą, że Polacy złamali Enigmę Prawdę o Enigmie ujawniono późno i w sposób deprecjonujący kluczowy wkład Polaków. Nawet, jeśli dzisiaj większość naukowców uznaje ich pionierską rolę, powszechny odbiór tej przygody nie jest kształtowany przez książki historyków, lecz produkty kultury masowej, prezentujące rolę polskich kryptologów w sposób zafałszowany, by nie rzec przewrotny. Można próbować to zmienić, jedynie oddziałując innymi produktami kultury masowej. Czterodcinkowe widowisko przedstawia, jak doszło do złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy, uznając, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 10:45 KOŁO HISTORII - SILNIEJSZY OD WARUNKÓW Reportaż, 33 min, Polska, 2014 Scenariusz: Alina Czerniakowska Zdjęcia: Łasdysław Lipkowski Spotkanie z Polakiem, który w 1939 roku miał 15 lat, mieszkał w centrum stolicy i był jej żywą częścią. Przeżył najtrudniejsze lata razem ze swoją umiłowaną Warszawą, skazaną przez wrogów na zagładę. Najważniejsze w życiu, aby się nie sprzeniewierzyć, nie dać złamać, żeby się nie ześwinić - mówi na podsumowanie swojego życia, które jest prawdziwą historią Polski. Mamy to szczęście, że żyją jeszcze nieliczni bohaterowie tamtych dni, słuchajmy ich, póki czas, bo są ostatnimi przedwojennymi Polakami. 11:55 PARYSKI KORESPONDENT Film dokumentalny, 31 min, Polska, 2017 Reżyseria: Piotr Morawski Scenariusz: Piotr Morawski Maciej Morawski przez kilkadziesiąt lat był paryskim korespondentem polskiej sekcji Radia Wolna Europa. Teraz do kraju codziennie śle bloga, czyli coś na pograniczu dziennika, codziennych refleksji i obserwacji. Fragmenty tych blogów są wykorzystane w filmie. Kończy właśnie 88. rok życia i pisanie bloga, jak sam mówi, trzyma go w ryzach, pozwala znosić trudy i upokorzenia starości. Kiedyś jak mówi, jego głównym wrogiem była komuna, teraz jest nim starość, nieuchronnie nadciągający kres. Odważnie mierzy się z nim, nie spuszczając głowy. 12:25 1920. WOJNA I MIŁOŚĆ - ODC. 9/13 - DO BRONI Serial historyczny, 45 min, Polska, 2010 Reżyseria: Maciej Migas Scenariusz: Janusz Petelski, Robert Miękus Zdjęcia: Marek Traskowski Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Jakub Wesołowski, Wojciech Zieliński, Tomasz Borkowski, Karolina Chapko, Monika Kwiatkowska, Katarzyna Maciąg, Lesław Żurek, Karolina Nolbrzak, Michał Żurawski, Danuta Stenka, Marek Bukowski, Eryk Lubos, Mirosław Baka, Piotr Gąsowski, Krzysztof Globisz Odc. 9 Kompania karna z Bronkiem niespodziewanie znajduje się na tyłach wojsk bolszewickich. Muszą przebijać się do polskich stanowisk, choć nie ma jasno wyznaczonej linii frontu. Przeciwnik może być wszędzie. Rozbity oddział Władka obserwuje z ukrycia scenę wymordowania polskich oficerów. Niestety, nie mogą nic zrobić. Józef wciąż nie ufa Jadwidze. Bez wiedzy kontrwywiadu zmienia treść meldunku, który trafia potem do Sabiny. Narzeczona Miecia, Pola, decyduje się zgłosić na front jako sanitariuszka. Miecio jest temu przeciwny. Wkrótce sam musi uciekać przed grożącą mu karą za udział w aferze mącznej. Zgłasza się na ochotnika do wojska. Zdziesiątkowany oddział Władka podczas odwrotu spotyka polskich kawalerzystów, a wśród nich Teofila. Władek, jako świetny jeździec, wstępuje do szwadronu jazdy. Wkrótce wyruszają do miejsca koncentracji polskich wojsk nad Wieprzem. Po drodze wstępują do Dąbrówki, żegnają się z Olszyńską i Zosią. Kobiety zostają same. 13:20 300 MILIONÓW LAT - ZIEMIA CZŁOWIEKA - ODC. 2 (300 MILLION YEARS) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2016 300 milionów lat obejmuje okres dramatycznego kształtowania się europejskiego kontynentu: od karbonu do dzisiaj. Podczas tego długiego okresu, Europa podróżowała pomiędzy różnymi strefami klimatycznymi, była przemieniana przez różne żywioły i kolizje z innymi kontynentami. Z perspektywy geologicznej ludzie żyją na Ziemi zaledwie od kilku chwil, jednak już podczas tego krótkiego okresu przemienili naszą planetę. Za pomocą grafiki komputerowej i spektakularnych zdjęć, film ukazuje geologiczną historię Europy: odc. 1: Wielka kolizja; odc. 2: Ziemia człowieka. 14:25 ZAPOMNIANI SOJUSZNICY - W POSZUKIWANIU BIRMAŃSKICH BOHATERÓW (BURMA: FORGOTTEN ALLIES) Film dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2019 W decydujących momentach II wojny światowej tysiące młodych mężczyzn z Birmy zgłaszało się na ochotnika, by walczyć po stronie aliantów. Garstka tych ludzi wciąż żyje, jednak Wielka Brytania, w szeregach armii której walczyli, kompletnie o nich zapomniała. Sally McLean i jej zespół odszukują birmańskich żołnierzy, którzy opowiadają przed kamerą o swoich wojennych losach. Dzięki temu widzowie będą mogli poznać tych zapomnianych weteranów II wojny światowej, żyjących w głębokiej nędzy, w kraju wciąż rozdartym wojną, a birmańscy żołnierze doczekają się uznania, na które zasługują. 15:25 WIEDEŃ - MIASTO CESARZY - ODC. 1/3 (VIENNA: EMPIRE, DYNASTY AND DREAM) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2016 Fllm dokumentalny przedstawia Wiedeń - miasto, które zostało przekształcone i na nowo zdefiniowane przez historię. Rzymskie pochodzenie Wiednia i strategiczne położenie geograficzne sprawiły, że stał się świadkiem wojny, intrygi, podstępu i niekończących się walk o władzę. 16:20 ASTRONOMIA NIEPODLEGŁA 100 LAT POLSKIEJ ASTRONOMII - ODC. 8/19 - PLANETARIA POLSKIE Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2019 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Zdjęcia: Tomasz Stelmach, Adam Rubaszewski Planetaria zawsze dawały szczególną okazję do kontaktu z kosmosem. Odegrały także szczególną rolę w historii polskiej astronomii. Przez kilkadziesiąt lat kreowały kolejne pokolenia badaczy kosmosu. 16:50 DALEKO OD SZOSY - ODC. 1/7 - SZPAKI Serial obyczajowy, 72 min, Polska 1976 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Zbigniew Chmielewski, Henryk Czarnecki Zdjęcia: Mikołaj Sprudin Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Krzysztof Stroiński, Irena Szewczykówna, Sławomira Łozińska, Anna Szczepaniak, Barbara Horawianka, Jan Machulski, Jolanta Lothe, Krzysztof Kołbasiuk, Janusz Paluszkiewicz, Irena Hrechorowicz, Antoni Jurasz i inni Serial podejmujący istotny temat migracji ze wsi do miasta i awansu społecznego, cieszył się w swoim czasie dużą popularnością (wyróżniony Nagrodą Przewodniczącego Komitetu ds. RiTV). Jego twórca, Zbigniew Chmielewski, był reżyserem również innych seriali telewizyjnych: "Dyrektorzy" (1975; Grand Prix na I Festiwalu Polskich Filmów i Widowisk TV, Olsztyn 1977), "Ślad na ziemi" (1977), "Blisko coraz bliżej" (1982). Lata siedemdziesiąte obfitowały w wiele ciekawych pozycji tego gatunku. Zbigniew Chmielewski, twórca pamiętnego "Profesora na drodze" (1973; film nagrodzony rok później na FPFF w Gdańsku i wyróżniony Nagrodą Główną w kategorii dramatu współczesnego na X Światowym Festiwalu w Hollywood), walnie przyczynił się do rozwoju i ugruntowania marki serialu o tematyce współczesnej. Bohater filmu "Daleko od szosy", młody wiejski chłopak, dla którego miłość staje się inspiracją do podejmowania trudnych i niestereotypowych decyzji życiowych, zdobył niekłamaną sympatię widzów. Leszek (Krzysztof Stroiński) na zabawie w remizie strażackiej poznaje dziewczynę z sąsiedniej wsi, Bronkę (Sławomira Łozińska). Rodzi się między nimi obopólna sympatia, choć ona wiąże z tą znajomością większe nadzieje niż on. Leszek nie umie znaleźć sobie miejsca na wsi, nie odpowiada mu praca w gospodarstwie ani wyplatanie koszyków. Opuszcza wioskę i wyjeżdża na Śląsk. W drodze do przystanku autobusowego wspomina całe swoje dzieciństwo. Żegna dziewczynę, która będzie na niego czekała. 19:05 HISTORIA POLSKI - I POWIEM: NIE BĘDĄC - JESTEM. KRZYSZTOF KAMIL BACZYŃSKI Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2021 Reżyseria: Marta Węgiel Scenariusz: Marta Węgiel Zdjęcia: Maciej Mroziewski Muzyka: Zygmunt Konieczny Wykonawcy: Marcin Perchuć, Małgorzata Gadacz, Krzysztof Gadacz Film przedstawia sylwetkę wybitnego poety, przedstawiciela pokolenia Kolumbów Krzysztofa Kamila Baczyńskiego. Opowieść o krótkim, ale bogatym życiu, zakończonym tragiczną śmiercią w czasie Powstania Warszawskiego uzupełniają wiersze poety i piosenki w wykonaniu Ewy Demarczyk i Grzegorza Turnaua. 20:05 RZEŹ WOLI Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2017 Reżyseria: Rafał Geremek Scenariusz: Rafał Geremek Cały film jest ułożony w formie aktu oskarżenia. Zbrodnie popełnione przez Niemców na Woli nie miały początkowo na celu całkowitej eksterminacji ludności dzielnicy, lecz stanowiły raczej akty doraźnego odwetu za wybuch powstania. Wola była skazana na brutalne uderzenie ze strony Niemców; przez tę dzielnicę przechodziła jedna z najważniejszych arterii komunikacyjnych miasta. Walczące na Woli oddziały niemieckie nagminnie wykorzystywały polskich cywilów, w tym kobiety i dzieci, w charakterze "żywych tarcz", osłaniających natarcia piechoty lub czołgów. Głównym sprawcą Rzezi Woli był Heinz Reinefarth. O tych wszystkich działaniach wojsk niemieckich na terenie Woli opowiedzą świadkowie tamtych tragicznych wydarzeń. 21:00 GIGANCI HISTORII - KRZYSZTOF KOLUMB - ODKRYCIE AMERYKI Teleturniej, 44 min, Polska, 2021 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Wykonawcy: Przemysław Babiarz (prowadzący) Genialny nawigator, wielki żeglarz. Obsesją wielkiej podróży do Indii przez Zachód żył wiele lat, zanim zdołał znaleźć królewskie poparcie dla swojego planu. Nigdy się nie poddał, bo wierzył, że misję powierzył mu sam Bóg. Płynął po skarby. Spełnił marzenie o sławie i bogactwie, ale doświadczył też kajdan i więzienia. Kim był Krzysztof Kolumb i jak dokonał wielkiego odkrycia nowych kontynentów? Jak wyglądało spotkanie ludzi starego i nowego świata? I jak odkrycia, które przerosły najśmielsze wyobrażenia tamtej epoki, zmieniły wszystko? Nie pierwszy to, i nie ostatni błąd w obliczeniach, który zmienił bieg światowej historii. Pomyłce Kolumba zawdzięczamy choćby to, że rdzennych mieszkańców Ameryki do dziś nazywamy Indianami. Krzysztof Kolumb - odkrycie Ameryki to temat tego odcinka teleturnieju Giganci historii. 21:50 DROGA DO MORZA Film dokumentalny, 42 min, Polska, 2021 Reżyseria: Michał Szymanowicz Scenariusz: Witold Głowacki Film przedstawia historię odzyskania przez Polskę dostępu do morza. Polska droga do morza była wyboista, pełna poświęceń i niesamowitych historii. Dzięki wspaniałym dowódcom, politykom, generałom, kapłanom, a także bankom, mamy port Gdynia. Zaślubiny były z jednej strony podsumowaniem wieloletnich działań na rzecz odzyskania dostępu Polski do morza Bałtyckiego, a z drugiej początkiem aktywnej obecności Polski. Krótki okres wolnej Rzeczypospolitej zaznaczył się przede wszystkim realizacją ambitnego i uwieńczonego sukcesem planu rozbudowy Gdyni w znaczący ośrodek gospodarczy, ale przede wszystkim zwróceniem się kraju w stronę morza. 22:50 HAPPY OLO POGODNA BALLADA O OLKU DOBIE Film dokumentalny, 62 min, Polska, 2017 Reżyseria: Krzysztof Paweł Bogocz, Marcin Macuk Scenariusz: Marcin Macuk, Krzysztof Paweł Bogocz Zdjęcia: Tomasz Woźniczka Dokumentalna opowieść o życiu Aleksandra Doby, jednego z największych polskich podróżników. 24:00 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - NA ŚCIEŻKACH POLSKIEGO LOSU Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Uroczysko Kuropaty znajduje się na północ od centrum miasta i bezpośrednio przylega do obwodnicy Mińska. Najpierw w ciągu nowoczesnej zabudowy wzrok wyławia gęsty sosnowy las porastający łagodne wzgórze, a potem obserwator zostaje zaskoczony niecodziennym widokiem wyłaniających się spomiędzy pni krzyży. Dawniej było to niewielkie uroczysko pod Mińskiem. W latach 30. ubiegłego wieku teren ten wydzielono na potrzeby NKWD. Postawiono czterometrowy drewniany płot pieczołowicie chroniony przez funkcjonariuszy z psami. To tutaj grzebano ciała osób zabitych w piwnicach siedziby NKWD w Mińsku lub rozstrzeliwanych na miejscu. Zaczęliśmy podróż w Mińsku i Kuropatach. Dalej podróżujemy wzdłuż granic II RP, zwiedzając dawne województwo wileńskie, obecnie znajdujące się po białoruskiej stronie granicy. Podczas tej patriotycznej pielgrzymki na przemian wczytujemy się w dwa rozdziały naszej narodowej historii: 17 września 1939 r. i lato roku 1920. W miejscowości Pasieki znajdują się pozostałości po strażnicy Korpusu Ochrony Pogranicza oraz mogiła polskich żołnierzy, którzy zginęli w obronie ojczyzny 17 września 1939 r. W Łuszkach odwiedzamy polską kwaterę wojenną na cmentarzu katolickim. Spoczywają tu żołnierze polegli w czerwcu 1920 r. Następnie kolejne fundamenty strażnicy KOP leżące obecnie pośrodku kołchozowego pola. Tu - zgodnie z tabliczką umieszczoną na postawionym w polu krzyżu - zginęli 17 września 1939 r. i spoczywają dowódca strażnicy Pohost, plutonowy Komar i kilku nieznanych żołnierzy. W miejscowości Podświle, gdzie znajdowała się jedna z większych strażnic KOP, odwiedzamy miejscowy cmentarz, gdzie oprócz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w 1920 r. znajdują się groby polskiej ludności cywilnej pomordowanej przez partyzantkę sowiecką w latach 1942 - 43. Jest to jedna z najbardziej zdewastowanych nekropolii w tym rejonie. Będziemy też w okolicach miejscowości Królewszczyzna, gdzie w roku 1920 trwały zażarte walki o pobliski węzeł kolejowy. Pozostałością po tych czasach jest cmentarz o wyjątkowej historii. Całkowicie zniszczony w czasach sowieckich jest obecnie odnawiany przez miejscową ludność pod okiem księdza o polskich korzeniach. 00:30 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 3 (ENIGMA CZ. 3) Dokument fabularyzowany, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jakub Wesołowski, Modest Ruciński, Lesław Żurek, Maciej Mikołajczyk, Michał Czernecki, Ireneusz Czop, Tomasz Borkowski, Mirosław Zbrojewicz, Arkadiusz Janiczek, Przemysław Bluszcz, Mariusz Bonaszewski, Anna Kerth, Andrzej Precigs Największym polskim wkładem w zwycięstwo w II wojnie światowej było złamanie przez polskich kryptologów tajemnicy niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Szczodry dar polskiego wywiadu, przekazany aliantom w przededniu wybuchu wojny, dał im nadzieję wśród klęsk wczesnego okresu wojny i umożliwił pierwsze zwycięstwa, prowadzące do wielkiego przełomu. Dzieło matematyków Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego, a także ich dowódców i towarzyszy broni z Biura Szyfrów, miało wiele wymiarów: historyczny - skracając o 2 - 3 lata koszmar wojny, a zdaniem niektórych historyków decydując o jej wyniku; humanitarny - ratując przed zagładą wiele milionów istnień ludzkich; naukowy - tworząc podwaliny współczesnej kryptologii, także w jej cywilnym wydaniu. Jednakże ten sukces został nam ukradziony; tylko historycy wiedzą, że Polacy złamali Enigmę Prawdę o Enigmie ujawniono późno i w sposób deprecjonujący kluczowy wkład Polaków. Nawet, jeśli dzisiaj większość naukowców uznaje ich pionierską rolę, powszechny odbiór tej przygody nie jest kształtowany przez książki historyków, lecz produkty kultury masowej, prezentujące rolę polskich kryptologów w sposób zafałszowany, by nie rzec przewrotny. Można próbować to zmienić, jedynie oddziałując innymi produktami kultury masowej. Czterodcinkowe widowisko przedstawia, jak doszło do złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy, uznając, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 01:20 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - STRAŻNICY MORZA Magazyn, 19 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony roli, jaką odegrały w czasie walk morskich torpedy i okręty niszczyciele.