TVP Historia Niedziela, 07.08.2022 06:45 BYŁ TAKI DZIEŃ - 7 SIERPNIA Felieton, 2 min, Polska, 2008 Autor: Janusz Weychert 1856 - pierwsi polscy osadnicy w Australii; 1938 zmarł Konstanty Stanisławski, rosyjski reformator teatru; 1948 - pochwała tez niejakiego Łysenki - potępienie burżuazyjnej genetyki; 1991 - zmarła Kalina Jędrusik; 06:55 PASJA WEDŁUG KSIĘDZA JERZEGO Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2003 Zdjęcia: Adam Leszek Jamróz, Igor Szleszyński, Jerzy Rasiak W październiku przypada kolejna rocznica pamiętnego konklawe, podczas którego zgromadzeni na Watykanie kardynałowie, wybrali nowego papieża, przybysza "z dalekiego kraju" - Karola Wojtyłę. W programie historia jednego z księży katolickich, który od początku swoich lat studenckich w Seminarium Duchownym zajmuje się filmem. Ksiądz Jerzy Rasiak rocznik 1941, wizytator katechetyczny Kurii Metropolitalnej Wrocławskiej, filmuje życie kościoła w Polsce już 43 lata. Jednym z głównych tematów filmowych opowieści był, emanujący wielką charyzmą biskup krakowski Karol Wojtyła. Nasza opowieść to historia 40 - letniej pasji ks. Jerzego Rasiaka, z której wyłania się postać Papieża Polaka sprzed czasów pontyfikatu i w pierwszych jego latach. 09:00 JANOSIK - ODC. 13/13 - ZDRADA Serial przygodowy, 44 min, Polska, 1973 Reżyseria: Jerzy Passendorfer Scenariusz: Tadeusz Kwiatkowski Zdjęcia: Stefan Pindelski Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Marek Perepeczko, Ewa Lemańska, Czesław Jaroszyński, Marian Kociniak, Mieczysław Czechowicz, Bogusz Bilewski, Witold Pyrkosz, Jerzy Cnota, Janusz Kłosiński, Janusz Bukowski, Lech Ordon, Cezary Julski, Ewa Ciepiela Janosik decyduje się na ożenek z Maryną. Szczęśliwa para bierze ślub. Niespodziewanie kościół otaczają oddziały wojska. Janosik i jego zbójnicy zostają skazani na śmierć. Świadkiem egzekucji jest młody góral, który postanawia podjąć dzieło tatrzańskiego zbójnika. 10:10 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - ZAPOMNIANE MIRABELKI Magazyn, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) W kolejnej wyprawie kulinarnej Karol Okrasa opowiada widzom o zapomnianych owocach śliwki mirabelki. Co roku, w końcu lata, jak Polska długa i szeroka, owoce mirabelki spadają na nasze drogi, ścieżki, chodniki. Dziś prawie nikt ich nie zbiera, a przecież nasze babcie robiły z tych niedużych pomarańczowych owoców doskonałe dżemy, konfitury i kompoty. Owoce mirabelki nie są łatwe w zbieraniu, źle znoszą transport, więc prawie zupełnie zniknęły z naszych stołów. A przecież w Niemczech czy Francji nadal są niezwykle cenione z uwagi na walory smakowe, a ich ceny są znacznie wyższe niż innych rodzajów śliwek. Może więc warto przywrócić je polskiej kuchni? Tym właśnie zajmie się Karol, a na początek pokaże, jak przygotować niezwykłą konfiturę z dyni i mirabelek. Przyrządzi także łososia z salsą mirabelkową, a ostatnią propozycją będą osmolone udka perliczki długo duszone metodą confit oraz piersi perliczki krótko duszone w mieszaninie likieru ziołowego i masła, wszystko podane z sosem na bazie konfitury z mirabelek. 10:45 ASTRONOMIA NIEPODLEGŁA 100 LAT POLSKIEJ ASTRONOMII - ODC. 8/19 - PLANETARIA POLSKIE Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2019 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Zdjęcia: Tomasz Stelmach, Adam Rubaszewski Planetaria zawsze dawały szczególną okazję do kontaktu z kosmosem. Odegrały także szczególną rolę w historii polskiej astronomii. Przez kilkadziesiąt lat kreowały kolejne pokolenia badaczy kosmosu. 11:20 WOJOWNICY CZASU - TURECKA NAWAŁA CZYLI CHOCIM 1621 Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2018 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Krzysztof Ridan Corocznie na zamku Kmitów w Nowym Wiśniczu w Małopolsce odbywa się rekonstrukcja bitwy pod Chocimiem, w której wojska polskie pokonały armię turecką. Film opowiada historię wojny polsko - tureckiej i kampanii, a inscenizacja ilustruje opowieść. W filmie występują rekonstruktorzy, odtwarzający wojowników. 12:05 W POSZUKIWANIU WIKINGÓW - ODC. 1/3 (VIKINGS) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2012 Reżyseria: Jon Eastman Najczęściej wyobrażamy sobie wikingów jako bandę spragnionych krwi piratów niszczących chrześcijańskie klasztory... i bez wahania można powiedzieć, że to prawda. Wikingowie nie brali jeńców, wyjątkowo okrutnie rozprawiali się z wrogami i sami uznawali się za najlepszych wojowników. W trzyodcinkowej serii BBC "W poszukiwaniu wikingów", podążając szlakiem prawdziwych wikingów, odkrywamy niezwykłą historię ludzi, którzy będąc na skraju upadku, zbudowali imperium obejmujące czwartą część globu. Skąd pochodzili? Jak naprawdę żyli? Co skłaniało ich do wyruszania na wyprawy kończące się często niesamowitymi odkryciami? W poszukiwaniu prawdy o krwawych wikingach wędrujemy od Islandii po Istambuł. 13:05 DZIKA PRZYRODA BLISKIEGO I ŚRODKOWEGO WSCHODU - TURCJA: ŻYCIE NA KRAWĘDZI (TURKEY - LIFE IN THE EDGE) Film dokumentalny, 52 min, Niderlandy (Holandia), 2014 Reżyseria: James Hemming Od najgęstszych lasów do najodleglejszych pustyń, przez dzikie łańcuchy górskie aż do kolorowych mórz, Bliski Wschód obfituje w zapierającą dech w piersiach przyrodę i w dodatku dotychczas niesfilmowaną. To region, w którym Wschód spotyka Zachód, puszcze graniczą z pustyniami, a dzikie zwierzęta wciąż jeszcze zamieszkują olbrzymie, dziewicze tereny. Seria przedstawia bogatą i wyjątkowo zróżnicowaną przyrodę Bliskiego Wschodu. Odc. 1 Turcja to nie tylko kraj turystycznych atrakcji. Mało kto zdaje sobie sprawę, że są tam mroźne i śnieżne zimy, rozległe stepy i niedostępne góry. Żyjące tam stworzenia muszą przystosować się do trudnych warunków. Film pokazuje zmagania dzikich zwierząt w walce o przetrwanie: od wielkiego niedźwiedzia po niewielką jaszczurkę. 14:00 W KOTLE HISTORII - OLIWA. MARZENIA O HISZPAŃSKIEJ ARMADZIE Magazyn, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) W kolejnym odcinku programu rozmawiamy o kuchni Wazów. Na dworze Wazów królowała kuchnia hiszpańska. Zarówno pierwszy jak i drugi przepis tego odcinka pochodzi właśnie z tej kuchni. Prowadzący Łukasz Modelski zaprezentuje mięsny kociołek z jajkiem oraz perliczki w marynacie escabeche. 14:30 MODRZEJEWSKA - PEREGRYNACJE ODC. 2/7 Film fabularny telewizyjny, 81 min, Polska, 1990 Autor: Anna Bojarska Reżyseria: Jan Łomnicki Zdjęcia: Edward Kłosiński Muzyka: Piotr Hertel Aktorzy: Krystyna Janda, Barbara Horowianka, Marek Bargiełowski, Jan Englert, Hanna Skarżanka, Danuta Wodyńska Helena jest w Bochni. Znajomy Zimajera, Lobojko, otwiera szkołę tańca, a później z Zimajerem scenę - teatrzyk, w którym Helena grała główne role. Właśnie Lobojko wymyśla dla niej pseudonim - Modrzejewska. Helena odnosi duże sukcesy. Zaczynają się objazdy prowincji, ciężka praca, kłopoty materialne, konflikty w zespole. Helena i Zimajer uciekają do Lwowa. W Kongresówce wybucha powstanie. Modrzejewska i Zimajer znajdują schronienie w Czerniowcach. Serial obyczajowy, 86 min, 7 odc. , Polska 1977 Reżyseria: Jan Łomnicki Występują: Krystyna Janda, Marek Bargiełowski, Jan Englert, Bożena Adamek, Barbara Horawianka, Danuta Wodyńska, Hanna Skarżanka, Wojciech Alaborski, Dorota Maciejewska, Marta Stebnicka i inni 16:30 GIGANCI HISTORII - HISTORIA POLSKIEGO HIMALAIZMU Teleturniej, 45 min, Polska, 2021 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Wykonawcy: Przemysław Babiarz (prowadzący) Jerzy Kukuczka, zdobył 14 ośmiotysięczników w ciągu ośmiu lat, dziesięć z nich nowymi drogami. Przed nim był tylko Reinhold Messner, który jednak wchodził klasycznymi drogami w ciągu 15 lat. Gratulując Polakowi, Messner napisał: "nie jesteś drugi, jesteś wielki". Jerzy Kukuczka, Wanda Rutkiewicz, Artur Hajzer, Andrzej Heinrich, Tadeusz Piotrowski, Andrzej Wróż, Dobrosława Miodowicz - Wolf, Maciej Berbeka i wielu innych na zawsze pozostało w Himalajach. Lista szczytów zdobytych przez Polaków, nowych szlaków eksplorowanych w ekstremalnych warunkach, zwłaszcza zimowych uczyniła z naszych himalaistów światowych pionierów i liderów. Historia polskiego himalaizmu od 1936 roku do końca lat 80. Zdobywcy, szczyty, wyprawy, największe zdobycze oraz najtragiczniejsze wypadki. Polski himalaizm na tle światowym. To tematy tego odcinka teleturnieju. 17:55 NA KŁOPOTY... BEDNARSKI - ODC. 1/7 - KURIER Z ANKARY Serial sensacyjny, 60 min, Polska, 1986 Reżyseria: Paweł Pitera Scenariusz: Wojciech Jędrkiewicz Zdjęcia: Janusz Pawłowski Muzyka: Henryk Kuźniak Aktorzy: Stefan Friedman, Grażyna Barszczewska, Krystyna Feldman, Wiktor Sadecki, Stanisław Michalski, Marta Żak Akcja serialu rozgrywa się w międzywojennym Gdańsku, a jego bohaterem jest prywatny detektyw Bednarski. Bednarski to mężczyzna bardzo przeciętny - ani szczegónie przystojny, ani bardzo sprytny. Wiele rzeczy mu nie wychodzi i właściwie można powiedzieć o nim, że jest życiowym nieudacznikiem. A jednak udaje mu się rozwiązać nawet najbardziej zawiłe zagadki, przy tym jest niezywkle sympatyczny i ma duże poczucie humoru. W postać Bednarskiego znakomicie wcielił się Stefan Friedmann, od lat obsadzany w rolach komediowych, ale widzowie częściej myślą o nim jako autorze i wykonawcy tekstów kabaretowych niż aktorze. Jemu to jednak nie przeszkadza - "Robię to, w czym się dobrze czuję. Moją zasadą jest żart dla żartu i humor dla sztuki". W tajemniczych okolicznościach zamordowany zostaje polski dyplomata Janicki. Zaangażowany przez polskie władze oraz żonę dyplomaty detektyw Bednarski wpada na trop afery przemytniczej. Okazuje się, że z Ankary przemycane są do Gdańska narkotyki. Bednarski wyjaśnia zagadkę kolejnych morderstw związanych z tą sprawą. Dowiaduje się także, że gangiem kieruje Janicka, żona zamordowanego dyplomaty. Postępuje jak dżentelmen i pozwala jej wybrać - aresztowanie albo... 19:10 GUŁAG. ŻYCIE W SOWIECKIM RAJU (GULAG, A LIFE UNDER THE SOVIET SYSTEM) Film dokumentalny, 57 min, Francja, 2019 Reżyseria: Michael Prazan Film dokumentalny powracający pamięcią do gułagów - obozów pracy przymusowej w ZSRR. System ten został założony dekretem WCKW w 1918 roku, wkrótce po rewolucji październikowej. Przemieszczał i niszczył miliony istnień, to była jedna z najbardziej brutalnych sieci obozów pracy przymusowej. Jednak historia gułagów pozostaje w dużej mierze nieznana i nieudokumentowana do dziś. Od Moskwy po skrajne granice wschodniej Syberii, film wnikliwie przygląda się jednemu z najbardziej brutalnych systemów penitencjarnych XX wieku, który pozostawił głęboką bliznę w narodzie rosyjskim. Autorem filmu jest Michael Prazan, narratorem zaś wnuczka więźnia Assii. Film łączy w sobie materiały archiwalne oraz wyjątkowe świadectwa byłych więźniów. Ich głosów nie będzie można więc zapomnieć. 21:20 KOGEL - MOGEL Komedia, 100 min, Polska 1988 Reżyseria: Roman Załuski Scenariusz: Ilona Łepkowska, Roman Załuski Zdjęcia: Jacek Mierosławski Muzyka: Seweryn Krajewski Aktorzy:: Grażyna Błęcka - Kolska, Ewa Kasprzyk, Zdzisław Wardejn, Katarzyna Łaniewska, Małgorzata Lorentowicz, Jerzy Turek, Dariusz Siatkowski, Jerzy Rogalski, Maciek Koterski Po emocjach związanych z egzaminami wstępnymi na wydział pedagogiki Katarzyna Solska wraca do rodzinnej wsi. I tu czeka ją niespodzianka - rodzina bez jej wiedzy rozpoczęła przygotowania do zaręczyn dziewczyny z bogatym sąsiadem Kolasą. Kasia wpada w rozpacz, próbuje się sprzeciwić decyzji rodziców, ale zostaje zamknięta w swoim pokoju. W dniu wizyty narzeczonego ucieka przez okno i z poczty dzwoni na uczelnię. Otrzymuje mylną informację i jest przekonana, że nie została przyjęta na studia. Zrezygnowana wraca więc do domu i zgadza się na ślub. Tymczasem w przeddzień wesela listonosz przynosi zawiadomienie o przyjęciu na uniwersytet. O świcie następnego dnia Kasia wsiada w pociąg i odjeżdża do stolicy. Akademik jest jeszcze zamknięty, więc dziewczyna nie ma gdzie się podziać. Przypadkowo spotyka babcię poszukującą opiekunki do swojego co nieco rozwydrzonego wnuczka. I tak Kasia trafia do domu docenta Wolańskiego. Z czasem okazuje się, że bardzo dobrze radzi sobie z upiornym Piotrusiem. Zbieg okoliczności sprawia, że żona docenta posądza go o romans z Kasią. Dziewczyna czym prędzej chce opuścić dom Wolańskich, ale nie dopuszcza do tego Piotruś. W końcu rozpoczynają się zajęcia na uczelni i Kasia wyprowadza się. Okazuje się, że Wolańska zupełnie nie radzi sobie z prowadzeniem domu, a Piotruś zamęcza domowników, tęskniąc za swą opiekunką. Rad nie rad, docent Wolański udaje się na poszukiwania dziewczyny. A odnajduje ją w tłumie studentów na swoim wykładzie. Scenariusz film napisany został przez Romana Załuskiego wspólnie z Iloną Łepkowską, współautorką scenariusza filmu "Och, Karol", seriali "M jak miłość", czy "Na dobre i na zła". Roman Załuski jest absolwentem PWSTTviF w Łodzi. Jako realizator filmów fabularnych zadebiutował w roku 1970 filmem "Dom". Jego kolejne realizacje to m.in. "Kardiogram", "Anatomia miłości", "Jeśli się odnajdziemy", "Och, Karol", "Głód serca". Zajmuje się również reżyserią teatralną, sporadycznie występuje też jako aktor. 23:15 JANOSIK Film przygodowy, 126 min, Polska, 1974 Reżyseria: Jerzy Passendorfer Scenariusz: Tadeusz Kwiatkowski Aktorzy: Marek Perepeczko, Ewa Lemańska, Bogusz Bilewski, Witold Pyrkosz, Marian Kociniak, Mieczysław Czechowicz Kinowa wersja jednego z najpopularniejszych i lubianych polskich kostiumowych seriali przygodowych. Pełna humoru i zabawnych scen przygodowa opowieść o zbójnickiej kompanii, do której trafia Janosik. To legendarny zbójnik tatrzański łupiący możnych i stający w obronie biednych. Atrakcją filmu są niezapomniani odtwórcy głównych ról oraz widowiskowe bójki i walki, szaleńcze jazdy na koniu, a nawet mrożące krew upadki ze skały. Pierwsza połowa XIX wieku. Górska okolica. Hrabia von Berger gnębi chłopów. W ich obronie staje przechodzący drogą młody góral - Janosik. Zostaje pojmany przez hrabiowskich hajduków i wtrącony do lochów. W ucieczce pomaga mu córka Hrabiego, której spodobał się dzielny góral. Kiedy zbiegów dopada pogoń, z pomocą przychodzą zbójnicy pod wodzą Harnasia - Jakubka. Janosik i Kwiczoł przyłączają się do zbójeckiej kompanii. 01:35 DZIEŃ CZWARTY Dramat, 77 min, Polska 1984 Scenariusz i reżyseria: Ludmiła Niedbalska Zdjęcia: Stefan Matyjaszkiewicz Występują: Krzysztof Pieczyński, Jarosław Domin, Bogdan Szcześniak, Witold Bieliński, Witold Kopeć, Katarzyna Kozak, Krzysztof Luft, Zdzisław Wardejn, Edmund Fetting i inni W roku 1984 nawet film o Baczyńskim nie uniknął nożyc cenzora. Z utworu Ludmiły Niedbalskiej wycięto wówczas m.in. nazwisko Czesława Miłosza, który 4 lata wcześniej otrzymał literacką Nagrodę Nobla. Dziś "Dzień czwarty" można już oglądać w oryginale. Paradokumentalny obraz odtwarza początkowe dni Powstania. Główny bohater filmu, Krzysztof Kamil Baczyński, ukazany został na tle nierównych walk powstańców z Niemcami oraz licznych retrospekcji, w których wiele miejsca poświęcono jego żonie Barbarze. Ludmiła Niedbalska zaakcentowała to, co w postaci autora "Śpiewu z pożogi" naturalne, codzienne, zwykłe. Powstał portret nie tyle genialnego poety, co człowieka przedwcześnie dojrzałego, wrażliwego i świadomego tragizmu historii. Reżyserka przygotowywała się do realizacji "Dnia czwartego" niezwykle skrupulatnie. Nie tylko studiowała materiały dotyczące Powstania, ale też zbierała - wcześniej niepublikowane - relacje naocznych świadków ostatnich godzin życia Baczyńskiego. Na odtwórcę głównej roli wybrała Krzysztofa Pieczyńskiego. Zaryzykowała, albowiem typ urody i wiek tego aktora różnił się nieco od fizjonomii i wieku poety. Ryzyko wszakże się opłaciło. Pieczyński zebrał świetne recenzje. Jeden z krytyków tak pisał o jego kreacji: "Pełnia prawdy, osiągniętej środkami tak delikatnymi, że zbliżyć się tu można tylko na tę odległość, jaką wyznacza najbardziej chyba przejmujący wiersz Baczyńskiego "Elegia o chłopcu polskim". Wtórował mu inny:"Baczyński stał się wielką kreacją Krzysztofa Pieczyńskiego, zgodną z koncepcją całości; trafność reżyserskiego wyboru odtwórcy głównej roli nie ulega wątpliwości. Grał bez cienia sztuczności, bez cienia patosu, z ogromną powściągliwocią". Kolejną zaletą filmu jest też bezbłędne wtopienie w tkankę narracji materiałów archiwalnych. Autorka ukazała rzeczywistość Powstania bez patosu i wzniosłej symboliki. Nawet heroizm dwudziestokilkuletnich żołnierzy wolny jest od - właściwej często młodości - egzaltacji. Nie znaczy to oczywiście, że"Dzień czwarty"jest filmem pozbawionym dramatyzmu. Jeśli ktoś, tak jak Ludmiła Niedbalska, brał udział w Powstaniu, to nie może o nim mówić bez emocji.