TVP Historia                         Niedziela, 07.08.2022


Zmiany z dnia 27.07.2022
w stosunku do raportu z dnia 13.07.2022

(dodano pozycję programową)
17:25 ERRATA DO BIOGRAFII - ANTONI FERDYNAND OSSENDOWSKI

Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2007
Reżyseria: Grzegorz Braun

 "Lawrence z Syberii", "przedwojenny Kapuściński". Czym Antoni Ferdynand Ossendowski zasłużył na to, 
by NKWD ścigało go jeszcze po śmierci, a władze PRL skazały na niepamięć?
 Żyjący w latach 1876 - 1945 Ossendowski był pisarzem i podróżnikiem międzynarodowej sławy. 
Z wykształcenia chemik (był uniwersyteckim kolegą Marii Skłodowskiej), dokonał kilku wynalazków 
w tej dziedzinie. Większość życia spędził w Rosji i na Dalekim Wschodzie. Po bolszewickim przewrocie 
opowiedział się i działał po stronie "białych". 
 Po polsku zaczął publikować dopiero po czterdziestce. Już pierwszy bestseller "Przez kraj zwierząt, ludzi 
i bogów" - barwna relacja z wędrówki przez zagrożoną bolszewicką pożogą Mongolię - przyniósł 
Ossendowskiemu międzynarodowy rozgłos. W dwudziestoleciu międzywojennym był jednym z najbardziej 
pracowitych i najbardziej poczytnych autorów - opublikował ponad 70 książek. Krytykowany i traktowany 
protekcjonalnie przez mniej poczytnych kolegów z Polskiej Akademii Literatury, cieszył się fenomenalną 
popularnością i zasłużoną estymą wśród wydawców. 
 Jego powieść "Lenin" - zbeletryzowana biografia twórcy najbardziej zbrodniczego systemu w dziejach 
 - została przetłumaczona na kilkanaście języków. Była to bodaj pierwsza literacka próba rewizji mitu Lenina. 
Najwyraźniej szczególnie dobrze zapamiętano ją na Kremlu: kiedy w styczniu 1945 roku Sowieci wkroczyli 
do Milanówka, kazali rozkopać świeży grób autora "Lenina", by upewnić się, że jego śmierć nie została 
sfingowana, że wymknął się im naprawdę. 
 W PRL nazwisko autora "Lenina" objęte zostało cenzorskim zapisem, a jego książki wyrzucono z bibliotek. 
Powróciły do księgarń po blisko pół wieku banicji. Ale kiedy w 60 - lecie jego śmierci na pamiątkowej tablicy 
znalazł się napis: "pisarz, podróżnik, antykomunista", to trzecie słowo wzbudziło nieoczekiwaną kontrowersję: 
mieszkańcy warszawskiej kamienicy, w której pisarz mieszkał w latach wojny, zażądali zeszlifowania 
"antykomunisty".