TVP Kultura Środa, 03.08.2022 11:00 POLSKIE DROGI - ODC. 5/11 - LEKCJA GEOGRAFII Serial wojenno - obyczajowy, 72 min, Polska 1977 Reżyseria: Janusz Morgenstern Scenariusz: Jerzy Janicki Zdjęcia: Edward Kłosiński Muzyka: Andrzej Kurylewicz Występują: Karol Strasburger, Kazimierz Kaczor, Zofia Mrozowska, Bronisław Pawlik, Aleksander Bardini, Beata Tyszkiewicz, Zygmunt Kęstowicz, Jan Englert, Leszek Herdegen, Barbara Sołtysik, Roman Stankiewicz, Bohdan Ejmont, Stanisław Zaczyk, Piotr Fronczewski, Maciej Góraj, Henryk Talar, Mieczysław Milecki, Monika Goździk, Zbigniew Zapasiewicz, Anna Nehrebecka, Arkadiusz Bazak, Stanisław Mikulski, Jan Machulski, Jerzy Kaliszewski, Emil Karewicz, Mieczysław Kalenik i inni Niemcy nadal poszukują Tadeusza Miszczyka, nie wiedząc, że ktoś inny posługuje się dokumentami poległego kapitana. Dzięki sprytowi Kurasia Władkowi Niwińskiemu, który występuje teraz pod nazwiskiem Miszczyka, udaje się wyjść cało z zastawionej na niego pułapki. Szczęśliwie dociera do Warszawy, próbuje odszukać rodziców. Jego ojciec bierze udział w tajnym nauczaniu. Matka pracuje na poczcie - z polecenia organizacji podziemnej zajmuje się przechwytywaniem listów adresowanych do gestapo. Pewnego dnia w jej ręce wpada donos na Henryka Gorączkę. Jak zwykle pani Zofia ostrzega niewinnego - jak sądzi - człowieka przed grożącym mu niebezpieczeństwem, nie wiedząc, że Gorączko jest konfidentem. Poszukiwani przez Niemców państwo Niwińscy ukrywają się, syn nie może ich odnaleźć. Przedwojenny dozorca Tosio Szkudlarek namawia Władka, by skontaktował się z jego synem, warszawskim tramwajarzem. Uniknąwszy w ostatniej chwili aresztowania, Niwiński znajduje schronienie w mieszkaniu Mundka. Dom młodego Szkudlarka odwiedzają konspiratorzy, dyskutują o sytuacji na froncie zachodnim. Wielu Polaków jeszcze liczy na sojuszniczą Francję. Kapitulacja Paryża odbiera ludziom ostatnią nadzieję. Profesor Jedliński, który wykładał geografię na tajnych kompletach, bezgranicznie wierzący w zwycięstwo Francji, popełnia samobójstwo. 12:25 DZIEWCZYNA I GOŁĘBIE Film obyczajowy, 46 min, Polska, 1973 Reżyseria: Barbara Sass - Zdort Scenariusz: Barbara Sass - Zdort Zdjęcia: Wiesław Zdort Muzyka: Stanisław Radwan Aktorzy: Leszek Herdegen, Jadwiga Jankowska - Cieślak, Andrzej Seweryn, Karol Gruza, Andrzej Mellin "Dziewczyna i gołębie" to jeden z pierwszych filmów zrealizowanych przez Barbarę Sass - Zdort. Za kanwę scenariusza posłużyło opowiadanie Jarosława Iwaszkiewicza. Motorem fabuły jest rosnący konflikt pomiędzy młodym chłopakiem i jego ojcem. Edek stoi na progu dorosłości. Od pewnego czasu wychowywany tylko przez ojca coraz częściej podświadomie tęskni za kobiecym towarzystwem. Inżynier S. stara się wyperswadować synowi tzw. uczucia erotyczne. Według niego to one bowiem sprawiły, że stracił żonę i dwie córki, które za swoje miłosne uniesienia zapłaciły najwyższą cenę. Nie dostrzega, że tak naprawdę dzieci zabrała mu niedawno zakończona wojna. Tymczasem w Edku budzi się uczucie do mieszkającej po sąsiedzku atrakcyjnej Basi. Zaniepokojony ojciec, chcąc zająć czymś syna podczas nadchodzących wakacji, kupuje mu parę gołębi. Chłopak początkowo daje się złapać na tę przynętę. Jednak już wkrótce uczucie okazuje się silniejsze. Edek, obcesowo dopingowany przez starszego i bardziej "doświadczonego" kolegę, podejmuje nieśmiałe próby zbliżenia się do Basi. Dziewczyna z pewnym wahaniem odwzajemnia jego zaloty. Niebawem jednak wyjeżdża na wieś. Osamotniony Edek tęskni za ukochaną. Widząc to ojciec stara się wyperswadować mu romantyczne uniesienia. Telewizyjna adapatacja opowiadania Iwaszkiewicza nie odbiega zanadto od literackiego oryginału. Taka zresztą była od początku intencja reżyserki. W jednym z wywiadów mówiła: "Moje ekranowe odczytanie noweli to nie tylko w miarę wierne przeniesienie idei i zawartych tu wątków, nie tylko odzwierciedlenie pewnego klimatu, wyrażającego się w sferze niedomówień, gestów, spojrzeń, ale także umiejscowienie fabuły w konkretnym okresie, w jakim umieścił je autor". 13:30 WĘDRUJĄCE KSIĄŻKI. KARAIBY (MOVING LIBRARIES - WHERE BOOKS MEAN THE WORLD) Film dokumentalny, 26 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Michael Bernstein, Anja Schürenberg Serial dokumentalny, podróżniczy, w którym będziemy poznawać różne zakątki świata dzięki bibliotekom na kółkach i niezwykłym bibliotekarzom. Mobilne biblioteki zabierają książki do miejsc, w których ludzie żyją w biedzie lub bez dostępu do jakiejkolwiek rozrywki czy kulturalnych aktywności, a książka jest po prostu zbyt daleko. Udamy się w podróż wraz z książkami - po Indiach, Włoszech, USA, na Karaiby i do Kolumbii. Ludzie opowiedzą nam o powodach, dla których sięgają po książkę, o o tym, co lubią czytać i o miejscach, w których żyją. W tym odcinku na południowych Karaibach poznamy naprawdę wyjątkowy statek Logos Hope. Jest wypełniony książkami i wolontariuszami, którzy rozdają je ludziom. Micha Roggensinger jest ich częścią od roku. Pracuje w księgarni największej pływającej biblioteki na świecie, która podróżuje po morzach świata, aby przede wszystkim realizować swoją chrześcijańską misję. W Kingstown, stolicy St. Vincent, jest niezwykle popularny. Tysiące mieszkańców wyspy przybywa na pokład i wybiera książki. 14:00 WĘDRUJĄCE KSIĄŻKI. KOLUMBIA (MOVING LIBRARIES - WHERE BOOKS MEAN THE WORLD) Film dokumentalny, 26 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Michael Bernstein, Anja Schürenberg W tym odcinku będziemy w Kolumbii. Tutaj Jos Alberto Gutirrez dostarcza w Bogocie i pobliskich regionach w Kolumbii książki, które wydobył ze śmieci, pracując jako kierowca śmieciarki. Wszystko zaczęło się dwadzieścia lat temu od powieści "Anna Karenina" Tołstoja. Lord of the Books ma obecnie ponad 30 000 książek w swojej małej bibliotece w zubożałej dzielnicy miasta. Tworząc swoją fundację The Power of Words, niestrudzenie pracuje nad swoją wizją lepszej Kolumbii. 14:45 KOCIE ŚLADY Film kryminalny, 79 min, Polska 1971 Autor: Maciej Patkowski Reżyseria: Paweł Komorowski Scenariusz: Maciej Patkowski i Paweł Komorowski Zdjęcia: Tadeusz Wieżan Muzyka: Lucjan Kaszycki Aktorzy: Janusz Gajos, Mieczysław Pawlikowski, Joanna Jędryka, Alicja Jachiewicz, Jerzy Trela, Andrzej Balcerzak, Marian Cebulski, Ewa Maria Hesse, Irena Orska, Maria Kaniewska i inni Od dłuższego czasu w okolicach Zakopanego uprawia swój przestępczy proceder nieuchwytna szajka przemytników kamieni szlachetnych. Zostaje tu skierowany młody porucznik Wojciech Góralczyk, który ma rozpracować bandę. Porucznik podaje się za dziennikarza z Polskiego Radia, rzekomo zbierającego materiały o wypadkach drogowych w górach. Szczególnie interesuje go tragiczne w skutkach zdarzenie sprzed roku. Na krętej drodze w okolicach Zakopanego na przydrożnym drzewie rozbiło się wówczas dwoje turystów z Austrii. Śledczy uznali śmierć małżonków za nieszczęśliwy wypadek. Ta sprawa nie daje jednak spokoju Góralczykowi, od początku podejrzewającemu, że mogły za tym stać osoby trzecie. W barze poznaje ładną i sympatyczną kierowniczkę miejscowej szkoły, Hankę, która śpieszy się do pracy, a tymczasem jej autobus się spóźnia. Góralczyk proponuje jej podwiezienie, a podczas jazdy wypytuje o wypadek samochodowy sprzed roku. Okazuje się, że więcej na ten temat wie brat Hanki, Waldek, który jest milicjantem. To on zdradza rzekomemu dziennikarzowi parę szczegółów ze śledztwa. Przypomina sobie też, że za autem Austriaków pędziła wtedy warszawa na polskich numerach. Góralczyk postanawia sprawdzić ten trop. Porucznik jest zachwycony uroczą Hanką, z którą się zaprzyjaźnia. Dziewczynie nie ułożyło się w sprawach osobistych, jej mąż fotograf od dawna żyje własnym życiem. I to właśnie mąż Hanki, u którego Góralczyk znajdzie pewne zdjęcie, oraz kręcący się wokół jej domu tajemniczy czarny kot z białymi uszami naprowadzą porucznika na trop przestępczej grupy. Ale Góralczyk zostaje zdemaskowany i uprowadzony przez bandytów, którzy zamierzają go zlikwidować, by zatrzeć wszelkie ślady. Twórca Kocich śladów, Paweł Komorowski, debiutował filmem "Koniec nocy". Asystował m. in. Andrzejowi Munkowi przy realizacji "Człowieka na torze" i "Eroiki", współpracował z Jerzym Kawalerowiczem i Andrzejem Wajdą. Samodzielnie zrealizował ponadto "Czerwone berety", "Stajnię na Salwatorze", "Czerwone i białe", "Szaradę", seriale "Przygody pana Michała", "Misja" i "Oko proroka", "Syzyfowe prace". 16:20 ALICJA W MIASTACH (ALICE IN DEN STADTEN / ALICE IN THE CITES) Dramat, 107 min, Niemcy, 1974 Reżyseria: Wim Wenders Scenariusz: Wim Wenders Aktorzy: Rudiger Vogler, Yella Rottlander, Lisa Kreuzer, Edda Kochl Dziennikarz Philip Winter nieoczekiwanie musi się zająć dziewięcioletnią córką przypadkowo poznanej na lotnisku kobiety, wskutek czego zaczyna rozumieć, czym jest odpowiedzialność za drugą osobę. 18:50 SERIALOWA NOSTALGIA - DZIEWCZYNA I CHŁOPAK - DOCHODZENIE Serial przygodowy, 46 min, Polska, 1977 Reżyseria: Stanisław Loth Scenariusz: Hanna Ożogowska, Anette Olsen Zdjęcia: Jerzy Łukaszewicz Aktorzy: Anna Sieniawska, Wojciech Sieniawski, Juliusz Lisowski, Bogusz Bilewski, Leonard Andrzejewski, Anna Milewska, Marian Łącz, Michał Sumiński, Jerzy Turek, Dariusz Biskupski, Elżbieta Dąbrowska, Tomasz Jarosiński, Tomasz Karwatka, Bartłomiej Łopiński, Grzegorz Studziński Wujostwo, u których rzekomy Tomek przebywa na wakacjach, są zaskoczeni przemianą, jaka nastąpiła w chłopcu, od czasu, gdy go ostatnio widzieli. Tomek jest dziwnie bojaźliwy w stosunku do psów i koni, mało je, często się myje i utrzymuje wzorowy porządek w swoim pokoju. Zaczynają sią zastanawiać, co się za tym kryje, ale udająca brata Tosia nie daje się zdemaskować. 20:00 W TRZY MIESIĄCE DOOKOŁA ŚWIATA - ZAMA (ZAMA) Dramat kostiumowy, 110 min, Brazylia/Argentyna/Meksyk/Hiszpania, 2017 Reżyseria: Lucrecia Martel Scenariusz: Lucrecia Martel Zdjęcia: Rui Poas Aktorzy: Daniel Gimnez Cacho, Lola Dueas, Matheus Nachtergaele, Juan Minujn, Rafael Spregelburd Tytułowy bohater Diego de Zama to zarządca rezydujący na peryferiach XVIII - wiecznej hiszpańskiej kolonii. Żyje w stanie ciągłego oczekiwania na awans, pragnie wykazać się przed mocodawcami i zostać przez nich dostrzeżony. Wypatrując przyszłości, nie dostrzega jednak wartości tego, co dzieje się wokół niego. Jest więźniem urzędu, człowiekiem uporczywie przywiązanym do rytuałów, patrzącym na siebie przez pryzmat swojej pozycji społecznej. Tropikalny upał i wilgoć szybko jednak demaskują pustkę przywiezionych z Europy norm. [opis dystrybutora] 22:05 WIĘCEJ NIŻ FIKCJA - KAREN BLIXEN - SEN AFRYKAŃSKIEJ NOCY (KAREN BLIXEN - AN AFRICAN NIGHT'S DREAM) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 Reżyseria: Elisabeth Kapnist Karen Blixen jest dziś uważana za jedną z największych pisarek XX wieku. Dokumentalny portret przybliża sylwetkę artystki, opowiada o okolicznościach powstania jej najwybitniejszego dzieła "Pożegnania z Afryką", na podstawie którego Sydney Pollack w 1985 roku zrealizował film o tym samym tytule z Meryl Streep i Robertem Redfordem. 01:10 SCENA KLASYCZNA - (1) SZYMON NEHRING Koncert, 38 min, Polska, 2017 Wykonawcy: Barbara Schabowska (prowadząca) Rejestracja recitali fortepianowych w Żelazowej Woli - miejscu urodzin Fryderyka Chopina. Wykonawcami będą polscy pianiści młodego pokolenia. Wielu z nich to laureaci międzynarodowych i krajowych konkursów pianistycznych. Będą to m.in: Szymon Nehring, Tymoteusz Bies, Krzysztof Książek, Karolina Nadolska, Łukasz Krupiński, Kamil Pacholec, Elżbieta Bilicka, Paweł Wakarecy. Artyści zagrają na fortepianie współczesnym oraz instrumencie historycznym. Nagrania odbędą się we wnętrzach obiektu; każdy z pianistów wykona ok. 40 - minutowy program złożony w całości z utworów Fryderyka Chopina. Muzyka ilustrowana będzie zdjęciami Żelazowej Woli, parku oraz łąk mazowieckich. Każdy recital będzie poprzedzony felietonem przybliżającym sylwetkę pianisty i jego osiągnięcia. Podsumowaniem programu będzie rozmowa z ekspertami związanymi z Narodowym Instytutem Fryderyka Chopina. Gośćmi Barbary Schabowskiej będą m.in. Maciej Janicki - kurator Muzeum Fryderyka Chopina, Mariola Wojtkiewicz - kurator Żelazowej Woli oraz dyrektor Instytutu - Stanisław Leszczyński. W rozmowach poruszane będą następujące tematy: Instrument historyczny: specyfika, modele, wykonawstwo historyczne, cele i zadania NIFC: w tym Konkurs, Festiwal Chopin i jego Europa, Nabytki NIFC, czyli skąd się biorą rękopisy chopinowskie i co wnoszą do naszej wiedzy, Zbiory Muzeum Fryderyka Chopina: co w nich jest, jak są budowane, jaką opowieść o Chopinie tworzą. Dworek w Żelazowej Woli: związek Chopina z tym miejscem, eksponaty i wystawa stała oraz działalność pozamuzealna. Miejsca pobytu Chopina w Polsce: Żelazowa Wola jest jednym z tych miejsc, ale poza Warszawą Chopin odwiedzał też inne. Gdzie spędzał wakacje i na których ulicach można go było spotkać w Warszawie. 02:30 KINO NOCNE - WOJACZEK Film biograficzny, 89 min, Polska 1999 Reżyseria: Lech J. Majewski Scenariusz: Lech J. Majewski, Maciej Melecki Zdjęcia: Adam Sikora Występują: Krzysztof Siwczyk, Dominika Ostałowska, Andrzej Mastalerz, Elżbieta Okupska, Mirosława Lombardo, Jan Bógdoł, Andrzej Wojaczek, Jan Skrzek, Robert Gawliński, Janusz Styczeń, Paweł Fesołowicz, Andrzej Hudziak, Andrzej Chłapecki, Maciej Melecki, Marek Kiedroń, Marcin Rzymski i inni "Dlaczego wielu poetów z własnej woli lub winy, poprzez jakąś postać samozniszczenia, nie dożyło starości? Dlaczego tragiczną decyzję poprzedzał najczęściej dramat bardzo podobny: najpierw sprzeciw i bunt przeciwko życiu, jakie jest, lecz być nie powinno, potem sposób bycia coraz bardziej szalony, coraz szybszy bieg do samozagłady. Dlaczego, jak śpiewał Wysocki, "tak poganiali swoje konie"w stronę przepaści, by wreszcie"runąć w dół"? Dlaczego poezja, pożyteczna i zdrowa dla zdrowych, bo dodaje życiu barw, potrafi zabijać tych, którzy ją tworzą? Czy to ona jest źródłem ich choroby, czy też byli oni chorzy, zanim napisali pierwszy wers?" - pisała przy okazji premiery "Wojaczka" Bożena Janicka. Wszystkie te pytania kłębią się w głowie widza, oglądającego film Lecha J. Majewskiego. Reżyser nie daje łatwych odpowiedzi. Bo czy one w ogóle istnieją? Zamiast interpretować biografię Wojaczka, Majewski wiernie mu towarzyszy w ciągu kilku ostatnich dni życia, krótkiego, bo zaledwie dwudziestosześcioletniego. Z różnych stron stara się oświetlać tajemnicę osobowości poety, jego zbuntowanej duszy i cierpienia, które zadaje sobie i innym. Mimo dość mrocznej tematyki i czarno - białych zdjęć, film Majewskiego nie poraża pesymistyczną monotonią. Zawiera kilka scen humorystycznych, związanych głównie z rodzajowym obliczem peerelowskiej prowincji i jej "znakami szczególnymi": zapyziałymi knajpami, brudnymi ulicami i hasłami wzywającymi do wytężonej pracy dla dobra socjalistycznej ojczyzny. Tę realistyczną aż do bólu scenerię ożywia też Majewski odkrywczymi metaforami, z których najpiękniejsza stanowi zarazem zwieńczenie filmu. Wielką zaletę "Wojaczka" stanowi też aktorstwo, zwłaszcza rewelacyjnego "naturszczyka" Krzysztofa Siwczyka w roli tytułowej i Dominiki Ostałowskiej, odtwarzającej postać pielęgniarki "Małej". W filmie wystąpiło też spore grono osób emocjonalnie związanych z poetą, w tym: Janusz Styczeń, jego dawny serdeczny przyjaciel (gra samego siebie); niegdysiejsza ukochana Teresa Ziąber (wcieliła się w postać bezdomnej z dworca); rodzony brat poety Andrzej (zagrał psychiatrę, prowadzącego terapię głównego bohatera). Współscenarzysta filmu, poeta Maciej Melecki, na co dzień prowadzi instytut Wojaczka w jego rodzinnym Mikołowie. Obraz Lecha Majewskiego nie ma tradycyjnej fabuły. To raczej ciąg sekwencji ukazujących pełne napięć relacje poety z otoczeniem. Opowieść zaczyna się w chwili, gdy Rafał Wojaczek "przechodzi przez szybę" Mikołowskiej knajpy i ląduje twarzą na brudnym chodniku. Później widz ogląda codzienne życie poety: związek z dziewczyną, walkę z alkoholizmem i chorobą psychiczną, rozliczne ekscesy, elektryzujące lokalną opinię publiczną. Bezkompromisowa rozgrywka ze światem popycha Wojaczka coraz silniej ku samozagładzie. Deszcz laurów na festiwalach polskich i zagranicznych, m.in. "Brązowe Grono" na LLF w Łagowie (1999), nagroda za reżyserię na FPFF w Gdańsku - Gdyni (1999), "Don Kichot" na Festiwalu Kina Niezależnego w Barcelonie (2000), dwa "Złote Klucze" (reżyseria i zdjęcia) na MFF w Trencianskich Teplicach (2000), nagroda główna na Festiwalu Kina Europejskiego w Coroto (2000). 04:15 CZTERY NOCE Z ANNĄ (CZTERY NOCE Z ANNĄ) Dramat psychologiczny, 90 min, Francja/Polska, 2008 Reżyseria: Jerzy Skolimowski Scenariusz: Jerzy Skolimowski, Ewa Piaskowska Muzyka: Michał Lorenc Zdjęcia: Adam Sikora Aktorzy: Artur Steranko, Kinga Preis, Jerzy Fedorowicz, Redbad Klijnstra, Jakub Snochowski, Barbara Kołodziejska, Anna Szawiel, Marcin Jędrzejewski, Zbigniew Konopka, Judyta Paradzińska - Gorska Dramatem "Cztery noce z Anną" Jerzy Skolimowski przypomniał się po kilkunnastoletniej przerwie. Jego historia miłosna od razu wzbudziła duże zainteresowanie, czego dowodem mogą być liczne wyróżnienia i nagrody. Premiera filmu odbyła się w 2008 roku, podczas 61. Festiwalu Filmowego w Cannes. Szczególny klimat nadają filmowi wysmakowane plastycznie zdjęcia Adama Sikory. Anna jest pielęgniarką w szpitalu w prowincjonalnym miasteczku. Beznadziejnie zakochany w niej Leon Okrasa pracuje w szpitalnej spalarni odpadów medycznych. Jest zbyt nieśmiały, by zbliżyć się do swej ukochanej, zwłaszcza że obiekt jego uczuć kompletnie go nie dostrzega i ignoruje. Ale pragnienie przebywania blisko Anny jest tak silne, że mężczyzna odurza ją środkami nasennymi i zakrada się nocą do jej pokoju w budynku byłego hotelu pracowniczego, chcąc spędzić z nią choć parę chwil. Odurzona Anna jest nieświadoma niczego. Staje się obiektem miłosnych marzeń Leona. Mężczyzna nie chce jej brutalnie wykorzystać, a spędzając przy niej noce pragnie jedynie upajać się bliskością ukochanej i okazywać jej dowody wielkiej miłości. W rezultacie Leon zostaje aresztowany i oskarżony o gwałt. Za swój czyn trafia za kratki. Podczas procesu Anna uświadamia sobie, że mężczyzna nie jest zwykłym gwałcicielem. Chcąc ulżyć mu w cierpieniu przychodzi do niego na więzienne widzenia. Od pewnego jednak czasu przestaje odwiedzać skazańca. Kiedy Leon wychodzi na wolność, dowiaduje się, że Anna nie pracuje już w szpitalu i wyprowadziła się z miasteczka.