TVP Dokument Piątek, 12.08.2022 06:00 DZIKA POLSKA - PEŁNA ENERGII - KONTEMPLOWANIE SŁOŃCA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2010 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski Rozsiadły na wysokich wapiennych, nadwiślańskich skałach klasztor oo. benedyktynów w Tyńcu wygląda tak, jakby sam był tworem natury. Niewątpliwie jest perłą jurajskiego krajobrazu, a tej harmonii dopełniają dobiegające zeń chóralne pieśni. Jednak jak tu mówić o harmonii z naturą, gdy zatruwa się atmosferę przestarzałą koksownią? I na dodatek nie ma z niej ciepła, ile trzeba? Gdy nastał tu opat o. Bernard Sawicki, duchowny idący z duchem czasu i mający menedżerskie zacięcie, to wszystko uległo zmianie. Klasztor jest ze swej natury ostoją tradycji, ale ojciec Bernard zwykł mawiać, że "podążanie z duchem czasu nie jest zdradą." Toteż odnowa klasztoru, niegdyś spalonego i zrujnowanego, postępuje wedle zasad nowoczesnego budownictwa, działa muzeum interaktywne, a każda tutejsza komnata ma nie tylko swego świętego patrona, ale też komputer. Częścią tej nowoczesności jest energetyka sprzyjająca tutejszemu, bogatemu środowisku i zarazem ekonomiczna. Ojcowie, choć na co dzień żyją w kontakcie z niebiosami, stąpają twardo po ziemi, a nawet sięgają pod ziemię. W ogrodzie przyklasztornym stanęły rzędy kolektorów słonecznych, a nieopodal wykonano 40 odwiertów - 40 dziur po 100 metrów głębokości każda, by w klasztorze wykorzystywać ciepło ziemi. Siłą systemu energetycznego w klasztorze ma być jego hybrydowość - powiązanie energii naturalnej z konwencjonalną, ale też w miarę czystą, opartą na spalaniu oleju i gazu. Mają ze sobą harmonizować jak ojcowie klasztorni podczas swych sławnych chóralnych śpiewów. System energetyczny przechodzi dopiero rozruch, ale w celach już jest cieplej, zwłaszcza że działa oszczędne ogrzewanie podłogowe. Otoczenie klasztoru jest bogate nie tylko tradycją, ale i przyrodą, hoduje się tu zioła, pielęgnuje park, wytwarza zdrową żywność. Ojcowie w tym otoczeniu często medytują nad harmonią matki natury. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 9 320 METRÓW POD ZIEMIĄ Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Jak trudne życie wiódł górnik sto lat temu? Aby to sprawdzić Radosław Kotarski wyrusza do Zabrza, by w zabytkowej Kopalni Węgla Kamiennego Guido na własnej skórze przekonać się o znojach pracy na dole. Na dodatek tłumaczy dlaczego XIX-wieczni górnicy chodzili do pracy w eleganckich koszulach i sam, w podobnym ubraniu, zabiera się za fedrowanie węgla. Co najciekawsze, po paru dniach spędzonych w kopalni prowadzący zupełnie zmienia zdanie o współczesnym wyobrażeniu o górniku, którego praca jest jeszcze trudniejsza, niż mogłaby się wydawać na pierwszy rzut oka. 07:00 NOTACJE - MARIA WIŚNIEWSKA. JA I POWSTANIE WARSZAWSKIE Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2008 Autor: Halina Kramarczuk Dr Maria Malina Wiśniewska, dziennikarka i historyk Powstania Warszawskiego, łączniczka harcerskiego batalionu "Parasol". Była dziennikarką Polskiego Radia i Telewizji Polskiej. W 1999 r. została działaczką Towarzystwa Miłośników Historii. Koordynator i redaktor Wielkiej Ilustrowanej Historii Powstania Warszawskiego. Autorka wielu książek, m.in.: "Szpitale powstańczej Warszawy", "Harcerz, żołnierz, obywatel", "Magik i Lalka". Napisała pracę doktorską o "Szarych Szeregach". 07:10 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 61 OPINOGÓRA Magazyn, 23 min, Polska, 2017 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Agata Winnicka Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tomasz Bednarek odwiedza Opinogórę. Historia tej miejscowości splotła się z losami rodu Krasińskich, jednego z najpotężniejszych na Mazowszu. Jego przedstawiciel Zygmunt Krasiński, autor m.in. "Nie - Boskiej komedii", zapisał się na kartach polskiej literatury jako wybitny twórca epoki romantyzmu. Pamięć po tej epoce jest tu pielęgnowana do dziś. Na łagodnych wzniesieniach Opinogóry Górnej rozciąga się ponad dwudziestohektarowy Zespół Pałacowo-Parkowy Muzeum Romantyzmu. Sercem parku krajobrazowego w stylu angielskim jest neogotycki Pałacyk Krasińskich, który wraz z zabudowaniami dworskimi i folwarkiem tworzą kompleks muzealny o wyjątkowej wartości historycznej. Nieopodal znajduje się wieś Krasne, która nieprzerwanie od XIV w. do początków XX wieku pozostawała w rękach Krasińskich herbu Ślepowron. To właśnie od nazwy Krasne wywodzi się nazwisko magnackiego rodu. Jego przedstawiciele spoczywają tu w podziemiach XVI-wiecznego kościoła ufundowanego przez biskupa krakowskiego Franciszka Krasińskiego. 07:35 PRZYRODNIK NA TROPIE - /22/ - PRZEBIŚNIEG Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz i prowadzenie: Łukasz Bożycki Galanthus nivalis, roślina o kwiatach barwy mleka, która rośnie w śniegu to nic innego, jak nasz wiosenny przebiśnieg. Połowa marca to najlepszy czas na poszukiwanie pierwszych zwiastunów budzącej się do życia przyrody. W tym odcinku Łukasz Bożycki przybliży nam właściwości tej fascynującej, jednocześnie trującej i leczniczej rośliny. 08:05 OBCY WŚRÓD NAS (ALIENS INSIDE US) Film dokumentalny, 51 min, USA, 2013 Reżyseria: Chad Cohen Film dokumentalny o zagadkach naszego genomu. Od 10 lat naukowcy badają sekwencję 3000000000 liter, które tworzą kod ludzkiego genomu. Niewidzialne, obce światy kwitną w naszych ciałach. Zanim nowo narodzone dziecko opuści szpital, będzie miało w sobie 10 razy więcej komórek drobnoustrojów niż jego własne. I nie są one biernymi gośćmi. Mikrobiolog Maria Gloria Dominguez Bello wyjaśnia rolę, jaką mikroorganizmy odgrywają w naszym życiu i jak może je zmienić nasz nowoczesny, sterylny styl życia. Film wprowadza nas w cuda mikrobów - jak ewoluowaliśmy wraz z nimi i jak bez nich nie moglibyśmy przetrwać. Przyglądamy się, jak drobnoustroje w nas, na nas i wokół nas powodują choroby i im zapobiegają oraz jak ich zniknięcie może być odpowiedzialne za wszystko, od astmy i alergii po cukrzycę i otyłość. 09:05 ŻÓŁW BŁOTNY. OSOBLIWY RELIKT POLSKIEJ PRZYRODY Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2021 Reżyseria: Michał Ogrodowczyk Scenariusz: Marek Maciantowicz Film dokumentalny o żółwiu błotnym żyjącym w naszym kraju. Na wiosnę żółwie wychodzą ze swoich podwodnych kryjówek po kilku pierwszych, cieplejszych dniach. To bardzo tajemnicze zwierzęta. Po przebudzeniu, jako zwierzęta zmiennocieplne, uzupełniają zasoby energii, wygrzewając się w promieniach słońca już w marcu. Ten gatunek rozprzestrzenił się w Europie, przybywając z południowo-wschodnich Bałkanów. W kwietniu żółwie rozpoczynają porę godową. Ludzie chronią ten gatunek w Polsce, budując przejścia dla nich pod drogami, zabezpieczając miejsca lęgowe przed drapieżnikami i kontynuując programy hodowli młodych osobników oraz ochrony całych kompleksów siedlisk tego gatunku. 10:05 JEDNOŚLADEM W HIMALAJE - ODC. 3 KARAKORUM I HIMALAJE (HIMALAYA CALLING - OVERLAND TO THE HIGHEST PASSES ON EARTH EP. 3 IN THE KARAKORAM AND HIMALAYAN MOUNTAINS / HIMALAYA CALLING - AUF DEM LANDWEG ZU DEN HOCHSTEN PASSEN DER WELT) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Erik Peters Czteroodcinkowa seria podróżnicza, stylizowana na film drogi. Podróżnicy to motocykliści, którzy odkrywają monumentalne krajobrazy i magię obcych kultur. W ciągu sześciu miesięcy pokonują 28 000 kilometrów z Niemiec do Indii. Zwariowany pomysł? Piekielna przygoda? Być może. Erik i Alain ruszają w trasę pełną niespodzianek nawet dla najbardziej zatwardziałych motocyklistów. Przez Turcję, Kaukaz i dalej w kierunku Azji Środkowej, poprzez przestrzenie kazachskiego stepu aż po ośnieżone szczyty "dachu świata". Pogoda bywa gwałtowna i zmienna. Drogi wyboiste i pełne nie zawsze sympatycznych niespodzianek. 11:05 MORSKIE ZAWODY - KAPITAN KAPITANÓW Cykl dokumentalny, 21 min, Polska, 1969 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Androchowicz Zdjęcia: Janusz Pietrzykowski Opowieść o Konstantym Maciejewiczu, kapitanie Żeglugi Wielkiej, pierwszym dowódcy żaglowca "Dar Pomorza", wykładowcy w szkołach morskich w Tczewie, Gdyni i Szczecinie, organizatorze Szkoły Morskiej w Szczecinie. Kapitan Maciejewicz był autorytetem dla kilku pokoleń polskich marynarzy i kapitanów. O jego silnym charakterze, o wspólnych rejsach opowiadają jego wychowankowie. Wspomnienia i anegdoty o słynnym "Macaju" wzbogacone zostały fragmentami filmów archiwalnych i fotografiami z rejsu dookoła świata. 11:35 WIELKIE RODZINY - ODC. 7 Cykl dokumentalny, 43 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Grzegorz Szczepaniak Zdjęcia: Adam Lipiński Wykonawcy: Rodzina Twarowskich, Rodzina Lewockich, Rodzina Da Cruz, Rodzina Kacprzyków Lewoccy odpoczywają. Tata Andrzej zabiera najstarszego syna na przebieżkę, a potem czas na morsowanie, a przy okazji na rozmowę ojca z synem, podczas której Andrzej podejmuje próbę scedowania na syna niektórych rodzicielskich obowiązków, co się ostatecznie nie udaje. Wreszcie gotowe są cajony, które zamówiło przedszkole. Dziś własnoręcznie wykonane instrumenty trafiają do dzieci. W małżeństwie Kacprzyków wielki dzień - świętują 25-lecie małżeństwa. Jak zwykle u nich, blisko natury. Są sami, przed nimi jeszcze nocleg w samochodzie, spacery. Janeczka przygotowuje specjalną ucztę, oczywiście na łonie natury. Ten czas to moment na wspomnienia. Snują plany o powrocie w to miejsce z dziećmi za 25 lat. Kolejny dzień bez dzieci mija im na wzajemnych czułościach. Zachowują się jak para zakochanych nastolatków. Po powrocie Michał przegląda z córką zdjęcia zrobione w ostatnim czasie. W kuchni Twarowskich Zosia z mamą Bernadetą przygotowują uroczystą kolację z okazji 44. urodzin Andrzeja. Głównym daniem jest sushi, a na deser będzie ulubiony tort taty. Zosia próbuje obliczyć, ile kawałków sushi potrzebuje ich rodzina, aby się najeść do syta. Gdy na podstawie obliczeń dochodzi do wniosku, że potrzebują przygotować aż 60 porcji, jest mocno zniechęcona. Tymek ze Stefanem zajmują się dmuchaniem balonów, dobrze się przy tym bawiąc, a reszta dzieci dekoruje tort. Tymczasem tata, niczego nieświadomy, pracuje. Po raz pierwszy zobaczymy na czym ta praca polega. Wieczorem Andrzej wraca do domu, cała rodzina spotyka się przy urodzinowym stole. Niespodzianka się udała. Da Cruzowie uczą się życia z noworodkiem. Dziś Janu uczy się chustowania dziecka, czego do tej pory nigdy nie robił, uważając chusty za niemęskie, w czym utwierdza go teściowa. Rodzinę odwiedza babcia z okazji Dnia Babci. Wszystkie dzieci śpiewają jej "Sto lat", nawet Janu udziela się nastrój i próbuje śpiewać z resztą rodziny. Dziadek także dostaje życzenia i piękną laurkę. Z nim rodzina rozmawia przez telefon. 12:30 GENIUSZE I MARZYCIELE. ZYGMUNT PUŁAWSKI - POLSKIE SKRZYDŁA Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jarosław Minkowicz Film o największych osiągnięciach polskich pilotów i konstruktorów lotniczych nie musi być nudnym wykładem z historii. Szczególnie, gdy prawie całą historię można oprzeć na romansie zdolnego inżyniera i pięknej malarki. "Polskie skrzydła" to opowieść o zazdrości i namiętności, które z jednej strony okażą się zgubne, ale z drugiej zaowocują rozwojem całego polskiego przemysłu lotniczego na skalę, o jakiej nikt nawet nie śmiał marzyć. Jest piękna kobieta. Są wspaniali mężczyźni i ich maszyny. Podziw tłumów. Namiętność i tragedia. Klęska i nowa nadzieja. Zygmunt Puławski - pilot i inżynier, konstruktor lotniczy. Opracował nowe rozwiązania w lotnictwie: podwozie nożycowe, oryginalny układ skrzydeł nazywany płatem Puławskiego. 13:30 W SKÓRZE PSÓW I OŚMIORNIC (IN THE SKIN OF / DANS LA PEAUX DES CHIENS ET DES POULPES) Cykl dokumentalny, 53 min, Francja, 2018 Reżyseria: Elodie Fertil Odc. 3 Psy i ośmiornice. To bardzo mądre i ciekawe zwierzęta. Zarówno psy, jak i ośmiornice są w stanie nauczyć się wiele i rozumieć intencje człowieka. Octopus vulgaris jest istotą mityczną, o której opowiadano nam w dzieciństwie. Jest sympatyczna, inteligentna i dobrze prezentuje się w oceanariach. Ośmiornice mają zwyczaj zasłaniania wejścia do kryjówek kamykami i muszlami. Same się wydają, bo łatwiej wypatrzeć taką kryjówkę. Zaatakowany głowonóg wypuszcza chmurę atramentu, w której znika. Potem szuka kryjówki. Dopóki jej nie znajdzie, można go schwytać. W oceanariach ośmiornice żyją dużo dłużej niż w środowisku naturalnym, gdzie mogą skończyć w żołądku mureny albo otrzymać strzał od nurka. Ich wadą jest to, że biją się między sobą. Nie mogą przebywać razem. Odwiedzimy również klub przewodników psów ratowników wodnych w Bandole. Szkolenie psów ratowników trwa od dwóch do trzech lat. Ich przewodnikami są wolontariusze. Szkolenie psa do ratownictwa wodnego jest trudne, intensywne i wymaga zaangażowania właściciela. Pokazujemy, że pies jest naprawdę przyjacielem człowieka i może wykonywać wiele zadań. 14:30 JEDEN NA TYSIĄC (ONE IN A THOUSAND) Film dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Jan Haft Film dokumentalny, w którym poznamy lepiej potoki i strumienie. Jak rozpoczyna się ich bieg i dlaczego woda wybiera taką, a nie inną drogę? Jakie zwierzęta zamieszkują te najmniejsze rzeki i jak w nich i wokół nich funkcjonują? Potoki występują przeważnie w górskich krajobrazach i ekosystemach. Woda w strumieniach jest wyjątkowo czysta, ale ludzie bezmyślnie ją zatruwają wylewając na pola uprawne chemikalia i różnego rodzaju zanieczyszczenia. To bardzo wrażliwe siedliska ryb, płazów, owadów i wielu innych zwierząt i roślin. W filmie poznamy sekrety strumieni i potoków. Niewielki strumyk leśny wije się łagodnie wśród drzew, żłobiąc koryto między kamieniami. Szmer potoku z magiczną grą świateł na wodzie to czarująca scena która wydaje się ponadczasowa. Jest to świat pełen niezwykłych stworzeń. Dziwaczna ryba, która łapie wszystko co się rusza, z kolei inne przemykają w barwnych ławicach. Strzyżyki zleciały na połów, a kolorowi letni goście zjawiają się nad i pod wodą. Niektórzy obcy i dziwni - inni są wspomnieniem dzieciństwa. A przecież to tylko skromny strumyk leśny. Jesień - więc wzdłuż brzegów strumienia drzewa gubią liście. To największa dostawa pokarmu. O zmierzchu gramolą się spod kamieni raki strumieniowe. O tej porze roku mają tylko jeden cel - znaleźć partnerkę. Mniejsze stworzenia także szukają schronień na płyciznach, stanowiąc pokarm tych, którzy je znajdą. Pluszcz zwyczajny śmiało nurkuje w wartkim strumieniu polując na małe owady. Jest świetnie przystosowany do podwodnych połowów. Zimne, czyste wody zapewniają również idealne warunki dla troci wędrownych, płynących w górę strumienia na tarlisko z kamienistym dnem. 15:30 TAJEMNICE PTASIEGO MÓZGU (BIRD BRAIN. NIEZWYKŁY MÓZG PTAKÓW) Film dokumentalny, 53 min, Austria, 2012 Reżyseria: John Capener, Steve Nicholas Autorzy dokumentu pokazują, że mózg ptaków jest tak dobrze rozwinięty, że ich spryt i inteligencja mogą przewyższać umiejętności małp. Ptaki potrafią korzystać z narzędzi i mają samoświadomość. Będziemy mogli obserwować zachowania ptaków w trakcie wielu testów, przygotowanych specjalnie dla nich. Śmieszne, zaskakujące i przyciągające uwagę eksperymenty dają bardzo ważne informacje na temat inteligencji ptaków. 16:30 WOKÓŁ MÓRZ II - ODC. 9 SZKOCJA. ŁODZIĄ PRZEZ KANAŁ KALEDOŃSKI (AROUND THE SEA II EP. 9 ECOSSE, AU FIL DES LOCHS ET DES ECLUSES) Serial dokumentalny, 23 min, Francja, 2018 Reżyseria: Magali Serre Kontynuacja opowieści o krajach, miastach i ludziach, których życie związane jest z wodą. Ocean Spokojny, Karaiby, wybrzeże Francji, Ocean Polarny czy wybrzeże Afryki - będziemy podróżować, żeglować i dowiadywać się wszystkiego o świecie widzianym oczami mieszkańców, którzy żyją i pracują wokół tych niezwykłych miejsc. Raj dla jednych, a dla innych ekologiczne cierpienie. Odcinek dziewiąty to Szkocja i kraina dzikich, rozległych przestrzeni. W sercu dziewiczej przyrody wije się Kanał Kaledoński, zbudowany na początku XIX wieku i łączący Morze Szkockie z Morzem Północnym. Biegnie od Fort William do Inverness. Przecina Szkocję od wschodu do zachodu i przepływa przez wiele jezior, z których najsłynniejsze jest Loch Ness. Każdej wiosny odbywają się tu tradycyjne regaty, które przenoszą uczestników do dawnej Szkocji, pełnej legend i mitycznych potworów. Choć regaty to świetna rozrywka, wymagają również wysiłku. Podczas wyścigu pogoda sprawi uczestnikom kilka niespodzianek. Żaglowce pokonają trasę długości dziewięćdziesięciu siedmiu kilometrów, aż do Morza Północnego. Pierwszy etap - schody Neptuna, jedna z największych atrakcji Kanału Kaledońskiego: osiem śluz zbudowanych w 1807 roku. W tym miejscu łodzie unoszą się na wysokość dwudziestu metrów nad poziomem morza. Kanał powstał, by żaglowce handlowe nie musiały opływać Szkocji od północy - to bardzo niebezpieczny szlak. Potrzeba dwudziestu minut, by pokonać każdą ze śluz. W sumie - dwie i pół godziny na podziwianie Ben Nevis, najwyższego szczytu Wielkiej Brytanii. 17:00 JEDNOŚLADEM W HIMALAJE - ODC. 4 Z KATMANDU NAD OCEAN INDYJSKI (HIMALAYA CALLING - OVERLAND TO THE HIGHEST PASSES ON EARTH EP. 4 FROM KATHMANDU TO THE INDIAN OCEAN / HIMALAYA CALLING - AUF DEM LANDWEG ZU DEN HOCHSTEN PASSEN DER WELT) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Erik Peters Czteroodcinkowa seria podróżnicza, stylizowana na film drogi. Podróżnicy to motocykliści, którzy odkrywają monumentalne krajobrazy i magię obcych kultur. W ciągu sześciu miesięcy pokonują 28 000 kilometrów z Niemiec do Indii. Zwariowany pomysł? Piekielna przygoda? Być może. Erik i Alain ruszają w trasę pełną niespodzianek nawet dla najbardziej zatwardziałych motocyklistów. Przez Turcję, Kaukaz i dalej w kierunku Azji Środkowej, poprzez przestrzenie kazachskiego stepu aż po ośnieżone szczyty "dachu świata". Pogoda bywa gwałtowna i zmienna. Drogi wyboiste i pełne nie zawsze sympatycznych niespodzianek. 18:00 TITANIC, GENEZA GIGANTA (TITANIC, GENESIS OF A GIANT) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2021 Reżyseria: Nicolas Breneol Film dokumentalny - kronika powstania słynnego, oceanicznego liniowca Titanica. Od na pozór niedorzecznego pomysłu dwóch wizjonerów do chwalebnego wodowania i wypłynięcia pięć lat później. Na pokładzie dzień i noc 15 000 mężczyzn trudziło się w warunkach zagrażających życiu, aby stworzyć najnowocześniejsze, unoszące się na wodzie miasto. Wiemy już, co wydarzyło się tej przerażającej nocy z 14 na 15 kwietnia 1912 roku, podczas dziewiczego rejsu na trasie Southampton Cherbourg Queenstown Nowy Jork, kiedy statek zderzył się z górą lodową i zatonął. Film zawiera niepublikowane archiwalia, najnowocześniejsze efekty specjalne, które przywrócą to cudo morskiej inżynierii do życia na ekranie. Titanic przekroczył granice cywilizacji, był największym w historii wyczynem morskim, dziełem brytyjskiego towarzystwa okrętowego White Star Line, które stworzyło kolosalny plac budowy, niepodobny do niczego, co kiedykolwiek widział uprzemysłowiony świat. Artefakty z epoki i kolorowe archiwa przybliżają nas do pracowników, którzy to wszystko umożliwili. Czołowi eksperci i historycy ujawniają innowacyjne technologie, które zostały opracowane i dopracowane na miejscu. Poznamy wszystkie niesamowite liczby i oszałamiające szczegóły oraz ogromne ambicje, które przyczyniły się do ziszczenia marzeń i dramatycznej tragedii. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - OMAN - MORZE I KADZIDŁO (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i wybitne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:10 TAJEMNICE SZPIEGÓW WOJNY - TAJEMNICE SZPIEGÓW WOJNY ODC. 4 SZPIEDZY ERY ATOMOWEJ (SPIES OF WAR - THE A - BOMB SPIES EP. 4 THE ATOMIC SPIES) Serial dokumentalny, 51 min, Czechy, 2019 Reżyseria: Jobst Knigge Seria dokumentalna z tajnymi agentami w roli głównej. Byli największymi szpiegami XX wieku. To opowieści o szpiegostwie związanym z największymi wydarzeniami historycznymi. Nie znacie ich nazwisk ani ich twarzy, ale to oni zmienili bieg historii. 21:10 OKRUCIEŃSTWA IWANA GROŹNEGO (IVAN THE TERRIBLE (IWAN DER SCHRECKLICHE)) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2014 Reżyseria: Peter Moers Film dokumentalny o Iwanie IV Groźnym, pierwszym władcy Rosji, który koronował się na cara w styczniu 1547 roku. Prowadził niezwykle agresywną politykę wobec swoich sąsiadów. Zasłynął okrucieństwem, zamordował swojego drugiego syna. Przypisuje mu się autorstwo utworów liturgicznych i udział w redagowaniu kronik. Iwan IV popierał rozwój sztuki, zwłaszcza architektury i malarstwa. W okresie jego rządów pojawił się w państwie moskiewskim druk. Był siedmiokrotnie żonaty; trzy z jego żon zmarły za jego życia, z trzema się rozwiódł. Miał też mnóstwo kochanek. Zalecał się do siostry Zygmunta Augusta i Elżbiety I. Zmarł w 1584 roku podczas rozgrywania partii szachów. 22:10 MIASTO GNIEWU S.II - /5/ SĄD Serial fabularyzowany, 30 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Dawid Sawicki W tym odcinku widzowie dowiedzą się o kondycji polskich sądów na początku lat 2000. Opowiemy o działaniu sądów, ocenie dowodów, wyrokach skazujących i uniewinniających oraz o adwokatach i prokuratorach, układach, składaniu i odmowie składania wyjaśnień przez oskarżonych. Pokażemy mechanizmy korumpowania pracowników wymiaru sprawiedliwości. Poza tym poruszymy wątek strachu przed rozprawą. Czy ci groźni, działający z zimną krwią bandyci odczuwają strach przed sądem? Czy idąc na rozprawę, boją się, że mogą dostać dożywotni wyrok? 22:55 TAJNE STOWARZYSZENIA - ODC. 3 SPISKOWCY (SECRET SOCIETIES - MYTHS AND REALITIES OF A PARALLEL WORLD) Cykl dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2014 Reżyseria: Kay Siering, Jens Nicolai Scenariusz: Gisela Grachen Trzeci odcinek serialu niemieckiej ZDF o teoriach spiskowych. Daniel Ganser z Zurychu, pracownik Instytutu Badań nad Pokojem jest przekonany, że wciąż nie znamy prawdy o zamachach z 11 września. Ulrich Walter z Monachium bada hipotezę, jakoby NASA spreparowała sceny lądowania na Księżycu. Ta teoria spiskowa trafiała na podatny grunt. Z jednej strony zimna wojna, z drugiej nadwerężone licznymi aferami zaufanie Amerykanów do władzy. Inne pytania, które nurtują świat to: czy Watykan ukrywa niewygodną prawdę? Za sprawą Kodu Leonarda da Vinci Dana Browna o tej hipotezie usłyszał świat. Zwłaszcza gdy bestseller doczekał się ekranizacji z Tomem Hanksem i Audrey Tautou. Podobno na południu Francji mieli żyć potomkowie Jezusa, otoczeni opieką tajnego bractwa. Marian Füssel udaje się w miejsce, gdzie wszystko się zaczęło: do Rennes-le-Chateau. Krążyły nawet plotki, że tamtejszy ksiądz Sauniere szantażował Kościół katolicki posiadaniem tajemnych dokumentów. Wyłudzał pieniądze, Kościół zaś płacił, by ksiądz nie zdradził wielkiej tajemnicy, którą była Sara - domniemana córka Chrystusa. Legenda o rzekomym potomstwie Jezusa coraz bardziej się komplikowała. Pieczę nad nią miało sprawować tajne bractwo. Nazw było wiele: strażnicy, opiekunowie, zakon Syjonu. Opowieść o zakonie Syjonu stała się nowoczesnym mitem i podbiła świat. Inna teoria spiskowa o żydowskich dążeniach do przejęcia władzy nad światem, narodziła się za sprawą broszury "Protokoły Mędrców Syjonu". Żaden inny XX-wieczny pamflet nie zasiał takiego zamętu w głowach czytelników jak ten. Autor po mistrzowsku operował stereotypami, grał na lękach i uprzedzeniach drzemiących w odbiorcach. Przekonanie o żydowskim spisku nadal żyje w umysłach milionów ludzi i regularnie jest wykorzystywane do celów politycznych. Kiedy 11 września 2001 roku w wieże World Trade Centre uderzyły samoloty, świat wstrzymał dech. Miliony telewidzów patrzyło, jak symbole amerykańskiej dominacji nad światem obracają się w ruinę. W wielu ośrodkach islamskiego fundamentalizmu widok ten wywołał spontaniczny wybuch radości. Wokół 11 września błyskawicznie wyrosły niezliczone teorie spiskowe. Teorie spiskowe zapewne nigdy nie znikną, ponieważ dotyczą sfery wiary, a nie wiedzy. Ich zwolenników nic nie zdoła przekonać. Ani najtwardsze dowody, ani najbardziej rzeczowe argumenty. To wynika z samej istoty teorii spiskowych. Na tym zresztą zapewne polega ich potęga: nie da się ich zniszczyć. Im trudniej zrozumieć otaczający świat, tym chętniej ludzie sięgają po nawet najbardziej fantastyczne i nieprawdopodobne wytłumaczenia. Niektórzy głęboko wierzą, że jesteśmy tylko zabawką w rękach mrocznych sił, za którymi stoją potężne instytucje: Kościół, rządy, tajne stowarzyszenia. Nie ma zbyt szalonej teorii spiskowej. Każda znajdzie zwolenników. A im bardziej niedorzeczna się wydaje, tym większe prawdopodobieństwo, że ludzie w nią uwierzą. Teorie spiskowe pozwalają często uprościć skomplikowaną rzeczywistość. Nie ma tam szarości, jest tylko czerń i biel, zło i dobro. 23:50 ZBLIŻENIA. MAGAZYN FILMOWY Magazyn, 14 min, Polska, 1980 Zdjęcia: Adam Kaczanowski Magazyn Iwonny Łękawy, poświęcony tematyce filmowej. W tym odcinku wizyta na planie filmu Wojciecha Fiwka pod tytułem "Serce", rozmowa z reżyserem i odtwórcą głównej roli, Adamem Proboszem. Następnie wizyta w Wytwórni Filmów Oświatowych w Łodzi. Zobaczymy, jak powstają produkcje o tematyce przyrodniczej, z użyciem zdjęć poklatkowych (do serialu o reżyserze Karolu Marczaku oraz do filmu "Hodowla pieczarek") i mikroskopowych (do filmu "Rozwój zarodka troci"). Spotkamy się również z kaskaderami na treningu. 00:10 NOTACJE - MARIA WIŚNIEWSKA. RADIO, TELEWIZJA I CÓRKA Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2008 Autor: Halina Kramarczuk Maria Wiśniewska jest dziennikarką i historykiem powstania warszawskiego, byłą łączniczką harcerską batalionu "Parasol". Była dziennikarką zarówno Polskiego Radia jak i Telewizji Polskiej. Obecnie jest działaczką Towarzystwa Miłośników Historii, koordynatorem i redaktorem "Wielkiej ilustrowanej historii powstania warszawskiego". Autorka wielu książek, między innymi "Szpitali powstańczej Warszawy". To harcerz, żołnierz obywatel. Napisała pracę doktorską o Szarych Szeregach. 00:20 GENIUSZE I MARZYCIELE. LUDWIK HIRSZFELD Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2018 Reżyseria: Paweł Wysoczański Film dokumentalny przedstawiający sylwetkę prof. Ludwika Hirszfelda. Jego osiągniecia są znane w świecie, a w Polsce jedynie w kręgach naukowych. 01:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - TAJEMNICE DOLINY KACANKI Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Tajemnice Doliny Kacanki. To bardzo zaskakująca cecha naszego czasu - świat coraz szerzej staje przed nami otworem, rzeczy i miejsca niegdyś niewyobrażalnie odległe okazują się osiągalne, ale jednocześnie uważniej rozglądamy się wokół i odkrywamy niezwykłość najbliższej okolicy. Tak właśnie jest ze Świętokrzyską Grupą Eksploracyjną. To ludzie różnych zawodów, połączeni wspólną pasją. Dziś razem z nimi cofniemy się w czasie do pierwszej wojny światowej, by odwiedzić zabytkową szkołę z tamtego czasu i zbadać zapomniany wojenny cmentarz. 01:50 TATARZY POLSCY ODC. 4 Telenowela dokumentalna, 40 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Natasza Ziółkowska Cykl filmów na temat współczesnych Tatarów, potomków dawnych osadników na ziemiach polskich. Bohaterów i tematy łączy miejsce lub przynależność do grupy (np. Kruszyniany, Białystok, Zespół Buńczuk). W społeczności polskich Tatarów związki rodzinne i środowiskowe są nieuniknione, ponieważ jest to mała społeczność. Odcinki są narracyjnie skupione wokół święta (np. Ramadan czy Ramadan Bajran), wydarzenia religijnego, jak azanienie, ślub, pogrzeb, czy innych wydarzeń, np. realizacja teledysku do piosenki tatarskiej z udziałem łuczników, tancerzy skupionych wokół jednego zespołu. 02:35 WIELORYB Z LORINO Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Maciej Cuske Muzyka: Michał Jacaszek Film jest opowieścią o ludziach żyjących na prawdziwym końcu świata. Czukotka to ostatni obszar ogromnej Rosji na końcu naszego kontynentu, oddzielony od Alaski zaledwie sześćdziesięciokilometrowym pasmem Cieśniny Beringa. Na wybrzeżu mieszkańcy próbują przetrwać na zgliszczach upadłego imperium ZSRR, który na zawsze odmienił ich dziki, surowy pejzaż. Dzieci bawią się wśród rdzewiejących beczek po ropie, które są rozrzucone po całej tundrze aż po horyzont. Domy mieszkalne niszeczeją pod wpływem surowych zim, śnieżyc i wiatrów. Krajobraz dopełniają dumnie wypięte pomniki Lenina oraz opuszczone ruiny nieczynnych baz wojskowych, fabryk i budynków. Czukcze żyją tu razem z Eskimosami i Rosjanami z głębi lądu. Warunkiem ich przetrwania w tej dzikiej krainie, tak jak od tysiąca lat, jest coroczne polowanie na wieloryby. W filmie przyglądamy się kilku bohaterom, którzy wydają się trwać na przekór logice, w miejscu, które nie jest dla nich przyjazne, nie daje im radości, nie przynosi spełnienia. "Wieloryb z Lorino" to dość postapokaliptyczna wizja świata. Ten świat będzie trwał, dopóki wieloryby będą przepływały obok, podczas swojej odwiecznej wędrówki na północne morza. Niestety, z roku na rok przepływa ich coraz mniej.