TVP Historia Poniedziałek, 08.08.2022 06:55 BYŁ TAKI DZIEŃ - 8 SIERPNIA Felieton, 2 min, Polska, 2008 Autor: Janusz Weychert 1588 - klęska Wielkiej Armady; 1919 - Charles Godefroy przeleciał pod Łukiem Tryumfalnym w Paryżu; 1944 - zginął Juliusz Kaden - Bandrowski; 1963 - napad stulecia w Anglii; 07:10 DALEKO OD SZOSY - ODC. 2/7 - PRAWO JAZDY Serial obyczajowy, 74 min, Polska 1976 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Zbigniew Chmielewski, Henryk Czarnecki Zdjęcia: Mikołaj Sprudin Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Krzysztof Stroiński, Irena Szewczykówna, Sławomira Łozińska, Anna Szczepaniak, Barbara Horawianka, Jan Machulski, Jolanta Lothe, Krzysztof Kołbasiuk, Janusz Paluszkiewicz, Irena Hrechorowicz, Antoni Jurasz Leszek rozpoczyna pracę jako niewykwalifikowany robotnik. Uparcie dąży do celu, jaki sobie wyznaczył. Oszczędza każdy grosz, aby uzbierać pieniądze na wymarzony kurs prawa jazdy. Pracowity i ambitny chłopak kończy kurs samochodowy i zostaje kierowcą wywrotki. Od czasu do czasu przyjeźdża na wieś. Spotyka się z Bronką, która widzi w nim idealnego kandydata na męża. Wspólnie snują plany na przyszłość. Są ze sobą bardzo szczęśliwi, ale dziewczyna nie chce rozpocząć współżycia przed ślubem. Po powrocie do miasta Leszek spędza noc z przygodnie poznaną prostytutką. Wkrótce przekonuje się, że jest zarażony chorobą weneryczną. Tymczasem skruszona Bronka przyjeżdża do niego z wizytą. Chłopak robi wszystko, żeby ani przez chwilę nie zostać z nią sam na sam. Prosi o pomoc zdumionego kolegę z pokoju, by nie odstępował ich na krok. Narzeczona zaczyna coś podejrzewać... 08:55 HISTORIA POLSKI - CZY MUSIELI ZGINĄĆ...? Film dokumentalny, 29 min, Polska, 1996 Scenariusz: Alina Czerniakowska Zdjęcia: Zbigniew Napiórkowski Przedstawienie echa Powstania Warszawskiego 1944 roku i wiedzy o nim na świecie. Do dzisiaj niezakończona jest dyskusja, czy powstanie musiało wybuchnąć, czy słuszna była decyzja dowódzctwa AK? Jaka była rola warszawiaków, młodzieży czekającej na chwilę walki za 6 lat okrutnej okupacji. 09:50 SENSACJE XX WIEKU - SYNDYKAT ZABÓJCÓW Kameralne i studyjne (widowisko), 45 min, Polska, 2004 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Andrzej Zieliński, Sławomir Orzechowski, Andrzej Szopa, Magdalena Wójcik Ręce dyktatora sięgały daleko. Nawet na drugą półkulę. W 1940 roku z rozkazu Kremla zginął przebywający na emigracji w Meksyku Lew Trocki, człowiek numer dwa - tuż po Leninie w hierarchii władzy wczesnych lat bolszewickiej Rosji. Zabójca zatłukł skłóconego ze Stalinem bohatera rewolucji toporkiem do kruszenia lodu. Stalin zmarł w roku 1953, nie bez dyskretnej pomocy najbliższych współpracowników. Wprawdzie żaden z akolitów nie ośmielił się podnieść świętokradczej ręki na generalissimusa, ale też nikt nie wyciągnął pomocnej dłoni, gdy pozbawiony opieki medyków wódz przez wiele godzin konał w swej podmoskiewskiej daczy. Walkę o schedę po Chorążym Pokoju wygrał Nikita Chruszczow. Wkrótce ujawnił wybranym i wypróbowanym towarzyszom zbrodnie byłego przywódcy, potępił też surowo metody stosowane przez siepaczy z NKWD. Nie bez racji; korzystanie ze sprzętu użytku domowego do wykonywania wyroków na przestępcach politycznych jest nienowoczesne, często nieskuteczne (Trocki nie zginął na miejscu) i zdecydowanie nieprofesjonalne. Wrogowie Kraju Rad mieli być odtąd likwidowani metodami naukowymi. Niestety, naukowo opracowany zamach na Gieorgija Okołowicza, przewodniczącego jednej z emigracyjnych organizacji rosyjskich w Niemczech, nie udał się, bowiem niedoszły zabójca "wybrał wolność", oraz pokazał dziennikarzom swą broń - ukryty w papierośnicy minipistolet strzelający zatrutymi pociskami. Mniej szczęścia od Okołowicza miał Lew Rebet, jeden z prominentnych działaczy ukraińskiej organizacji nacjonalistycznej rezydującej w Monachium. Morderca użył z powodzeniem nowego wynalazku specjalistów z KGB - niemal niewykrywalnego gazu trującego zatrzymującego akcję serca ofiary. Udoskonalony, dwustrzałowy model miotacza gazowego posłużył w październiku 1959 roku do zabójstwa Stepana Bandery, przywódcy OUN - Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów. Realizatorzy widowiska przedstawiają też inne akcje agentów Biura Zadań Specjalnych. Celem tej placówki, działającej w strukturze radzieckiej służby bezpieczeństwa, była fizyczna likwidacja niewygodnych dla Kremla liderów emigracyjnych ugrupowań antysowieckich, dysydentów, zbiegów i innych "zdrajców ojczyzny". 10:40 ESSEQUIBO - UKRYTA RZEKA CZ. 3 (ESSEQUIBO - RETURN TO THE LOST WORLDS) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2013 Reżyseria: Marion Pollmann, Rainer Bergomaz Dalszy ciąg niezwykłej podróży do krainy Essequibo, rzeki ukrytej głęboko w amazońskiej dżungli, zakrytej grubymi chmurami i niewidocznej z góry. Jest to najdłuższa rzeka w Gujanie, jej źródła znajdują się na Wyżynie Gujańskiej i uchodzą do Oceanu Atlantyckiego. Pełno tu wąwozów i wodospadów, bagien, dziwnych roślin i zwierząt. Nawet sami mieszkańcy z plemion Amazonii nie znają wszystkich zakamarków i całej tutejszej fauny i flory. W dolinie rzeki znajdują się miejscowe skarby - eksploatowane złoża złota i diamentów. 11:45 1920. WOJNA I MIŁOŚĆ - ODC. 11/13 - SZWADRON Serial historyczny, wojenny, 44 min, Polska, 2010 Reżyseria: Maciej Migas Scenariusz: Janusz Petelski, Robert Miękus Zdjęcia: Marek Traskowski Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Jakub Wesołowski, Wojciech Zieliński, Tomasz Borkowski, Karolina Chapko, Monika Kwiatkowska, Katarzyna Maciąg, Lesław Żurek, Karolina Nolbrzak, Michał Żurawski, Danuta Stenka, Marek Bukowski, Eryk Lubos, Mirosław Baka, Piotr Gąsowski, Krzysztof Globisz Aleksander zostaje przyjęty do oddziału bolszewickiej piechoty jako szeregowiec zbiegły z polskiej niewoli. Oddział Władka podczas przeprawy przez płytką rzekę znajduje nieprzytomną Zosię. Ułani zabierają dziewczynę ze sobą. Wskutek traumatycznych przeżyć Zosia często miewa ataki histerii albo popada w odrętwienie. Władysław wie, że nie może jej pomóc, ale bardzo się o nią troszczy. Oddział piechoty z Aleksandrem atakuje kompanię karną. Polacy po krótkiej walce poddają się, a bolszewicy odnajdują oficerów. Aleksander rozpoznaje Bronka, wie, że ten jest byłym oficerem, ale sam też się ukrywa, więc nie zdradza jego prawdziwej tożsamości. Polski kontrwywiad jeszcze raz wykorzystuje Jadwigę w grze z sowieckim wywiadem, gdy w ręce bolszewików wpadają plany polskiej kontrofensywy. Jadwiga przekazuje dane potwierdzające te plany, ale bolszewicy już nie wierzą w prawdziwość jej meldunków. Po tej akcji Sabina zostaje aresztowana, a Jadwiga zwolniona z pracy. Józef wyjeżdża ze sztabem Piłsudskiego. W miejscu koncentracji spotyka Władka ze szwadronem. 12:45 WINNETOU - SKARB W SREBRNYM JEZIORZE (SCHATZ IM SILBERSEE, DER) Western, 102 min, Niemcy/Jugosławia/Włochy 1962 Reżyseria: Harald Reinl Scenariusz na podstawie powieści Karola Maya: Harald G. Petersson Aktorzy: Pierre Brice, Lex Barker, Goetz George, Herbert Lom, Marianne Hoppe, Jan Sid, Ralf Wolf, Mirko Boman i inni "Skarb w Srebrnym Jeziorze" był przez lata jedną z najbardziej znanych i najchętniej czytanych powieści Karola Maya, więc kino i tak stosunkowo późno sięgnęło po tę książkę. Wiele powieści niemieckiego autora doczekało się bowiem ekranizacji już w okresie kina niemego. Powstały wtedy filmy oparte na powieściach "arabskich" tego autora: "Szczątki raju", "U wielbicieli szatana" oraz "Karawana śmierci". Później dopiero w połowie lat 30. zrealizowano jeszcze "Przez pustynię", a już po wojnie "Karawanę niewolników". "Skarb w Srebrnym Jeziorze" należy do nurtu westernowego, tego, z którym Karol May najbardziej się kojarzy. Zdjęcia realizowano w malowniczych okolicach Jezior Pritvickich, w jugosłowiańskim jeszcze wtedy parku narodowym położonym na południowy wschód od Rijeki. Cornel, przywódca bandy rewolwerowców, zabija farmera Engela, żeby zdobyć mapę, która doprowadzi go do legendarnego Srebrnego Jeziora, gdzie na jednej z wysp ukryto indiański skarb. Gdy na miejsce zbrodni przybywają Winnetou i Old Shatterhand, postanawiają pomóc synowi zamordowanego, Fredowi, w odnalezieniu zbrodniarza. Okazuje się jednak, że Cornel zdobył na razie tylko połowę planu. Drugą posiada bowiem przyjaciel zamordowanego Engela, Patterson. Niestety, Patterson i jego córka Ellen wpadają w ręce Cornela. Fredowi i Old Shatterhandowi udaje się ich uwolnić i odzyskać część mapy zrabowaną wcześniej Engelowi. Mając teraz obie jej części, Patterson i Ellen w towarzystwie Winnetou i Old Shatterhanda wyruszają po skarb. Droga prowadzi przez terytorium Indian Utah, którzy sprowokowani przez Cornela atakują podróżników. Ellen ponownie zostaje schwytana przez Cornela, który za jej uwolnienie żąda teraz już obu części mapy. Żeby uniknąć kolejnego podstępu ze strony bezwzględnego bandyty, Fred uczy się mapy na pamięć i po jej zniszczeniu udaje się do Cornela, żeby doprowadzić go do skarbu. Ale jednocześnie reszta grupy, pod kierunkiem Old Shatterhanda, usiłuje dotrzeć tam wcześniej i zaskoczyć Cornela. Niestety, ponowne starcie z Indianami krzyżuje ich plany. Co gorsza, Cornel wcale nie zamierza dotrzymać swojej obietnicy. 15:35 DZIKA PRZYRODA BLISKIEGO I ŚRODKOWEGO WSCHODU - TURCJA: ŻYCIE NA KRAWĘDZI (TURKEY - LIFE IN THE EDGE) Film dokumentalny, 52 min, Niderlandy (Holandia), 2014 Reżyseria: James Hemming Od najgęstszych lasów do najodleglejszych pustyń, przez dzikie łańcuchy górskie aż do kolorowych mórz, Bliski Wschód obfituje w zapierającą dech w piersiach przyrodę i w dodatku dotychczas niesfilmowaną. To region, w którym Wschód spotyka Zachód, puszcze graniczą z pustyniami, a dzikie zwierzęta wciąż jeszcze zamieszkują olbrzymie, dziewicze tereny. Seria przedstawia bogatą i wyjątkowo zróżnicowaną przyrodę Bliskiego Wschodu. Odc. 1 Turcja to nie tylko kraj turystycznych atrakcji. Mało kto zdaje sobie sprawę, że są tam mroźne i śnieżne zimy, rozległe stepy i niedostępne góry. Żyjące tam stworzenia muszą przystosować się do trudnych warunków. Film pokazuje zmagania dzikich zwierząt w walce o przetrwanie: od wielkiego niedźwiedzia po niewielką jaszczurkę. 16:55 DALEKO OD SZOSY - ODC. 3/7 - ANIA Serial obyczajowy, 74 min, Polska 1976 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Zbigniew Chmielewski, Henryk Czarnecki Muzyka: Piotr Marczewski Zdjęcia: Mikołaj Sprudin Aktorzy: Krzysztof Stroiński, Irena Szewczykówna, Sławomira Łozińska, Anna Szczepaniak, Barbara Horawianka, Jan Machulski, Jolanta Lothe, Krzysztof Kołbasiuk, Janusz Paluszkiewicz, Irena Hrechorowicz, Antoni Jurasz W swojej rodzinnej miejscowości Leszek poznaje Anię, studentkę biologii z Łodzi, która wraz z koleżankami spędza wakacje na wsi. Towarzystwo Ani pociąga go, ale jednocześnie peszy. Dziewczyna umiejętnie rozbudza w nim chęć dalszej nauki, obiecuje swoją pomoc. Leszek przywiązuje się do niej coraz bardziej, a uczucia, jakie żywi wobec Ani, każą mu zerwać z Bronką. 18:20 SPÓR O HISTORIĘ - POWSTANIE WARSZAWSKIE. ŻYCIE CODZIENNE Dysk./wywiad/debata, 30 min, Polska, 2019 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) Powstanie Warszawskie. cz. 2 Życie codzienne. 1 sierpnia 1944 roku, o godzinie siedemnastej, w Warszawie żołnierze Armii Krajowej chwycili za broń. Rozpoczęło się powstanie. Miało trwać kilka dni, a trwało 63 dni. W ten czas zmagań militarnych narastały trudności życia codziennego mieszkańców stolicy. Było to życie na granicy życia i śmierci. Odwaga i strach. Miłość i nienawiść. Męstwo żołnierzy i męstwo mieszkańców. Wybuch powstania zostaje przyjęty przez mieszkańców z entuzjazmem. Z czasem jednak początkowa euforia ustępuje miejsca pretensjom. Jak wyglądały pierwsze dni powstania? Jak wyglądało życia codzienne, skąd żywność czy były sklepy, a jeśli tak, to skąd miały towar? Co jedzono? Skąd brano wodę? Oświetlenie, czy był prąd? Alkohol. Czy był, co pito, skąd brano? Dzieci i niemowlęta, lekarze, chorzy, porody. Życie religijne: jak wyglądało? Chrzty, śluby, pogrzeby. Rola kapelanów i zakonów. Rozrywka: teatry [np. teatrzyk kukiełkowy dla dzieci], kina, prasa, orkiestry. Śluby powstańcze. Goście: prof. Maciej Kledzik emerytowany prof. Uniwersytetu Warmińsko - Mazurskiego w Olsztynie Agnieszka Cubała, autorka książek na temat Powstania Warszawskiego dr Karol Mazur, Muzeum Powstania Warszawskiego. 18:55 HISTORIA POLSKI - ODNALEZIONY WALC Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2016 Reżyseria: Julita Wołoszańska - Matysek Scenariusz: Julita Wołoszańska - Matysek, Agata Gregorczyk - Janik Film o utraconej miłości i odzyskanej po kilkudziesięciu latach. Bohaterowie to Andrzej Budzyński (90 lat) i Barbara Żugajewicz (87 lat). Zostali narzeczonymi w czasie II wojny światowej. W powstaniu warszawskim stracili ze sobą kontakt. Basia myślała, że Andrzej nie żyje, on również uznał ją za zmarłą. Po wojnie Andrzejowi udało się uciec z kraju do Stanów Zjednoczonych, gdzie zrobił karierę naukową i gdzie mieszka do dziś. Basia została w Polsce, w swoim rodzinnym domu w Klarysewie pod Warszawą. Oboje założyli rodziny. Andrzej miał żonę i dzieci. Basia była dwukrotnie zamężna. Już od wielu lat owdowiali żyli samotnie, każde w swoim końcu świata. Aż do ubiegłego roku. Andrzej odnalazł w internecie wywiad z Basią, dotyczący jej konspiracyjnej działalności w czasie II wojny światowej. Wysłał pierwszy list i tak się wszystko zaczęło od nowa po 72 latach. Po kilkumiesięcznej korespondencji Andrzej przylatuje do Polski, do Basi. Trzy tygodnie razem to czas intensywnych wspomnień i przeżywania na nowo gorącej miłości - jak podkreśla Andrzej - nigdy przez nich niezakończonej. Odzyskane uczucie przeżywają jak wtedy, gdy byli nastolatkami. Starość nie jest tu przeszkodą. Mimo siwych włosów i fizycznych oznak upływu lat, nadal są bardzo piękni i duchowo młodzi. Ich bolesne przeżycia z przeszłości nie pozwoliły im zatracić humoru i wesołego podejścia do życia. Pasją, optymizmem i nadzieją zaskakują i zarażają otoczenie. Andrzej cały czas podkreśla, że odkąd odnalazł Basię, chce wynagrodzić jej wszystkie minione lata, przede wszystkim te, gdy nie było go przy niej. Basia, jako psycholog kliniczny, twierdzi, że swojemu pacjentowi taką miłość wybiłaby z głowy, bo po co narażać się na cierpienie, obawy o drugiego człowieka, czekanie na jego telefon i tęsknotę za nim. Boi się nawet na głos powiedzieć, co się stanie z tym drugim, gdy jedno z nich pierwsze odejdzie. Nie potrafi rozstać się z Andrzejem, znowu przerwać tę znajomość. Są dla siebie nawzajem nagrodą i niespodzianką na stare lata. Pojawiają się również dylematy i wątpliwości. Odmienne temperamenty, przyzwyczajenia spowodowane długoletnią samotnością. Andrzej po śmierci żony kupił w USA ranczo na kompletnym odludziu, gdzie przez lata prowadził samotny tryb życia z wyboru. Basia otoczona przyjaciółmi, sąsiadami, młodzieżą, zaangażowana społecznie, zawsze prowadziła bardzo towarzyskie i intensywne życie. W filmie widać dwoje starych i pięknych ludzi, którzy nie wstydzą się czułości, ciepłych i pełnych emocji słów. Jesteśmy świadkami rozmów i pytań również tych trudnych - o przyszłość: czy mają szansę na spędzenie reszty dni razem, czy po wieloletniej rozłące umieliby wspólnie cieszyć się życiem? Tym rozmowom towarzyszą spacery po Warszawie, wspólny czas w domu Basi, romantyczne chwile w majowym ogrodzie przed werandą. Wyjazdy w miejsca dla nich ważne, które chcą sobie pokazać i o których chcą opowiedzieć. Np. do Piskórki (Chojnowski Park Krajobrazowy - Basia bardzo chce pokazać to miejsce Andrzejowi). To film o miłości, która się nie zestarzała mimo upływu lat i nie przeminęła mimo długiego rozstania. Przesłanie jest optymistyczne, dające nadzieję, że mimo okrucieństw, przez które bohaterowie musieli przejść w czasach okupacji i potem, warto wierzyć, kochać i walczyć o siebie. 20:00 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - ZGUBNA URODA KLEOPATRY (CLEOPATRE OU LA BEAUTE FATALE) Film dokumentalny, 104 min, Francja, 2016 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel Była piękną inteligentną kobietą, pochodziła z królewskiego rodu, władającego Egiptem od wielu pokoleń. Kleopatra była najsłynniejszą królową starożytności; kobietą zwodniczą i urzekającą. Dowodziła armiami, kochała, mordowała, organizowała szalone zabawy i wzbudzała podziw. Wobec jej urody nikt nie pozostawał obojętny, nawet władcy Imperium Rzymskiego Juliusz Cezar i Marek Antoniusz, którzy byli w niej szaleńczo zakochani. 22:00 UMRZEĆ ZA WARSZAWĘ (POWSTANIE WARSZAWSKIE) Film dokumentalny, 51 min, Polska/Francja, 2013 Reżyseria: Krzysztof Talczewski Scenariusz: Krzysztof Talczewski Film "Umrzeć za Warszawę" w koprodukcji polsko - francuskiej przedstawia przyczyny i przebieg Powstania Warszawskiego. Pokazuje sytuację polityczną, w jakiej się znajdowała Polska w latach 1939 - 44 i która doprowadziła do podjęcia decyzji o rozpoczęciu bitwy o Warszawę. Przedstawia zarówno działania zbrojne w walczącej stolicy, jak i życie codzienne jej mieszkańców. W dokumencie wykorzystano przede wszystkim zdjęcia filmowe i fotografie zrobione przez żołnierzy - operatorów Armii Krajowej oraz w mniejszym stopniu niemieckie materiały propagandowe. Narracja filmu opiera się często na świadectwach uczestników Powstania, co pozwala nadać bardziej osobisty i emocjonalny charakter. Prof. Norman Davies, dr Aleksandra Viatteau, dr Dariusz Gawin opowiadają o tym, co działo się w Londynie, Moskwie i Warszawie w kluczowych dla wydarzenia momentach. Tytuł filmu "Umrzeć za Warszawę" nawiązuje do popularnego w Europie Zachodniej, przed wybuchem drugiej wojny światowej, stwierdzenia poddającego w wątpliwość potrzebę umierania za Gdańsk. 00:15 SZEROKIE TORY. GRUZIŃSKI POLICJANT Reportaż, 24 min, Polska, 2012 Autor: Barbara Włodarczyk Kiedyś byli aroganccy i bezkarni. Wszyscy się ich bali i nienawidzili, bo przy każdej okazji trzeba było im płacić. Dziś cieszą się powszechnym zaufaniem. Mowa o gruzińskich policjantach, którzy stali się symbolem sukcesu w walce z korupcją i kryminałem. A wszystko dzięki drastycznej i szybkiej reformie. W ciągu kilku miesięcy wymieniono aż 85% funkcjonariuszy, znacznie podniesiono im płace, wyposażono w najnowocześniejszy sprzęt i wprowadzono surowe kary za łapówkarstwo. W efekcie - Tbilisi to dziś najbezpieczniejsza stolica na Kaukazie. Bohaterem reportażu jest młody policjant, któremu towarzyszymy w pracy i w domu. Dzięki niemu poznajemy nie tylko istotę sztandarowej gruzińskiej reformy, ale także codzienne życie i problemy Tbilisi w cztery lata po wojnie z Rosją. Jest to barwna opowieść o pięknym kraju i otwartych gościnnych ludziach. 00:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - TAJEMNICE STAREJ STRZELNICY Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Tajemnice starej strzelnicy Nieskazitelna biel, jaskrawe słońce, mroźny wiatr, zima w swym najbardziej filmowym wariancie. Nie sposób nie zatrzymać się choć na chwilę na skraju Zalewu Zegrzyńskiego. Do Zegrza, jak zawsze, sprowadziło nas kolejne historyczne śledztwo. Jesteśmy na terenie wojskowego Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu. W tym właśnie miejscu, na terenie starej strzelnicy w 1944 r. został zamordowany przez Niemców porucznik Konstanty Radziwiłł. W latach 60. ubiegłego wieku, w czasie prac budowlanych odkryto szkielet porucznika. Wojsko chce zbadać ten teren i nadać temu miejscu znak pamięci. Teren, o którym mowa, mógł być miejscem egzekucji więcej niż jednego człowieka. Odwiedzając wojskowe centrum łączności, nie sposób pominąć miejscową salę tradycji, gdzie zgromadzono wiele przedmiotów i fotografii o walorze historycznym w tym m. in. radiostacje, nadajniki i maszyna szyfrująca Enigma. Mocne świadectwo historii Zmieniamy temat, ale w kręgu postaci niezwykłych pozostajemy. Wracamy nad Wiznę, gdzie dokonali swych dni kpt. Raginis i por. Brykalski. Dariusz Szymanowski - prezes Fundacji Honor, Ojczyzna im. kpt. Raginisa odnalazł element kopuły schronu Władysława Raginisa. 01:15 SENSACJE XX WIEKU - SYNDYKAT ZABÓJCÓW Kameralne i studyjne (widowisko), 45 min, Polska, 2004 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Andrzej Zieliński, Sławomir Orzechowski, Andrzej Szopa, Magdalena Wójcik Ręce dyktatora sięgały daleko. Nawet na drugą półkulę. W 1940 roku z rozkazu Kremla zginął przebywający na emigracji w Meksyku Lew Trocki, człowiek numer dwa - tuż po Leninie w hierarchii władzy wczesnych lat bolszewickiej Rosji. Zabójca zatłukł skłóconego ze Stalinem bohatera rewolucji toporkiem do kruszenia lodu. Stalin zmarł w roku 1953, nie bez dyskretnej pomocy najbliższych współpracowników. Wprawdzie żaden z akolitów nie ośmielił się podnieść świętokradczej ręki na generalissimusa, ale też nikt nie wyciągnął pomocnej dłoni, gdy pozbawiony opieki medyków wódz przez wiele godzin konał w swej podmoskiewskiej daczy. Walkę o schedę po Chorążym Pokoju wygrał Nikita Chruszczow. Wkrótce ujawnił wybranym i wypróbowanym towarzyszom zbrodnie byłego przywódcy, potępił też surowo metody stosowane przez siepaczy z NKWD. Nie bez racji; korzystanie ze sprzętu użytku domowego do wykonywania wyroków na przestępcach politycznych jest nienowoczesne, często nieskuteczne (Trocki nie zginął na miejscu) i zdecydowanie nieprofesjonalne. Wrogowie Kraju Rad mieli być odtąd likwidowani metodami naukowymi. Niestety, naukowo opracowany zamach na Gieorgija Okołowicza, przewodniczącego jednej z emigracyjnych organizacji rosyjskich w Niemczech, nie udał się, bowiem niedoszły zabójca "wybrał wolność", oraz pokazał dziennikarzom swą broń - ukryty w papierośnicy minipistolet strzelający zatrutymi pociskami. Mniej szczęścia od Okołowicza miał Lew Rebet, jeden z prominentnych działaczy ukraińskiej organizacji nacjonalistycznej rezydującej w Monachium. Morderca użył z powodzeniem nowego wynalazku specjalistów z KGB - niemal niewykrywalnego gazu trującego zatrzymującego akcję serca ofiary. Udoskonalony, dwustrzałowy model miotacza gazowego posłużył w październiku 1959 roku do zabójstwa Stepana Bandery, przywódcy OUN - Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów. Realizatorzy widowiska przedstawiają też inne akcje agentów Biura Zadań Specjalnych. Celem tej placówki, działającej w strukturze radzieckiej służby bezpieczeństwa, była fizyczna likwidacja niewygodnych dla Kremla liderów emigracyjnych ugrupowań antysowieckich, dysydentów, zbiegów i innych "zdrajców ojczyzny". 02:10 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - STALINGRAD CZ 1 Magazyn, 26 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykl popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Pierwsza część odcinka poświęconego klęsce niemieckiej pod Stalingradem. Program bogato ilustrowany archiwalnymi materiałami filmowymi.