TVP Historia Niedziela, 14.08.2022 06:45 BYŁ TAKI DZIEŃ - 14 SIERPNIA Felieton, 2 min, Polska, 2008 Autor: Janusz Weychert 1941 - umowa w sprawie utworzenia Armii Polskiej w ZSRR; 1941 - zmarł Maksymilian Kolbe, zamordowany w Auschwitz przez Niemców; 1980 - rozpoczął się strajk okupacyjny w Stoczni Gdańskiej; 2004 - zmarł Czesław Miłosz. 06:55 MATKA JASNOGÓRSKA Film dokumentalny, 41 min, Polska, 1997 Reżyseria: Jerzy Klechta Scenariusz: Jerzy Klechta Zdjęcia: Mieczysław Chudzik Wykonawcy: Bogdan Gol Film dokumentalny prezentujący Sanktuarium Maryjne na Jasnej Górze. 09:05 ALTERNATYWY 4 - ODC. 2/9 - PRZEPROWADZKA Serial komediowy, 52 min, Polska 1983 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Stanisław Bareja, Janusz Płoński, Maciej Rybiński Zdjęcia: Wojciech Jastrzębowski Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Roman Wilhelmi, Jerzy Kryszak, Kazimierz Kaczor, Krystyna Tkacz, Anna Chitro, Bożena Dykiel, Wojciech Pokora, Gustaw Lutkiewicz, Ryszard Pietruski, Wojciech Siemion, Mieczysław Voit, Witold Skaruch, Hanna Giza i inni Stanisław Anioł zostaje gospodarzem bloku i kieruje ruchem podczas przeprowadzki. Zamieszanie jest spore. Na to samo mieszkanie otrzymuje przydział Zygmunt Kotek i Zdzisław Kołek - ostatecznie wprowadzają się obaj z rodzinami i prowizorycznie dzielą lokal na pół. Tragarze zamieniają lokatorom meble, ubecy mają założyć podsłuch u opozycjonisty prof. Dąb - Rozwadowskiego. Na skutek pomyłki zakładają "pluskwę" u kogoś innego. Wdowa przywozi trumnę ze zwłokami męża, by choć przez chwilę pobył w nowym mieszkaniu, a po całym bloku grasują oszuści i kombinatorzy. 10:20 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - KONFITURA Z ZIELONYCH ORZECHÓW Magazyn, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) W swojej kolejnej wyprawie kulinarnej Karol Okrasa zaprezentuje widzom niezwykły i bardzo rzadki przysmak - konfiturę z zielonych orzechów. Przyrządza się ją z niedojrzałych, zielonych orzechów włoskich, na przełomie czerwca i lipca. Stare przepisy mówią, że potrzeba nawet ośmiu dni, by taką konfiturę przygotować. A potem długo trzeba ją macerować, nawet do kilku lat. O tym wszystkim opowie Karolowi jeden z najlepszych w kraju ekspertów od nalewek i konfitur. Jego babcia słynęła z najlepszych w okolicy konfitur z zielonych orzechów. Stosowała je do mięs, a także do deserów. A do jakich potraw taką konfiturę użyje Karol? Będą comberki jagnięce w salsie z rukoli i konfitury z zielonych orzechów, lody z kawą zbożową wzbogaconą orzechową konfiturą. Ostatnią propozycją będą placki z ziemniaków i sera z orzechową konfiturą, usmażone w lecącym balonie. 11:25 WOJOWNICY CZASU - BOLSZEWIKA GOŃ, GOŃ, GOŃ, CZYLI KOMARÓW 1920 Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2019 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Krzysztof Ridan Kiedy na młode polskie państwo spadła bolszewicka nawała, cały naród ruszył w obronie odzyskanej niepodległości. Po tzw. Cudzie nad Wisłą wojska bolszewickie były w odwrocie. Wówczas to, pod Komarowem, w okolicach Zamościa, konnicy Budionnego zastąpiła drogę polska kawaleria. Doszło wówczas do jednej z największych bitew kawaleryjskich XX wieku. Od wielu lat, co roku, na polu dawnej bitwy, odbywa się monumentalna rekonstrukcja tego wydarzenia. 12:05 W POSZUKIWANIU WIKINGÓW - ODC. 2/3 (VIKINGS) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2012 Reżyseria: Jon Eastman Najczęściej wyobrażamy sobie wikingów jako bandę spragnionych krwi piratów niszczących chrześcijańskie klasztory i bez wahania można powiedzieć, że to prawda. Wikingowie nie brali jeńców, wyjątkowo okrutnie rozprawiali się z wrogami i sami uznawali się za najlepszych wojowników. W trzyodcinkowej serii BBC "W poszukiwaniu wikingów", podążając szlakiem prawdziwych wikingów, odkrywamy niezwykłą historię ludzi, którzy będąc na skraju upadku, zbudowali imperium obejmujące czwartą część globu. Skąd pochodzili? Jak naprawdę żyli? Co skłaniało ich do wyruszania na wyprawy kończące się często niesamowitymi odkryciami? W poszukiwaniu prawdy o krwawych wikingach wędrujemy od Islandii po Istambuł. 13:00 DZIKA PRZYRODA BLISKIEGO I ŚRODKOWEGO WSCHODU - EGIPT: ŻYCIE WŚRÓD PIASKÓW (EGYPT - SURVIVORS OF THE SANDS) Film dokumentalny, 51 min, Niderlandy (Holandia), 2014 Reżyseria: James Hemming Zdjęcia: Richard Kirby Odc. 2 Przyrodę Egiptu określa przede wszystkim pustynny klimat tego kraju. Na pustyni może przeżyć niewiele zwierząt. Spośród nich można wymienić: żmiję rogatą i skorpiona. W filmie pokazano zwyczaje tych zwierząt. Z Egiptem kojarzy się również najdłuższa rzeka świata Nil i żyjące w niej krokodyle. 13:55 W KOTLE HISTORII - NA PROBOSTWIE W WYSZKOWIE I NAD BEREZYNĄ. Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) W kolejnym odcinku poznamy przepis na jajecznicę po lyońsku według przepisu Marii Ochorowicz - Monatowej oraz na białowieską wereszczakę na żeberkach wieprzowych. 14:30 MODRZEJEWSKA - TWORZENIE SIEBIE ODC. 4/7 Serial biograficzny, 82 min, Polska 1990 Autor: Anna Bojarska Reżyseria: Jan Łomnicki Zdjęcia: Edward Kłosiński Muzyka: Piotr Hertel Występują: Krystyna Janda, Marek Bargiełowski, Jan Englert, Barbara Horawianka, Olgierd Łukaszewicz, Zdzisław Wardejn, Karol Strasburger, Leon Niemczyk i inni Helena przebywa w Krakowie. Matka doradza jej radykalną zmianę życia. Jednak Modrzejewska angażuje się do teatru. Prowadzi się nienagannie, prezentuje światu maniery wielkiej damy. W pierwszych otrzymanych rolach objawia się jej wielki talent, toteż szybko staje się rywalką Hoffmanowej. Zimajer porywa dziecko, Helena przeżywa wielki ból i rozpacz. W tym czasie poznaje Karola Chłapowskiego, który jest wielkim miłośnikiem sztuki. Modrzejewska stara się go pozyskać, znaleźć w nim oparcie, pomoc w codziennym życiu i staraniach o odzyskanie syna. Ich znajomość przeradza się w romans. Helena próbuje nakłonić Karola do małżeństwa. Jednocześnie stara się o debiut w Warszawie. Wreszcie odbywa się ślub Modrzejewskiej z Chłapowskim. 16:00 NIE TAKA PROSTA HISTORIA - 300: POCZĄTEK IMPERIUM Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz: Wiktor Świetlik Wykonawcy: Wiktor Świetlik (prowadzący) Założenie programu to konfrontacja realiów filmowych, książkowych lub świata gier z realiami historycznymi. Program Wiktora Świetlika, dziennikarza, publicysty, felietonisty, konfrontujący filmy, książki, gry komputerowe o tematyce historycznej z historycznymi realiami. Zgodnie z dewizą Marka Twaina, że "prawda tym różni się od fikcji, że fikcja musi być prawdopodobna. Prawda - nie". Wiktor Świetlik oraz jego goście będą odkrywali tricki i koncepty stosowane przez autorów popularnych dzieł, które kształtują masową świadomość historyczną. Rozmowie przysłuchują się muzycy, którzy pointują lub rozpoczynają kolejne wątki rozmowy utworami muzycznymi. To program, który pokazuje, jak bardzo historia przenika współczesność i próbuje odnaleźć odpowiedź na pytanie, jaka to historia. W odcinku poświęconym filmowi "300: Początek imperium" widzowie znajdą m.in. odpowiedzi na pytania, kto dowodził armią grecką pod Maratonem, czy hoplita umiał strzelać z łuku i kim była tajemnicza grecka królowa walcząca po stronie Persów? 16:30 GIGANCI HISTORII - BITWA WARSZAWSKA Teleturniej, 43 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Edyta Gładys Wykonawcy: Przemysław Babiarz (prowadzący) Tematem odcinka jest Bitwa Warszawska. Powstrzymała inwazję bolszewików na Europę, a Polsce zagwarantowała niedawno odzyskaną Niepodległość. Dlaczego Bitwa Warszawska nazywana była Cudem nad Wisłą? Jak udało się powstrzymać bolszewików? Jak przebiegała bitwa? "Giganci historii" to teleturniej dedykowany miłośnikom historii. Każdy odcinek to jeden temat i jeden zwycięzca, ten, który zna najlepsze odpowiedzi na pytania przygotowywane przez ekspertów, dziennikarzy i konkurentów. Teleturniej, w którym liczy się wyłącznie wiedza historyczna, znajomość realiów epoki, niuansów, ciekawostek, faktów. Dla zawodników to rywalizacja, dla widzów pełna emocji lekcja historii. Na zwycięzcę teleturnieju czeka tytuł Giganta historii i nagroda 20 tys. PLN. 17:55 NA KŁOPOTY... BEDNARSKI - ODC. 3/7 - ZŁOTE RUNO Serial sensacyjny, 50 min, Polska 1986 Reżyseria: Paweł Pitera Scenariusz: Wojciech Jędrkiewicz Zdjęcia: Janusz Pawłowski Występują: Stefan Friedmann, Marta Żak, Marek Barbasiewicz, Zdzisław Kuźniar, Aleksander Wołejko, Jerzy Dąbkowski, Halina Skoczyńska, Zdzisław Wardejn, Wojciech Kościelniak, Włodzimierz Bednarski, Wiktor Sadecki i inni Horst Filipiak prowadzi w porcie agencję "Złote Runo", która zajmuje się rekrutacją osób zainteresowanych pracą na plantacjach w Brazylii. W rzeczywistości chodzi jednak o handel "białymi niewolnikami". Tę podejrzaną działalność próbuje rozpracować dziennikarz Lenz, który zostaje uprowadzony przez ludzi Filipiaka. W ręce nieuczciwego właściciela agencji trafia również Jerzy Stawicki, syn polskiego konstruktora torped. Filipiak wydaje wywiadowi niemieckiemu Jurka, który zostaje uwięziony. Niemcy proponują inżynierowi Stawickiemu układ. W zamian za dostarczenie planów torpedy najnowszej konstrukcji obiecują uwolnić jego syna. Kapitan Mokrowiecki z polskiego kontrwywiadu zwraca się z prośbą o pomoc do Bednarskiego. Polacy przygotowują fałszywe plany. Tymczasem Niemcy porywają inżyniera Stawickiego i ochraniającą go agentkę. Do akcji wkracza Bednarski, który dociera do siedziby Horsta Filipiaka. Likwiduje jego i jego ludzi. 18:55 CZARNOBYL. ZAPIS TRWOGI (CHERNOBYL: HOUR BY HOUR) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2021 Wypadek w Czarnobylu uwolnił co najmniej sto razy więcej promieniowania niż bomby atomowe zrzucone na Hiroszimę i Nagasaki. Tysiące mieszkańców zostało wysiedlonych, a niezliczona liczba Europejczyków nadal nosi blizny po tym, co stało się tamtej katastrofalnej nocy w Czarnobylu. Dzisiaj postapokaliptyczny krajobraz okolic najsłynniejszej elektrowni jądrowej świata to nie lada atrakcja turystyczna, więc nic dziwnego, że Ukraina wnosi o wpisanie strefy zakazanej na listę światowego dziedzictwa ludzkości. Porzucone gospodarstwa, opustoszałe blokowiska, zardzewiałe wesołe miasteczko, gnijące książki i portrety przywódców. Elektrownia nad Prypecią miała być jednym z symboli potęgi gospodarczej czerwonego imperium, służyła legitymizacji jego władzy nad Ukrainą i Białorusią. Komunizm od początku odwoływał się do idei technicznego postępu, dlatego awaria najnowszego z reaktorów była ciosem dla wizerunku ZSRR. Swoje zrobiła też, zawstydzająca dla Kremla, zachodnia akcja pomocy dla ofiar. Wypadek ten przypomniał również światu śmiertelną potęgę energii jądrowej. Ale czy był on katalizatorem upadku ZSRR? 20:00 WIELKIE MITY HISTORII - WOJSKOWY GENIUSZ HITLERA. ODC 1/4 (HISTORY UNCOVERED) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Reżyseria: Cdric Condom, Bernard Georges, Christiane Ratiney Mity, które funkcjonują przez długie lata bardzo trudno obalić. Historia XX. wieku nie jest wyjątkiem od tej reguły. Zdarza się, że popularne do dziś przekonania przyjmujemy często za prawdy ewangeliczne. Dlatego uważamy, że zrzucenie bomby na Hiroszimę spowodowało kapitulację Japonii, że plan Marshalla uratował powojenną Europę, że Adolf Hitler był geniuszem wojskowym lub że Mao Zedong był złem koniecznym w modernizacji Chin. Oczywiście twierdzenia te zawierają odrobinę prawdy, ale są zbyt ogólne, by można było je uznać w całości za prawdziwe. Seria, dzięki badaniom powszechnie funkcjonujących mitów, powraca do najważniejszych momentów XX. wieku z nowym spojrzeniem i dokładniejszą interpretacją. 21:05 AKCJA POD ARSENAŁEM Dramat wojenny, 94 min, Polska 1977 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jerzy Stefan Stawiński Zdjęcia: Jerzy Gościk Muzyka: Piotr Hertel Aktorzy: Cezary Morawski, Mirosław Konarowski, Ryszard Gajewski, Magda Wołłejko, Jan Englert, Lidia Korsakówna, Zbigniew Zapasiewicz, Tadeusz Łomnicki, Karl Sturm, Zbigniew Sawan i inni 26 marca 1943 roku w Warszawie w rejonie Arsenału, na ulicach Długiej i Bielańskiej, harcerze z grupy szturmowej Szarych Szeregów brawurowym atakiem odbili przewożonego z budynku gestapo na Pawiak Jana Bytnara "Rudego", a wraz z nim 25 innych więźniów. Skatowany w czasie śledztwa przez Niemców "Rudy" kilka dni później zmarł na rękach swoich przyjaciół. Wkrótce od kul harcerzy z grup szturmowych zginęli jego oprawcy - Lange i Schulz. Te właśnie wydarzenia, znane zapewne wielu widzom z książek "Kamienie na szaniec" Aleksandra Kamińskiego i "Akcja pod Arsenałem" Stanisława Broniewskiego, są tematem filmu. Jednakże nie jest on "dokumentem w ścisłym tego słowa znaczeniu, nie jest ważne, czy ktoś stał o dwa kroki bliżej czy dalej. Ten film jest dokumentem postaw" - powiedział Stanisław Broniewski "Orsza", naczelnik konspiracyjnych Szarych Szeregów i dowódca tej akcji, jeden z konsultantów filmu. W sztabie konsultacyjnym znaleźli się także Zygmunt Kaczyński "Wesoły" i Aleksander Kamiński. Autorem scenariusza jest Jerzy Stefan Stawiński - żołnierz Września, uczestnik Powstania Warszawskiego. Fabułę filmu umownie można podzielić na dwie części. W pierwszej naszkicowano życie w okupowanej stolicy i sylwetki bohaterów akcji. Swoją uwagę reżyser skoncentrował głównie na trzech postaciach - "Zośce", "Rudym" i "Alku", na ich charakterach, marzeniach, uczuciach. Od momentu aresztowania "Rudego" zaczyna się paradokumentalna część filmu - reżyser z wielką pedanterią przedstawił przygotowania i przebieg akcji. Zadbano także o wierne odtworzenie wyglądu warszawskich ulic w czasie okupacji. Oprócz filmowego "Orszy" - Jana Englerta i występującego w roli "Zośki" Mirosława Konarowskiego, w rolach harcerzy z Szarych Szeregów w większości wystąpili debiutanci. 22:55 PUŁKOWNIK KWIATKOWSKI Komediodramat, 122 min, Polska, 1995 Reżyseria: Kazimierz Kutz Scenariusz: Jerzy Stefan Stawiński Zdjęcia: Grzegorz Kędzierski Muzyka: Jan Kanty Pawluśkiewicz Aktorzy: Marek Kondrat, Renata Dancewicz, Zbigniew Zamachowski, Adam Ferency, Artur Barciś "Pułkownik Kwiatkowski" był reklamowany na kasetach wideo jako "najlepsza komedia sezonu". Obsypany nagrodami film Kazimierza Kutza to z pewnością wydarzenie artystyczne dużej rangi, a także przednia próbka nieznanej strony talentu twórcy "Soli ziemi czarnej". Już we wcześniejszej o rok komedii pt. "Zawrócony" Kutz pokazał, że potrafi śmiać się z rzeczy ponurych i złowrogich, nie przekraczając przy tym granic dobrego smaku. W "Pułkowniku..." umiejętność tę jeszcze wydoskonalił. Akcja filmu toczy się w roku 1945. Wszechwładne UB, wspomagane przez "towarzyszy radzieckich", coraz sumienniej i skuteczniej likwiduje polską "reakcję". W koszarowym szpitalu na Ziemiach Zachodnich pracuje lekarz nazwiskiem Andrzej Kwiatkowski. W cywilu ginekolog, w armii musiał przedzierzgnąć się w chirurga. Właśnie kończy operować Kiziora - pułkownika UB z Warszawy. Jedno niewłaściwe pociągnięcie skalpelem, jeden źle założony szef i eskulap może skończyć w kazamatach. A sprawa jest delikatna - Kizior jest ranny w twarz. Jednak Kwiatkowskiego ręka nie zawodzi. Ubecki dostojnik nie stanie się ofiarą złośliwych kpinek podwładnych. W nagrodę za dobrą robotę lekarz dostaje tydzień urlopu, który postanawia spędzić w rodzinnych stronach, czyli w Warszawie. Na gruzach swego dawnego domu przypadkiem odnajduje Krysię - przed wojną podlotka, teraz piękną kobietę. Zafascynowany urodą dziewczyny zaprasza ją na kolację do ekskluzywnej restauracji. Tu Krysię zaczyna napastować radziecki oficer. Kwiatkowskiemu nie pozostaje nic innego, jak znokautować natręta. Przebiegły medyk ratuje wszakże swą skórę, podając się za ważnego funkcjonariusza bezpieki. Maskarada udaje się, a Kwiatkowski zdobywa podziw Krysi. By zamienić go w miłość, postanawia pomóc kilku niewinnie uwięzionym ludziom, podając się za zastępcę ministra Radkiewicza. Mimo że rozgrywa się w tragicznych czasach, film Kutza tchnie niekłamanym komizmem. Reżyser w mistrzowski sposób cieniuje humor, dzięki czemu widz śmieje się nawet wówczas, gdy akcja przenosi się do katowni UB, więzień czy gabinetu diabolicznego (świetny Krzysztof Globisz) Mieczysława Moczara. Koniec zabawy wprawdzie jest raczej gorzki, lecz zakończenie "Pułkownika..." pozostaje otwarte. Nie burzy jednoznacznie nastroju, daje nadzieję. Kutz zrobił komedię przewrotną i inteligentną, serwując widzom jednocześnie uśmiech na twarzy i ponure mrowienie w duszy. Dopomógł w tym znakomity scenariusz, napisany zresztą na podstawie wydarzeń autentycznych, i popisowe aktorstwo, zwłaszcza odtwórcy głównej roli, Marka Kondrata. Srebrne Grona na XXVI Lubuskim Lecie Filmowym w Łagowie w 1996 roku. Nagrody dla Marka Kondrata i Renaty Dancewicz na XX Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych Gdynia '95. 01:05 POŻAR KATEDRY NOTRE - DAME (NOTRE - DAME: PARIS INFERNO) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Leila Yaker, Simon Viguie Film dokumentalny o pożarze, który 15 kwietnia 2019 roku wybuchł w katedrze Notre Dame w Paryżu. Paryż, wtorek, 16 kwietnia 2019 roku. Stolica budzi się wstrząśnięta po przerażającej nocy. Dzień wcześniej 850 - letnia katedra Notre Dame stanęła w płomieniach. Cały świat był świadkiem budzących trwogę obrazów. Na szczęście nikt nie zginął, ale straty są liczone w milionach. Zobaczymy krok po kroku, co się wydarzyło. Wszystko zaczęło się od małego alarmu podczas mszy świętej o godzinie 18:00. Ewakuowano szybko 700 osób. Uratowano też relikwie. Ponad 400 strażaków przez kilka godzin walczyło z niesamowitym pożarem, który pochłonął 2800 m2 dachu w mniej niż 30 minut. Grafiki komputerowe pozwolą lepiej wyobrazić sobie ogrom nieszczęścia. Posłuchamy, co mówią odpowiedzialni za akcję ratunkową i za samą katedrę. Wyzwań jest wiele. Ołów z dachów i iglicy skaził okolice. Z tego powodu latem 2019 roku trzeba było zatrzymać prace na trzy tygodnie. Uszkodzona świątynia wciąż stoi. Nikt nie wątpi, że wróci do dawnej świetności, by 15 kwietnia 2019 roku pozostał jedynie odległym wspomnieniem pożaru, który wymknął się spod kontroli.