TVP Kultura Piątek, 12.08.2022 08:10 TAMTE LATA, TAMTE DNI - MAJA KOMOROWSKA Dysk./wywiad/debata, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Makowska Wykonawcy: Marta Perchuć-Burzyńska (prowadząca) Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Tym razem o swoim dzieciństwie i dorastaniu opowiada wybitna aktorka filmowa i teatralna, Maja Komorowska. Artystka wspomina lata dzieciństwa spędzone w rodzinnym domu w Komorowie pod Warszawą, zabawy z bratem bliźniakiem, a także młodzieńcze fascynacje teatrem lalkowym oraz pierwsze doświadczenia na scenie Jerzego Grotowskiego. 08:50 DALEKO OD OKNA Dramat psychologiczny, 113 min, Polska 2000 Reżyseria: Jan Jakub Kolski Scenariusz: Cezary Harasimowicz Zdjęcia: Arkadiusz Tomiak Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Dorota Landowska, Dominika Ostałowska, Bartosz Opania, Krzysztof Pieczyński, Karolina Gruszka, Dariusz Toczek, Adam Kamień, Magdalena Mirek, Olgierd Łukaszewicz, Grzegorz Damięcki, Ola Fiedeń, Marysia Sabonis, Natalia Mikovic, Wiktoria Witczak, Filip Seweryński, Jerzy Żydkiewicz i inni "Daleko od okna" uznano za jeden z najlepszych polskich filmów 2000 roku. Stanowi on także przełom w karierze Jana Jakuba Kolskiego. Po raz pierwszy reżyser zdystansował się od swojej ulubionej, wiejsko - mitycznej tematyki, dzięki której dokonywał - jak sam mówił - "osobistych rozliczeń ze światem". Etap "rozliczeniowy" w jego twórczości zakończyła "Historia kina w Popielawach" (1998). "Wierzę, że teraz znajdę w sobie dość wrażliwości, by dostrzegać inne rzeczy" - deklarował Kolski w wywiadach i słowa dotrzymał. Na pierwszy rzut oka "Daleko od okna" jest filmem o holocauście. Trudno o temat bardziej ostatnio eksploatowany, a jednak reżyser nie powiela startych do cna klisz i martyrologicznych stereotypów. Spora w tym zasługa Cezarego Harasimowicza i jego scenariusza, powstałego na kanwie prozy Hanny Krall. "Daleko od okna", choć za punkt wyjścia ma historię autentyczną, daleko wykracza poza reporterski realizm właściwy twórczości autorki "Sublokatorki". Dramatycznej opowieści o Żydówce ukrywanej w czasie wojny przez Polaków Harasimowicz nadaje cechy uniwersalne, godne greckiej tragedii. Inkrustuje realistyczną fabułę akcentami metaforycznymi i symbolicznymi (szafa jako symbol zniewolenia i upodlenia). Mroczne, "klaustrofobiczne" zdjęcia Arkadiusza Tomiaka przydają filmowi dusznej i ciężkiej atmosfery. Uwiarygodniają w ten sposób dramat Jana i Barbary, którzy przez lata noszą na dnie serca straszną tajemnicę i poczucie winy. Aktorskim odkryciem filmu jest Dorota Landowska w roli bezpłodnej kobiety, przywłaszczającej sobie córkę swego męża i ukrywanej w szafie Żydówki. Udało jej się stworzyć fascynujący, pełen psychologicznych niuansów portret kobiety bezwzględnej i podłej, a zarazem naznaczonej cierpieniem, głęboko upokorzonej. Znakomitą, choć tylko drugoplanową, kreację tworzy też Krzysztof Pieczyński jako granatowy policjant Jodła. Pozornie pozbawiony skrupułów, cynicznie wykorzystujący swoje stanowisko, lecz jednocześnie skrycie kochający Barbarę, powstrzymujący się przed denuncjacją, dopóki ma choć cień nadziei na wzajemność. Wszystko to sprawia, że "Daleko od okna" nie sposób oglądać obojętnie. Przejmująca historia opowiedziana przez Kolskiego wciąga, hipnotyzuje, drąży sumienie. Tadeusz Sobolewski pisał: "Odzwyczailiśmy się traktować kino jako twórczość w sensie dosłownym. Tu udało się stworzyć na nowo jakiś świat, wpuścić nas do niego i sprawić, że stał się naszym światem". Akcja filmu zaczyna się tuż przed wojną. Młody malarz Jan i jego żona Barbara bardzo chcą mieć dziecko. Niestety, wraz z upływem czasu staje się jasne, że któreś z nich jest bezpłodne. Wybucha wojna. Jan zarabia na rodzinę głównie dzięki "fuchom", które organizuje mu Jodła, granatowy policjant, równie ostentacyjnie co nieskutecznie przypochlebiający się Niemcom. Pewnego dnia Jan przyprowadza do mieszkania Reginę, młodą żydowską wdowę. Barbara, choć z lekkimi oporami, zgadza się ją ukrywać. Jan i Regina stopniowo stają się sobie coraz bliżsi. Wreszcie dochodzi do zbliżenia, w wyniku którego Żydówka zachodzi w ciążę. Barbara, dowiedziawszy się o tym, przeżywa podwójne upokorzenie. Po pierwsze została zdradzona przez męża, a po drugie wychodzi na jaw, że to ona nie może mieć dzieci. W odruchu rozpaczy i nienawiści postanawia zadenuncjować Reginę. W decydującej chwili dostaje jednak torsji, co tłumaczy Niemcom jako objaw ciąży.Od tej pory zaczyna udawać, że jest w odmiennym stanie, Reginę zaś na całe dnie i noce zamyka w szafie, gdzie kobieta przechodzi psychiczne katusze. Jodła przypadkiem odkrywa, że Jan i Barbara ukrywają u siebie Żydówkę. Barbarze jednak udaje się go przekupić cennym na szyjnikiem. Jan, nie mogąc znieść coraz bardziej nieznośnej i stresującej sytuacji, całkowicie oddaje inicjatywę żonie. Wreszcie nadchodzi dzień rozwiązania. Regina rodzi córkę, lecz Barbara nie pozwala jej nawet zobaczyć twarzy dziecka. Niemowlę zostaje czym prędzej ochrzczone, Regina zaś zredukowana do roli karmicielki. Liczne nagrody m.in. na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku - Gdyni, Lubuskim Lecie Filmowym w Łagowie i Ogólnopolskim Festiwalu Sztuki Filmowej "Prowincjonalia". 11:00 CHŁOPI - ODC. 1/13 - BORYNA Serial obyczajowy, 51 min, Polska 1972 Reżyseria: Jan Rybkowski Scenariusz na podstawie powieści Władysława Reymonta: Jan Rybkowski, Ryszard Kosiński Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Władysław Hańcza, Ignacy Gogolewski, Emilia Krakowska, Jadwiga Chojnacka, Tadeusz Fijewski, Tadeusz Janczar, Kazimierz Wichniarz, Krystyna Królówna, Franciszek Pieczka, Irena Karel, Lech Ordon, Halina Kossobudzka, Bronisław Pawlik, August Kowalczyk, Wanda Łuczycka, Mieczysław Czechowicz, Barbara Ludwiżanka i inni Adaptacja najsłynniejszej, uhonorowanej Nagrodą Nobla powieści Władysława Reymonta, a zarazem jeden z najpopularniejszych seriali wyprodukowanych swego czasu przez TVP. Akcja toczy się w ciągu 12 miesięcy na przełomie XIX i XX w. Powikłane i często dramatyczne losy mieszkańców Lipiec nierozerwalnie wiążą się z biegiem pór roku. Na znakomicie zarysowanym tle społeczno - obyczajowym rozgrywa się dramat rodziny Borynów i uwikłanej w jej losy młodej dziewczyny, Jagny. Pierwszy odcinek przybliża rodzinę Borynów. Maciej Boryna - czołowa postać filmu - to blisko 60 - letni wdowiec, który terroryzuje swoim despotycznym charakterem pozostałych domowników: syna Antka i jego żonę Hankę, córkę Józkę, małego wychowanka Witka i starszego sługę Kubę. Sąsiadka Dominikowa namawia Borynę, aby wyszukał sobie młodą żonę. Na wsi są przecież dorodne panny, które wydadzą się chętnie za najbogatszego gospodarza. Nie bez znaczenia jest fakt, że Dominikowa sama ma urodziwą córkę Jagnę. 12:05 CHŁOPI - ODC. 2/13 - JARMARK Serial obyczajowy, 49 min, Polska 1972 Reżyseria: Jan Rybkowski Scenariusz: Jan Rybkowski, Ryszard Kosieński Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Władysław Hańcza, Ignacy Gogolewski, Emilia Krakowska, Jadwiga Chojnacka, Tadeusz Fijewski, Tadeusz Janczar, Kazimierz Wichniarz, Krystyna Królówna, Franciszek Pieczka, Irena Karel, Lech Ordon, Halina Kossobudzka, Bronisław Pawlik, August Kowalczyk, Wanda Łuczycka, Stanisław Milski, Mieczysław Czechowicz, Barbara Ludwiżanka i inni Wrześniowa niedziela na wsi. Odświętnie przystrojeni gospodarze. Kobiety i dzieci wolno i uroczyście podążają do kościoła. Drugim miejscem spotkań mieszkańców wsi jest karczma. Tutaj chodzi się na tańce, pijatykę i dysputy polityczne. Tymczasem w domu Borynów dochodzi do ostrej sprzeczki między ojcem a synem. Antek nie może już wytrzymać stałego wypominania, że żyje na łasce ojca. 13:30 OSTATNI SWING Film dokumentalny, 57 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Garncarek Scenariusz: Tomasz Garncarek Zdjęcia: Shuxuan Mei Zmarły w 2018 roku Witold Sobociński był niedościgłym mistrzem sztuki operatorskiej, geniuszem światła, współautorem wielu dzieł Andrzeja Wajdy, Wojciecha Jerzego Hasa, Romana Polańskiego. Zamiast klasycznej biografii dostajemy portret bohatera stworzony w dużej mierze z samych filmów. Wspomnienia z planów zdjęciowych przeplatają się z wypowiedziami artysty zarejestrowanymi niedługo przed jego śmiercią. Podczas pracy z młodzieżą czy w otoczeniu rodziny artysta dzieli się tajnikami swojego warsztatu. Dokumentalny portret jednego z najwybitniejszych operatorów XX wieku, twórcy zdjęć do takich obrazów jak m.in. "Wesele", "Śmierć prezydenta", "Wrota Europy", "Szpital przemienienia", "Smuga cienia". 14:40 CIEMNEGO POKOJU NIE TRZEBA SIĘ BAĆ Film fabularny telewizyjny, 35 min, Polska, 2009 Reżyseria: Jakub Czekaj Scenariusz: Jakub Czekaj Zdjęcia: Adam Palenta Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Emilia Stachurska, Przemysław Bluszcz, Jowita Budnik, Anna Ilczuk Opowieść o bezgranicznej miłości jedenastoletniej Łaty do jej ojca. Dziewczynka przygotowuje piosenkę na szkolną akademię, zorganizowaną z okazji zbliżającego się Dnia Taty. To sprawia, że Łata przygląda się ojcu baczniej niż zazwyczaj. Chcąc jak najlepiej opisać swoje uczucia, powoli zaczyna odsłaniać skrywane przez niego tajemnice. 15:30 SIÓDMY POKÓJ (LA SETTIME STANZA. LA SEPTIEME DEMEURE. A HEDETIK SZOBA) Dramat biograficzny, 107 min, Polska/Węgry/Francja/Włochy, 1995 Reżyseria: Marta Meszaros Scenariusz: Marta Meszaros, Ewa Ptak, Roberta Mazzoni Zdjęcia: Piotr Sobociński Muzyka: Moni Ovadia Aktorzy: Maja Morgenstern, Elide Melli, Ileana Carini, Jan Nowicki, Anna Polony, Jerzy Radziwiłowicz, Jerzy Bińczycki, Giovanni Capalbo, Dorota Pomykała W ciągu kilkudziesięciu lat swojej reżyserskiej kariery Marta Meszaros zdobyła sobie miano specjalistki od filmów o kobietach i polityce. Artystka odżegnuje się jednak od przypisywanych jej politycznych zainteresowań. Zapewnia, że społeczne przewroty i dziejowe burze ukazuje wyłącznie dlatego, że nie sposób ich oddzielić od losów filmowych bohaterek. "Siódmy pokój" to opowieść o niezwykłym życiu i śmierci błogosławionej Edyty Stein (1891 - 1942). Uczennica, a później asystentka twórcy fenomenologii, Edmunda Husserla, autorka licznych prac filozoficznych i teologicznych, pochodziła z rodziny żydowskiej. Jako dojrzała osoba zdecydowała się zmienić religię i przejść na katolicyzm. Z tego powodu została wyklęta przez rodzinę. Po dojściu Hitlera do władzy usunięto ją z uczelni. Wstąpiła wtedy do zakonu sióstr karmelitanek, przybierając imię Teresy Benedykty od Krzyża. Przebywała w klasztorach najpierw w Kolonii, a potem w Holandii, skąd wywieziono ją do Oświęcimia, gdzie zginęła męczeńską śmiercią. W panteonie świętych i błogosławionych Kościoła katolickiego figuruje jako wybitna mistyczka i męczennica. Film wielokrotnie nagradzany. W 1995 roku zdobył wyróżnienie OCIC (Katolickiego Biura Filmowego) podczas Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Wenecji, nagrodę telewizji włoskiej RAI dla najlepszego filmu roku, a Piotr Sobociński zdobył "Złotą żabę" za zdjęcia podczas Międzynarodowego Festiwalu Autorów Obrazu "Camerimage" w Toruniu. 18:55 REŻYSERZY S.V - JAMES L. BROOKS 9/10 SEZON 5 (JAMES L BROOKS 9/10 SEZON 5) Film dokumentalny, 43 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Lyndy Saville Cykl dokumentalny poświęcony najważniejszym reżyserom kina. W tym odcinku przyglądamy się twórczości Jamesa L. Booksa, twórcy m.in. "Czułych słówek" czy "Lepiej być nie może". 20:00 KOMEDIOWE LATO - JANOSIK Film przygodowy, 126 min, Polska, 1974 Reżyseria: Jerzy Passendorfer Scenariusz: Tadeusz Kwiatkowski Aktorzy: Marek Perepeczko, Ewa Lemańska, Bogusz Bilewski, Witold Pyrkosz, Marian Kociniak, Mieczysław Czechowicz Kinowa wersja jednego z najpopularniejszych i lubianych polskich kostiumowych seriali przygodowych. Pełna humoru i zabawnych scen przygodowa opowieść o zbójnickiej kompanii, do której trafia Janosik. To legendarny zbójnik tatrzański łupiący możnych i stający w obronie biednych. Atrakcją filmu są niezapomniani odtwórcy głównych ról oraz widowiskowe bójki i walki, szaleńcze jazdy na koniu, a nawet mrożące krew upadki ze skały. Pierwsza połowa XIX wieku. Górska okolica. Hrabia von Berger gnębi chłopów. W ich obronie staje przechodzący drogą młody góral - Janosik. Zostaje pojmany przez hrabiowskich hajduków i wtrącony do lochów. W ucieczce pomaga mu córka Hrabiego, której spodobał się dzielny góral. Kiedy zbiegów dopada pogoń, z pomocą przychodzą zbójnicy pod wodzą Harnasia - Jakubka. Janosik i Kwiczoł przyłączają się do zbójeckiej kompanii. 22:20 DZIEŃ W MUZEUM ORSAY (ORSAY, CHRONICLES OF A MUSEUM) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 Reżyseria: Bruno Ulmer Muzeum Orsay jest miejscem wyjątkowej kolekcji sztuki, bezkonkurencyjnej na świecie, z dziesiątkami tysięcy obrazów. Film jest zaproszeniem do niezwykłego świata sztuki, obserwacji funkcjonowania muzeum oraz odkrywania nieopowiedzianych historii kryjących się za arcydziełami malarstwa. 23:25 KINO MISTRZÓW - PATERSON (PATERSON) Komediodramat, Niemcy/Francja/USA 2016 Scenariusz i reżyseria: Jim Jarmusch Zdjęcia: Frederick Elmes Muzyka: Jim Jarmusch, Carter Logan, Sqürl Sqürl Aktorzy: Adam Driver, Golshifteh Farahani, Barry Shabaka Henley, Rizwan Manji, Dominic Liriano, Frank Harts, Luis Da Silva Jr. Jeden tydzień z życia bohatera tej pełnej humoru opowieści. Paterson, mieszkaniec stanu New Jersey, z zawodu jest kierowcą miejskiego autobusu, a z zamiłowania poetą. Wymyśla wiersze w czasie pracy, kursując po mieście. Nie zależy mu na rozgłosie, swoją twórczość zachowuje dla siebie. Nie chce publikować swoich wierszy, czyta je jedynie w domu żonie Laurze. Wiedzie uporządkowane życie według schematów, jest przeciwieństwem Laury, spontanicznej, szalonej, która chce się chwalić przed całym światem kolejnym namalowanym przez siebie obrazkiem. Mimo tak różnych charakterów małżonkowie żyją w harmonii. Paterson kocha pełną zwariowanych pomysłów żonę, która każdego dnia ma inny plan na przyszłość. Jego życie toczy się utartymi koleinami, wszystkie poranki wyglądają tak samo: wstaje o stałej porze, zawsze na śniadanie je płatki, idzie spacerem do firmy, trzymając torbę z lunchem przygotowanym przez Lurę, a zanim rozpocznie pracę, wdaje się w pogawędkę z kolegą Donnym. Gdy wraca do domu, je obiad z żoną, idzie na spacer z jej psem, którego za bardzo nie darzy sympatią, i przy okazji wpada na jedno piwo do baru. Wrażenia z każdego dnia przelewa na papier, wszystkie przeżycia znajdują swoje odzwierciedlenie w wierszach. Wskutek zabawnego zbiegu okoliczności uporządkowany świat Patersona zostaje dosłownie wywrócony do góry nogami. 01:35 NOC KRÓTKICH FILMÓW - GRANICA Dramat, 21 min, Polska, 2016 Reżyseria: Bartosz Brzesiński Scenariusz: Bartosz Brzesiński Zdjęcia: Tomasz Ślesicki Aktorzy: Alona Szostak, Cezary Morawski Ukrainka Olga pracuje w Polsce jako opiekunka schorowanego, przykutego do łóżka mężczyzny w średnim wieku. Na Ukrainie zostawiła męża i poważnie chorą córkę, której życie może uratować tylko bardzo kosztowna operacja. Mężczyzna proponuje, że da Oldze pieniądze w zamian za pewną przysługę. (filmpolski.pl) 02:00 NOC KRÓTKICH FILMÓW - PUNKT OBSERWACYJNY Film animowany, 9 min, Polska, 2019 Reżyseria: Aleksander Józefczyk Scenariusz: Aleksander Józefczyk Krótki film animowany. Fotograf jest trochę znudzony swoją dotychczasową pracą. Przez przypadek zauważa ogłoszenie w gazecie o nagrodzie za zrobienie zdjęcia jakiejś tajemniczej istoty. Przypomina sobie, że kiedyś zrobił takie fotografie, ale niewyraźne. Powraca do miejsca, które kiedyś stworzył, gdy był ambitnym młodym człowiekiem. W skromnym punkcie obserwacyjnym podpatruje to, co dzieje się wokół. Znudzony codziennością życia, w samotni oddalonej od innych ludzi może realizować swój plan. Przy okazji oswaja samotnego, zagubionego i nieco zdziczałego psa. (opis producenta) 02:05 NOC KRÓTKICH FILMÓW - OJEZU Film animowany, 3 min, Polska, 2017 Reżyseria: Betina Bożek Scenariusz: Betina Bożek Wykonawcy: Betina Bożek Krótki film animowany. Film animowany "Ojezu" jest zarówno obrazem świata zauważonego, jak i wykreowanego przez autorkę. Rzeczywistość przedstawiona w filmie jest mocno naznaczona bezwładem, chaosem. Bohaterów animacji cechuje brak chęci do podejmowania jakichkolwiek działań, są bierni i obojętni, niezdolni do kreowania własnej rzeczywistości. Autorka przedstawia świat, który gubi swoje pierwotne kształty, traci swoją tożsamość. Wszystko to łączy tytułowe stęknięcie, czyli "o, Jezu", będące zarówno grymasem, westchnieniem jak i cichym szeptem rozpaczy nad własną niemocą. (opis producenta) 02:55 KINO NOCNE - KOCHAM RADIO (LA MAISON DE LA RADIO) Film dokumentalny, 99 min, Japonia/Francja, 2012 Reżyseria: Nicolas Philibert Zdjęcia: Katell Djian W swoim filmie Nicolas Philibert pokazuje radio od kuchni. Nie interesują go wyłącznie dziennikarze, ważni są tutaj wszyscy, dzięki którym w radiowej machinie wszystko chodzi jak w zegarku. Aby rzetelnie oddać atmosferę ich codziennej pracy, reżyser spędził sześć miesięcy, przyglądając się codziennym zawodowym aktywnościom pracowników Radio France. Ten publiczny francuski nadawca radiowy gromadzi pod swoimi skrzydłami siedem stacji, m.in. France Inter, France Culture i FIP. Siedziba główna mieści się w olbrzymim budynku, usytuowanym na brzegu Sekwany w centrum Paryża. Philibert odnosi się do swoich bohaterów z ogromnym szacunkiem, ciepłem, ale też humorem. Zależy mu na pokazaniu ich tytułowej miłości do radia, a także ich precyzji i kunsztu, poprzez które ta miłość się objawia. Film został zrealizowany tak, aby pokazać jeden dzień z życia radiowej ekipy, wspieranej w swojej pracy przez dziesiątki ludzi, którzy choć nigdy nie wchodzą do studia, stanowią integralną część zespołu. (ninateka)