TVP Dokument Poniedziałek, 15.08.2022 06:00 DZIKA POLSKA - PEŁNA ENERGII - CIEPŁO Z GŁĘBI KNIEI Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2010 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski Budynki nadleśnictwa Krynki stoją w osadzie Poczopek, w otoczeniu bujnych lasów Puszczy Knyszyńskiej na Podlasiu. Leśnemu powietrzu, jak i tutejszej przyrodzie, nie sprzyjałaby kotłownia na węgiel. Toteż w budynkach zainstalowano już pompy cieplne. Nadleśniczy Jerzy Sieradzki zapewnia, że pozwalają mu zaoszczędzić tyle, ile musiałby wydać na węgiel. Ale ma dalsze plany, m.in. wykorzystanie energii słonecznej. Na wieży przeciwpożarowej zainstalowano kamerę, która ma wykrywać dzień i noc zarzewie pożarów. Dla jej zasilania trzeba by ciągnąć przez las 2-3 km kabla. Zamiast tego zastosowano na wieży baterię słoneczną, dzięki której kamera przez całą dobę ukazuje obraz puszczy. W otoczeniu zabudowań nadleśnictwa istnieje ośrodek edukacyjny, i powstaje park dla dzikich, kontuzjowanych zwierząt. Obok powstaje też park energii odnawialnej, a nadleśniczy - wielki entuzjasta - zapewnia, że wkrótce zaprzęgnie w tym gospodarstwie leśnym do pracy także inne rozwiązania z zakresu energii odnawialnej, by polegać przede wszystkim na nich. 06:25 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 12 PREZYDENCKIE SIEDZIBY Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski W jakich warunkach mieszkali i pracowali prezydenci Polski w czasie XX-lecia międzywojennego? Co zmieniło się od tego czasu? Jak wygląda otoczenie prezydentów po 1989 roku? Jakie tajemnice skrywają ich pomieszczenia? Na te pytania odpowie Radosław Kotarski w "Podróżach z historią", zabierając widzów w fascynującą podróż po Pałacu Prezydenckim, Belwederze i rezydencji w Wiśle. 07:00 NOTACJE - JERZY MAKSYMIUK. WSZYSTKO DLA ORKIESTRY Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2010 Autor: Krzysztof Tadej Jerzy Maksymiuk urodził się w 1936 roku w Grodnie. Dyrygent, kompozytor, pianista. W latach 1970 1972 był dyrygentem Teatru Wielkiego w Warszawie. W roku 1972 stanął na czele zespołu Warszawskiej Opery Kameralnej. W roku 1979 wystąpił z Polską Orkiestrą Kameralną w Carnegie Hall w Nowym Jorku, dwa lata później odbył z nią koncerty w Japonii, Australii, Nowej Zelandii, Stanach Zjednoczonych i Niemczech. W latach 1983-93 kierował BBC Scottish Symphony Orchestra w Glasgow. W roku 1990 debiutował na koncertach BBC Proms w Royal Albert Hall w Londynie. 07:10 NOTACJE - ANTONI TOMICZEK. LOTY NAD WARSZAWĘ Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2007 Autor: Wojciech Królikowski Jak wyglądały loty eskadry specjalnej lotnictwa angielskiego do powstańczej Warszawy? Odpowiedź na to pytanie przynosi odcinek cyklu "Notacje", kórego bohaterem jest Antoni Tomiczek, urodzony w 1915 r. w Pstrążnej koło Rybnika. Jako lotnik brał udział w walkach we wrześniu 1939 r., dostał się do radzieckiej niewoli. Był oficerem 1586. Eskadry do Zadań Specjalnych w Brindisi i latał ze zrzutami dla powstania warszawskiego. 07:25 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 64 KLUCZBORK Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Kolejna podróż Tomasza Bednarka wiedzie do Kluczborka. To miasto dosłownie miodem płynące. Zostało założone w XIII wieku przez Zakon Krzyżowców z Czerwoną Gwiazdą. To tutaj narodziło się nowoczesne pszczelarstwo - a to za sprawą ks. Jan Dzierżona, uznanego badacza życia pszczół nazywanego "Kopernikiem od uli". Kluczbork otaczały niegdyś gęste lasy iglaste - mówi o tym sama nazwa miasta, która najpewniej powstała z połączenia słów: klucz oraz bór. Współczesnym symbolem tych ziem jest złocisty miód jeden z największych darów natury. Tutejszy rarytas - pyszny miód wytwarzany ze spadzi iglastej - przez wieki sprzedawano na placu targowym, czyli tutejszym rynku. Jak przystało na historyczne miasto - w jego centrum wznosi się majestatyczny ratusz. W Kluczborku nie brakuje innych zabytkowych budowli, dlatego warto tu przyjechać. Herb z wizerunkiem murów obronnych z szeroko rozwartą złotą bramą można traktować jako zaproszenie do odwiedzenia miasta. W Kluczborku łatwo się zakochać, bo to miasto dzięki pysznym miodom trafia przez żołądek wprost do serca! 07:50 PRZYRODNIK NA TROPIE - /24/ - PADALEC Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz i prowadzenie: Łukasz Bożycki Padalec - wiele osób się zastanawia, czy to gad, czy płaz? Nasz niestrudzony przyrodnik Łukasz Bożycki już odpowiada: otóż jest to gatunek jaszczurki, czyli gad, choć często mylony jest np. ze żmiją zygzakowatą. Padalec z wyglądu przypomina węża z powodu uwstecznienia kończyn. Chętnie zjada ślimaki nagie i dżdżownice, no i nie jest zbyt szybki, choć na takiego wcale nie wygląda. 08:20 W BLASKU GWIAZD (IN THE STARLIGHT) Film dokumentalny, 49 min, Francja, 2019 Reżyseria: Mathieu Le Lay Zanim Paul Zizka został fotografem, uwielbiał otwartą przestrzeń. Jego pierwszy kontakt z górami Kanady zrodził zamiłowanie do fotografii. Zachwycony ich potęgą, raptem zaczął dostrzegać piękno swojego otoczenia na nowo. Postanowił od tamtej pory wyrażać swoją więź z dzikimi krajobrazami najodleglejszych miejsc na Ziemi za pomocą fotografii. Jego zdjęcia są natychmiast rozpoznawalne. Obiegły cały świat i zostały opublikowane w czołowych magazynach fotograficznych. Praca Paula często wiąże się z wyprawami na odludzie. Żyje przygodami i wciąż stawia sobie nowe wyzwania, aby dotrzeć jak najbliżej swoich celów. Noc ujawnia głębszy aspekt fotografii Paula. W ramach serii nocnych zdjęć uchwycił ulotny czar rozgwieżdżonych niebios podziwianych z czterech krańców świata. Przyroda wciąż oferuje Paulowi nowe wyzwania. Jego zamiłowanie do fotografii i chęć doskonalenia warsztatu stale zapisują kolejne karty w jego historii. Film został nakręcony w technologii 4K. To podróż do świata pełnego gwiazd. Nieustające pragnienie zachwytu skłania Paula do podróżowania po świecie w pogoni za gwiazdami i zorzą. Każda wyprawa przynosi nowe odkrycia i chwile spędzone w zawieszeniu, pomiędzy niebem i ziemią. 09:15 KOSTARYKA. OSTOJA DZIKIEJ PRZYRODY (COSTA RICA NATURE'S ARK / COSTA RICA, UNE ARCHE DE NATURE) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2016 Reżyseria: Franck Decluzet Zdjęcia: Patricia Brouard Film dokumentalny o Kostaryce, kraju, w którym jak na Arce Noego mieszka kilka procent ginących gatunków flory i fauny. Jest nazywana najpiękniejszą świątynią różnorodności biologicznej na świecie. Szacuje się, że ten mały kraj jest gospodarzem 5 procent wszystkich znanych gatunków zwierząt i roślin. Położona między Ameryką Północną a Południową stanowi naturalny pomost, łączący dwie płyty kontynentalne. Od trzech milionów lat to kraina wędrówek i biologicznej wymiany. Leżący w samym centrum tego regionu kraj charakteryzuje wyjątkowa różnorodność biologiczna. Co dwudziesty znany gatunek występuje w Kostaryce. Ekipa wyrusza z kamerą do tego niezwykłego państwa, by poznać cztery niezwykłe gatunki dzikich zwierząt, charakterystyczne dla środowisk, w których żyją. Występujące na obszarach od południowego Meksyku po Ekwador zwierzęta te żyją w Kostaryce na wysokości ponad 2 tysięcy m.n.p.m. Ostatnie dzikie lasy zostały tu objęte ochroną. Jednocześnie rozpoczęto kampanię na rzecz ponownego zalesiania. Kostaryka to kraj bogatej przyrody. Warto jednak pamiętać, że na całym świecie różnorodność biologiczna zmniejsza się w szybkim tempie. Co roku z powierzchni Ziemi bezpowrotnie znika 26 tysięcy gatunków. Tempo globalnego wymierania jest dziś sto razy szybsze niż kiedykolwiek w ciągu ostatnich milionów lat. Jedno życie zależy od drugiego. Nasz los jest ściśle związanyz losem dzikich gatunków zwierząt. Zanim dojdzie do nieodwracalnych przeobrażeń, pamiętajmy, że niegdyś cały świat przypominał Kostarykę - niezwykłą ostoję dzikiej przyrody. 10:15 SKARBY ŚLĄSKA OD KARKONOSZY DO ODRY Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2020 Reżyseria: Edward Porembny Film dokumentalny Edwarda Porembnego o Śląsku. Film promuje region, który słynie m.in. z wytwarzania znanych na całym świecie koronek koniakowskich. Ich historia na tych terenach sięga końca XIX wieku i jest ciągle żywa. 11:05 WOKÓŁ MÓRZ II - ODC. 8 OSTATNI REJS AMOCO CADIZ (AROUND THE SEA II EP. 8 LE DERNIER VOYAGE DE L AMOCO CADIZ) Film dokumentalny, 22 min, Francja, 2018 Reżyseria: Herle Jouon Kontynuacja opowieści o krajach, miastach i ludziach, których życie związane jest z wodą. Ocean Spokojny, Karaiby, wybrzeże Francji, Ocean Polarny czy wybrzeże Afryki - będziemy podróżować, żeglować i dowiadywać się wszystkiego o świecie widzianym oczami mieszkańców, którzy żyją i pracują wokół tych niezwykłych miejsc. Raj dla jednych, a dla innych ekologiczne cierpienie. W tym odcinku o katastrofie, która odcisnęła piętno na pamięci zbiorowej Bretończyków. Tankowiec rozbił się przy wejściu do małego portu w Finistre. Czterdzieści lat po wypadku po Amoco Cadiz został już tylko zatopiony kadłub. Na tankowcu doszło do awarii steru. Wysłany na ratunek holownik dotarł zbyt późno. Statek rozbił się o skały. Zebrał się sztab kryzysowy do spraw zagrożeń ekologicznych. Mieszkańcy wybrzeża byli zrozpaczeni. Domagali się podpalenia statku. Amoco Cadiz miał za sobą długi rejs zanim rozbił się o przybrzeżne skały Bretanii. Na początku lutego 1978 roku napełnił cysterny w Zatoce Perskiej. Trafiło do nich dwieście dwadzieścia tysięcy ton ropy. Miała zostać przewieziona do portu w Rotterdamie. Piętnastego marca 1978 roku Amoco Cadiz wpłynął do Kanału La Manche. Rozpętał się silny sztorm. Szesnastego rano Pasquale Bardari, włoski kapitan tankowca, mierzył się z silnym wiatrem i wysoką falą. O dziewiątej czterdzieści pięć ster zaczął odmawiać posłuszeństwa. Bardari zszedł z mostka do maszynowni, gdzie dowiedział się o awarii. 11:30 ZBLIŻENIA. MAGAZYN FILMOWY Magazyn, 14 min, Polska, 1980 Zdjęcia: Adam Kaczanowski Magazyn Iwonny Łękawy, poświęcony tematyce filmowej. W tym odcinku wizyta na planie filmu Wojciecha Fiwka pod tytułem "Serce", rozmowa z reżyserem i odtwórcą głównej roli, Adamem Proboszem. Następnie wizyta w Wytwórni Filmów Oświatowych w Łodzi. Zobaczymy, jak powstają produkcje o tematyce przyrodniczej, z użyciem zdjęć poklatkowych (do serialu o reżyserze Karolu Marczaku oraz do filmu "Hodowla pieczarek") i mikroskopowych (do filmu "Rozwój zarodka troci"). Spotkamy się również z kaskaderami na treningu. 11:45 TOMEK NA GRANICACH... RZECZYPOSPOLITEJ Cykl reportaży, 22 min, Polska, 2021 Reporterska opowieść o tym, co dzisiaj pozostało z dziedzictwa i kultury II Rzeczypospolitej. Nie tylko tego materialnego, ale przede wszystkim mentalnego. Kraju wyrosłego na pograniczu Zachodu i Wschodu, gdzie od wieków ścierały się wpływy wielkich mocarstw, etniczne namiętności, trwały religijne waśnie. Kraju, który z trudem próbował łączyć ten kipiący kocioł w jeden polityczny i cywilizacyjny organizm. 12:20 MIESZCZANIE ŻYWIECCY - DANUTA I ANDRZEJ Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Grzegorz Jankowski Seria składa się z dwunastu reportaży poświęconych ludziom mieszkającym w Żywcu. To opowieść o tradycji, ciągłości pokoleniowej i o pracy, która w Żywcu uważana jest za coś, co tworzy człowieka. W poszczególnych odcinkach cyklu poznamy żywieckie rodziny mieszczańskie i góralskie, które międzypokoleniowo kultywują tradycję, nawet, jeśli rozumieją ją trochę inaczej niż poprzednicy. Antoni Maklakiewicz był jednym z bohaterów filmu "Putosze z Żywca". Tym razem opowiemy o jego córce Danucie i wnuku Andrzeju, którzy prowadzą zakład fotograficzny i kontynuują rodzinną tradycję. Zresztą Andrzej poza klasycznymi zdjęciami robi też zdjęcia artystyczne, za które jest nagradzany. 12:50 TATARZY POLSCY ODC. 5 Telenowela dokumentalna, 39 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Natasza Ziółkowska Cykl filmów na temat współczesnych Tatarów, potomków dawnych osadników na ziemiach polskich. Bohaterów i tematy łączy miejsce lub przynależność do grupy (np. Kruszyniany, Białystok, Zespół Buńczuk). W społeczności polskich Tatarów związki rodzinne i środowiskowe są nieuniknione, ponieważ jest to mała społeczność. Odcinki są narracyjnie skupione wokół święta (np. Ramadan czy Ramadan Bajran), wydarzenia religijnego, jak azanienie, ślub, pogrzeb, czy innych wydarzeń, np. realizacja teledysku do piosenki tatarskiej z udziałem łuczników, tancerzy skupionych wokół jednego zespołu. 13:40 WIELKI PACYFIK - OCEAN PRZEMOCY (1/5) (BIG PACIFIC. VIOLENT. (1/5)) Serial dokumentalny, 50 min, Nowa Zelandia, 2015 Reżyseria: Houghton Sue Scenariusz: Meade Craig Seria dokumentalna o Pacyfiku - Oceanie Spokojnym, który zajmuje jedną trzecią powierzchni Ziemi. Zawiera połowę wody naszego świata i ukrywa najgłębsze miejsce na naszej planecie. To jest to, co ogromne, rzadkie i olśniewające stworzenia nazywają domem - i gdzie czają się jeszcze nieodkryte gatunki fauny. Przełamiemy granice między lądem a morzem, przemieszczając się po oceanie, przedstawiając szeroki wachlarz miejsc, zjawisk naturalnych i zachowań zwierząt. Każdy odcinek skupia się na ikonicznej charakterystyce: namiętności, żarłoczności, przemocy i tajemnicy. Nakręcony w Ultra High Definition, serial pokaże ocean i jego mieszkańców w sposób nigdy wcześniej niewidziany w telewizji. Nazwa Pacyfik pochodzi od słowa "spokojny". Ten ocean taki jednak nie jest. To świat pełen niebezpieczeństw, gdzie śmierć uderza znienacka, życie balansuje na granicy przetrwania, wzrok może zwodzić, a morskie olbrzymy nie oszczędzają się w walce. Na powierzchni 166 milionów kilometrów kwadratowych rozciąga się największy akwen świata pełny niebezpieczeństw. Idylliczny krąg piaszczystego lądu pośród błękitnych wód Pacyfiku. Pod powierzchnią wciąż jednak można trafić na ślady zniszczeń. Tysiące gatunków rywalizują o przestrzeń i pożywienie w cieśninie o szerokości około pięciuset metrów. Tak jakby wszyscy mieszkańcy wieżowca stłoczyli się na parterze, a okoliczni sąsiedzi chcieliby ich zjeść. 14:35 BRAZYLIA. HISTORIA NATURALNA - ODC. 1 ZAGROŻONY LAS (WILD BRAZIL.) Serial dokumentalny, 50 min, Austria, 2014 Reżyseria: Christian Baumeister, Paul Reddish Serial dokumentalny przedstawiający dziką Brazylię. Niedostępne krainy Amazonki, Pantanalu, Wybrzeży Atlantyku i wyspy otaczające ten egzotyczny kraj. Mata Atlantica (Las Atlantycki) - rozciąga się tysiące kilometrów wzdłuż wybrzeża Brazylii od umiarkowanego klimatu na południu kraju po tropikalną północ. Z wybrzeża las wcina się 600 km. w głąb lądu, tworząc rozmaite habitaty. Są tu bujne, nizinne lasy deszczowe, skały i otwarte przestrzenie, porośnięte trawą. Przez 500 lat większość Mata Atlantica została przekształcona w pastwiska i tereny rolnicze. Pozostałe płaty lasu wciąż są jednak domem dla niezwykłych zwierząt. Istny kalejdoskop motyli. Blisko 1000 gatunków ptaków, więcej niż w całej Europie. Nie tylko małpy są wyjątkowymi rezydentami Mata Atlantica. Wiele gatunków ptaków leśnych występuje wyłącznie tutaj. Tereny leśne wzdłuż bagien i strumieni są ulubionym habitatem pakożera leśnego. Mata Atlantica jest wciąż jednym z najbujniejszych habitatów na Ziemi. 15:35 KREATORZY PRZYSZŁOŚCI - ODC. 1 ROBOTY (SHAPERS OF TOMORROW 01 ROBOTS: A CHANCE FOR HUMANITY?) Cykl dokumentalny, 50 min, Francja, 2018 Reżyseria: Quentin Domart, Clemence Rabeau Seria dokumentalna opowiadająca o ciekawych rozwiązaniach technologicznych w różnych dziedzinach życia. Na całym świecie ludzie wymyślają i projektują przedmioty, które zmienią naszą codzienność. Zasługują na uwagę, ponieważ ich dzieła mogą uczynić nasze życie jaśniejszym, łatwiejszym i bardziej zrównoważonym. Oni kształtują nasze jutro! Wyruszamy z nimi w podróż do przyszłości. W każdym odcinku skupimy się na jednym, określonym temacie, poznamy innowacje, które zmienią nasze życie w dziedzinach takich jak: mieszkania, transport, recykling, odzież, energia, żywność, robotyka. Dowiemy się, co nowego wynaleźli naukowcy, aby chronić i badać dzieła sztuki. W odcinku pierwszym - roboty. Mamy nadzieję, że wkrótce maszyny zastąpią ludzi w wykonywaniu żmudnych i pracochłonnych zadań. Robotyka poczyniła postępy w sterowaniu robotami, inteligentne maszyny zaczęły się pojawiać nawet w zwykłych gospodarstwach domowych, nie mówiąc już o szkołach, szpitalach czy fabrykach. Roboty są już praktycznie wszędzie. Jak będą wyglądały w przyszłości i w jaki sposób ułatwią nam życie? Renaud Didier pracuje nad technologiami, które pozwolą nam na wirtualne wycieczki. Roboty zaprojektowane przez Robin Murphy ratują ludzkie życie. Kathrine Simon chce przy pomocy robotów zmienić metody produkcji. Frank Geffard projektuje egzoszkielety, a Vincent Dupourque pracuje nad maszynami, które pomagałyby w domu seniorom. Ci niezwykli ludzie stają przed ambitnymi wyzwaniami, żeby sprostać wciąż nowym potrzebom ludzkości. To prawdziwi kreatorzy przyszłości. 16:30 WOKÓŁ MÓRZ II - ODC. 20 NURKOWANIE Z NIEDŹWIEDZIAMI (AROUND THE SEA II) Serial dokumentalny, 22 min, Francja, 2018 Reżyseria: Christian Lamontagne Kontynuacja opowieści o krajach, miastach i ludziach, których życie związane jest z wodą. W tym odcinku Wyspy Magdaleny - niewielki archipelag w kanadyjskiej Zatoce Świętego Wawrzyńca. Większość mieszkańców ceni je ze względu na piękne plaże i niezwykłe widoki. Na dnie morskim wokół Wysp Magdaleny spoczywa mnóstwo wraków. Nikt nie zna ich dokładnej liczby. To olbrzymie cmentarzysko. Mario urodził się na Wyspach Magdaleny. Morza i oceany to jego żywioł. Mario nurkuje od wczesnej młodości. Gdy był nastolatkiem, poświęcał tej pasji każdą wolną chwilę. Później uczynił z niej swój zawód i zdobył międzynarodowe uznanie. Zobaczymy go w akcji. 17:05 KOŚCIUSZKO. PRZEWODNIK BARDZO WSPÓŁCZESNY ("KOŚCIUSZKO. WOLNOŚĆ OD PRZEMOCY") Film dokumentalny, 52 min, Polska/Litwa, 2021 Scenariusz i reżyseria: Piotr Kornobis Tadeusz Kościuszko to ważna postać w dziejach Polski i Litwy. Film ukazuje jego biografię w dynamicznym skrócie między napięciem czasów, w których żył, a indywidualnymi cechami charakteru. Widz odnajdzie w tej opowieści próbę odpowiedzi na pytanie zadawane przez kolejne pokolenia Środkowoeuropejczyków - jak przetrwać na skrwawionych ziemiach, między Wschodem a Zachodem. Życie Kościuszki, typowego przedstawiciela klasy średniej XVIII wieku, jego decyzje i wybory składają się na wyjątkowo aktualną opowieść o człowieku. Tadeusz Kościuszko jest naszym bohaterem, bo odnajdujemy w nim siebie. 18:05 EKSPEDYCJA CHINY, W POSZUKIWANIU SHANGRI-LA ODC.1 - ŚWIĄTYNIA SHAOLIN, MIEJSCE NARODZIN KUNG FU (EXPEDITION CHINA: SEARCH FOR SHANGRI-LA EPISODE 1: HOG RALLY / SHAOLIN TEMPLE, BIRTHPLACE OF KUNG FU) Serial dokumentalny, 50 min, USA, 2019 Reżyseria: Keith Neubert Scenariusz: Gary Hines Seria dokumentalna, która zabierze widzów w podróż po najpiękniejszych i najatrakcyjniejszych miejscach w Chinach. Będą zaskakujące zwroty akcji, w których uczestniczy amerykański poszukiwacz przygód i były gracz NFL, Keith Neubert. Będzie on przemierzał i odkrywał Chiny swoim Harleyem Davidsonem. Po inspirującej wędrówce do Świątyni Shaolin (miejsca narodzin Kung-Fu) otrzyma on mapę, która pozwoli mu odbyć epicką podróż po Państwie Środka i odkryć tajemnicze Shangri-La. Część pierwsza to podróż do Świątyni Shaolin, miejsca narodzin Kung-Fu. Liczące ponad miliard i 300 tysięcy mieszkańców Chiny to najludniejsze państwo świata. Ich machina gospodarcza wyciągnęła co się dało z ubóstwa mieszkańców i sprawiła, że gospodarka kraju jest dziś na drugim miejscu na świecie. Nie ma miasta, które byłoby lepszym przykładem na renesans Chin niż portowy Szanghaj, którego nazwa oznacza dosłownie "miasto na morzu". Szanghaj zawsze był miejscem, gdzie Wschód spotykał się z Zachodem. Jednak zanim Keith Hubert odwiedzi tę gigantyczną nadbrzeżną aglomerację spędzi trochę czasu w klasztorze Shaolin, żeby poznać arkana Kung-Fu. W trakcie ich zgłębiania zacznie do niego docierać, że sztuki walki są tylko częścią filozofii Shaolin, ponieważ mnisi dążą do wzbogacenia wewnętrznego serca. Kultura buddyjska jest dla wielu wsparciem duchowym. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - PEREŁKI ANTYLI (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos W tym odcinku odwiedzimy wyspy będące częścią Małych Antyli. Barbados, Saint Vincent i Grenadyny należą do tak zwanych "Wysp Nawietrznych". Zamieszkuje je ludność pochodzenia indiańskiego i afrykańskiego. Dawne tereny Imperium Brytyjskiego wymykają się dziś wszelkim stereotypom. Barbados leży we wschodniej części archipelagu, między Martyniką a wybrzeżem Wenezueli. W przeciwieństwie do swoich wulkanicznych sąsiadek, jest wyspą koralową. Rdzenne terytorium Arawaków było kolonizowane przez Portugalczyków, a od 1625 roku - przez Anglików. Obecnie Barbados jest niezależnym państwem, należącym do brytyjskiej Wspólnoty Narodów. To jedno z najmniejszych państw świata. Jego powierzchnia wynosi zaledwie 430 kilometrów kwadratowych. Wyspa Saint Vincent wraz z częścią archipelagu Grenadyn tworzy jedno państwo należące do Wspólnoty Narodów i niepodległe od 1979 roku. Jego stolicą jest Kingstown. Pięć tysięcy lat przed naszą erą na tych terenach żyli Indianie Sibonejowie. W III wieku naszej ery osiedli tu Arawakowie, a w XIV wieku - wojowniczy lud Karaibów. W latach 1763-1783 Wielka Brytania i Francja walczyły o kontrolę nad wyspą Saint Vincent, mimo że traktat z 1763 roku uznał ją za "neutralną". Brytyjczycy kilkakrotnie próbowali ją okupować, jednak Karaibowie skutecznie bronili swojego terytorium. Przyczynili się nawet do porażki Anglików, którzy ostatecznie musieli uznać ich prawo do funkcjonowania jako niepodległy naród. 20:10 PORTRET PRZESZŁOŚCI 1920 - CZĘŚĆ 1 Film dokumentalny, 73 min, Polska, 2020 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Piotr Mikołajczak Wykonawcy: Maciej Gudowski, Jarosław Łukomski, Robert Czebotar, Piotr Bajtlik, Damian Kulec, Józef Pawłowski, Przemysław Bluszcz, Krzysztof Szczepaniak, Adam Bauman, Grzegorz Pawlak "Portret przeszłości 1920" to projekt filmowego dyptyku dokumentalnego, dla którego inspiracją stały się kolejne odkrycia nieznanych archiwów dokumentujących historię wojny polsko - bolszewickiej. Chodzi głównie o obrazy ruchome, które - po relacji naocznych świadków - pozostają najcenniejszym zapisem przeszłości, niejednokrotnie ważniejszym od dokumentów papierowych. Zakres przedstawianych wydarzeń obejmuje lata 1914-1924 i odnosi się do genezy, przebiegu i skutków tego konfliktu. Film prezentuje wybór najwspanialszych znalezisk ostatnich lat, dokonanych w zagranicznych archiwach przez historyków filmu, profesorów Małgorzatę i Marka Hendrykowskich. Wybrane artefakty pochodzą ze zbiorów British Pathe, Gaumont, amsterdamskiego instytutu filmowego EYE oraz kinotek w Belgradzie, Budapeszcie, Bukareszcie i Berlinie. Pierwsza część dyptyku jest poświęcona okolicznościom, w których doszło do wybuchu konfliktu polsko-bolszewickiego oraz jego przebiegowi. Druga z kolei prezentuje bezpośrednie i nieco oddalone w czasie skutki wojny. Punktem wyjścia opowieści jest wiosna 1919 roku, chwilę po triumfie Powstania Wielkopolskiego, kiedy polska państwowość, odzyskana po 123 latach zaborów, zaczyna krzepnąć, a jednocześnie napotyka niemal co dnia coraz to nowe przeszkody. Film także cofa w czasie narrację, aby przypomnieć kilka istotnych epizodów z okresu I wojny światowej, rewolucji październikowej i jej następstw w Europie, a przede wszystkim okoliczności utworzenia polskich sił zbrojnych. Dyptyk "Portret przeszłości 1920" prezentuje bardzo szerokie spektrum ówczesnej sytuacji politycznej, gospodarczej i społecznej. 21:30 POLSKIE JEDNOSTKI SPECJALNE. FORMOZA KOMANDOSI MORSCY Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Tomasz Nowak Film dokumentalny przybliżający wojskową jednostkę specjalną Formoza. Podobnie jak GROM i Jednostka Wojskowa Komandosów stanowi ona elitę Wojska Polskiego i uosabia najlepsze cechy polskiego żołnierza: profesjonalizm, poświęcenie i patriotyzm. Głównym obszarem działania komandosów Formozy jest Morze Bałtyckie. Zdolni są oni również do realizacji operacji w terenie górskim, czego dowiedli podczas misji w Afganistanie, gdzie blisko współpracowali z żołnierzami amerykańskimi. 22:30 PRZEŻYĆ AFGANISTAN Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2010 Reżyseria: Małgorzata Imielska Film przedstawia historię szkolenia wojskowego i prywatne przygotowania pięciorga zawodowych żołnierzy do wyjazdu na misję do Afganistanu, ich pobyt w prowincji Ghazni, codzienne patrole i pierwsze miesiące, gdy po powrocie do kraju starają się prowadzić normalne życie. Dwóch z pięciorga bohaterów filmu pełniło wcześniej służbę w Czadzie, troje zaś uczestniczy w zagranicznej misji po raz pierwszy. Wśród tych osób jest dziewczyna, narzeczona jednego z bohaterów. Film dokumentalny "Przeżyć Afganistan" przedstawia naszych bohaterów nie tylko jako żołnierzy, ale także jako ludzi, którzy muszą radzić sobie z wieloma emocjami. Chociażby z poczuciem odpowiedzialności za bezpieczeństwo tych, z którymi idą na patrol. Film pokazuje także tęsknotę za rodziną i lęk o to, czy przeżyją kolejny dzień. Jest to próba opisu tego, co dzisiaj znaczy być żołnierzem i jaką płaci się za to cenę. 23:35 PRZERWANA MISJA Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Petro Aleksowski Pierwszy polski dokument pokazujący wojskową misję w Afganistanie przez pryzmat strat poniesionych przez trwale poszkodowanych polskich żołnierzy. Głównymi bohaterami dokumentu są czterej młodzi mężczyźni, dla których marzeniem życia była armia i spełnieniu tego marzenia podporządkowali swoje życie. Sprawdzianem męskości i żołnierskich umiejętności miał być wyjazd na misję. Utrzymywane w tajemnicy, skrywane w pamięci żołnierzy prawdziwe oblicze polskiej ekspedycji jest bazą dla konstrukcji akcji i dramaturgii filmu. Bohaterowie podejmując decyzję o wyjeździe na misje byli w związkach rodzinnych, a mimo to zdecydowali sami, bez konsultacji z najbliższymi. Dziś, kiedy trzeba zapłacić za swoją decyzję, kosztami tej spłaty obciążają właśnie najbliższych. Autor filmu, nawiązując dialog, w którym zadaje pytania niewygodne dla weteranów, staje się dla nich kolejnym wyzwaniem zmuszając do pierwszych od czasu wypadku tak szczerych wyznań. Film bogato zobrazowany oryginalnymi zdjęciami nakręconymi przez żołnierzy w Afganistanie. 00:30 SUMMA Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2018 Scenariusz i reżyseria: Andrei Kutsila Młoda białoruska malarka zmęczona rutyną szarej codzienności wyjeżdża z Mińska od męża, by kolejny raz znaleźć się w Maćkowej Rudzie. Tu, w posiadłości jak gdyby na wyspie, w zadziwiającym bajecznym miejscu, chronionym z trzech stron przez bagna i rzekę, dożywa swych dni polski artysta Andrzej Strumiłło. Dzień po dniu wzrasta ich przyjaźń i miłość, odnajdują się we wspólnej pracy, szczerych rozmowach i sztuce. Coraz bardziej przywiązują się do siebie. Tę harmonię przerywają telefony od męża, żądającego powrotu na Białoruś. Idylla musi się skończyć, to tylko kwestia czasu. 01:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - NIC NIE BĘDZIE ZAPOMNIANE Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki 1. Nic nie będzie zapomniane. Drugiej Rzeczypospolitej zabrakło czasu dla pełnego rozliczenia się z wojną polsko-bolszewicką. Przyszła kolejna - nowe łzy i nowe mogiły. Potem na pół wieku komuny tę kartę z podręcznika historii wyrwano dla kilku pokoleń młodych Polaków, ale długi honorowe, zaciągnięte przez nas u bohaterów roku 1920 nie ulegają przedawnieniu. Niewiele jest też w naszych dziejach tak masowych, heroicznych dokonań jak ich czyn. Dziś wyjątkowo nie będzie poszukiwań. Spotykamy się na cmentarzu poległych w boju pod Ossowem w 1920 roku, na którym wraz z miejscową młodzieżą chcemy posprzątać. To nowy rodzaj lokalnego patriotyzmu, który ze wszech miar popieramy. 2. Znamy odpowiedź. Wracamy do losów lotniczej gapy, która przez wiele lat wisiała nad łóżkiem jednego z naszych widzów. Gdy wreszcie zechciał zadać pytanie, czyj mundur zdobiła, trafił do nas. Czasem na odpowiedź czekamy bardzo długo. Tym razem uzyskaliśmy ją błyskawicznie, dzięki kontaktowi mailowemu z jednym z widzów, który zajmuje się badaniem oznak spadochroniarskich. Gapa należała do por. pilota Władysława Prochazki, co ogłoszono w wojskowym dzienniku personalnym 50/1926. Prochazka walczył w wojnie polsko-bolszewickiej w dywizjonie artylerii konnej. Jego związek z lotnictwem rozpoczął się nieco później. Był dowódcą 113. eskadry myśliwskiej 1. Pułku Lotniczego w Warszawie. Po roku 1935 został kapitanem. W czasie II wojny światowej pełnił rolę szefa wywiadu lotniczego ZWZ. Zginął w tragicznych okolicznościach w maju 1945 roku. 01:50 MOI ROLLINGSTONSI Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2014 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Piotr Metz, Jan Sosiński, Piotr Metz Zdjęcia: Wojciech Szczygielski, Robert Jażdżyk, Paweł Sudoł Muzyka: Piotr "Dziki" Chancewicz, Piotr Chancewicz Wykonawcy: Wild Pig 13 kwietnia 1967 r. siedemnastoletnia Ola przeżyła coś, co zmieniło jej życie. Była w gronie szczęśliwców, którym udało się dostać na warszawski koncert The Rolling Stones, pierwszy, jaki zespół zagrał za żelazną kurtyną. To ona rzuciła na scenę czerwone goździki, dzięki którym stała się częścią legendy tego koncertu. Dwudziestodziewięcioletni wówczas fotograf Marek Karewicz był przewodnikiem i tłumaczem Rolling Stonesów w czasie ich pobytu w Polsce. W pięćdziesiątą rocznicę tego wydarzenia pani Aleksandra i pan Marek spotykają się ponownie i rozmawiają zarówno o swoich wspomnieniach, jaki i o tym, jak ten wyjątkowy koncert wpłynął na ich dalsze losy. O muzyce i fenomenie The Rolling Stones mówią też m.in. prowadzący ich warszawski koncert Zbigniew Korpolewski oraz dziennikarz muzyczny Piotr Metz. Rozmowy przeplatane są unikalnymi zdjęciami archiwalnymi. 02:45 APOKALIPSA BEZ GRANIC Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2005 Scenariusz, reżyseria i zdjęcia: Krystian Matysek tysek Mała prowincja Aceh w północnej części Sumatry, w Indonezji, jest od 30 lat scenerią krwawej wojny domowej. Walka między partyzantami Ruchu Wolnego Aceh (GAM) a regularną armią indonezyjską pochłonęła już 15 tys. ofiar. Ale o wojnie tej niewiele mówi się na świecie. Tsunami, które 26 grudnia 2004 r. uderzyło z potężną siłą w wybrzeża południowo-wschodniej Azji, nagle ujawniło podwójną tragedię tego regionu. Przybycie ekip niosących pomoc humanitarną i dziennikarzy pozwoliło zdjąć zasłonę milczenia z trwającego od lat dramatu mieszkańców Aceh. To tam bowiem wielka fala pochłonęła najwięcej ofiar - zginęło 130 tys., osób, 38 tys. uznano za zaginione, a aż 700 tys. musiano przesiedlić na tereny w głębi lądu. Codzienne życie na wyspie od lat naznaczone jest piętnem przemocy i strachu. Rebelianci ukrywają się przed wojskiem. Tylko czasami pojawiają się w wioskach, prosząc o pomoc lub żywność. Regularne "wizyty" w wioskach składają też żołnierze: biorą, co chcą, nie płacąc. Opór na nic się nie zda, nikt zresztą nie ośmiela się sprzeciwić zbrojnym oddziałom, nikt też nie ma odwagi przyznać się, że popiera rebeliantów, bo za to grożą rozmaite represje. Nikt też otwarcie nie sprzeciwia się secesji prowincji w obawie przed odwetem ze strony partyzantów. Ci ostatni kupują broń za pieniądze uzyskane ze sprzedaży marihuany, która rośnie praktycznie wszędzie i wyjątkowo obficie. Uprawiają ją także chłopi, traktujący poletka marihuany jako główne lub dodatkowe źródło utrzymania. Wielu członków GAM wyemigrowało, a ci, którzy zostali na miejscu, są porywani, mordowani. W strachu żyją jednak wszyscy - taka jest wojenna rzeczywistość. Jednak to, co nastąpiło 26 grudnia 2004 roku przerosło ich dotychczasowe wyobrażenia o nieszczęściach, jakie mogły ich dotknąć. Świadkowie tamtych wydarzeń wspominają, że nadciągnęły kolejno trzy ogromne, dwudziestometrowej wysokości fale wzburzonej, błotnistej i bardzo gorącej wody, której towarzyszył przerażający huk. Woda niosła fragmenty roztrzaskanych domów, wyrwane z korzeniami drzewa, samochody, łodzie, a nawet całe statki, ludzkie ciała. Po 10 minutach żywioł się uspokoił, pozostawiając ogromne zniszczenia. W prowincji Aceh, tak mocno dotkniętej uderzeniem fal, armia była wtedy jedyną w miarę sprawnie działającą instytucją. Na miejsce przysłano jeszcze dodatkowe wsparcie, przybyły ekipy organizacji humanitarnych, dziennikarze. Ci, którzy przeżyli, ale stracili cały dobytek, chcą wrócić na dawne miejsca, odbudować domy. Żyją z morza, z tego, co złowią, nie wyobrażają sobie pozostania w górach, bo tam umrą z głodu. Pomocy jest wciąż za mało i trzeba ciągle uważać, komu się pomaga, by nie narazić się żadnej ze stron konfliktu. Bo mimo przeżytej katastrofy wojna domowa w Aceh nadal trwa.