TVP Dokument Sobota, 20.08.2022 06:00 DZIKA POLSKA - LASY PEŁNE ŻYCIA - NOCKA NOCKÓW Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2011 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska O zmierzchu nietoperze wzdłuż leśnego potoku podążają w góry. Po drodze wpadają w delikatną sieć badaczy i dostają obrączki lub nadajniki telemetryczne. Dzięki nim wiemy, że część tych lotników podąża do nocnego klubu na wspólną imprezę. W filmie przewodnikiem po świecie nietoperzy jest dr Robert Mysłajek. Celem jego badań jest poznanie składu gatunkowego nietoperzy zamieszkujących lasy Beskidu Śląskiego, wyznaczenie szlaku ich wędrówek, wykrycie miejsc rozrodu, wypoczynku i zimowania. Tajemnice życia nietoperzy odsłaniane są powoli. Jednak są one na tyle fascynujące, że wielu badaczy jest gotowych do podejmowania kolejnych wyzwań. Jednym z nich jest właśnie dr Robert Mysłajek. Towarzyszymy mu z kamerą podczas odłowu nietoperzy w delikatne siatki chiropterologiczne i zakładania nadajników telemetrycznych, które pozwalają poznać ich wędrówki. Podsłuchujemy nietoperze za pomocą detektorów ultrasonicznych, które przetwarzają wydawane przez nie ultradźwięki na dźwięki słyszalne dla ludzi i umożliwiające identyfikację gatunków. Późnym latem i jesienią obserwuje się wzmożoną aktywność nietoperzy w pobliżu otworów jaskiń. Rola rojenia nietoperzy w takich miejscach nie jest do końca jasna. Sugeruje się jego związek z zachowaniami godowymi, przekazywaniem przez dorosłe osobniki młodym informacji o rozmieszczeniu kryjówek zimowych, wykorzystaniem jaskiń jako schronień tymczasowych itd. Bez względu jednak na pełnioną funkcję, rojenie stwarza doskonałą okazję do lepszego poznania fauny nietoperzy danego regionu i zdefiniowania miejsc ważnych dla ich ochrony. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.II - ODC. 17 SEKRETY BROWARNEGO KOTŁA Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Radosław Kotarski wyrusza do czeskich Detenic, aby przekonać się, jak w zamierzchłych czasach warzono piwo na dawnych słowiańskich ziemiach. Nie poprzestaje jednak tylko na teorii. Sam chwyta za piwowarskie wiosło i zabiera się do stworzenia tradycyjnego czeskiego piwa miłości. Używa do tego tradycyjnych receptur i aparatury, która ma prawie 200 lat. Przy tym obala wiele współczesnych i historycznych mitów związanych z piwnym napitkiem. Czy stworzone przez Radka piwo będzie smakowało gościom średniowiecznej karczmy? 07:00 NOTACJE - BARBARA WACHOWICZ. DANE MI BYŁO SPOTKAĆ SIĘ Z GWIAZDAMI Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2008 Autor: Lucyna Smolińska Barbara Wachowicz, autorka biografii wielu Polaków, scenarzystka, fotografik twórca widowisk i filmów. Ta opowieść odnosi się do czasów jej studiów i pracy w "Ekranie". Dzięki temu miała okazję przeprowadzić wywiady z takimi gwiazdami, jak Peter O' Toole czy Kirk Douglas. 07:10 NOTACJE - ERNEST BRYLL. EPITAFIUM KUTE W MARMURZE Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2007 Historia pewnej biesiady, w której uczestniczył Ernest Bryll. Owa uczta miała miejsce w dniu śmierci Stalina. 07:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 69 JAROSŁAW Magazyn, 23 min, Polska, 2018 Reżyseria: Rafał Samborski Scenariusz: Agnieszka Bajtyngier Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Jarosław to jedno z najbogatszych miast Rzeczypospolitej przełomu XVI i XVII wieku. Położone na dawnym europejskim szlaku handlowym, było jednym z najważniejszych targowisk ówczesnej Polski. Ślady tych bogatych tradycji kupieckich widoczne są w architekturze do dziś, a współczesne życie kulturalne miasta czerpie inspiracje z wiekowej tradycji. Na jarosławskim rynku uwagę zwraca ratusz. Wybudowany w XVII wieku przechodził różne koleje losu. Elementem, na który warto zwrócić uwagę jest zegar na ratuszowej wieży, który wybija godziny od 1896 roku. Z uwagi na kilkutygodniowe jarmarki podczas letnich miesięcy i tony produktów w mieście pod kamienicami budowano magazyny. Wraz z rozwojem miasta i popularyzacją jarmarków, powstawało ich coraz więcej, aż stworzyły podziemną sieć korytarzy, dziś udostępnionych do zwiedzania. Jarosław można również polecić entuzjastom architektury sakralnej. W tym 40-tysięcznym mieście jest kilkanaście świątyń, o imponującej architekturze i wystroju. Ze skarbów, jakie skrywają, można wymienić chociażby rzeźbę Cudownej Piety Matki Bożej Bolesnej w kościele oo. dominikanów oraz jeden z najcenniejszych zabytków Jarosławia Ołtarz Relikwii. Na wzgórzu, w pierwotnej lokalizacji miasta znajduje się opactwo pobenedyktyńskie. Kompleks z pięknymi ogrodami, złożony z średniowiecznych obwarowań, budynków zakonu sióstr benedyktynek, kościoła i domu pielgrzyma, nazywany jest podkarpackim Carcassonne. Mnogość tajemnic i dumna historia czyni Jarosław wyjątkowym miejscem na mapie Polski. 07:50 MIĘDZY MIŁKIEM A DZIEWIĘĆSIŁEM Film dokumentalny, 34 min, Polska, 2017 Reżyseria: Marcin Krzyżański 50 kilometrów na północ od Krakowa, na Miechowszczyźnie, zachowały się fragmenty ciepłolubnych, suchych łąk, nazywanych przez botaników murawami kserotermicznymi. Tamtejsze rośliny i zwierzęta znacznie różnią się od wszystkiego, co można zobaczyć na sąsiednich terenach. Obserwowane gatunki pasują bardziej do azjatyckich stepów, niż do środkowej Europy. Co ciekawe, w przypadku muraw ścisła ochrona nie jest dobrym rozwiązaniem. Łąki pozostawione odłogiem zarastają krzewami i drzewami. Bez dostępu do światła kwietne bogactwo szybko zanika. By kolorowe rośliny przetrwały, trzeba je kosić. Można też wypasać na nich owce, kozy lub krowy. W takich warunkach pożądane gatunki szybko odrastają, ustępuje zaś ich konkurencja. Niestety, w ostatnich latach tradycyjne rolnictwo, które sprzyjało murawom przestało być opłacalne. Teraz czynną ochroną zajęli się przyrodnicy. Kamera podąża śladem motyli, pasikoników i modliszek zamieszkujących kwietne połacie. Śledzi niezwykłe ptaki polujące w ich pobliżu. W filmie zobaczymy również pracę Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Krakowie, działającej na rzecz zachowania i odtwarzania całego łąkowego bogactwa. 08:30 KREATORZY PRZYSZŁOŚCI - ODC. 5 OCEANY (SHAPERS OF TOMORROW 05 - OCEANS) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Reżyseria: Quentin Domart, Clemence Rabeau Seria dokumentalna opowiadająca o ciekawych rozwiązaniach technologicznych w różnych dziedzinach życia. Na całym świecie ludzie wymyślają i projektują przedmioty, które zmienią naszą codzienność. Zasługują na uwagę, ponieważ ich dzieła mogą uczynić nasze życie jaśniejszym, łatwiejszym i bardziej zrównoważonym. Oni kształtują nasze jutro! Wyruszamy z nimi w podróż do przyszłości. W każdym odcinku skupimy się na jednym, określonym temacie, poznamy innowacje, które zmienią nasze życie w dziedzinach takich jak: mieszkania, transport, recykling, odzież, energia, żywność, robotyka. Dowiemy się, co nowego wynaleźli naukowcy, aby chronić i badać dzieła sztuki. W odcinku piątym - oceany. Oceany zajmują ponad 70% powierzchni Ziemi, połowa z nich jest głęboka na 3000 metrów. W głębinach toczy się życie. Oceany produkują tlen i mają wpływ na zmiany klimatyczne. Ludzie je eksploatują - połów ryb na dużą skalę i intensywny transport wodny mają często katastrofalne następstwa. Jakie skarby kryją w sobie oceany? Czy istnieją przyjazne dla środowiska sposoby korzystania z ich bogactw? Wszyscy ci badacze niestrudzenie pracują, by ratować nasze oceany, ich upór i determinacja są godne podziwu. To prawdziwi wizjonerzy. Naukowcy stoją przed wyzwaniem: jak przekształcić energię oceanów w prąd? 09:25 ŻYCIE LASU. STORCZYKI Film dokumentalny, 35 min, Polska, 2021 Reżyseria: Michał Ogrodowczyk Scenariusz: Łukasz Skalski Film dokumentalny o storczykowatych roślinach, które można znaleźć również w polskich lasach i na łąkach. Storczyki, orchidee - któż ich nie zna. Wiele osób hoduje je w domach. Rynek produkcji storczyków wciąż rośnie. Popularna wanilia to również storczyk. W kuchni używa się wielu innych storczyków. Rodzina storczyków to 25 tysięcy udokumentowanych gatunków. Większość z nich żyje w strefach tropikalnych. Należą do formy życiowej zwanej epifitami, nie mają własnych korzeni i usadawiają się na innych roślinach. Rozprzestrzeniły się one wszędzie na świecie i rosną także w Polsce. Jest ich tu ponad 50 gatunków. Są dużo mniejsze, najbardziej znany to obuwik pospolity. 10:10 SKARBY EUROPY ODC. 5 WŁOCHY (TREASURES OF EUROPE EP. 5 TRESORS D’ITALIE) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2017 Reżyseria: Julien Bur Seria dokumentalna, w której poznamy najpiękniejsze miejsca w kilku krajach Europy. Każdy odcinek to inne miejsce na mapie i pięć różnych tematycznie aspektów: tajemnicze skarby - ukryte świątynie, zakazane jeziora; skarby przyrody - piękne parki i rezerwaty, imponujące jaskinie; tajemnice historyczne - katedry, starożytne ruiny oraz niezwykłe miejsce, takie jak: hotel igloo, miasto duchów i portret hodowcy koni, ludowego śpiewaka. Kolejne odcinki to: Włochy, Rosja, Portugalia, Chorwacja, Niemcy, Laponia, Irlandia, Gracja, Norwegia, Bułgaria, Belgia, Hiszpania, Islandia, Holandia, Czechy. 11:05 RAJSKIE WYSPY WIDZIANE Z NIEBA - ODC. 4 TUAMOTU, KRAINA ATOLI (PARADISE ISLANDS FROM THE SKY / LES ILES PARADISIAQUES VUES DU CIEL. LES TUAMOTUS, LE MONDE DES ATOLLS) Serial dokumentalny, 14 min, Francja, 2009 Reżyseria: Yannick Charles Seria filmów dokumentalnych opowiadających o najpiękniejszych, egzotycznych wyspach świata. Odcinek czwarty to podróż do krainy atoli. Okruchy lądu na bezkresnym oceanie: Tuamotu, 84 płaskie wyspy koralowe na południe od Tahiti. Wyspa to ląd otoczony wodą, atol to woda otoczona lądem. Największym atolem archipelagu Tuamotu jest Rangiroa. Nieskończona różnorodność błękitów i zieleni. Południe. 28 stopni i lekka bryza. Rekiny zdają się nie zwracać uwagi na temperaturę wody, która na płyciźnie może osiągać 40 stopni. Większość żywych organizmów woli lepiej dotlenioną wodę w granatowych głębiach. Atol jest jak rysunek na oceanie. Rangiroa to liczący 80 km długości i 30 szerokości prostokąt. Atol to zamknięty świat. Wyjątkiem są przesmyki, gdzie laguna łączy się z oceanem. To bramy w rafie koralowej, przez które wpływa i wypływa różnego rodzaju fauna wodna. 11:20 MODA, STYLE, ZWYCZAJE Program kameralno-studyjny, 36 min, Polska, 1973 Autor: Czesław Kruszelnicki Wykonawcy: Aleksandra Piotrowska(Prowadzący), Ewa Olejniczak(Prowadzący), Ewa Wiśniowska(Prowadzący), Alicja Kamińska, Halina Kwiatkowska, Marta Stebnicka, Marian Cebulski, Julian Jabczyński, Wiktor Sadecki, Marek Walczewski, Irena Walczak, Tadeusz Walczak W widowisku "Moda, style, zwyczaje" jego autor, Czesław Kruszelnicki, wciela się w rolę spikera, a w jego zastępstwie Aleksandra Piotrowska, Ewa Olejniczak i Ewa Wiśniowska zaproszą i przeprowadzą rozmowy z gośćmi. W świątecznym odcinku profesor Karol Estreicher, profesor Wiktor Zin i Stanisław Broniewski opowiadają o tradycji szopki krakowskiej. Profesor Zin wypowiada się na temat architektury świątecznej i szopkowej. Profesor Karol Estreicher opowiada o rodzinnych tradycjach. Stanisław Broniewski, znakomity znawca starego Krakowa, wspomina organizowane przed wielu laty bale. W trakcie spotkania w Jamie Michalika odbywa się inscenizacja szopki, która zostanie zaprezentowana dzięki miejscowemu zespołowi kabaretowemu. 12:05 WIELORYB Z LORINO Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Maciej Cuske Muzyka: Michał Jacaszek Film jest opowieścią o ludziach żyjących na prawdziwym końcu świata. Czukotka to ostatni obszar ogromnej Rosji na końcu kontynentu, oddzielony od Alaski zaledwie sześćdziesięciokilometrowym pasmem Cieśniny Beringa. Na wybrzeżu mieszkańcy próbują przetrwać na zgliszczach upadłego imperium ZSRR, który na zawsze odmienił ich dziki, surowy pejzaż. Dzieci bawią się wśród rdzewiejących beczek po ropie, które są rozrzucone po całej tundrze aż po horyzont. Domy mieszkalne niszeczeją pod wpływem surowych zim, śnieżyc i wiatrów. Krajobraz dopełniają dumnie wypięte pomniki Lenina oraz opuszczone ruiny nieczynnych baz wojskowych, fabryk i budynków. Czukcze żyją tu razem z Eskimosami i Rosjanami z głębi lądu. Warunkiem ich przetrwania w tej dzikiej krainie, tak jak od tysiąca lat, jest coroczne polowanie na wieloryby. W filmie przyglądamy się kilku bohaterom, którzy wydają się trwać na przekór logice, w miejscu, które nie jest dla nich przyjazne, nie daje im radości, nie przynosi spełnienia. "Wieloryb z Lorino" to dość postapokaliptyczna wizja świata. Ten świat będzie trwał, dopóki wieloryby będą przepływały obok, podczas swojej odwiecznej wędrówki na północne morza. Niestety, z roku na rok przepływa ich coraz mniej. 13:05 PUSTYNIA BŁĘDOWSKA Film dokumentalny, 12 min, Polska, 1951 Reżyseria: Wiesław Tomaszkiewicz Film wyprodukowany przez łódzką Wytwórnię Filmów Oświatowych o leżącej na zachodniej krawędzi Jury Krakowskiej, na północny zachód od Olkusza, Pustyni Błędowskiej. Jest to największy obszar lotnych piasków w Polsce i Europie, unikat przyrody, zamykający się w nieregularnym prostokącie o bokach 8 i 4 km, co daje powierzchnię blisko 33 km kwadratowych. Zdjęcia ukazują krajobraz pustyni, wydmy, terasy i pręgi piaszczyste, wraz z występującą na niej roślinnością i owadami przystosowanymi do pustynnego środowiska życia. Wśród nich odnajdziemy suchorosty, mrówkolwa, skorka, warzuchę polską, tłustosza czy kokoryczkę okółkową. Ponadto w filmie ukazana została płynąca środkiem pustyni Biała Przemsza oraz pobliskie tereny, które wypełniają mokradła, torfowiska czy bagniste przestrzenie i oazy spełniające funkcję pastwisk. Twórcy zwracają również uwagę na udział Pustyni Błędowskiej w przemyśle wydobywczym węgla. Stąd, poprzez linię szynową powstającą w ramach planu 6 - letniego, wywożone są tony piasków i dostarczane do zagłębia węglowego. 13:20 RATUJEMY DZIEŁA SZTUKI Film dokumentalny, 10 min, Polska, 1954 Reżyseria: Stanisław Lenartowicz Film wyprodukowany przez łódzką Wytwórnię Filmów Oświatowych. Stanisław Lenartowicz, reżyser m.in. komedii "Giuseppe w Warszawie", zaczynał swoją karierę jako realizator filmów oświatowych. "Ratujemy dzieła sztuki" opowiada o benedyktyńskiej pracy konserwatorów zabytków, którzy przywracają do dawnej świetności obrazy zniszczone w czasie ostatniej wojny. 13:35 UKRYTE KRÓLESTWA - CZ. 3. MIEJSKIE DŻUNGLE (HIDDEN KINGDOMS. SMALL WORLDS, GIANT STORIES) Serial dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2013 Trzecia część miniserialu BBC Worldwide przenosi widzów do wielkich miast. Opowieść o życiu zwierząt w dwóch dużych aglomeracjach: chaotycznym Rio de Janeiro oraz futurystycznym Tokio. Małe marmozety bez trudu zmieściłyby się na ludzkiej dłoni. Żyją w trzymającej się razem rodzinie wśród wierzchołków drzew w dżungli. Nie jest to zwykła dżungla. Rio de Janeiro. Ogromne sześciomilionowe miasto wdziera się w otaczający je las. Niektóre z żyjących wśród drzew zwierząt nie zamierzają ustępować pod naporem człowieka. Aby przetrwać, muszą optymalnie wykorzystywać warunki, jakie stwarzają tu ludzie. Szukający pożywienia w mieście gang marmozet opuszcza bezpieczne korony drzew. Zwierzęta te traktują kable energetyczne jak gałęzie, które są tylko nieco bardziej śliskie. Obserwując ulice z góry, mogą łatwo dostrzec okazję do zdobycia pożywienia. Ulice Rio są pełne śmieci. Przemierzający Tokio samotny rohatyniec ma jeszcze wiele kilometrów do pokonania. W każdej chwili możejednak wykorzystać swój niezwykły atut - parę potężnych skrzydeł i zdolność do pionowego wznoszenia się w powietrze. Udało mu się wymknąć z miejskich zaułków, ale lot wśród tokijskich wieżowców jest wyjątkowo niebezpieczny. W czasie lotu owady zwykle kierują się światłem księżyca. Światła wielkiego miasta powodują zamęt w ich orientacji w przestrzeni. Oślepiający blask nie przeszkadza nietoperzom, które kierują się dźwiękiem. W tętniącym życiem mieście jest cieplej niż na otaczających je obszarach. To stwarza świetne warunki dla zmiennocieplnych gekonów. Ciepło przyspiesza metabolizm jaszczurek, które w takich warunkach mogą atakować błyskawicznie. Najlepiej w mieście radzą sobie szczury. Potrafią przystosować się do każdych warunków. Żywią się niemal wszystkim, co znajdą. Tylko nieliczne zwierzęta mogą sprostać wyzwaniom życia w mieście, a jest o co walczyć. Ponad połowa populacji ludzkiej żyje dziś w miastach. Zwierzęta i ludzie są skazani na swoje towarzystwo. Gdziekolwiek się znajdziemy, wszędzie w pobliżu żyją mali bohaterowie ukrytych królestw. 14:35 PRAWDZIWA HISTORIA FANTASTYKI NAUKOWEJ ODC. 4 (THE REAL HISTORY OF SCIENCE FICTION (MY GOD IT'S FULL OF STARS)) Serial dokumentalny, 43 min, Wielka Brytania, 2014 Reżyseria: Ben Southwell Czteroczęściowy dokument o historii science fiction, obejmujący wszystkie jej formy, od podróży w czasie po sztuczną inteligencję, od eksploracji kosmosu po spotkania z kosmitami. Ten niezwykle wciągający serial przedstawia filmowców, pisarzy, aktorów i grafików, których obsesja i wyobraźnia przeniosły w nieznane i których kreacje urzekły publiczność na całym świecie. Zbadawszy przyszłość, przeszłość, wszechświaty równoległe i odległe galaktyki, współautorzy - w tym aktorzy William Shatner, Rutger Hauer, Zoe Saldana, Nathan Fillion, Richard Dreyfuss, David Tennant, Peter Weller, Christopher Lloyd, Keir Dullea i Edward James Olmos; twórcy filmowi: John Carpenter, Douglas Trumbull, Paul Verhoeven, John Landis; scenarzysta i producent wykonawczy Steven Moffat; autorzy Ursula K. Le Guin, Neil Gaiman i William Gibson - opowiadają o swoich doświadczeniach. Z pomocą profesorów Briana Coxa i Stephena Hawkinga seria bada również kluczowe koncepcje naukowe leżące u podstaw historii science fiction. 15:25 OPOWIEŚĆ O CHINACH - JEDWABNY SZLAK I CHIŃSKIE STATKI. ODC. 2/6 (THE STORY OF CHINA) Serial dokumentalny, 55 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Rebecca Dobbs Wykonawcy: Janusz Szydłowski Przez ostatnich 30 lat w Chinach kształtowało się społeczeństwo konsumpcyjne. Po zerwaniu z rewolucyjnym komunizmem Mao, Chiny rozpoczęły marsz ku przyszłości. Wolni Chińczycy przeobrazili swój świat. Sięgnęli po pradawne wierzenia i ideały, które przez wieki dawały im siłę. Okazuje się, że to, co nowe, jest mało kuszące, a to, co stare - bardzo trwałe. Przeszłość Chin, to parę tysięcy lat. Tak daleko wstecz, że nie istnieją żadne teksty pisane, dokumentujące narodziny cywilizacji. Lecz istnieją mity i legendy, przekazywane od stuleci. Prowadzą nas one do centrum niziny Żółtej Rzeki, od której Chiny wzięły nazwę: Zhongguo, kraj Środka. Tam można odnaleźć ślady początków. A kwestią zasadniczą w dziejach chińskiej państwowości było zapanowanie nad niszczycielską Żółtą Rzeką. Archeolodzy odnaleźli ślady wielkiej powodzi sprzed roku 1900 p.n.e. Można ją powiązać z mitem o pochodzeniu państwa chińskiego, bo do dziś opowiada się o królu, który jako pierwszy, skanalizował wody rzeki po wielkiej powodzi. 16:30 RAJSKIE WYSPY WIDZIANE Z NIEBA - ODC. 6 SOBOTA NA TAHITI (PARADISE ISLANDS FROM THE SKY / LES ILES PARADISIAQUES VUES DU CIEL. UN SAMEDI A TAHITI) Serial dokumentalny, 12 min, Francja, 2009 Reżyseria: Yannick Charles Seria filmów dokumentalnych opowiadających o najpiękniejszych, egzotycznych wyspach świata. Tahiti i weekend. Pomosty na końcu półwyspu Taiarapu wskazują na to, że ta odległa część wyspy nie jest bezludna. Pomosty umożliwiają wygodne cumowanie łodzi mieszkańcom ukrytych w lesie willi. Tylko to łączy ich ze światem. Nie ma dróg i panuje tu szczególna atmosfera. W porze deszczowej można się poczuć samotnie, ale przy pięknej pogodzie wrażenie nudy znika. Ta część Tahiti to raj dla samotników lubiących żyć w harmonii z przyrodą. Dalej na zachód ocean robi się bardziej wzburzony. Theahupoo to mekka surferów, najwyższe, najdłuższe i najtrudniejsze fale na świecie. Jak wszędzie naokoło Tahiti nie ma tu przypływów i odpływów. Wyspy wyrastają prosto z oceanu. Wieść o nadciągających wiatrach przywiewa do Theahupoo licznych surferów. Tymczasem inni śmiałkowie wolą narażać życie w pobliskich górach. Oto tonące w chmurach i omywane częstymi deszczami szczyty półwyspu Taiarapu, ciekawostka geologiczna. 16:50 SIMON REEVE ODKRYWA KARAIBY - ODC. 1 (CARIBBEAN WITH SIMON REEVE) Cykl dokumentalny, 58 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Sam Bagnall Simon Reeve wyrusza w podróż po Morzu Karaibskim, gdzie znajdują się jedne z najbardziej egzotycznych i kuszących miejsc na Ziemi. Region ten to tysiące wysp i tropikalne wybrzeże kontynentalne. Jest pełen historii, konfliktów, ciekawych kultur, przygód, dzikiej przyrody, uroku i kolorowych postaci. 18:00 TOMEK NA GRANICACH... RZECZYPOSPOLITEJ Cykl reportaży, 22 min, Polska, 2021 Reporterska opowieść o tym, co dzisiaj pozostało z dziedzictwa i kultury II Rzeczypospolitej. Nie tylko tego materialnego, ale przede wszystkim mentalnego. Kraju wyrosłego na pograniczu Zachodu i Wschodu, gdzie od wieków ścierały się wpływy wielkich mocarstw, etniczne namiętności, trwały religijne waśnie. Kraju, który z trudem próbował łączyć ten kipiący kocioł w jeden polityczny i cywilizacyjny organizm. 18:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 1 LATARNIE POLSKIEGO WYBRZEŻA Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Jak trudne było życie w zimnej słowiańskiej chacie? Czy to prawda, że w Polsce mamy wodne fortyfikacje obronne uważane za jedne z najciekawszych na świecie? Ile kilogramów uzbrojenia dźwigał na sobie polskihusarz? Czy zrekonstruowana średniowieczna latarnia jest widziana z morza równie dobrze, jak współczesna? Na te i inne pytania odpowiada Radosław Kotarski, znany z internetowego programu popularnonaukowego "Polimaty". Zaprosi on widzów w wyjątkową i pełną emocji podróż do miejsc zwykle nieznanych zwiedzającym, zakątków, gdzie każdy będzie mógł poczuć, jak wyglądało życie ludzi w dawnych epokach. Czy starożytny zawód latarnika ma znaczenie w świecie pełnym nowoczesnej technologii ułatwiającej żeglugę? Radosław Kotarski wraz z widzami odkryje najciekawsze rozwiązania, które dawniej poprawiały bezpieczeństwo na morzu. Przeprowadzi również eksperyment, który porówna skuteczność działania średniowiecznej latarni morskiej z używaną obecnie. Ponadto sprawdza jak trudne życie mieli latarnicy dawniej, a jak wygląda to dziś. Okazuje się bowiem, że nie samotność może doskwierać im najbardziej, ale niezwykle surowe zasady pracy. 19:05 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 144 SZWAJCARIA POŁCZYŃSKA Magazyn, 21 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Agnieszka Grabarska Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tym razem Tomasz Bednarek odwiedza część Pojezierza Drawskiego zwaną Szwajcarią Połczyńską. Zwiedzanie rozpoczyna w Połczynie-Zdroju. Siedemsetletnie miasto może pochwalić się już trzema wiekami tradycji uzdrowiskowych; w XVII wieku w okolicy odkryto źródło wód mineralnych. W drugiej połowie XIX wieku działalność uzdrowiskową przeniesiono z pobliskiego Międzyborza do centrum miasta. W 1854 roku oddano do użytku sanatorium Victoria Bad. Obecnie w uzdrowisku jest 1300 łóżek w obiektach sanatoryjnych. Niesamowitych wrażeń dostarcza podróż z Połczyna-Zdroju do Czaplinka słynną Szosą Stu Zakrętów. Asfaltowa wstążka wije się przez najpiękniejszą część Pojezierza Drawskiego - Dolinę Pięciu Jezior. Leżące w dolinie polodowcowej jeziora Krzywe, Krąg, Długie, Głębokie i Małe to raj dla wędkarzy, miłośników spacerów i wypraw rowerowych. Ciekawostką jest, że przez tych pięć akwenów przepływa rzeka Drawa, która ma swój początek w okolicy jeziora Krzywego. Największe jezioro na terenie to Drawsko z charakterystycznymi długimi zatokami i 12 wyspami. W centralnej części akwenu znajduje się wyspa Bielawa - jedna z największych wysp śródlądowych w Polsce. Jezioro przyciąga miłośników przeróżnych sportów wodnych. Czaplinieckie Bractwo Żeglarskie organizuje tu regaty, które stanowią eliminacje do Pucharu Polski Jachtów Kabinowych. W Czaplinku warto zobaczyć najstarszy miejski zabytek - kościół wzniesiony na przełomie XIV i XV wieku. Niewyjaśnioną dotąd zagadkę kryją podziemia. Pod jego drewnianą podłogą znajduje się krypta z ustawioną w niej trumną. Jednak nie wiadomo, kogo tam pochowano. Inne ciekawe miejsce Szwajcarii Połczyńskiej to wieś Siemczyno, gdzie znajduje się okazały, barokowy pałac. 19:35 MIESZCZANIE ŻYWIECCY - ANTONI I ALEKSANDER Cyk dokumentalny, 27 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Grzegorz Jankowski W Żywcu prawdopodobnie założono pierwsze kino w Polsce. Wybudował je rzeźnik w tajemnicy przed żoną, która wyjechała na wakacje. Nasza opowieść będzie historią jego 18-letniego prapraprawnuka, który jest pasjonatem filmu. Będzie kręcił dokument o swoim przodku, pytał o rodzinę i historię kina, rejestrował kamerą rzeczy, które zostały, a są to m.in. fotele, projektor, haki rzeźnickie, fragmenty taśm. 20:10 NOWY JORK NA PIECHOTĘ (THE WORLD BEFORE YOUR FEET) Film dokumentalny, 91 min, USA, 2018 Reżyseria: Jeremy Workman Bohaterem filmu jest człowiek, który przemierzył Nowy Jork na piechotę. Ulica po ulicy. Przez ponad sześć lat i z powodów, których nie potrafi wyjaśnić, 37-letni Matt Green przemierzył każdą przecznicę, na każdej ulicy w Nowym Jorku, pokonując ponad 8000 mil. Film opowiada historię niezwykłych, osobistych poszukiwań jednego człowieka i nieoczekiwanej podróży odkrywczej i pełnej zachwytu. 21:50 RECEPTA NA ŚMIERĆ (PRESCRIBING DEATH) Film dokumentalny, 54 min, Francja, 2018 Reżyseria: Sophie Przychodny Film dokumentalny o produktach farmaceutycznych na receptę, od których jednak uzależniła się niezliczona ilość pacjentów. Gdy Ameryka walczy z kryzysem opioidowym, w wyniku którego codziennie 170 obywateli umiera, prawnicy i prokuratorzy starają się położyć kres bezkarności wielkich producentów. Jak to się stało? W Midwest City, w Oklahomie, pewien lekarz rodzinny, Regan Nichols, został oskarżony o pięć morderstw za nadużywanie opioidów. Wielu uważa, że tacy lekarze ponoszą dużą odpowiedzialność za kryzys, który ogarnia teraz kraj. Silne, oparte na opium środki przeciwbólowe, takie jak Oxycontin, były tradycyjnie podawane tylko chorym na raka. Jednak od połowy lat 90. zmieniono nazwę marki i agresywnie wprowadzono na rynek wszelkiego rodzaju medykamenty uśmierzające ból. Zapewniono pacjentów, że te wysoce uzależniające leki są całkowicie bezpieczne. Gdy niebezpieczeństwa związane z tymi tabletkami stały się oczywiste, a organy regulacyjne zaczęły ograniczać dostęp, było już za późno. Pozbawieni leków na receptę, od których stali się uzależnieni i z chronicznego braku środków na leczenie nałogu, ludzie sięgnęli po narkotyki, takie jak heroina. W tym filmie śledzimy tych, którzy próbują odwrócić te tendencję: uzależnieni walczą o ratunek i leczenie, prawnicy i prokuratorzy próbują pociągnąć winnych do odpowiedzialności. 22:55 BRAKUJĄCE ZDJĘCIE (THE MISSING PICTURE) Film dokumentalny, 91 min, Francja, 2013 Reżyseria: Rithy Panh Rithy Panh, wykorzystując własną biografię, archiwalne zdjęcia i filmy oraz plastelinowe figurki, odtwarza horror zbrodni Czerwonych Khmerów w latach 1975-79. Kambodża lat 60. i wczesnych 70. przeżywała okres kulturowej aktywności po wystąpieniu z Unii Francuskiej, jednak politycznie sytuacja zaogniała się coraz bardziej aż do wybuchu rewolucji Pol Pota i Czerwonych Khmerów w 1975 r. Fragmenty archiwalnych filmów z tego okresu ukazują stolicę pełną życia, przyjmującą cywilizacyjne nowinki Zachodu, rozwijającą własną tożsamość i kulturę narodową. Zwycięstwo Czerwonych Khmerów przynosi błyskawiczne przesiedlenia milionów ludzi: inteligencji i klasy średniej do znajdujących się na dalekiej prowincji obozów pracy. Wyniszczani przez głód, choroby i tortury strażników rewolucji giną oni w nieludzkich warunkach. Szacunkowe dane mówią o ponad 2,5 miliona zamordowanych przez reżim. Głód i tortury nie zostały udokumentowane przez żadne zdjęcia, dlatego losy obywateli Kambodży odtworzone zostają w plastelinowym świecie, unaoczniającym ogrom zbrodni. Świat zbrodni kontrapunktują propagandowe filmy reżimu Czerwonych Khmerów, ukazujące coroczne prace na polach i szczęście ludności socjalistycznego państwa. Film nagrodzony na festiwalu w Cannes oraz na licznych międzynarodowych festiwalach filmowych (w Belgii, Izraelu, Niemczech, etc.), nominowany do Oscara i nagród Europejskiej Akademii Filmowej 2014. 00:30 NOTACJE - IDA HAENDEL. WIERZĘ W REINKARNACJĘ Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2007 Wspomnienie z dzieciństwa spędzonego w Polsce i początkach kariery. Ida Haendel, światowej sławy polska skrzypaczka pochodzenia żydowskiego. W 1935 r. była najmłodszym uczestnikiem I Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego w Warszawie (zdobyła siódmą lokatę). Uczyła się u Mieczysława Michałowicza (Warszawa), Carla Flescha (Berlin, Londyn) i George Enescu (Paryż). Następnie zadebiutowała koncertami w Londynie i USA. W 2006 r. grała na skrzypcach podczas nawiedzenia przez papieża Benedykta XVI kompleksu obozów koncentracyjnych Auschwitz-Birkenau. W tym samym roku odwiedziła Chełm i Poznań dając w obu miastach koncerty. W swojej karierze występowała m.in. z Arturem Rubinsteinem, Władimirem Aszkenazym, Rafaelem Kubelikiem i Zubinem Mehtą. Jest laureatką prestiżowej Nagrody Jeana Sibeliusa, Komandorem Orderu Imperium Brytyjskiego i doktorem honoris causa Royal College. Gra na XVII-wiecznych skrzypcach Antonio Stradivariusa i Guarneriego. Od 1970 r. pisze wielotomową autobiografię pt. "Kobieta ze skrzypcami". Od 1943 r. nagrywa płyty. W filmie wykorzystano materiały autorstwa Anny Jeziornej. 00:45 GENIUSZE I MARZYCIELE. JAN SZCZEPANIK Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2018 Reżyseria: Tadeusz Śmiarowski Bohaterem filmu jest niezwykły polski wynalazca - Jan Szczepanik, którego dokonania z przełomu XIX i XX wieku miały ogromny wpływ na rozwój takich dziedzin, jak tkactwo oparte na technikach fotograficznych, film i fotografia barwna, telewizja, jak również energetyka, technika rolnicza i wojskowa. 01:45 SZWEDZKIE TANGO Film dokumentalny, 57 min, Polska, 1999 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Śladkowski Zdjęcia: Gunnar Kallstrom, Michel Reisler Hans i Kerstin Stralstromowie, bohaterowie dokumentu, żyją w Kirunie, niewielkim szwedzkim miasteczku za kołem polarnym. Mają dorosłą już córkę Karin, syna Olego i pięcioro wnucząt. Wiodą spokojny żywot, w dostatku i harmonii, którą czasem zakłóca Hans - z natury porywczy i szorstki - besztając żonę, kiedy ta na przykład prowadzi samochód w sposób budzący jego zgrozę i gniew. Hans grywa jeszcze w tenisa, choć zaawansowany wiek sprawia, że żona potem musi długo masować mu obolałe mięśnie. Kerstin zaś raz na jakiś czas spotyka się z przyjaciółkami, by poplotkować o mężczyznach. Niekiedy małżonkowie ruszają na wyprawę na nartach albo na tańce. Próbują tańczyć tango, na które moda, ogarniająca całą Europę, dotarła też za krąg polarny. Kerstin jednak nie jest zadowolona z ich wspólnych pląsów. Uważa, że zupełnie im nie wychodzą. W styczniu 1998 roku namawia męża, by pojechali do Sztokholmu, gdzie powstały już szkoły tańca, w których pod okiem mistrzów można poznać tajniki kroków, obrotów i przejść. Hans początkowo nie chce o tym słyszeć, w końcu ulega żonie. W lutym wsiadają do samochodu i mkną do stolicy. Odwiedzają tam Szkołę Tańca Petera Kleinviksa i Szkołę Mistrzów Tanga Toma i Kristiny. Po wielu próbach pani Stralstrom dochodzi do wniosku, że tango jest dla niej za trudne i marzy o powrocie do domu. Jej mąż natomiast, tak na początku przeciwny przedsięwzięciu, upiera się, że musi się tanga nauczyć i wpada na pomysł, by po tę naukę udać się do źródeł. Kerstin, przerażona perspektywą wyprawy do Argentyny, próbuje męża odwieść od zamysłu. Na próżno. W marcu wsiadają do samolotu i wkrótce lądują w Buenos Aires. Tam dostają się w ręce dwóch domorosłych przewodników i rozpoczynają wędrówkę po szkołach i milongach - miejscach, w których tańczy się tango. I nawet jeśli nadal najlepiej wychodzi im tańczenie go na sposób kiruński, dowiadują się, czym jest ten taniec, a wspólne przeżycia zbliżają ich jeszcze bardziej. Najlepiej widać to w ostatniej scenie filmu, kiedy w kwietniowy dzień pokonują zaśnieżone ulice miasteczka, stojąc razem na płozach sanek. Popychają je w doskonałej harmonii i wyglądają, jakby płynęli w tangu - w jego wyjątkowej, szwedzkiej odmianie. "Szwedzkie tango" to film dokumentalny o codzienności i przygodach sympatycznej pary Szwedów i o tym, czym może być starość. Dokument przypominajacy momentami film fabularny jest efektem współpracy czterech telewizji: Telewizji Polskiej, szwedzkiej telewizji publicznej SVT, satelitarnego programu kulturalnego Arte i programu II niemieckiej telewizji publicznej ZDF. 02:45 SYBERYJSKIE SNY Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2001 Reżyseria: Ewa Misiewicz Scenariusz: Dorota Kabalewska, Ewa Misiewicz Zdjęcia: Jacek Knop Film przedstawia losy Polaków urodzonych na Syberii, których dzieciństwo zostało gwałtownie przerwane wydarzeniami związanymi z rozprzestrzenieniem się rewolucji październikowej na Daleki Wschód.