TVP Historia Czwartek, 18.08.2022 06:40 BYŁ TAKI DZIEŃ - 18 SIERPNIA Felieton, 2 min, Polska, 2008 Autor: Janusz Weychert 1850 - zmarł Honoriusz Balzac; 1943 - lotnictwo RAF - u zbombardowało Peenemuende; 1980 - sformułowano pierwsze postulaty sierpniowe; 06:55 POLSKIE DROGI - ODC. 2/11 - OBYWATELE GG Serial wojenny, obyczajowy, 85 min, Polska 1977 Reżyseria: Janusz Morgenstern Scenariusz: Jerzy Janicki Zdjęcia: Edward Kłosiński Muzyka: Andrzej Kurylewicz Aktorzy: Karol Strasburger, Kazimierz Kaczor, Zofia Mrozowska, Piotr Pawłowski, Marek Walczewski, Henryk Bąk, Jadwiga Jankowska - Cieślak, Włodzimierz Boruński, Franciszek Trzeciak, Bronisław Pawlik, Aleksander Bardini, Beata Tyszkiewicz, Zygmunt Kęstowicz, Jan Englert, Leszek Herdegen, Barbara Sołtysik, Roman Stankiewicz, Bohdan Ejmont, Stanisław Zaczyk, Piotr Fronczewski, Maciej Góraj, Henryk Talar, Mieczysław Milecki, Monika Goździk, Zbigniew Zapasiewicz, Anna Nehrebecka, Arkadiusz Bazak, Stanisław Mikulski, Jan Machulski, Jerzy Kaliszewski, Emil Karewicz, Mieczysław Kalenik Podchorąży Władysław Niwiński z kapralem Leonem Kurasiem, już w cywilnych ubraniach, zatrzymują się na wiejskiej plebanii. Wpadają w ręce Niemców, ale dzięki sprytowi kaprala wykupują się. Kuraś zostaje jednak złapany na dworcu kolejowym i wysłany do stalagu. Niwiński udaje się do Krakowa. Tymczasem w Warszawie Johann Heimann - już w mundurze SS - szuka śladów po rodzinie Niwińskich, chce bowiem pomścić śmierć ojca. Władysław spotyka w Krakowie uratowanego przez siebie profesora, który oferuje mu pomoc w znalezieniu mieszkania i wyrobieniu nowych dokumentów. Wkrótce dochodzi do aresztowania profesora podczas osławionej niemieckiej akcji na Uniwersytecie Jagiellońskim. 08:30 HISTORIA POLSKI - FILMOTEKA MAŁOPOLSKA - WYMALUJ OBRAZ Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2021 Reżyseria: Boguslawa Stanowska - Cichoń Scenariusz: Bogusława Stanowska - Cichoń Zdjęcia: Maciej Mroziewski, Artur Uczkiewicz Film o kultowym obrazie, który dziś jest jedną z najbardziej znanych ikon Kościoła katolickiego, obrazie Jezusa Miłosiernego. Obraz ten dotarł do najdalszych zakątków świata i gromadzi wiernych wszystkich kontynentów. Stało się to za przyczyną św. Siostry Faustyny, która w płockim klasztorze otrzymała 22 lutego 1931 roku w prywatnym objawieniu wezwanie Chrystusa, do namalowania obrazu. 09:50 W KOTLE HISTORII - NA PROBOSTWIE W WYSZKOWIE I NAD BEREZYNĄ. Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) W kolejnym odcinku poznamy przepis na jajecznicę po lyońsku według przepisu Marii Ochorowicz - Monatowej oraz na białowieską wereszczakę na żeberkach wieprzowych. 10:35 SENSACJE XX WIEKU - CZERWONA ORKIESTRA Kameralne i studyjne (widowisko), 49 min, Polska, 2003 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Włodzimierz Adamski, Andrzej Szczytko, Zbigniew Paterak, Krzysztof Stelmaszczyk, Jerzy Braszka, Robert Więckiewicz, Sławomir Orzechowski, Andrzej Pściuk, Leon Charewicz, Antoni Ostrouch, Dariusz Krzemiński, Rafał Kuliński, Renata Cichecka, Mariusz Samociuk, Andrzej Bogdański Czerwona Orkiestra to komunistyczna organizacja szpiegowska, która aktywnie zaczęła działać na terenach okupowanych przez Niemców, krótko po ataku Hitlera na Rosję. Twórcą Czerwonej Orkiestry był polski Żyd z Nowego Targu, Leopold Trepper. Siatka, którą Trepper budował od 1938 roku, była najlepiej działającą organizacją szpiegowską drugiej wojny światowej i ogromnym problemem niemieckiej Abwehry. 11:45 NIE TAKA PROSTA HISTORIA - 300: POCZĄTEK IMPERIUM Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz: Wiktor Świetlik Wykonawcy: Wiktor Świetlik (prowadzący) Założenie programu to konfrontacja realiów filmowych, książkowych lub świata gier z realiami historycznymi. Program Wiktora Świetlika, dziennikarza, publicysty, felietonisty, konfrontujący filmy, książki, gry komputerowe o tematyce historycznej z historycznymi realiami. Zgodnie z dewizą Marka Twaina, że "prawda tym różni się od fikcji, że fikcja musi być prawdopodobna. Prawda - nie". Wiktor Świetlik oraz jego goście będą odkrywali tricki i koncepty stosowane przez autorów popularnych dzieł, które kształtują masową świadomość historyczną. Rozmowie przysłuchują się muzycy, którzy pointują lub rozpoczynają kolejne wątki rozmowy utworami muzycznymi. To program, który pokazuje, jak bardzo historia przenika współczesność i próbuje odnaleźć odpowiedź na pytanie, jaka to historia. W odcinku poświęconym filmowi "300: Początek imperium" widzowie znajdą m.in. odpowiedzi na pytania, kto dowodził armią grecką pod Maratonem, czy hoplita umiał strzelać z łuku i kim była tajemnicza grecka królowa walcząca po stronie Persów? 12:15 NEMOCNICE NA KRAJI MESTA. SZPITAL NA PERYFERIACH S.I - ODC. 6 - PORWANIE (UNOS) Serial obyczajowy, 54 min, Czechosłowacja, 1977 Reżyseria: Jaroslav Dudek Scenariusz: Jaroslav Dietl Aktorzy: Ladislav Chudik, Ladislav Frej, Milos Kopecky, Marta Motlova, Daniela Kolarova, Jana Stiepankova, Eliska Balzerova, Josef Abrham, Josef Vinklar, Andrea Cunderlikova, Viktor Preiss W szpitalu pojawia się ojciec pielęgniarki Iny i robi awanturę doktorowi Błażejowi, oskarżając go o wyłudzenie pieniędzy. Do dr. Strosmajera przychodzi pani Bauerova, której Irena odbiła męża. Kowanda, teść dra Błażeja, proponuje Inie, że załatwi jej inną pracę. Karol, którego córka Haneczka została z matką, porywa ją do Tyniszcza. Ordynator Sova jedzie wraz z byłą synową odebrać dziecko. 13:20 AMSTERDAM, LONDYN, NOWY JORK. WSPANIAŁA TRÓJKA - KONFLIKTY I INTERESY. LATA 1650 - 1800. ODC. 2/4 (ODC. 2/4) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Pod koniec XVI wieku w Amsterdamie zainaugurowano spółkę akcyjną, giełdę, masową produkcję statków handlowych, a miasto rozwinęło się wokół uporządkowanego planu urbanistycznego - pierwszego w Europie. Na handlu przyprawami z Azją zbudowało swój dobrobyt i postawiło stopę w Ameryce wraz z wyprawą Henry ' ego Hudsona - Anglika, który wyruszył na podbój świata pod sztandarem Zjednoczonych Prowincji. Londyn, w okresie między rewolucją, wojną domową i odbudową położył fundamenty pod dobrobyt gospodarczy, który umożliwił mu wyprzedzenie Amsterdamu w następnym stuleciu. 15:20 WIEDEŃ - MIASTO CESARZY - ODC. 3/3 (VIENNA: EMPIRE, DYNASTY AND DREAM) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2016 Ten film dokumentalny przedstawia miasto, które zostało przekształcone i na nowo zdefiniowane przez historię. Rzymskie pochodzenie Wiednia i strategiczne położenie geograficzne sprawiły, że stał się świadkiem wojny, intrygi, podstępu i niekończących się walk o władzę. 16:15 ASTRONOMIA NIEPODLEGŁA 100 LAT POLSKIEJ ASTRONOMII - ODC. 10/19 - OBSERWATORIA GÓRSKIE Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2019 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Zdjęcia: Tomasz Stelmach, Adam Rubaszewski Astronomowie zawsze potrzebowali ciemnego nieba i pogodnych nocy. W ich poszukiwaniu zaczęli umieszczać teleskopy tam, gdzie jest się dosłownie bliżej nieba. Obserwatoria położone na górskich szczytach to bez wątpienia jedne z najbardziej niezwykłych placówek astronomicznych. W Polsce było ich kilka. A historia z nimi związana pełna jest dramatycznych wydarzeń, ściśle związanych z losami niepodległej Rzeczpospolitej. 16:45 POLSKIE DROGI - ODC. 3/11 - NAJSPOKOJNIEJSZE MIEJSCE NA ŚWIECIE Serial wojenny, obyczajowy, 90 min, Polska 1977 Reżyseria: Janusz Morgenstern Scenariusz: Jerzy Janicki Zdjęcia: Edward Kłosiński Muzyka: Andrzej Kurylewicz Aktorzy: Karol Strasburger, Kazimierz Kaczor, Zofia Mrozowska, Piotr Pawłowski, Marek Walczewski, Henryk Bąk, Jadwiga Jankowska - Cieślak, Włodzimierz Boruński, Franciszek Trzeciak, Bronisław Pawlik, Aleksander Bardini, Beata Tyszkiewicz, Zygmunt Kęstowicz, Jan Englert, Leszek Herdegen, Barbara Sołtysik, Roman Stankiewicz, Bohdan Ejmont, Stanisław Zaczyk, Piotr Fronczewski, Maciej Góraj, Henryk Talar, Mieczysław Milecki, Monika Goździk, Zbigniew Zapasiewicz, Anna Nehrebecka, Arkadiusz Bazak, Stanisław Mikulski, Jan Machulski, Jerzy Kaliszewski, Emil Karewicz, Mieczysław Kalenik Przebywający w Krakowie Johann Heimann spostrzega na wystawie zakładu fotograficznego zdjęcie Władka Niwińskiego, które nieopatrznie wywiesiła w witrynie córka Białasa, Basia. Gestapowiec zastawia pułapkę. Po odbiór zdjęcia zgłasza się służąca profesorstwa Zygadlewiczów. Fotograf niszczy kwit, wydaje jej inne zdjęcie, na odwrocie zdąży jeszcze napisać prośbę, by ostrzec jego córkę. Sprawa wydaje się, gdy po odbiór swoich zdjęć zgłasza się inny klient. Fotograf zostaje aresztowany, potem zesłany do obozu, Basia Białasówna musi uciekać z miasta. Stryj dziewczyny, przedwojenny komunista, chce ukryć ją w "najspokojniejszym miejscu na świecie", prowincjonalnej dziurze, gdzie mieszka ich krewniak. Sam również wyprawia się do Oświęcimia, zabierając ze sobą Władka. Niwiński pracuje tam jako ogrodnik. Otrzymuje zadanie rozpracowania i sfotografowania tajemniczego obiektu, który wznoszą tutaj Niemcy. Zadanie wykonuje, ale musi ratować się ucieczką. Wyjeżdża do Bydgoszczy, gdzie już wcześniej dotarł Kuraś. 18:55 HISTORIA POLSKI - MOJA SOLIDARNOŚĆ CZ 1. NASZE NADZIEJE. Dokument fabularyzowany, 52 min, Polska, 2019 Reżyseria: Sławomir Koehler Scenariusz: Sławomir Koehler Wykonawcy: Andrzej Michałowski (prowadzący) część 1. Nasze nadzieje. Pierwsza część filmu dokumentalnego poświęconego działaczom gdańskiej Solidarności. Bazując na życiorysie Andrzeja Michałowskiego, współorganizatora strajków w Porcie Gdańskim, autorzy tego dokumentu starają się przybliżyć widzom kulisy życia w solidarnościowym podziemiu w latach 80. Główny bohater przez kilka lat ukrywał się przed bezpieką i nadal brał aktywny udział w antykomunistycznej konspiracji. Film opiera się nie tylko na wspomnieniach uczestników tamtych wydarzeń, ale również jest wzbogacony licznymi inscenizacjami, które podkreślają dramaturgię i specyficzny charakter zwycięstwa i zdrady. część 2. Zwycięstwa i zdrady. Druga cześć filmu dokumentalnego poświęconego działaczom gdańskiej Solidarności. Główny bohater dokumentu, Andrzej Michałowski, po latach ukrywania się przed bezpieką, trafia do więzienia. Jego niepodległościowa działalność odbija się na nim, jak i na jego bliskich. Funkcjonariusze SB starają się rozbić gdańską Solidarność i utrudnić życie jej działaczom. Film pokazuje zarówno ich gry operacyjne, jak i walkę uczestników solidarnościowej konspiracji z komunistyczną władzą. 20:00 ŻELAZNY CHŁOPIEC Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2021 Reżyseria: Andrzej Ciecierski Scenariusz: Andrzej Ciecierski Zdjęcia: Andrzej Ciecierski Wykonawcy: Dariusz Szymaniak Podziemne organizacje niepodległościowe i jego formacje zbrojne były pierwszym przeciwnikiem po zakończeniu II wojny światowej, z którym komunistyczny aparat bezpieczeństwa podjął bezwzględną walkę. Dla nowej władzy oddziały partyzanckie, które nie złożyły broni po kapitulacji Niemców to najpoważniejsze zagrożenie, przeciwko którym kierowała ona ogromne siły wojskowe i milicyjne. Kim byli członkowie tych oddziałów, którzy swoje, często młode życie położyli na szali walki o prawdziwą niepodległość Polski? Jednym z nich był Zdzisław Badocha, urodził się 22 marca 1923 roku w Dąbrowie Górniczej. Ojciec jego służył w szeregach Korpusu Ochrony Pogranicza. Około 1938 roku rodzina Badochy przeniosła się do Święcian (woj. wileńskie), gdzie ojciec Zdzisława został przydzielony do służby. Tam też uczęszczał do gimnazjum i należał do ZHP. Ukończył tylko jedną klasę, gdyż dalszą edukację uniemożliwił mu wybuch II wojny światowej. W szkole był dobrym uczniem i świetnym sportowcem. W domu Badochów bardzo mocno pielęgnowane były tradycje patriotyczne. Po wybuchu wojny ojciec Zdzisława został internowany na terenie Litwy, a matka kilka razy aresztowana przez NKWD i nowe władze litewskie. W czerwcu 1942 roku Zdzisław Badocha wstąpił do Armii Krajowej. Na początku 1943 roku został żołnierzem 23. Ośrodka Dywersyjnego Ignalino - Nowe Święciany. Był zastępcą dowódcy 9. Patrolu, przyjmując pseudonim "Żelazny". Pracował na stacji kolejowej Nowe Święciany, a do jego głównych zadań, jako żołnierza AK, należało między innymi zdobywanie broni i amunicji, sabotaż samochodowy i kolejowy niemieckich transportów wojskowych. Podczas jednej z akcji sabotażowych został zdekonspirowany i wtedy podjął decyzją o wstąpieniu do partyzantki. Trafił do V Wileńskiej Brygady AK dowodzonej przez mjr Zygmunta Szendzielarza "Łupaszkę". Brygada ta nie wzięła udziału w operacji "Ostra Brama", a okrążona przez Sowietów na polecenie dowódcy uległa rozwiązaniu. Żołnierze musieli na własną rękę przebijać się przez okrążenie. Zdzisław Badocha z kilkoma innymi kolegami udał się na Białostocczyznę. Niestety okrążony przez NKWD został siłą wcielony do nowego Wojska Polskiego. Na początku 1944 roku zdezerterował podczas stacjonowania wojska w Dojlidach. Już w październiku powrócił do konspiracji w rejonie Bielska Podlaskiego. W kwietniu 1945 roku po odtworzeniu Wileńskiej Brygady AK Badocha został dowódcą plutonu. Za swoją postawę i męstwo awansowany na stopień kaprala, a latem 1945 osobiście przez mjr. "Łupaszkę" do stopnia podporucznika czasu wojny. 21:05 GRA O KORONĘ Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2021 Reżyseria: Piotr Jaworski Scenariusz: Piotr Jaworski Zdjęcia: Jarosław Migoń, Marek Gajczak Muzyka: Marcin Gałażyn Wykonawcy: Szymon Kuśmider, Podolski Regiment Odprzodowy Aktorzy: Mikołaj Dróżdż Film dokumentalny poświęcony postaci kanclerza i hetmana wielkiego koronnego Jana Zamoyskiego, polityka, mecenasa sztuki i nauki, założyciela idealnego miasta Zamość. Koncepcja wizualna filmu opiera się na sugestywnych obrazach, ułatwiających widzom wniknięcie w opisywane wydarzenia. Współczesna cyfrowa diaporama, spektakl audiowizualny. Nowatorskie rozwiązania produkcyjne z zastosowaniem techniki Unreal Engine 4.0. Udział grupy rekonstrukcyjnej, inscenizacje z zatrzymanym ruchem, sceny inscenizowane oparte na malarstwie Jana Matejki. Tak realizowanym ujęciom towarzyszy narracja lektora zgodna z przekazami historycznymi. W wizualnej powieści graficznej Zamoyski jest kimś w rodzaju superbohatera. Film został zbudowany w konwencji komiksu historycznego. 22:15 AL PACINO, GWIAZDA MIMO WOLI (AL PACINO THE RELUCTANT STAR) Film dokumentalny, 58 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Lukas Hoffmann Film dokumentalny przedstawiający sylwetkę aktora Ala Pacino. Przez jednych uważany za bardzo tajemniczego, a przez innych jako utożsamienie ognia i lodu. Z getta na Bronksie w Nowym Jorku dotarł na wielką scenę - od Broadwayu po Hollywood. Jako Michael Corleone w "Ojcu chrzestnym" świętował swój wielki przełom na początku lat 70. Okazuje się, że poza samym reżyserem Francisem Coppolą, początkowo nikt nie chciał go do tej roli. Jego realistyczne aktorstwo stało się z dnia na dzień miarą wszystkiego. Historia mężczyzny o wielu twarzach. Historia artysty balansującego na linie i nieustannie grożącego upadkiem. Historia utalentowanego aktora, ale także niechętnych mu gwiazd. 23:15 BELMONDO WSPANIAŁY (BELMONDO LE MAGNIFIQUE) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2017 Reżyseria: Bruno Sevaistre Film dokumentalny, którego bohaterem jest Jean - Paul Charles Belmondo. Dzięki ponad 70 filmom i 160 milionom sprzedanych biletów aktor był największą gwiazdą francuskiego kina. W wieku 17 lat zaczął grać na scenie. Filmy przyniosły mu sławę i pieniądze, lecz jego pasją pozostał teatr. Gdyby w tym czasie istniało słowo bankowość, miałoby ono zastosowanie w jego przypadku. Osoby poniżej 30 roku życia nie wiedzą, że grał u wszystkich reżyserów Nowej Fali, takich jak: Jean - Luc Godard, Jean - Pierre Melville, Claude Sautet, Louis Malle, Alain Resnais i Claude Chabrol. Osoby powyżej 50. roku życia nie mogą zapomnieć o jego żarliwości, pokazie siły i wyczynach, które sam wykonał. Jedni nazywali go Belmondo, inni Bebel. 22 sierpnia 2001 roku wyszedł z paryskiego szpitala, w którym przebywał dwa tygodnie z powodu udaru mózgu. W 2021 roku, w kwietniu aktor obchodził 88. urodziny. 00:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - PRZED NATARCIEM Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Przed natarciem Rzadko naszym udziałem jest smak generalnego zwycięstwa, bo na ogół przychodzi dość późno. Jednak gdy jakieś ważne dla nas historyczne zdarzenie odpływa zbytnio w sferę słów, staje się już tylko opowieścią czy legendą, mamy wewnętrzną potrzebę udowodnienia, że był to fakt, że zostały materialne ślady i oczywiście od razu zaczynamy poszukiwania. Tak rzecz ma się z bitwą majora Hubala pod Huciskiem. Chcielibyśmy sięgnąć w głąb ziemi i wyciągnąć dowody na wielkość tego zdarzenia. Przygotowując się do rozpoznania tego terenu, jesteśmy pełni podziwu dla wojskowego profesjonalizmu majora Hubala. Analizując źródła, widzimy, jak nasycał teren wokół swojej bazy małymi patrolami w promieniu kilkunastu kilometrów od Huciska. Kiedy patrole trafiały na wroga, podejmowały walkę, by rozpoznać niemieckie intencje i siły, a przede wszystkim zaalarmować oddział. W wojsku wiedzieć, oznacza mieć przewagę taktyczną. Dziś staramy się jedynie oznaczyć dokładne miejsce, w którym mogła rozegrać się bitwa, a następnym naszym krokiem będzie przygotowanie silnej ekipy, która rozpocznie poszukiwania materialnych śladów tej bitwy. Śladem pewnej relacji Kolejna nasza podróż nie będzie opisem przygotowań, ale próbą uzyskania rozstrzygających odpowiedzi. Poszukujemy depozytu broni Armii Krajowej, ukrytej prawdopodobnie już po rozwiązaniu AK. Towarzyszą nam koledzy z Muzeum Wojska Polskiego wraz z synem żołnierza AK Zbigniewem Kobyłeckim. Według jego relacji na depozyt składa się wyposażenie całej III Drużyny Strzeleckiej VII Okręgu AK Lipie, Obwód Grójec. 01:05 SENSACJE XX WIEKU - CZERWONA ORKIESTRA Kameralne i studyjne (widowisko), 49 min, Polska, 2003 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Włodzimierz Adamski, Andrzej Szczytko, Zbigniew Paterak, Krzysztof Stelmaszczyk, Jerzy Braszka, Robert Więckiewicz, Sławomir Orzechowski, Andrzej Pściuk, Leon Charewicz, Antoni Ostrouch, Dariusz Krzemiński, Rafał Kuliński, Renata Cichecka, Mariusz Samociuk, Andrzej Bogdański Czerwona Orkiestra to komunistyczna organizacja szpiegowska, która aktywnie zaczęła działać na terenach okupowanych przez Niemców, krótko po ataku Hitlera na Rosję. Twórcą Czerwonej Orkiestry był polski Żyd z Nowego Targu, Leopold Trepper. Siatka, którą Trepper budował od 1938 roku, była najlepiej działającą organizacją szpiegowską drugiej wojny światowej i ogromnym problemem niemieckiej Abwehry. 02:00 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - TAJEMNICE BELGIJSKICH TWIERDZ Magazyn, 19 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony atakowi Niemiec na Europę Zachodnią i twierdzy Eben Emal, która broniła granic Belgii.