TVP Historia Niedziela, 21.08.2022 06:45 BYŁ TAKI DZIEŃ - 21 SIERPNIA Felieton, 2 min, Polska, 2008 Autor: Janusz Weychert 1888 - opatentowano mechaniczną maszynę do liczenia; 1931 - odbyła się premiera pierwszego pełnometrażowego filmu z Flipem i Flapem "Pardon us"; 1959 - Hawaje stały się pięćdziesiątym stanem USA; 1980 - ósmy dzień polskiego Sierpnia; 06:55 NASZ PROFESOR PAPIEŻEM Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2013 Reżyseria: Grzegorz Linkowski Scenariusz: Grzegorz Linkowski Zdjęcia: Jacek Piotr Tarasiuk 16 października 1978 roku, zaraz po wyborze, studenci KUL - u spontanicznie ogłosili "Nasz profesor papieżem". Transparent z tym hasłem przez kilka tygodni, nietknięty przez SB, wisiał na frontonie uczelni. W 2000 roku Jan Paweł II sam niejako odpowiedział na to wyznanie: "Moje uniwersytety to UJ, KUL i Angelicum w Rzymie". Tam studiował i pracował. 24 lata pracy w Katedrze Etyki KUL - u to czas namysłu wokół spraw tak ważnych jak człowiek i moralność filozofii, która ukształtowała się w okresie lubelskim i dlatego ten okres pracy uniwersyteckiej jest tak ważny. Ciąg dalszy tej "posługi myślenia" stanowi cały pontyfikat Jana Pawła II. Jest to pierwszy film dokumentalny (w 60. rocznicę rozpoczęcia pracy na KUL - u) pokazujący znaczenie naukowego dorobku, który Karol Wojtyła wypracował w ciągu niespełna 25 lat w położonej na wschodzie Polski niewielkiej uczelni, a która stała się jednak intelektualnym fundamentem jego papiestwa. Film opowiada o niezwykłych więzach Karola Wojtyły z Lublinem. Przybliża jego 24 - letnią pracę na Wydziale Filozoficznym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w Katedrze Etyki. 09:00 ALTERNATYWY 4 - ODC. 4/9 - PROFESJONALIŚCI Serial komediowy, 58 min, Polska 1983 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Stanisław Bareja, Janusz Płoński, Maciej Rybiński Zdjęcia: Wojciech Jastrzębowski Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Roman Wilhelmi, Jerzy Kryszak, Kazimierz Kaczor, Krystyna Tkacz, Anna Chitro, Bożena Dykiel, Wojciech Pokora, Gustaw Lutkiewicz, Ryszard Pietruski, Wojciech Siemion, Mieczysław Voit, Witold Skaruch, Hanna Giza i inni Jedną z lokatorek bloku przy Alternatywy 4 jest śpiewaczka Kubiak - Kolińska. Jej próby głosu stają się uciążliwe dla sąsiadów. Śpiewaczce z kolei przeszkadza każdy szmer, wysyła więc męża, by uciszał robotników używających wiertarek, młotów i innych narzędzi. Gdy interwencje nie skutkują, z zemsty każe wszelkie prace w swoim mieszkaniu wykonywać nocą. Cichocki nieustannie nachodzi prezesa, jego koledzy udają ekipę telewizyjną. Prezes obiecuje mu mieszkanie po wdowie, ale wtedy właśnie zgłasza się dygnitarz partyjny Jan Winnicki. To on otrzymuje przydział, a prezesowi rewanżuje się od razu talonami na samochody dla niego i syna. 10:45 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - W POMIDOROWYM KRÓLESTWIE Magazyn, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) Pomidory do Europy trafiły dopiero po odkryciu Ameryki przez Kolumba i przez wieki traktowane były tylko jako ozdoba stołu. Choć trudno w to uwierzyć, nawet w kuchni włoskiej pomidory pojawiały się dopiero w XIX wieku. Starsi widzowie pamiętają doskonale piosenkę kabaretu Starszych Panów pod tytułem "Addio pomidory". Dziś młodym ludziom trudno zrozumieć, że jeszcze nie tak dawno sezon na to wspaniałe warzywo był krótki i ograniczał się do letnich miesięcy. Współcześnie na stoły trafia ponad 40 gatunków pomidorów, w różnych kolorach, kształtach i wielkościach. Pomidory mamy w sklepach przez okrągły rok, ale i tak najsmaczniejsze są w sezonie. Bo jak twierdzi ekspert, który opowie widzom i Karolowi o pomidorach, najważniejszym czynnikiem wpływającym na smak tego warzywa jest słońce! Zatem jedzmy jak najwięcej pomidorów w sezonie. Karol, wykorzystując różne gatunki pomidorów, przygotuje swoje propozycje. Będą szybkie sałatki, a także pomidory jako dodatek do potraw z mięsa i ryb. 11:25 WOJOWNICY CZASU - SERCE ZA PRZESZKODĄ, CZYLI MILITARI Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2018 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Krzysztof Ridan W przedwrześniowej polskiej armii przywiązywano ogromną wagę do wyszkolenia, a jego istotnym elementem była rywalizacja sportowa. Zawody Militari rozgrywali wszyscy oficerowie broni jezdnych, a więc pułków kawalerii, artylerii konnej oraz Korpusu Ochrony Pogranicza. Film przybliża historię Militari w okresie międzywojennym oraz opowiada o zawodach rozgrywanych współcześnie przez kawalerzystów ochotników. 12:05 W POSZUKIWANIU WIKINGÓW - ODC. 3/3 (VIKINGS) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2012 Reżyseria: Jon Eastman Najczęściej wyobrażamy sobie wikingów jako bandę spragnionych krwi piratów niszczących chrześcijańskie klasztory - i bez wahania można powiedzieć, że to prawda. Wikingowie nie brali jeńców, wyjątkowo okrutnie rozprawiali się z wrogami i sami uznawali się za najlepszych wojowników. W trzyodcinkowej serii BBC "W poszukiwaniu wikingów", podążając szlakiem prawdziwych wikingów, odkrywamy niezwykłą historię ludzi, którzy będąc na skraju upadku, zbudowali imperium obejmujące czwartą część globu. Skąd pochodzili? Jak naprawdę żyli? Co skłaniało ich do wyruszania na wyprawy kończące się często niesamowitymi odkryciami? W poszukiwaniu prawdy o krwawych wikingach wędrujemy od Islandii po Istambuł. 13:00 DZIKA PRZYRODA BLISKIEGO I ŚRODKOWEGO WSCHODU - JORDANIA: W PIECU PRZYRODY (JORDAN - NATURE'S FURNACE) Film dokumentalny, 51 min, Niderlandy (Holandia), 2014 Reżyseria: James Hemming Zdjęcia: Richard Kirby Odc. 3 Jordania to kraj położony w samym sercu Bliskiego Wschodu, jednego z najgorętszych i najsuchszych miejsc na naszej planecie. Mimo trudnych warunków, można tu spotkać fascynujące przejawy życia, takie jak przemierzający pustynię chrząszcz, a także żyjące dziko osły onagery. 14:00 W KOTLE HISTORII - ODC. GÓRNY ŚLĄSK. BUCHTY I KARMINADLE Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) 16 lipca 1922 roku odbyła się w Katowicach uroczystość zjednoczenia Górnego Śląska z Polską. To wydarzenie historyczne wyznacza kolejny temat programu "W kotle historii". W tym odcinku przepisy kuchni śląskiej - w nawiązaniu również do filmu Kazimierza Kutza "Perła w koronie". I tak pierwszym daniem są karminadle, czyli rodzaj kotletów mielonych. Trudno sobie wyobrazić kuchnię śląską bez bucht, znanych w innych regionach Polski jako kluski na parze, pampuchy czy parowce. I właśnie buchty na parze to kolejna potrawa w tym odcinku programu. 14:30 MODRZEJEWSKA - GWIAZDA ODC. 6/7 Serial biograficzny, 82 min, Polska 1989 Autor: Anna Bojarska Reżyseria: Jan Łomnicki Zdjęcia: Edward Kłosiński Muzyka: Piotr Hertel Aktorzy: Krystyna Janda, Barbara Horowianka, Marek Bargiełowski, Jan Englert, Hanna Skarżanka, Danuta Wodyńska Dalszy pobyt Modrzejewskiej w Warszawie to pasmo nieustannych sukcesów, zawodowych i towarzyskich - Helena gra kolejne wielkie role, poznaje Marię Kalergis, sławną z urody i inteligencji protektorkę ludzi sztuki i literatury. Modrzejewska stara się stworzyć polski teatr narodowy, toczy samotną walkę o wprowadzenie na scenę dramatów Słowackiego. W jej warszawskim salonie pojawiają się Sienkiewicz, Gierymski i inni wybitni ludzie epoki, w większości - zakochani w pięknej pani domu. Helena jest szczęśliwa również z tego powodu, że wreszcie zdołała odzyskać syna. Tymczasem do Polski docierają wieści o wybuchu wojny francusko - pruskiej. Załamuje się wspaniała kariera gwiazdy, Helena jest chora na tyfus. 16:00 NIE TAKA PROSTA HISTORIA - OGNIEM I MIECZEM Magazyn, 24 min, Polska, 2021 Scenariusz: Wiktor Świetlik Wykonawcy: Wiktor Świetlik (prowadzący) W odcinku poświęconym filmowi "Ogniem i mieczem" widzowie znajdą m.in. odpowiedzi na pytania, dlaczego Izabella Scorupco nie mówi z kresowym akcentem, dlaczego zakończenia powieści Sienkiewicza i filmu Hoffmana różnią się, a także jak naprawdę przebiegała bitwa pod Żółtymi Wodami? 16:30 GIGANCI HISTORII - ARCHITEKCI I GENEZA HOLOCAUSTU Teleturniej, 44 min, Polska, 2022 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Wykonawcy: Przemysław Babiarz (prowadzący) To największa zbrodnia popełniona w historii ludzkości, starannie zaplanowane ludobójstwo. Jego fundamentem stała się nazistowska ideologia. Stawiająca Niemców ponad innymi narodami, szerząca nienawiść do Żydów. Choć ofiarami padły też miliony innych ludzi - Polaków czy Romów. Mordowano dzieci, starców, kobiety, niepełnosprawnych i chorych. Lecz to krwawe i okrutne szaleństwo nie pojawiło się z dnia na dzień. Wizję eksterminacji, rzekomej gorszej rasy, Adolf Hitler opisał już w latach 20. w książce "Mein Kampf". Wtedy stało się jasne, jaki jest jego cel. A jeżeli ktoś miał wątpliwości, to złudzeń musiał pozbyć się kilka lat później, gdy partia nazistowska zaczęła wprowadzać w życie swój program na czele z prześladowaniami i pogromami. Decyzja o ostatecznym rozwiązaniu kwestii żydowskiej zapadła jesienią 1941 roku. W sumie powstało ponad 1600 niemieckich obozów koncentracyjnych. Sześć z nich zyskało ponure miano obozów zagłady. Zamordowano w nich łącznie około sześciu milionów europejskich Żydów. Połowa z nich była obywatelami Polski. Jedną trzecią stanowiły dzieci. Architekci i geneza Holocaustu - z tym tematem zmierzymy się w kolejnym odcinku teleturnieju. 17:55 NA KŁOPOTY... BEDNARSKI - ODC. 5/7 - ZNAK WĘŻA Serial sensacyjny, 59 min, Polska 1986 Reżyseria: Paweł Pitera Scenariusz: Wojciech Jędrkiewicz Aktorzy: Stefan Friedmann, Leon Niemczyk, Danuta Kowalska, Stanisław Michalski, Elżbieta Panas, Marta Żak, Paweł Nowisz, Jerzy Nowak, Andrzej Mrozek, Tadeusz Skorulski i inni W Gdańsku grasuje groźny przestępca, który morduje młode kobiety. Komisarz Hagemann jest bezradny. Przemysłowiec Erlich zleca Bednarskiemu śledzenie swojej żony Marty, sam zaś wyjeżdża za granicę. W czasie jego nieobecności Marta staje się kolejną ofiarą nieuchwytnego mordercy, który zabija ją nożem. Okazuje się, że na narzędziu zbrodni zamiast odcisków palców znajdują się ślady blizn pooperacyjnych. Prowadzący prywatne śledztwo Bednarski dowiaduje się o pewnym lekarzu, który dokonywał takich zabiegów. Dzięki doktorowi trafia na trop zapaśnika "Boa", walczącego w klubie, którego prezesem był wówczas Erlich. Na liście Bednarskiego głównym podejrzanym o zamordowanie Marty jest mąż ofiary. Wprawdzie wydaje się, że Erlich ma stuprocentowe alibi, prywatny detektyw próbuje je obalić i ujawnić całą kombinację przebiegłego zabójcy. 19:05 FUTBOL W ROSJI - TAJNA BROŃ KGB (SOVIET FOOTBALL THE UNTOLD STORY) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 Reżyseria: Nicolas Jallot Film dokumentalny o piłce nożnej w Związku Radzieckim i Rosji. Za czasów Stalina była instrumentem propagandy. Losy rozgrywek i samych piłkarzy były w rękach tajnej policji i wojska. Odkryto, że były prowadzone specjalne rejestry zaangażowanych w futbol. Do czasów zimnej wojny wiele tajemnic pozostanie trudnymi do odkrycia. Badania archiwów przez historyków oraz wywiady z weteranami futbolu oraz ich dziećmi pokażą jednak w pełni, w jakich warunkach odbywały się mecze, kto w nich grał, jakie mechanizmy funkcjonowały w klubach piłkarskich. Poznamy wiele mrocznych tajemnic historii rosyjskiego futbolu aż do czasów zimnej wojny i w okresie jej trwania. Jak się okazuje, sport z polityką i pieniędzmi zawsze szedł w parze. Ten film powstał z myślą o przedstawieniu perspektywy historycznej przed FIFA World Cup w Rosji latem 2018 roku. 21:15 BRUNET WIECZOROWĄ PORĄ Komedia, 91 min, Polska 1976 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Stanisław Bareja i Andrzej Kill Zdjęcia; Wiesław Zdort Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Krzysztof Kowalewski, Bożena Dykiel, Mirosława Krajewska, Wojciech Pokora, Wiesław Gołas, Ryszard Pietruski, Emilia Krakowska, Janina Traczykówna, Jan Kobuszewski, Józef Nalberczak, Tadeusz Pluciński, Andrzej Fedorowicz, Zdzisław Maklakiewicz, Bohdan Łazuka i inni Cyganka przepowiada Michałowi Romanowi niezwykłe przeżycia, jednak on, podobnie jak większość ludzi, nie bierze poważnie tych proroctw. Gdy jego liczna rodzina wyjeżdża na weekend, Michał w błogiej i upragnionej ciszy zasiada w końcu do pracy korektorskiej. I niebawem spełniają się pierwsze wróżby Cyganki: Michał odnajduje zaginiony zegarek, a w totolotku wylosowane zostają przepowiedziane przez nią liczby. Zaniepokojony bohater zaczyna oczekiwać najgroźniejszej części przepowiedni - zapowiada ona zabicie bruneta, który zjawi się w jego mieszkaniu wieczorową porą. Aby zapobiec zbliżającemu się nieszczęściu, Michał opuszcza dom. Ściga go jednak przeznaczenie. Przypadkowo zostaje zabójcą mężczyzny, niejakiego Dzidka Krępaka, który pojawił się w jego domu. Brak alibi, trup w domu, ślady zbrodni - wszystko to świadczy przeciwko niemu. Z pomocą przychodzi Michałowi przyjaciel Kazik, który postanawia rozwikłać tę dziwną zagadkę. Razem zastawiają w miejscu zbrodni pułapkę. Michał odwiedza swoich sąsiadów i informuje ich o zabójstwie. Jeden z nich na wiadomość o tym próbuje uciec. Michał puszcza się za nim w pogoń. Po licznych perypetiach udaje mu się go złapać i oddać w ręce milicji. Tajemnica morderstwa zostaje wyjaśniona. 23:00 CRISTIADA (CRISTIADA) Dramat historyczny, 139 min, Meksyk, 2012 Reżyseria: Dean Wright Aktorzy: Andy Garcia, Eva Longoria, Mauricio Kuri, Peter O'Toole Epicki film historyczny opowiadający o wybuchu i przebiegu tzw. Cristiady, powszechnego powstania w obronie wiary katolickiej w latach 20. XX wieku w Meksyku. Reżyserski debiut Deana Wrighta, specjalisty od efektów specjalnych m.in. w filmach "Titanic", "Władca Pierścieni: Dwie wieże"(2002) czy "Władca Pierścieni: Powrót króla" (2003). 01:35 BITWA NIEMEŃSKA 1920 Film dokumentalny, 62 min, Polska, 2020 Reżyseria: Stefan Skrzypczak Scenariusz: Stefan Skrzypczak Film opowiada o bitwie nad Niemnem, decydującej bitwie wojny polsko - bolszewickiej, stoczonej w dniach 20 - 26 września 1920 roku. Był to drugi zasadniczy sukces militarny wojska polskiego w kontrofensywie przeciw Armii Czerwonej, po Bitwie Warszawskiej. (Film zrealizowany w ramach konkursu dla OTV.)