TVP Kultura Czwartek, 18.08.2022 07:55 KSIĘGA PRZESTRZENI S.I - ODC. 11 MEBLOWANIE MIASTA Magazyn, 25 min, Polska, 2015 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Beata Hyczko Wykonawcy: Bogna Swiątkowska (prowadząca), Antoni Domicz W odcinku o meblowaniu miasta zobaczymy wnętrza urbanistyczne, poznamy funkcje różnych rodzajów przestrzeni publicznych, warunki, jakie musi spełniać dobrze zaprojektowany plac, a także miejskie meble i galanterię, czyli rolę małej architektury. Zaprezentowane będą przykłady udanych rewitalizacji przestrzeni miejskich: Krakowskie Przedmieście w Warszawie, Wyspa Młyńska w Bydgoszczy, plac Grzybowski w Warszawie, plac Dworcowy we Wrocławiu, rynek Nowych Naramowic w Poznaniu, plac Nowy Targ we Wrocławiu. 08:35 PAPUSZA Film biograficzny, dramat, 125 min, Polska, 2013 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Krauze, Joanna Kos - Krauze Zdjęcia: Krzysztof Ptak, Wojciech Staroń Muzyka: Jan Kanty Pawluśkiewicz Aktorzy: Sebastian Wesołowski, Leokadia Brzezińska, Paloma Mirga, Andrzej Walden, Antoni Pawlicki, Artur Steranko, Jowita Budnik, Zbigniew Waleryś "Niezwykła historia wyjątkowej kobiety, która miała odwagę być sobą" - reklamowali "Papuszę" na plakacie filmowym producenci. Podstawą scenariusza filmu stała się rzeczywista historia przejmujących losów tytułowej bohaterki, poetki cygańskiej, piszącej w języku romskim. Była pierwszą romską autorką, która sama spisała swoje wiersze oraz pierwszą, której twórczość tłumaczono na język polski i wydano w oficjalnym obiegu. Do opublikowania jej wierszy doszło dzięki zaangażowaniu Jerzego Ficowskiego, który odkrył talent Papuszy, oraz dzięki staraniom Juliana Tuwima. Wydany w 1956 r. tomik "Pieśni Papuszy" przyniósł poetce rozgłos. Fabuła "Papuszy" charakteryzuje się wielowarstwową strukturą, nie ma prostej, linearnej akcji, jest wielkim splotem życiowych doświadczeń, różnych spostrzeżeń, emocji i zachowań. Branżowa prasa zwracała uwagę na stronę wizualną i muzyczną filmu: na wspaniałe zdjęcia, świetne aktorstwo oraz utwory Pawluśkiewicza, genialnie podkreślające nastrój i wydźwięk opowieści. Film przedstawia wydarzenia rozgrywające się w ciągu kilkudziesięciu lat, ukazując kolejne etapy życia i twórczości romskiej poetki. Nigdy nie uczęszczała do szkoły, sama zadbała o to, by nauczyć się czytać i pisać. Odważyła się sprzeciwić tradycyjnej roli cygańskiej kobiety. I chociaż była samodzielna i wyzwolona, nie kwestionowała patriarchalnej władzy swego starszego o ponad dwadzieścia lat i niekochanego męża, harfiarza Dionizego Wajsa. W filmie jest on jedną z głównych postaci, podobnie jak znany tłumacz i pisarz Jerzy Ficowski, ukrywający się w taborze Wajsa przed bezpieką. Nagrody: 2013 Karlove Vary (MFF) Wyróżnienie Specjalne Jury; Gdynia - nagroda za drugoplanową rolę męską dla Zbigniewa Walerysia, Nagroda za charakteryzację, nagroda za muzykę dla Jana Kantego Pawluśkiewicza, Valladolid (MFF) - nagroda za reżyserię i za najlepszą rolę męską; 2014 MFF w Pune - nagroda dla najlepszego filmu; nagroda za reżyserię; Polska Nagroda Filmowa Orzeł w kategoriach: najlepsze zdjęcia dla Krzysztofa Ptaka i Wojciecha Staronia, najlepsza scenografia dla Anny Wunderlich, najlepsze kostiumy dla Barbary Sikorskiej - Bouffał, najlepsza muzyka dla J. K. Pawluśkiewicza. 11:00 CHŁOPI - ODC. 9/13 - WIELKANOC Serial obyczajowy, 48 min, Polska 1972 Reżyseria: Jan Rybkowski Scenariusz: Jan Rybkowski, Ryszard Kosiński Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Emilia Krakowska, Krystyna Królówna, Magda Wołłejko, Wanda Łuczycka, Zofia Merle, Franciszek Pieczka, Bolesław Płotnicki, Jadwiga Chojnacka, Stanisław Milski, Barbara Ludwiżanka, Lech Ordon, Igor Śmiałowski, Tadeusz Janczar, Irena Karel, Barbara Rachwalska i inni Na Wielkanoc Hanka przenosi się do domu Boryny. Większość kobiet z Lipiec jedzie do miasta, by spotkać się ze swymi uwięzionymi mężami. Hanka także wiezie świąteczne jedzenie Antkowi. Boryna z dnia na dzień zaczyna czuć się gorzej. Jagna wdaje się we flirt z Jasiem, synem organisty, spotyka się też z wójtem. Dziedzic odmawia księdzu, a potem wójtowi wstawienia się za uwięzionymi. W odwecie ktoś podpala las. Hanka rodzi syna. 12:00 CHŁOPI - ODC. 10/13 - ŚMIERĆ BORYNY Serial obyczajowy, 49 min, Polska 1972 Reżyseria: Jan Rybkowski Scenariusz: Jan Rybkowski, Ryszard Kosiński Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Władysław Hańcza, Emilia Krakowska, Ignacy Gogolewski, Krystyna Królówna, Stanisław Niwiński, Franciszek Pieczka, August Kowalczyk, Magda Wołłejko, Barbara Burska, Jadwiga Chojnacka, Kazimierz Wichniarz, Bronisław Pawlik, Irena Karel U Borynów wciąż wybuchają awantury między Hanką a Jagną, która nie chce pracować w polu, natomiast coraz częściej wraca do domu po nocy pijana. Z więzienia wychodzi większość chłopów, ale Antek nadal jest za kratkami. Ludzie z Lipiec znajdują w lesie wójta śpiącego obok Jagny. Ksiądz gromi ich za to w kazaniu. Tymczasem Jasio wyjeżdża do seminarium uczyć się "na księdza". Szymek, brat Jagny, chce się żenić z Nastką Gołębianką. Dominikowa sprzeciwia się planom syna, dochodzi do bójki. Szymek zabiera pieniądze, ale matka odmawia mu ziemi. Boryna ostatnie dni spędza w łożu ustawionym w sadzie. Umiera w nocy, na polu, jak gospodarz. 13:30 KRAINA MIODU (HONEYLAND) Film dokumentalny, 85 min, Macedonia, 2019 Reżyseria: Tamara Kotevska, Ljubomir Stefanov Wykonawcy: Janusz Szydłowski Film dokumentalny nagrodzony na wielu festiwalach. To niezwykła opowieść, której bohaterką jest 50 - letnia Hatidze mieszkająca z chorą matką w opustoszałej macedońskiej wiosce bez prądu i bieżącej wody. Hoduje pszczoły i jest ostatnią z linii niezależnych pszczelarzy, którzy sprzedają miód w małych partiach. Handluje nim w najbliższym mieście, oddalonym od jej domu o cztery godziny drogi. Codziennie chodzi po zboczu wzgórza, aby sprawdzić swoje ule. Kocha pszczoły, zaklina je śpiewem, delikatnie manewrując plastrami miodu bez kombinezonu, siatki na twarzy lub rękawiczek. Żyje tradycyjnie, w zgodzie z naturą. Pewnego dnia w jej okolicy pojawia się wielodzietna rodzina, która tu się osiedla. W życie Hatidze wkradają się wrzeszczące dzieci, ryczące krowy i silniki. Nowi sąsiedzi również hodują pszczoły, ale traktują miód i pszczoły zgoła inaczej. Tradycję zastępuje twardy biznes i maksymalna eksploatacja. Hatidze czuje, że to, czego nie da się zmienić, należy zaakceptować. Przybysze mogą jednak poważnie zagrozić jej życiu oraz jej ulom. Film ukazuje zanikającą tradycję szacunku do pszczół i traktowania ich jak partnerów, a nie poddanych człowiekowi niewolników produkujących miód. Pięknie sfilmowana opowieść daje nadzieję na zmianę komercyjnego nastawienia człowieka do pszczół i natury. Dokument zdobył wiele nagród: 2019 FF Sundance: nagroda World Cinema Grand Jury Prize: Documentary, World Cinema Documentary Special Jury Award for Impact for Change, World Cinema Documentary Special Jury Award for Cinematography, 2019 MFF Hong Kong, 2019 New Direction/New Films FF Nowy Jork. Produkcja: Macedonia Północna /2018 / Atanas Georgiew 15:10 WNUSIO (GRANDMA'S BOY) Film komediowy, niemy, 63 min, USA, 1922 Reżyseria: Fred C. Newmeyer Zdjęcia: Walter Lundin Muzyka: Robert Israel Aktorzy: Harold Lloyd, Mildred Davis, Sammy Brooks, Anna Townsend Pierwszy prawdziwy pełnometrażowy film Harolda Lloyda. Legendarny komik gra tutaj Sonny'ego, nieudacznika łatwo dającego się stłamsić silniejszemu rywalowi. Poznajemy prawdziwą miłość Sonny'ego - ukochaną babcię. Daje ona Sonny'emu magiczny środek, który ponoć pomógł jego dziadkowi zostać bohaterem podczas wojny secesyjnej. Chłopak przechodzi transformację i wrzuca do studni bandziora terroryzującego całą miejscowość. Na koniec oczywiście okazuje się, że magiczny środek był sprytnym fortelem babci, a Sonny dokonał wszystkich bohaterskich czynów sam. 16:25 KONTRAKT Film obyczajowy, 108 min, Polska 1980 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Zanussi Zdjęcia: Sławomir Idziak Muzyka: Wojciech Kilar Występują: Maja Komorowska, Tadeusz Łomnicki, Magda Jaroszówna, Krzysztof Kolberger, Nina Andrycz, Zofia Mrozowska, Beata Tyszkiewicz, Janusz Gajos, Edward Lubaszenko, Ignacy Machowski, Christine Paul, Peter Bonke, Leslie Caron, Liliana Głąbczyńska Piotr jest synem ordynatora jednej ze stołecznych klinik, budującego swój dobrobyt na łapówkach uzyskiwanych od pacjentów, Lilka - córką wojewódzkiego dygnitarza. Stąd na ślubie tych dwojga gromadzą się najróżniejsze figury i grube ryby - ordynator, dyrektor zakładów, tajemniczy przyjaciel, dziewczyna, której marzeniem jest ślub ze Szwedem, humanista związany z redakcją jednego z pism, a nawet pani z klubów inteligencji katolickiej i bogata ciotka z Ameryki. Młodzi nie potrafią się zdecydować czy ważniejszy jest ślub kościelny, czy cywilny, czy przyjąć prezent od ojca, czy odrzucić - tak naprawdę nie są do końca przekonani, czy w ogóle chcą się pobrać. Lilka w czasie ceremonii ślubu kościelnego mówi "nie" i ucieka sprzed ołtarza. Wybucha skandal, który za wszelką cenę starają się zatuszować rodzice młodych. "Zanussi oczywiście nie atakuje całych warstw społecznych, ukazuje jedynie nieautentyczność pewnych awansów kulturowych, których motorem są wyłącznie pieniądze. Rozwój wypadków unaocznia bowiem, że posiadająca liczne powiązania artystyczne familia szanowanego lekarza w sferze mentalności niewiele wyrosła jeszcze ponad kołtuństwo Dulskich (...) podczas gdy ojciec panny młodej, mimo dobrze skrojonego garnituru i limuzyny z kierowcą nie przestaje być plebejuszem." - pisano w jednej z recenzji filmu. "Kontrakt" był realizowany jednocześnie z innym filmem Zanussiego, "Constansem". Reżyser tłumaczył to trudnościami produkcyjnymi. Ponieważ udało mu się zgromadzić na planie wielu aktorów, z którymi chciał pracować, postanowił wykorzystać ten fakt i nakręcić dwa filmy jednocześnie. W roli bogatej ciotki z Ameryki wystąpiła amerykańska aktorka francuskiego pochodzenia Leslie Caron, która zagrała także w innym filmie Zanussiego - w "Niedostępnej". 18:50 SERIALOWA NOSTALGIA - TRZY SZALONE ZERA - ODC. 13 - WIELKI DZIEŃ (WIELKI DZIEŃ) Serial dla młodych widzów, 26 min, Polska/Niemcy 1999 Reżyseria: Wiktor Skrzynecki Scenariusz: Marek Kreutz, Klaus Peter Wolf Zdjęcia: Grzegorz Kędzierski Muzyka: Stanisław Syrewicz Aktorzy: Joanna Jabłczyńska, Sebastian Świąder, Grzegorz Ruda, Anna Polony, Jerzy Kamas, Katarzyna Skrzynecka, Krzysztof Wakuliński, Cezary Morawski, Grażyna Wolszczak, Monika Świtaj, Jerzy Mika, Zdzisław Wardejn i inni Na zajęciach profesor Turban ocenia prognozowane przez uczniów zmiany kursów akcji na giełdzie. Okazuje się, że Ola wykonała zadanie bezbłędnie, czym wzbudziła wielkie zainteresowanie nauczyciela. Turban za wszelką cenę chce dowiedzieć się, w jaki sposób tak trafnie przewidziała ruchy na giełdzie. Uczniowie, zachęceni przez Trzy Szalone Zera obietnicą uczestnictwa w ekscytującym rejsie, nie ustają w poszukiwaniach skradzionej "Moniki". Zakrojona na szeroką skalę akcja prowadzi do jednoznacznych wniosków - jedynym miejscem przechowywania łodzi może być port i stocznia, gdyż tylko one nie zostały spenetrowane. Profesor Turban na prośbę uczniów organizuje wycieczkę do stoczni, podczas której Ola znajduje przycumowaną do nabrzeża "Monikę". Udaje się jej także ustalić, że jacht został zatrzymany przez Towarzystwo Ubezpieczeniowe w celu wyjaśnienia przyczyn zatopienia i próby podpalenia. W szkolnej bibliotece profesor Turban zastaje Mikiego i Konrada pochłoniętych czytaniem książki o fizyce kwantowej. Chłopcy opowiadają nauczycielowi o zbudowanej przez Oskara maszynie czasu, która umożliwa poznanie przyszłych wydarzeń. Turban postanawia osobiście sprawdzić te informacje. Zakrada się do garażu i wchodzi do wnętrza Jaja Czasu. Po chwili pojawia się Konrad, ojciec Oskara i sam wynalazca. Chłopiec wyjaśnia, że skonstruowane urządzenie jest jedynie próbną zabawką. Wszyscy zgromadzeni w garażu nie kryją swojego rozczarowania, jedynie profesor Turban wpada na pomysł, jak można wykorzystać maszynę. Odkupuje od Oskara Jajo Czasu i odsprzedaje je Towarzystwu Ubezpieczeniowemu jako nieocenione urządzenie pomocnicze w obrocie akcjami i inwestowaniu. W zamian uzyskuje zwolnienie "Moniki". 19:25 SERIALOWA NOSTALGIA - PODRÓŻ ZA JEDEN UŚMIECH - ODC. 1/7 - PECHOWY DZIEŃ Serial przygodowy dla dzieci, 26 min, Polska 1971 Reżyseria: Stanisław Jędryka Scenariusz: Adam Bahdaj Zdjęcia: Stanisław Loth Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Henryk Gołębiewski, Filip Łobodziński, Jolanta Zykun, Jan Machulski, Alina Janowska, Jerzy Cnota, Janusz Kłosiński, Bogusław Sochnacki, Henryk Bąk, Leszek Herdegen, Zygmunt Kęstowicz, Barbara Bosak, Urszula Popiel, Kazimiera Szyszko - Bohusz, Marzena Trybała Serial według popularnej, wielokrotnie wznawianej powieści dla dzieci pióra Adama Bahdaja, który sam napisał scenariusz. Dwaj główni bohaterowie: sprytny i wesoły Poldek oraz Duduś, niezaradny życiowo i przemądrzały elegancik, wybierają się na wakacje nad Bałtyk. Mają jechać z Krakowa, gdzie mieszkają, pociągiem na Hel. Nawet nie przeczuwają, że przez całą drogę na każdym kroku będzie ich prześladował potworny pech. Podjeżdżają na dworzec kolejowy taksówką. I tu kończy się komfortowa jazda. Okazuje się, że zgubili bilety na pociąg. Ale nie rezygnują z wyjazdu. 20:00 TEATR TELEWIZJI - KOBRA - WIECZÓR Z NIEZNAJOMYM Teatr, 48 min, Polska, 1980 Autor: Giles Cooper Reżyseria: Krzysztof Gradowski Aktorzy: Teresa Budzisz-Krzyżanowska, Edward Linde-Lubaszenko, Tadeusz Huk, Jan Krzyżanowski Inscenizacja sztuki współczesnego, uznanego dramaturga angielskiego. Wątek sensacyjny jest tu mniej istotny niż psychologiczna strona dramatu. Bohater jak co dzień wraca z pracy do domu pociągiem. Przysiada się do niego nieznajomy mężczyzna, za wszelką cenę usiłuje nawiązać kontakt. Potem idzie za nim krok w krok, wprasza się do domu. Wszelkie próby pozbycia się intruza są bezskuteczne. Zwłaszcza że nieproszony gość zaczyna interesować żonę bohatera... "Wieczór z nieznajomym" obywa się bez strzelaniny, pościgów, tropienia złoczyńców. Sztuka ma charakter kameralny, jej sedno stanowi wielka niewiadoma - czego dziwny przybysz chce naprawdę? Rośnie irytacja bohaterów, narasta strach... 21:05 TAMTE LATA, TAMTE DNI - BARBARA KRAFFTÓWNA Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Makowska Wykonawcy: Marta Perchuć-Burzyńska (prowadząca) Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Tym razem lata swojej młodości i najlepsze role wspomina wybitna polska aktorka filmowa i teatralna, Barbara Krafftówna. 21:45 KINO MISTRZÓW - W UŁAMKU SEKUNDY (AUS DEM NICHTS / IN THE FADE) Film fabularny kinowy, 101 min, Niemcy/Francja, 2017 Scenariusz i reżyseria: Fatih Akin Zdjęcia: Rainer Klausmann Muzyka: Josh Homme Aktorzy: Diane Kruger, Denis Moschitto, Numan Acar, Samia Muriel Chancrin, Johannes Krisch, Ulrich Tukur, Ulrich Brandhoff, Hanna Hilsdorf Trzymający w napięciu, znakomity film, którego scenariusz został częściowo oparty na prawdziwych wydarzeniach. Dramat "W ułamku sekundy" odniósł ogromny sukces. W 2017 roku w Cannes przyznano Złotą Palmę dla Najlepszej aktorki Diane Kruger, a w 2018 r. Złoty Glob za Najlepszy film zagraniczny. Historia Niemki, której mąż, z pochodzenia Turek, i 6 - letni syn Rocco giną w zamachu terrorystycznym, wskutek eksplozji bomby. Ta tragedia "w ułamku sekundy" zamienia jej życie w koszmar. Pogrążona w rozpaczy i pełna nienawiści Katja rozpoczyna zaciekłą walkę o sprawiedliwość. Pragnie, by winni śmierci jej dziecka i męża Nuriego ponieśli zasłużoną karę. Przyjaciele i rodzina starają się podtrzymać ją na duchu. Zapewniają, że sprawcy ataku wkrótce odpowiedzą za swój czyn. Kiedy Katja poznaje tożsamość podejrzanych o udział w zamachu, wzbiera się w niej niepohamowany gniew i jeszcze silniejsza potrzeba osobistej zemsty. 23:45 BERLIN LIVE - BLONDIE (BERLIN LIVE - BLONDIE) Koncert, 59 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Stefan Mathieu Wykonawcy: Blondie Cykl koncertów, które od lat odbywają się regularnie na scenie berlińskiego klubu SchwuZ i są transmitowane w całej Europie. To mieszanka stylów współczesnej muzyki, wykonana w wyjątkowym klimacie nocnego życia Berlina. Występy poprzedzone są krótkimi wywiadami z artystami. W kolejnej odsłonie "Berlin Live" wystąpiła Debbie Harry z zespołem Blondie. Działający od 1974 roku skład to jedna z legend punk rocka. Na koncercie z cyklu "Berlin Live" w lipcu 2017 roku wykonała m.in. takie przeboje, jak: "Оnе Wау Оr Аnоthеr", "Mу Mоnstеr", "Drеаmіng". 01:00 NOCNY DOKUMENT - RESSACA (RESSACA) Film dokumentalny, 86 min, Francja, 2018 Reżyseria: Vincent Rimbaux, Patrizia Landi Po latach nadziei i rozwoju Brazylia podupada. Między rokiem 2009, w którym Brazylia była gospodarzem igrzysk olimpijskich, a 2017 r. minęła prawie dekada, podczas której losy kraju uległy zmianie. Dokument przybliża Operę w Rio, ikonę cudownego miasta, która teraz jest na skraju bankructwa, a jej pracownicy zostają pozbawieni źródła zarobku i miejsca, które od lat kochali i wspólnie tworzyli. 02:40 W TRZY MIESIĄCE DOOKOŁA ŚWIATA - SNY WĘDROWNYCH PTAKÓW (PAJAROS DE VERANO AKA BIRDS OF PASSAGE) Dramat kryminalny, 120 min, Kolumbia/Meksyk/Niemcy/Francja 2018 Reżyseria: Cristina Gallego, Ciro Guerra Scenariusz: Maria Camila Arias, Jacques Toulemonde Vidal Aktorzy: Carmina Martinez, Jose Acosta, Natalia Reyes Opowieść o początkach handlu narkotykami w Kolumbii lat 70. XX wieku na tle historii rdzennej społeczności Indian Wayuu, którzy zamieszkują jałowe pustkowia na granicy kraju. W latach 60. Zaida z plemiena Wayuu wkracza w wiek dorosły. Kiedy poznaje Rapayeta, ten oświadcza, że chciałby ją poślubić. Prosi o rękę dziewczyny jej matkę, Ursulę. Stojąca na czele klanu kobieta żąda wysokiego posagu za córkę. Rapayet zrobi wszystko, by jak najszybciej zdobyć pieniądze. Rozmawia ze swoim przyjacielem, Moisesem,.który mówi mu o zdesperowanych Amerykanach z Korpusu Pokoju, poszukujących dostępu do narkotyków. Jego kuzyn, Gabriel, uprawia marihuanę. Zakochany Rapayet zgłasza się do Gabriela i szybko wlątuje się w nielegalny narkotykowy biznes. Za zdobyte pieniądze z handlu trefnym towarem, opłaca cały posag. Mija kilka lat. Rapayet jest szczęśliwym mężem Zaidy. Lewy biznes kwitnie. Moises próbuje rozszerzyć działalność, by jeszcze powiększyć swoje zyski, ale Rapayet pozostaje lojalny wobec Gabriela. Między narkotykowymi gangami dochodzi do wojny o wpływy. Pod koniec lat 70. Rapayet wraz z rodziną wiedzie dostatnie życie. Ale przeszłości nie da się wymazać z pamięci. Rapayet zapłaci wysoką cenę.