TVP Dokument Wtorek, 23.08.2022 06:00 DZIKA POLSKA - LASY PEŁNE ŻYCIA - ŚWIATOWA UNIA ŻUBRÓW Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2011 Reżyseria: Monika Purzycka, Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Jest symbolem skutecznej ochrony przyrody i eksportową chlubą polskich przyrodników. Nasz kraj wręcz kojarzy się z żubrem. Dodajmy - z żubrem w Puszczy Białowieskiej, bo tu, w ostatnim pierwotnym lesie Europy został ocalony od zagłady i przywrócony naturze. Pozostają jeszcze żubry, sprowadzone w połowie minionego stulecia w Bieszczady. Mają niewielką przymieszkę krwi górskich, wymarłych już dziś żubrów kaukaskich. To zwierzęta naprawdę dzikie, których zresztą nikt tutaj nie zaprasza zbyt szerokim gestem do żłobu i nie oswaja. Nie mają, jak białowieskie, pokazowych wybiegów. Ich historia jest nie mniej ciekawa i równie pełna meandrów, jak tamtych. Zna ją dobrze, bo i prawie od początku czynnie się jej przypatruje prof. Kajetan Perzanowski. Traktuje zwierzęta nieledwie jak dalszych członków rodziny. Jednak prace, zmierzające do odnowy górskiego stada żubrów wykraczają poza wszelką rodzinność, a nawet poza granicę państwa. Chodzi o stworzenie całego karpackiego państwa leśnych i zarazem górskich żubrów, sięgającego po Bałkany. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.II - ODC. 20 JAK POWSTAŁA POLSKA? Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Jak spośród setek tysięcy plemion i grup wyłoniło się polskie państwo? Autorzy cyklu sprawdzają tropy powiązane z ewentualnym wpływem wikingów na formowanie się naszego kraju oraz to, jakie znaczenie dla nas miał chrzest. Odwiedzamy Gniezno, Wolin, Poznań i Ostrów Lednicki i sprawdzamy, jak wyglądało codzienne życie, system wierzeń i obyczaje w okresie Chrztu Polski. Radosław Kotarski podąża śladami naszych praprzodków. 07:00 NOTACJE - ADAM ZALESKI. SZKLANKA NA CEGLE Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2008 Autor: Krzysztof Tadej Adam Zaleski ur. 31 maja 1928 we Lwowie. Emerytowany profesor Politechniki Wrocławskiej. Jego ojciec, oficer Wojska Polskiego, w 1939 r. został wzięty do niewoli i uwięziony w obozie w Starobielsku. Wraz z innymi więźniami został rozstrzelany w Charkowie. Adam Zaleski wraz z matką został deportowany w 1940 r. do Semipałatyńska we wschodnim Kazachstanie. Powrócił do Polski w 1946 r. 07:10 NOTACJE - HALINA PECHATY. TAKIE PYSZNE KLUSECZKI Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2007 Opowieść o różnych kolejach losów rodzin lwowskich, ukraińskich i polskich po inwazji wojsk rosyjskich na Lwów w 1939r. Bohaterką jest Halina Pechaty - absolwentka Wydziału Projektowania Wnętrz ASP we Lwowie. Uprawia ceramikę artystyczną, malarstwo, rysunek i grafikę. Obecnie pracuje w Konsulacie Generalnym RP. 07:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 72 BIAŁYSTOK Magazyn, 23 min, Polska, 2018 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tomasz Bednarek odwiedza Białystok - stolicę Podlasia, w której zachowało się wiele pamiątek po dawnej wielokulturowej Rzeczypospolitej. Przez stulecia żyli tu obok siebie przedstawiciele różnych nacji i religii, do dziś w mieście zachowały się ślady społeczności żydowskiej oraz tatarskiej. To właśnie tu zrodziła się idea wspólnego dla różnych narodów języka esperanto, którego twórcą był Ludwik Zamenhof. Zwiedzanie miasta warto rozpocząć od monumentalnej Wielkiej Bramy, przypominającej Łuk Triumfalny. Prowadzi ona do Pałacu Branickich. Ta pełna przepychu rodowa siedziba nazywana była niegdyś Wersalem Podlasia. Dziś to jedna z najlepiej zachowanych rezydencji magnackich epoki saskiej w Polsce, słynąca też z przepięknych barokowych ogrodów. W Białymstoku zachwycają również zabytkowe świątynie oraz architektura współczesna. Jednym z jej przykładów jest gmach Opery i Filharmonii Podlaskiej - jeden z najbardziej niezwykłych budynków w mieście. Można go podziwiać nie tylko z perspektywy ulicy, ale również spacerując po dachu, który porasta bajkowy ogród. Walorem miasta jest również piękna przyroda - m.in. dwa rezerwaty, które wraz z parkami, skwerami i lasami tworzą specyficzny mikroklimat. Nic dziwnego, że Białystok znalazł się w Sieci Zdrowych Miast powołanej przez Światową Organizację Zdrowia. 07:50 PRZYRODNIK NA TROPIE - /31/ - GNIEWOSZ PLAMISTY Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz i prowadzenie: Łukasz Bożycki Tego węża można spotkać na terenie całej Polski, choć na południu występuje częściej niż na północy kraju. Nazwa gniewosza wywodzi się od dużej zawziętości po tym jak się zdenerwuje. Choć nie jest jadowity, potrafi wtedy dotkliwie pogryźć. Ale uwaga. Potrafi być wyjątkowo łagodny, jeśli będziemy się z nim delikatnie obchodzić i nie będziemy go drażnić. 08:20 KREATORZY PRZYSZŁOŚCI - ODC. 6 ŻYWNOŚĆ (SHAPERS OF TOMORROW 06 - FOOD) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Reżyseria: Quentin Domart, Clemence Rabeau Seria dokumentalna opowiadająca o ciekawych rozwiązaniach technologicznych w różnych dziedzinach życia. Na całym świecie ludzie wymyślają i projektują przedmioty, które zmienią naszą codzienność. Zasługują na uwagę, ponieważ ich dzieła mogą uczynić nasze życie jaśniejszym, łatwiejszym i bardziej zrównoważonym. Oni kształtują nasze jutro! Wyruszamy z nimi w podróż do przyszłości. W każdym odcinku skupimy się na jednym, określonym temacie, poznamy innowacje, które zmienią nasze życie w dziedzinach takich jak: mieszkania, transport, recykling, odzież, energia, żywność, robotyka. Dowiemy się, co nowego wynaleźli naukowcy, aby chronić i badać dzieła sztuki. W odcinku szóstym - żywność. Lepsze metody produkcji, mniejsza konsumpcja, zdrowsze produkty. Na całym świecie ludzie chcą lepiej się odżywiać. Konsumujemy coraz bardziej świadomie, ale przemysł spożywczy stoi przed wieloma wyzwaniami. Między innymi chodzi o odpowiedzialną dystrybucję. Jak będą wyglądały zakupy w przyszłości? Jakie wynalazki wpłyną na metody produkcji i na naszą konsumpcję? W trosce o środowisko staramy się zmieniać swoje nawyki. Pewne innowacje sprawią, że będziemy konsumować w zupełnie inny sposób. Sieci sklepów, supermarkety, masowa dystrybucja zaczęła się w latach siedemdziesiątych. Poprawiamy metody produkcji, jemy coraz bardziej świadomie. Nowe rozwiązania sprawiają, że skracają się łańcuchy dostaw, co jest zbawienne dla gospodarki i konsumentów. 09:15 SIWA - WROTA PUSTYNI - ODC. 3 GÓRA ŚMIERCI Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2012 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Seria dokumentalna, która stanowi dokumentację niezwykłej wyprawy do Egiptu śladami ludzi, władców i ich bogów. Kiedy kosmiczny wiatr przygody, omiatający planetę Ziemia, rzuca wędrowca na brzeg Wielkiego Oceanu Piasku, perspektywa, z jakiej oglądał do tej pory wszechświat nieodwracalnie się zmienia. Szlak słońca i wiatru bierze swój początek w oazie Siwa, położonej na krańcach Egiptu. To właśnie tu znajduje się wyrocznia Amona - Ra, gdzie pielgrzymujący Aleksander Wielki został obwołany boskim synem, a także słynne źródło Kleopatry. Starożytni władcy upodobali sobie Siwę. Czy odsłoni przed nami swoje tajemnice? Co spotka nas na Górze Umarłych? Wyruszając na wyprawę, wędrowiec miał nadzieję, że pustynia okaże mu więcej łaski niż zaginionej pięćdziesięciotysięcznej perskiej armii, wysłanej przez króla Kambyzesa. Siwą nie można władać, od Siwy można się jedynie uczyć. Pokora, z jaką wędrowiec udał się na zamieszkały przez tajemniczych ludzi kraniec świata, została nagrodzona. 09:45 SIWA - WROTA PUSTYNI - ODC. 4 WYROCZNIA AMONA Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2012 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Seria dokumentalna, która stanowi dokumentację niezwykłej wyprawy do Egiptu śladami ludzi, władców i ich bogów. Kiedy kosmiczny wiatr przygody, omiatający planetę Ziemia, rzuca wędrowca na brzeg Wielkiego Oceanu Piasku, perspektywa, z jakiej oglądał do tej pory wszechświat nieodwracalnie się zmienia. Szlak słońca i wiatru bierze swój początek w oazie Siwa, położonej na krańcach Egiptu. To właśnie tu znajduje się wyrocznia Amona - Ra, gdzie pielgrzymujący Aleksander Wielki został obwołany boskim synem, a także słynne źródło Kleopatry. Starożytni władcy upodobali sobie Siwę. Czy odsłoni przed nami swoje tajemnice? Co spotka nas na Górze Umarłych? Wyruszając na wyprawę, wędrowiec miał nadzieję, że pustynia okaże mu więcej łaski niż zaginionej pięćdziesięciotysięcznej perskiej armii, wysłanej przez króla Kambyzesa. Siwą nie można władać, od Siwy można się jedynie uczyć. Pokora, z jaką wędrowiec udał się na zamieszkały przez tajemniczych ludzi kraniec świata, została nagrodzona. 10:15 SKARBY EUROPY ODC. 6 IRLANDIA (TREASURES OF EUROPE EP. 6 TRESORS D’IRLANDE) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 Reżyseria: Julien Bur Seria dokumentalna, w której poznamy najpiękniejsze miejsca w kilku krajach Europy. Każdy odcinek to inne miejsce na mapie i pięć różnych tematycznie aspektów: tajemnicze skarby - ukryte świątynie, zakazane jeziora; skarby przyrody - piękne parki i rezerwaty, imponujące jaskinie; tajemnice historyczne - katedry, starożytne ruiny oraz niezwykłe miejsce, takie jak: hotel igloo, miasto duchów i portret hodowcy koni, ludowego śpiewaka. Kolejne odcinki to: Włochy, Rosja, Portugalia, Chorwacja, Niemcy, Laponia, Irlandia, Gracja, Norwegia, Bułgaria, Belgia, Hiszpania, Islandia, Holandia, Czechy. 11:15 NIKT NIE POMOŻE Reportaż, 14 min, Polska, 1983 Zdjęcia: Adam Kaczanowski Kobieta ze starszą matką oraz dwójką nastoletnich dzieci od kilku lat mieszka w dwunastometrowym garażu, bez wody i prądu - taka informacja dotarła do łódzkiego oddziału Telewizji Polskiej. Tropem tym ruszył Michał Fajbusiewicz i okazało się, że przyczyną całej sytuacji jest konflikt rodzinny. Małżeństwo, po rozstaniu, nie może porozumieć się w sprawie podziału gospodarstwa rolnego, w którym wspólnie mieszkali. Sprawa trafia do sądu, ale postępowanie ciągnie się latami. Ten spór podzielił nie tylko małżonków, ale całą rodzinę. Kimś, kto liczy na szybkie rozwiązanie tego konfliktu, jest też właścicielka garażu, która zgodziła się przyjąć kobietę, ale nie spodziewała się, że do jej ogródka wprowadzi się więcej osób i że będą tam mieszkać aż tak długo. 11:40 GDZIEKOLWIEK BĘDĘ.... Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2009 Reżyseria: Piotr Poraj - Poleski Scenariusz: Danuta Grechuta, Piotr Poraj - Poleski Wykonawcy: Danuta Grechutowa, Jan Kanty - Pawluśkiewicz, Grzegorz Turnau, Andrzej Sikorowski Dokument poświęcony wielkiemu i wszechstronnemu artyście, Markowi Grechucie. Narratorem jest Danuta Grechuta, żona i muza pieśniarza, malarza, architekta, poety i kompozytora, zakochanego w sporcie kibica. Opowiada ona, jak na co dzień była świadkiem zmagania się artysty z własną wrażliwością, jego walki o prawo do własnej odrębności, o prawo do własnego życia w zamkniętej społeczności krakowskich elit artystycznych i intelektualnych. Danuta Grechuta mówi też o namiętnościach i słabościach męża artysty, o jego lękach i radościach. Uczestniczyła w jego życiu, walczyła wraz z nim z chorobą i wspierała go w ciężkich chwilach. Powstał obraz osoby niezwykle ciepłej i niezależnej, charyzmatycznego poety, kompozytora i pieśniarza obdarzonego niespotykaną barwą głosu. Kamera pokazuje tak bliskie bohaterowi miejsca w Krakowie, jak: Politechnika, Rynek, Piwnica pod Baranami. W filmie wypowiadają się także inni ludzie bardzo blisko związani z Markiem Grechutą, m.in. Andrzej Sikorowski, Grzegorz Turnau, Leszek Aleksander Moczulski oraz syn artysty, Łukasz. 12:35 ŚLIZGIEM DO NIEBA Film dokumentalny, 15 min, Polska, 1985 Reżyseria: Jacek Bławut, Filmowy portret Waldemara Marszałka - sześciokrotnego mistrza świata i trzydziestotrzykrotnego mistrza Polski w sportach motorowodnych. To opowieść sportowca o jego dramatycznych przeżyciach podczas zawodów (między innymi o bardzo niebezpiecznym wypadku). 12:55 ERES Z AŁTAJU Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2005 Reżyseria: Jacek Bławut Scenariusz: Anna Bławut Mazurkiewicz, Jacek Bławut "Pewne rzeczy są nieme. Aby to zrozumieć, trzeba pojechać do Ałtaju". Ta sentencja rozpoczyna film. Graniczący z Chinami, Mongolią, Kazachstanem i Rosją Ałtaj urzeka pięknem dzikiej przyrody, bezkresnymi stepami. W niewielkiej wsi Kokoria w Kraju Ałtajskim mieszka bohater filmu, jedenastoletni Eres, którego wychowują babcia i prababcia. Chłopiec jest najmłodszy z rodzeństwa. Jego dwaj starsi bracia, 16-letni i 18-letni, uczą się w mieście, tam też mieszkają w internacie. Rodzice gospodarzą na stepie, mają 50 wielbłądów, 150 owiec i krowy. Wolne od nauki chwile Eres spędza z rodzicami, pomagając im w pracy. Z wioski dojeżdża do nich konno. Oboje są dumni z syna, to dobre dziecko. Matka modli się o zdrowie członków rodziny, które według niej jest najważniejsze. Nie narzeka na swój los, choć musi jej być ciężko. Trudno podołać pracy w gospodarstwie w głębi stepu, żyć w miejscu, gdzie wokół rozciągają się jedynie pustkowia. W skromnej jurcie czuje się jednak klimat prawdziwego domowego ogniska, jest schludnie, czysto, stół zastawiony smakowicie wyglądającymi potrawami w niewielkich miseczkach. Życie toczy się tu leniwie. Nie widać pośpiechu, pogoni za sukcesem, pieniędzmi. W domu panuje senna atmosfera, jest spokój i cisza, jakby czas się zatrzymał. Przed kamerą matka opowiada o życiu rodziny, codziennych sprawach. Pragnie, by dzieciom było lżej, ich szczęście jest dla rodziców bardzo ważne. Kobieta mówi z namysłem i powoli, jest oszczędna w słowach, jak zresztą wszyscy Ałtajczycy. Milczący są zwłaszcza mężczyźni. "Tylko głupiec odpowiada szybko, w ten sposób nigdy nie odpowie mądrze" - powtarzają. Ojciec cieszy się z przyjazdu syna, spędza z nim beztroskie chwile w stepie, ale w ogóle ze sobą nie rozmawiają, rozumieją się bez słów. Kamera pokazuje również Eresa w wiejskiej szkole. Lekcje odbywają się w narodowym języku ałtajskim. Wraz z innymi dziećmi chłopiec poznaje ałtajską kulturę, poezję, historię. W przerwie między zajęciami, podobnie jak jego rówieśnicy na całym świecie, kopie z kolegami piłkę na szkolnym boisku. Ponadto Eres pięknie rzeźbi w drewnie, gra w futbol, należy do zespołu folklorystycznego. Bardzo dobrze też jeździ konno, ma własnego wierzchowca. Jak co roku na jesieni, po sianokosach, w Kokorii przychodzi czas na uroczystości weselne. Towarzyszymy Eresowi, który jest drużbą panny młodej, w przygotowaniach do ważnej uroczystości. Poznajemy ciekawe miejscowe zwyczaje związane z zaślubinami. W nastrojowym filmie Jacka Bławuta podziwiamy wspaniałą przyrodę, oglądamy niezmierzone przestrzenie, dostrzegamy współczesność przenikającą do kraju o starych tradycjach i obyczajach. Wnikliwe obserwacje i ałtajska muzyka składają się na ciekawą opowieść o miejscu, które przez tubylców jest uważane za pępek świata, gdzie swój początek mają wszystkie narody ziemi. 13:50 ZDUMIEWAJĄCE INDIE - CZ. 2 GANGES: RZEKA ŻYCIA (WILDEST INDIA) Serial dokumentalny, 52 min, Niderlandy (Holandia), 2011 Reżyseria: Richard Kirby W drugim odcinku filmowcy udają się nad Ganges, najdłuższą rzekę Indii, której źródła biją w najwyższych górach świata. Pokonując drogę ku oceanowi, Ganges przepływa przez pola uprawne i gęste lasy. Zapewnia życie gatunkom, których nie spotkamy nigdzie indziej na świecie i milionom ludzi, mieszkających nad jego brzegami. Wyznawcy hinduizmu widzą w Gangesie boginię. W tej rzece jak w soczewce skupiają się wszystkie kontrasty Indii. Najbardziej kochana, a zarazem najbardziej skażona. Jaka jest prawda o Gangesie? 14:50 ŁĄKA - RAJ UTRACONY (THE MEADOW - PARADISE LOST? / THE MEADOW - ONCE UPON A PARADISE) Film dokumentalny, 43 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Jan Haft Scenariusz: Michael Miersch Film dokumentalny o tym jakim pięknym i potrzebnym ekosystemem są łąki. W 1923 roku pisarz Felix Salten napisał książkę o jelonku imieniem Bambi i zwierzętach, które razem z nim mieszkają na łąkach i w lasach. Książka została przetłumaczona na wiele języków, a Walt Disney w 1935 roku wyprodukował film. Ten film dokumentalny ukazuje łąki jako przepiękne i bardzo pożyteczne ekosystemy. Będzie też mowa o tym, jak te miejsca się zmieniają, ponieważ wielu ludzi nie docenia ich i niszczy. Łąki w czasie czterech pór roku i ich mieszkańcy jak w raju. 15:45 KREATORZY PRZYSZŁOŚCI - ODC. 7 STATKI POWIETRZNE (SHAPERS OF TOMORROW 07 - AIR AND SPACE TRAVELS) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Reżyseria: Quentin Domart, Clemence Rabeau Seria dokumentalna opowiadająca o ciekawych rozwiązaniach technologicznych w różnych dziedzinach życia. Na całym świecie ludzie wymyślają i projektują przedmioty, które zmienią naszą codzienność. Zasługują na uwagę, ponieważ ich dzieła mogą uczynić nasze życie jaśniejszym, łatwiejszym i bardziej zrównoważonym. Oni kształtują nasze jutro! Wyruszamy z nimi w podróż do przyszłości. W każdym odcinku skupimy się na jednym, określonym temacie, poznamy innowacje, które zmienią nasze życie w dziedzinach takich jak: mieszkania, transport, recykling, odzież, energia, żywność, robotyka. Dowiemy się, co nowego wynaleźli naukowcy, aby chronić i badać dzieła sztuki. W odcinku siódmym - statki powietrzne. Dzięki postępom nauki w dzisiejszych czasach możemy w krótkim czasie dotrzeć do odległych zakątków świata, a nawet wszechświata. Niestety, powietrzne podróże mają duży wpływ na środowisko. Każdego dnia startuje blisko 100.000 samolotów, czyli ponad 3 miliony rocznie. W ostatnich dwudziestu latach bardzo się zwiększył wpływ podróży powietrznych na środowisko. Postęp techniczny sprawił, że zwykli ludzie mogą polecieć na wycieczkę w kosmos. Czy można skonstruować samolot, który by mniej szkodził środowisku? Jak będą wyglądały statki powietrzne przyszłości? Samolot zasilany energią elektryczną, zbudowanie silnika, który zużywałby mniej paliwa, zredukowanie hałasu wywoływanego przez samoloty, loty w kosmos w innowacyjnych, lekkich rakietach czy latający samochód. Wszyscy ci wynalazcy poświęcają swój czas badaniom. Chcą, by podróże powietrzne mniej szkodziły środowisku. To prawdziwi kreatorzy przyszłości. 16:40 OD MORZA ŚRÓDZIEMNEGO DO AFRYKI POŁUDNIOWEJ - ODC. 5. SZLAKIEM WYSP (FROM THE MEDITERANEAN TO SOUTH AFRICA / DE LA MEDITERRANE A L'AFRIQUE DU SUD. AUTOUR DE LA MEDITERRANEE) Serial dokumentalny, 11 min, Francja, 2010 Reżyseria: Yannick Charles Seria dokumentalna, która pozwoli poznać szlak od Morza Śródziemnego aż po Południową Afrykę. Wysp jest mrowie, a wszystkie piękne. Oto najdalej położony na południe, jałowy i kamienisty skrawek Europy, leżąca 800 km od Rzymu wyspa Lampeduza. Wszyscy zawsze i wszędzie marzą o wyspach Morza Śródziemnego. Lampeduza nie jest wyjątkiem. Idylliczne plaże to raj dla turystów i świetny interes dla biur podróży. W Afryce wyspy też są obiektem marzeń. Zwłaszcza nieodległa od wybrzeży Tunezji i Libii Lampeduza. Na wysypisku dziesiątki łodzi, którymi przypłynęli nielegalni imigranci. Są niszczone, by nie zajmowały miejsca. Od 2004 roku trwa dramat. Włoskie władze nie panują nad sytuacją. Co tydzień przypływają setki uchodźców. Dla Afrykańczyków Lampeduza stała się furtką do Europy. W 2008 roku przypłynęło ich tu 30 tysięcy. Wyspa jest mała. Nieraz sytuacja stawała się wybuchowa. 17:00 SKARBY EUROPY ODC. 7 NIEMCY (TREASURES OF EUROPE EP. 7 TRESORS D’ALLEMAGNE) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2017 Reżyseria: Julien Bur Seria dokumentalna, w której poznamy najpiękniejsze miejsca w kilku krajach Europy. Każdy odcinek to inne miejsce na mapie i pięć różnych tematycznie aspektów: tajemnicze skarby - ukryte świątynie, zakazane jeziora; skarby przyrody - piękne parki i rezerwaty, imponujące jaskinie; tajemnice historyczne - katedry, starożytne ruiny oraz niezwykłe miejsce, takie jak: hotel igloo, miasto duchów i portret hodowcy koni, ludowego śpiewaka. Kolejne odcinki to: Włochy, Rosja, Portugalia, Chorwacja, Niemcy, Laponia, Irlandia, Gracja, Norwegia, Bułgaria, Belgia, Hiszpania, Islandia, Holandia, Czechy. 18:00 PODRÓŻE HABSBURGÓW - CZĘŚĆ PIERWSZA: ELŻBIETA (THE TRAVELS OF THE HABSBURGS / DIE REISEN DER HABSBURGER) Cykl dokumentalny, 52 min, Austria, 2020 Reżyseria: Isabel Gebhart Scenariusz: Andreas Augustin, Carola Augustin Dokumentalna opowieść, która przeniesie nas w czasy, kiedy podróżowali Habsburgowie. Za panowania cesarza Franciszka Józefa I nastapił wyraźny wzrost zainteresowania podróżami. W latach 1848 - 1916 ludzie przesiadali się z koni i powozów na statki parowe i do pociągów. Później z pociągów do samochodów i z samochodów do samolotów. Cykl przedstawia podróże królewskich ikon swoich czasów: cesarzowej Elżbiety, cesarza Franciszka Józefa I oraz dwóch spadkobierców tronu, Rudolfa i Franciszka Ferdynanda, w świetle rewolucji w podróżowaniu, ewolucji hotelarstwa i rozwoju telekomunikacji. Będziemy im towarzyszyć w ich największych podróżach, w tym dookoła świata. Wrócimy do miejsc, w których miały miejsce ważne wydarzenia, odtworzymy różne sytuacje i zaprosimy do udziału specjalistów o międzynarodowej renomie. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - HAWAJE. MAGIA PACYFIKU (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:10 KUBA - REWOLUCJA OD KUCHNI Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2020 Scenariusz i reżyseria: Witold Szabłowski Zdjęcia: Siarhei Marchyk Rozpoczynając rewolucję, Fidel Castro obiecał Kubańczykom, że żaden z nich nigdy nie umrze z głodu. Jedzenie zawsze jest w centrum uwagi kubańskich władz, które, by wyżywić naród, wyhodowały nawet zmutowaną genetycznie krowę - rekordzistkę. Co jedzą dziś zwykli Kubańczycy? O to zapytaliśmy ich samych. Co jadł Fidel? Zdradza nam jego osobisty kucharz, Erasmo Hernandez (to pierwszy film, w którym zgodził się wystąpić). Czy rzeczywiście ludzie na wyspie nie głodują? I czy przypadkiem kuchennymi drzwiami na Kubę nie wkrada się kapitalizm? 21:05 BARBARA WŁODARCZYK ZAPRASZA - JEMEN. ZAPOMNIANA WOJNA. Program kameralno-studyjny, 8 min, Polska, 2021 Scenariusz: Barbara Włodarczyk W tym kraju można zginąć wszędzie. Na ulicy - w czasie strzelaniny. Pod gruzami własnego domu podczas nalotu. A nawet w kondukcie pogrzebowym od wybuchu samochodu pułapki. Zabija też malaria i głód. Dzieci są tak wychudzone, że nie mają nawet siły płakać. Mowa o Jemenie, gdzie od lat trwa wojna domowa, w którą zaangażowały się inne państwa. I to po obydwu stronach. Sąsiednia Arabia Saudyjska wspiera rząd, a niedaleki Iran opozycję. Jak wygląda życie w zrujnowanym kraju? Zapraszamy na spotkanie ze znawczynią tematu. 21:10 JEMEN. ZAPOMNIANA WOJNA (YEMEN - THE FORGOTTEN WAR / JEMEN - DER VERGESSENE KRIEG) Film dokumentalny, 52 min, Szwajcaria, 2018 Reżyseria: Pascal Weber, Marine Pradel Film dokumentalny o Jemenie, w którym trwa wojna, ale świat niewiele o niej słyszy. Jemen, najbiedniejszy kraj świata arabskiego. Duża część kraju została całkowicie zniszczona. Świat zachodni niewiele wie o toczącej się tu wojnie. Gra toczy się o władzę i ropę, do czego dołącza się konflikt między sunnicką Arabią Saudyjską a szyickim Iranem w kraju, który popadł w anarchię po klęsce Arabskiej Wiosny. 22 miliony Jemeńczyków jest uzależnionych od pomocy humanitarnej, a 8 milionów jest bezpośrednio zagrożonych głodem. Panuje skrajne ubóstwo. Sytuacja w Adenie, tymczasowej stolicy Jemenu na południowym krańcu Półwyspu Arabskiego, jest napięta. Złożona sytuacja, od której rozpoczęła się wojna, jest tutaj szczególnie wyraźna: wodzowie, separatyści z południowego Jemenu i dżihadyści walczą ze sobą. Wojna zmusiła tysiące ludzi do opuszczenia swoich domów. Zbombardowano 241 szkół w ciągu ostatnich trzech lat. Al - Kaida zyskała również popularność w południowym Jemenie. Dziennikarzom rzadko udaje się relacjonować z kraju. Naszą wyprawę zaczynamy w miejscu, gdzie wpływ wojny jest najoczywistszy: w szpitalu. W Klinice al - Sadaqa, największym państwowym szpitalu w Adenie, będziemy towarzyszyć 4-miesięcznemu Mohammedowi, który urodził się z rozszczepem podniebienia. Wada nie pozwala mu jeść. Najbardziej bezbronnymi ofiarami wojen zawsze są dzieci. Także w Jemenie. Tutaj sytuacja jest gorsza niż na większości terenów objętych wojną. Wojna w Jemenie niszczy życie, nadzieje, marzenia. Trudno sobie wyobrazić rozwiązanie. Ludzie, którzy zostali pokazani w filmie, walczą o życie i przyszłość. Nie poddają się. 22:15 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA FRYZJERA W TBILISI Reportaż, 24 min, Polska, 2004 Autor: Barbara Włodarczyk Kolejny reportaż z Gruzji, gdzie dokonała się bezkrwawa rewolucja. Bohaterem programu jest fryzjer, który pracuje w jednym z najlepszych salonów Tbilisi. W zakładzie tym bywają przedstawiciele klasy średniej. Jego klienci, jak to zwykle w takich miejscach, żywo dyskutują o tym, co ich boli, a co cieszy. Kamera towarzyszy bohaterowi w domu i w pracy w salonie fryzjerskim oraz w mieszkaniach klientek, a także w łaźni, gdzie wieczorem spotyka się z przyjaciółmi. Reportaż przedstawia warunki pracy i życia klasy średniej w Gruzji po Rewolucji Róż. 22:45 GOODBYE AMERICA Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2015 Scenariusz i reżyseria: Barbara Włodarczyk Muzyka: Joanna Badełek "Goodbye America, w której nigdy nie będę". Tak brzmią słowa refrenu jednej z najpopularniejszych rosyjskich piosenek rockowych ostatnich dwóch dekad. 20 lat temu to był hymn radzieckiej młodzieży o niespełnionej miłości do Ameryki. Wtedy Stany Zjednoczone stanowiły dla większości Rosjan symbol idealnego państwa. Dziś - większość postrzega je negatywnie. Jako wroga i konkurenta. Według sondaży, w 1990 roku 2% Rosjan uważało, że Ameryka odnosi się do Rosji wrogo, a dziś uważa tak aż 59%. Rosja zawsze mierzyła swoją siłę i pozycję poprzez porównanie ze Stanami Zjednoczonymi. Hasło "Dogonić i przegonić Amerykę!" - rzucone w czasach Związku Radzickiego przez Chruszczowa jest aktualne do dziś. Rosyjskie władze i podporządkowane im media przekonują, że Waszyngton chce upokorzyć i zniszczyć Rosję, by panować nad całym światem. Antyamerkanizm stał się oficjalną ideologią Kremla. Niektórzy politycy twierdzą, że wszystkie problemy Rosji to wina USA. Znany ze skandali Władimir Żyrynowski oskarżył nawet Waszyngton o spowodowanie powodzi na Dalekim Wschodzie i upadek meteorytu w Czelabińsku. Celem filmu jest odpowiedź na pytanie, co się stało z miłością Rosjan do Ameryki, co ich zraziło, na jakiej podstawie uważają Waszyngton za wroga Federacji Rosyjskiej, jaki mają stosunek do sankcji, czy krytyka USA to nie jest schizofrenia, skoro elity wysyłają tam swoje dzieci na studia, biznesmeni trzymają pieniądze w tamtejszych bankach, a na narty jeżdżą do Kolorado, oraz jakie są konsekwencje złego nastawienia Rosjan do USA. 23:40 OPOWIEŚĆ PREZYDENTA Film dokumentalny, 26 min, Polska, 1978 Scenariusz: Andrzej Androchowicz Zdjęcia: Andrzej Wójcik Wykonawcy: Ksawery Jasieński Po wyzwoleniu Szczecina w kwietniu 1945 roku pierwszym prezydentem miasta został Piotr Zaremba, 35 letni inżynier urbanista z Poznania. Urząd sprawował do roku 1950. Po 33 latach profesor Zaremba wspomina swoje uczestnictwo w tworzeniu polskiej państwowości na Ziemiach Odzyskanych. Nie było to zadanie proste. Miasto było wyludnione, zrujnowane i spalone. Gruzy na ulicach, pozrywane trakcje tramwajowe. Niemieccy dywersanci co noc wzniecali pożary, za wszelką cenę starając się nie dopuścić do przejęcia miasta przez Polaków. Portowa część Szczecina znajdowała się pod zarządem Armii Czerwonej. Do miasta codziennie przybywały transporty osadników. Należało im zapewnić mieszkania, wyżywienie, komunikację i bezpieczeństwo. Prezydent Zaremba i jego administracja musieli wykonać "piekielnie trudną misję". W filmie wykorzystano materiały archiwalne Polskiej Kroniki Filmowej. 00:10 NOTACJE - ADAM ZALESKI. WYGRALIŚMY LOS NA LOTERII Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2008 Autor: Krzysztof Tadej Adam Zaleski ur. 31 maja 1928 we Lwowie. Emerytowany profesor Politechniki Wrocławskiej. Jego ojciec, oficer Wojska Polskiego, w 1939 r. został wzięty do niewoli i uwięziony w obozie w Starobielsku. Wraz z innymi więźniami został rozstrzelany w Charkowie. Adam Zaleski wraz z mamą został deportowany w 1940 r. do Semipałatyńska we wschodnim Kazachstanie. Powrócił do Polski w 1946 r. 00:25 KIEDY TEN WIATR USTANIE Film dokumentalny, 66 min, Polska, 2016 Reżyseria: Aniela Astrid Gabryel Zdjęcia: Oleksandr Pozdnyakov Film opowiada o krymsko-tatarskiej rodzinie żyjącej na terenie okupowanego Krymu. Cztery osobiste historie skupiają w sobie, jak w soczewce rozległe doświadczenia ludzi żyjących pod presją politycznego reżimu. Trudności, jakie dotykają tę rodzinę, dotyczą szerszej społeczności i wywołują silne emocje. Głównym motywem filmu nie jest jednak reżim sam w sobie, ale jego konsekwencje rzutujące na los zwykłych ludzi, którzy po prostu chcą żyć, kochać i mieć rodzinę. 01:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - OSTATNI LOT PORUCZNIKA URBANA Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Na mapie dramatów polskiego, lotniczego września jest pod Grudziądzem miejsce szczególne, zaznaczone trzema krzyżami, gdzie niemal jednocześnie polegli piloci myśliwscy ze 141. toruńskiej eskadry. Dziś zajmiemy się losami jednego z nich, porucznika Władysława Urbana, poszukując też pozostałości po samolocie PZL 11 w miejscowości Rogóźno. 02:05 FABRYKA WÓDKI (FABRYKA WÓDKI) Film dokumentalny, 57 min, Szwecja/Polska, 2011 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Śladkowski Wala, młoda rozwiedziona matka małego chłopca pracuje w fabryce wódki w Żyguljowsku. Mieszka ze swoją matką i 17-letnim bratem. I ma marzenia - chce wyrwać się prowincji do Moskwy, by zrobić tam aktorską karierę. Chodzi na lekcje gry, tańca, śpiewu. Nikt nie rozumie jej aspiracji. Matka - konduktorka autobusu buntuje się, kiedy Wala podrzuca jej do pracy swego syna. Sama po 30 latach spotkała dawną miłość i chciałaby swe życie ułożyć na nowo. Koleżanki Wali uważają ją za dziwaczkę o wybujałych oczekiwaniach wobec życia. Nie wierzą w jej talenty. Przestrzegają przed życiem w Moskwie, które dla młodej kobiety może skończyć się na ulicy. Jednak Wala podejmuje swą własną decyzję, nie słuchając innych. Pozostawia swego synka po to, by robić karierę. Jej matka rezygnuje więc z własnych marzeń o nowym związku, by zająć się wnukiem. Film o zerwanych więziach społecznych i rodzinnych, a wszystko w cieniu wódki z lokalnej fabryki - atrybutu rosyjskiego stylu życia. 03:05 ŚLADAMI POTOPU Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2006 Reżyseria: Beata Hyży-Czołpińska Rok 2006 był Rokiem Sienkiewiczowskim i to, można powiedzieć, Rokiem podwójnie Sienkiewiczowskim. Pisarz urodził się bowiem w roku 1846 roku, a zmarł w 1916. Napisano już tomy rozpraw naukowych o autorze "Potopu", stworzonych przez niego dziełach, ale ciągle niepokoi on profesorów i historyków literatury, którzy chcieliby zdefiniować źródła fascynacji nim milionów czytelników, i to nie tylko w Polsce, ale i na całym świecie. Skąd to niezwykłe powodzenie, stała obecność na rynku? Co prawda, pokolenie współczesne zna "Trylogię" bardziej z ekranizacji niż z kart powieści, ale przecież Sienkiewicz na stałe "zawitał pod strzechy", cytuje się go nierzadko bez wiedzy, skąd cytat pochodzi. Jego książki godzą ludzi z różnych światów, profesorów, i bezrobotnych. Bo Sienkiewicz jest symbolem tego wszystkiego, co polskie, co dawne i do czego tęsknimy. Rok 2006 był najlepszym czasem, by wrócić do Sienkiewicza. Bo jest on nie tylko głosem z przeszłości, ale i głosem przyszłości. Zadaje bowiem nieustannie pytanie: kim my właściwie jesteśmy i jacy jesteśmy? To są najważniejsze pytania zadawane dzisiaj nam, Polakom. Może właśnie teraz, bardziej nawet niż kiedyś, powinniśmy przypomnieć sobie system norm i wartości, które kierowały postępowaniem, uczuciami i myślami Sienkiewiczowskich bohaterów? Może pochwała męstwa, dochowanie wierności i miłość ojczyzny ciągle są nam potrzebne jako wzorce? Film złożony jest z kilku warstw merytorycznych i artystycznych. Najważniejszą z nich jest dotarcie do ludzi mieszkających na Laudzie (miejscu akcji powieści Henryka Sienkiewicza w XVII wieku), którzy uważają się za potomków bohaterów jego utworów. Kolejną - fragmenty filmu Jerzego Hoffmana pt. "Potop", urywki powieści Henryka Sienkiewicza i pokazanie widzom miejsc, w których rozgrywa się jej akcja oraz wypowiedzi najwybitniejszych polskich i litewskich znawców literatury, historii i wojskowości.