TVP Historia Środa, 24.08.2022 06:15 BYŁ TAKI DZIEŃ - 24 SIERPNIA Felieton, 2 min, Polska, 2008 Autor: Janusz Weychert 79 r. n. e. - wybuch wulkanu znieszczył rzymskie miasto Pompeje; 1958 - sukces lekkoatletów Polski na Mistrzostwach Europy w Sztokholmie; 1989 - Tadeusz Mazowiecki został premierem; 06:25 POLSKIE DROGI - ODC. 6/11 - ROCZNICA Serial wojenno - obyczajowy, 84 min, Polska 1977 Reżyseria: Janusz Morgenstern Scenariusz: Jerzy Janicki Zdjęcia: Edward Kłosiński, Witold Adamek Muzyka: Andrzej Kurylewicz Aktorzy: Karol Strasburger, Kazimierz Kaczor, Zofia Mrozowska, Piotr Pawłowski, Marek Walczewski, Henryk Bąk, Jadwiga Jankowska - Cieślak, Włodzimierz Boruński, Franciszek Trzeciak, Bronisław Pawlik, Aleksander Bardini, Beata Tyszkiewicz, Zygmunt Kęstowicz, Jan Englert, Leszek Herdegen, Barbara Sołtysik, Roman Stankiewicz, Bohdan Ejmont, Stanisław Zaczyk, Piotr Frączewski, Maciej Góraj, Henryk Talar, Mieczysław Milecki, Monika Goździk, Zbigniew Zapasiewicz, Anna Nehrebecka, Arkadiusz Bazak, Stanisław Mikulski, Jan Machulski, Jerzy Kaliszewski, Emil Karewicz, Mieczysław Kalenik Leon Kuraś, zgodnie ze swoją życiową dewizą "grunt to przeżyć i nie być frajerem", dynamicznie rozwija interes, a zarobione pieniądze zamienia na dolary, złoto, biżuterię. Władek Niwiński pracuje u niego jako kierowca. Matka Johanna Heimanna, mieszkająca u syna w Warszawie, wyznaje swojemu spowiednikowi. że nienawidzi Niwińskiego i pragnie zemścić się na człowieku, który - jak twierdzi - zabił jej męża. Przyjaciele ostrzegają Władysława przed grożącym mu niebezpieczeństwem. Niwiński musi wyrobić sobie nowe papiery. W momencie odbioru dokumentów zostaje aresztowany, wraz z nim trafia na Pawiak ojciec Mundka, Tosio Szkudlarek, dozorca z kamienicy, w której przed wojną mieszkali państwo Niwińscy. Na wieść o wpadce przyjaciela Kuraś wynosi z domu wszystkie kosztowności i pieniądze, wykorzystuje swoje kontakty handlowe z Niemcami, przez znajomego oficera załatwia zwolnienie Niwińskiego. Tosio Szkudlarek wraz z innymi więźniami zostaje wywieziony do Palmir i tam rozstrzelany. 08:00 DZIKA POLSKA - MATKA JOANNA OD NATURY Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2008 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Telewizyjna przygoda przyrodnicza, zaskakujące sytuacje, pasjonaci dzikich zwierząt i piękno przyrody. Nakręciła blisko dwieście filmów przyrodniczych i etnograficznych. Organizuje festiwale filmowe. Założyła szkółkę filmową w podlaskiej wsi. Podróżuje, ale zawsze wraca w polskie ostępy. Z jej krytej strzechą chaty rozciągają się widoki na knieje i bagna, a do okien podchodzą łosie i żurawie. O swych niezwykłych spotkaniach z przyrodą i z mieszkańcami najdzikszych miejsc w Polsce Joanna Wierzbicka, reżyser filmowy i kobieta - traper opowiada ekipie "Dzikiej Polski" podczas spływu kajakiem szlakami Podlasia i włóczęgi furą po tamtejszych bezdrożach. 08:35 HISTORIA POLSKI - DEFILADA ZWYCIĘZCÓW Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2007 Reżyseria: Grzegorz Braun, Robert Kaczmarek Scenariusz: Grzegorz Braun, Robert Kaczmarek Zdjęcia: Andrzej Adamczak, Marek Borzęcki Kto rozpętał drugą wojnę światową? Odpowiedź: Hitler i nazistowskie Niemcy jest, w świetle najnowszych ustaleń, co najmniej niewystarczająca. Zdaniem Wiktora Suworowa, którego publikacje zyskują coraz szersze uznanie wśród historyków, prawidłowa odpowiedź brzmi: Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. Autorzy filmu prezentują tezy Suworowa i poddają je weryfikacji. Szukając odpowiedzi na stawiane przez niego proste pytania, docierają do prawdy o roli stalinowskiej Rosji w rozpętaniu najkrwawszego konfliktu w dziejach. Konfliktu, którego pierwszą ofiarą była Polska. 22 września 1939 roku, Brześć nad Bugiem. Na ulicy Unii Lubelskiej trwa wspólna parada pancernych oddziałów Wehrmachtu i Armii Czerwonej, a na trybunie honorowej ramię w ramię stoją legendarni dowódcy obu wojsk: generał Heinz Guderian i kombryg Siemion Kriwoszejn. Jaka droga wiodła do tego spotkania? Jakie były szanse Polski w starciu z dwoma zbrodniczymi reżimami? "Zadziwiające jest, że Niemcy napadły na Polskę, więc uznano, że rozpętały wojnę, podczas gdy Związek Radziecki uczynił to samo i w tym samym miesiącu, a mimo to nie uchodzi za najeźdźcę. Co więcej, uważa się, że w latach 1939 - 1941 nie brał udziału w tej wojnie" - mówi Wiktor Suworow. Wraz z nim wydarzenia pamiętnego września komentują polscy historycy - wybitni znawcy przedmiotu, a wspominają je naoczni świadkowie owej "defilady zwycięstwa". Urodzony w 1947 r. Wiktor Suworow, narrator filmu, naprawdę nazywa się Władimir Rezun. Był szpiegiem radzieckiego wywiadu wojskowego GRU. W latach siedemdziesiątych pracował jako "dyplomata" w Szwajcarii, w roku 1978 uciekł do Wielkiej Brytanii. Poświęcił się pracy pisarskiej (najbardziej znana jego książka - m. in. dzięki ekranizacji Antoniego Krauzego to "Akwarium"). Pasja historyczna Suworowa zaowocowała cyklem książek o roli Związku Radzieckiego w II wojnie światowej - a ściślej: o planach Józefa Wissarionowicza Stalina dotyczących podboju Europy i prowadzonych konsekwentnie od początku lat 30. przygotowaniach do inwazji kontynentu. Zostały one pokrzyżowane przez niemieckie uderzenie prewencyjne 22 czerwca 1941 r. Nie można bowiem być równocześnie przygotowanym do ataku i do obrony. Wehrmacht rozbił Armię Czerwoną niemal w przeddzień jej planowanego uderzenia na Zachód - w przeddzień "Dnia M". Swoje tezy wyprowadza Suworow bynajmniej nie ze źródeł tajnych i nieznanych światowej historiografii, przeciwnie - opiera się przede wszystkim na źródłach "oficjalnych", dostępnych także w Związku Radzieckim i Rosji, które w konsekwentny, drobiazgowy i niezwykle frapujący sposób reinterpretuje. W języku polskim ukazują się od początku lat 90. kolejne prace Suworowa poświęcone "kłamstwu XX wieku": "Lodołamacz", "Dzień M", "Ostatnia republika", "Samobójstwo", "Oczyszczenie" (o tzw. czystkach w Armii Czerwonej w przededniu II wojny światowej) oraz poświęcone marszałkowi Żukowowi "Cień zwycięstwa" i "Cofam wypowiedziane słowa". 09:45 SENSACJE XX WIEKU - WALLENBERG Kameralne i studyjne (widowisko), 48 min, Polska, 2002 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Adam Sikora Jak to się stało, że Raoul Wallenberg, członek potężnej i wpływowej szwedzkiej rodziny bankierów, w 1945 roku, tuż przed końcem wojny znalazł się w radzieckim więzieniu i dwa lata później został zamordowany? Dyplomata, który uratował kilkadziesiąt tysięcy istnień ludzkich, został zamordowany w specjalnym oddziale więzienia na Łubiance. Wstrzyknięto mu truciznę. Dlaczego? 10:45 AL PACINO, GWIAZDA MIMO WOLI (AL PACINO THE RELUCTANT STAR) Film dokumentalny, 58 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Lukas Hoffmann Film dokumentalny przedstawiający sylwetkę aktora Ala Pacino. Przez jednych uważany za bardzo tajemniczego, a przez innych jako utożsamienie ognia i lodu. Z getta na Bronksie w Nowym Jorku dotarł na wielką scenę - od Broadwayu po Hollywood. Jako Michael Corleone w "Ojcu chrzestnym" świętował swój wielki przełom na początku lat 70. Okazuje się, że poza samym reżyserem Francisem Coppolą, początkowo nikt nie chciał go do tej roli. Jego realistyczne aktorstwo stało się z dnia na dzień miarą wszystkiego. Historia mężczyzny o wielu twarzach. Historia artysty balansującego na linie i nieustannie grożącego upadkiem. Historia utalentowanego aktora, ale także niechętnych mu gwiazd. 11:50 ALFABET ANDRZEJA DOBOSZA S.II - ODC. 12 Reportaż, 14 min, Polska, 2020 Reżyseria: Agnieszka Jęksa Scenariusz: Agnieszka Jęksa, Zuzanna Elbert - Stelmach Muzyka: Filip Kuncewicz Wykonawcy: Andrzej Dobosz (prowadzący) Odcinek 12. to opowieść o Teatrze Ateneum, w którym Andrzej Dobosz był kierownikiem literackim 12:10 NEMOCNICE NA KRAJI MESTA. SZPITAL NA PERYFERIACH S.I - ODC. 10 - NOMINACJA (NASTUP) Serial obyczajowy, 52 min, Czechosłowacja, 1977 Reżyseria: Jaroslav Dudek Scenariusz: Jaroslav Dietl Aktorzy: Ladislav Chudik, Ladislav Frej, Milos Kopecky, Marta Motlova, Daniela Kolarova, Jana Stiepankova, Eliska Balzerova, Josef Abrham, Josef Vinklar, Andrea Cunderlikova, Viktor Preiss Ordynator Sova podejmuje pracę w wiejskim ośrodku zdrowia, w którym pracuje jego syn. Funkcję ordynatora zgodnie z rekomendacją dr. Strosmajera obejmuje dr Błażej. Tej nominacji nie powstrzymują zakulisowe działania dr. Cvacha. Elżbieta namiętnie żegna się ze swym pacjentem - hokeistą Przemysławem Rezkiem, który wyjeżdża na dalsze leczenie do sanatorium. Strosmajer pomaga swej córce wyeksmitować z mieszkania jej dotychczasowego narzeczonego. Dr Cvach na sugestię Błażeja, aby odszedł ze szpitala, grozi swemu nowemu szefowi skompromitowaniem go. 13:10 OPOWIEŚCI O YELLOWSTONE - ODC. 3. JESIEŃ (YELLOWSTONE TALES FROM THE WILD) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2009 Zdjęcia: Stephen De Vere Muzyka: Edmund Butt Yellowstone - cudowna wulkaniczna kraina, to blisko dziewięć tysięcy kilometrów kwadratowych naturalnego środowiska w samym sercu Ameryki Północnej. W czasie letnich upałów życie w niezwykłym parku toczyło się na pełnych obrotach. Przez kilka miesięcy Yellowstone rozkwitało. Teraz to miejsce się zmienia. Za kilka tygodni znów zapanuje tu zimowy krajobraz. Zwierzęta przygotowują się do nadejścia chyba największych zmian w ciągu całego roku. W całym parku samce wapiti zgłaszają gotowość do walki o dominację. To charakterystyczne odgłosy jesieni w Yellowstone. Jelenie wapiti muszą jednak przewędrować na niżej położone tereny, zanim śnieg zacznie padać na dobre. Niektóre zejdą w pobliskie doliny, inne wyruszą dalej, nawet poza granice Yellowstone. We wrześniu słońce wędruje coraz niżej na horyzoncie. Osiki, topole i klony zaczynają przygotowywać się do zimy. Drzewa rozkładają zielony barwnik z liści, by odzyskać wszystkie substancje odżywcze i odprowadzić je do pnia i korzeni. W efekcie tego procesu liście zmieniają kolor. Powstają charakterystyczne barwy jesieni. 14:10 TAJEMNICE III RZESZY (SEZON II) - ODC. 4/5 ZŁOTO NAZISTÓW (ODC. 4/5 NAZI GOLD) Film dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2013 Reżyseria: Friedrich Schrerer, Steffi Schlobel, Thomas Staehler Scenariusz: Guido Knopp Kiedy alianci przekraczali wschodnią granicę Niemiec, naziści pośpiesznie chowali zrabowane skarby z okupowanych krajów. Najczęściej chowali je w podziemnych sztolniach i ukrytych bunkrach. Część z nich alianci odnaleźli, ale duża cześć przepadła. Co stało się z bogactwami zrabowanymi przez Niemców w czasie II wojny światowej? Jaka część z nich powróciła do prawowitych właścicieli? 15:15 TRAGICZNY LOS BLIŹNIAKA TITANICA - KATASTROFA BRITANNICA (TITANIC'S TRAGIC TWIN: THE BRITANNIC DISASTER) Film dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2021 Po wybuchu I wojny światowej bliźniak Titanica, Britannic, został przekształcony z największego liniowca w największy statek szpitalny na świecie. Pomimo że był większy, a jego konstrukcja dopracowana podczas szóstego rejsu, wpadł na niemiecką minę i zatonął w Morzu Egejskim. Na szczęście woda była ciepła, szalup ratunkowych nie brakowało i pomoc przyszła szybko. Skończył się jednak sen o panowaniu Wielkiej Brytanii na morzach i oceanach. Dokument zrealizowano w setną rocznicę katastrofy, która nie gościła długo na pierwszych stronach gazet, bo na froncie zachodnim dziennie ginęły wówczas tysiące żołnierzy. Historia Britannica jest dziś praktycznie nieznana. Prezenterzy, gwiazda BBC Kate Humble i doświadczony nurek Andy Torbet, poszukują odpowiedzi na pytanie, co spowodowało katastrofę Britannica. 16:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - WRZEŚNIOWE ECHO Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki "Wrześniowe echo" W podróżach przez narodowe dzieje potrzebne nam są stałe punkty odniesienia. Do ważnych i wyjątkowych należy Kopna Góra koło Supraśla. Miejscowa nekropolia powstała dzięki uporowi lokalnych pasjonatów, którzy zawierzywszy ludowej legendzie, postanowili miejsce spoczynku powstańców listopadowych odszukać. A kiedy znaleźli, każdemu z poległych ofiarowali jako symboliczną mogiłę skrawek tego piaszczystego wzgórza i polny kamień ze znakiem krzyża. I ten właśnie motyw odbudowy lokalnego krajobrazu historycznego będzie w naszych opowieściach powracał. W tym samym miejscu, bo we wsi Poczopek położonej nieopodal Kopnej Góry, we wrześniu 1939 r. nieznany nam bliżej oddział kawalerii postanowił się rozbroić i całe swoje wyposażenie zakopać. Pomagał im mieszkający tu wówczas leśniczy. A my spróbujemy miejsce tego depozytu zlokalizować. "Świat utracony" Kolejną opowieść rozpoczniemy kilkaset kilometrów na zachód od Puszczy Knyszyńskiej, już za Wisłą, w okolicach Ciepielowa. To sytuacja, w której zwykli ludzie proszą o pomoc w odbudowie jakiegoś fragmentu historycznego krajobrazu, zapamiętanego przez nich z dzieciństwa. Uporczywie krążymy śladami powstania styczniowego, ponieważ uważamy, że ta pamięć została przez lata PRL - u zniszczona. Według miejscowych podań w pobliskim lasku znajdowała się mogiła powstańców. Przydrożny leśny krzyż przewrócił się i zniszczał jeszcze w latach 60. ubiegłego wieku. Ale mieszkańcy pamiętają jego położenie i są w stanie wskazać nam to miejsce. Tutaj musimy dopiero rozpocząć działania formalne, co dzieje się zawsze poza zasięgiem kamery. Po załatwieniu niezbędnych formalności wrócimy tu z odpowiednim sprzętem poszukiwawczym. "Były dwie sosny" Podobną historię zrelacjonujemy z położonej koło Lublina gminy Niemce. Tu o formalności zadbała sama gmina, a my zajmiemy się tym, do czego jesteśmy powołani. W tle znowu powstanie styczniowe i poszukiwanie powstańczej mogiły. 16:50 POLSKIE DROGI - ODC. 7/11 - LEKCJA POLONEZA Serial wojenno - obyczajowy, 95 min, Polska 1977 Reżyseria: Janusz Morgenstern Scenariusz: Jerzy Janicki Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Andrzej Kurylewicz Aktorzy: Karol Strasburger, Kazimierz Kaczor, Zofia Mrozowska, Piotr Pawłowski, Marek Walczewski, Henryk Bąk, Jadwiga Jankowska - Cieślak, Włodzimierz Boruński, Franciszek Trzeciak, Bronisław Pawlik, Aleksander Bardini, Beata Tyszkiewicz, Zygmunt Kęstowicz, Jan Englert, Leszek Herdegen, Barbara Sołtysik, Bohdan Ejmont, Stanisław Zaczyk, Piotr Fronczewski, Maciej Góraj, Henryk Talar, Mieczysław Milecki, Zbigniew Zapasiewicz, Anna Nehrebecka, Arkadiusz Bazak, Stanisław Mikulski, Jan Machulski, Jerzy Kaliszewski, Emil Karewicz, Mieczysław Kalenik i inni Nadchodzi wiosna 1941 roku. Władysław Niwiński wraca z Krakowa do Warszawy. Przyjeżdża tu również Johann Heimann. Jako Nowaczyk, inkasent z elektrowni, ma penetrować środowisko polskich komunistów. Niwiński bierze udział w akcji bojowej grupy Mundka, ale nie chce związać się bliżej z organizacją lewicową. Nadal szuka kontaktu z dawnymi kolegami szkolnymi, jednak jako "czerwony" zostaje odsunięty od pracy w podziemiu. Mieszka i pracuje u Leona Kurasia, który prowadzi teraz pralnię chemiczną. Władkowi udaje się wreszcie odnaleźć żonę Tadeusza Miszczyka, ale na ślad kobiety wpada również wywiad niemiecki oraz gestapo. Niwiński spotyka kierowcę poległego kapitana Bugajczyka, który pomaga rozszyfrować konfidenta Gorączkę, współpracownika majora Heinckesa. Podczas próby konfrontacji agent Abwehry popełnia samobójstwo. 18:35 NIE TAKA PROSTA HISTORIA - OGNIEM I MIECZEM Magazyn, 24 min, Polska, 2021 Scenariusz: Wiktor Świetlik Wykonawcy: Wiktor Świetlik (prowadzący) W odcinku poświęconym filmowi "Ogniem i mieczem" widzowie znajdą m.in. odpowiedzi na pytania, dlaczego Izabella Scorupco nie mówi z kresowym akcentem, dlaczego zakończenia powieści Sienkiewicza i filmu Hoffmana różnią się, a także jak naprawdę przebiegała bitwa pod Żółtymi Wodami? 19:10 HISTORIA POLSKI - ODTAJNIONE POWSTANIE Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2001 Reżyseria: Stanisław Kalisz Poruszający temat powstania w Sejnach 1919 roku. Ten zapomniany fragment polskiej historii dotyczy skomplikowanych relacji polsko - litewskich: procesu kształtowania się granic po zakończeniu I Wojny Światowej. Na terenie południowej Suwalszczyzny w sierpniu 1919 roku doszło do walk pomiędzy Polakami i Litwinami. Film relacjonuje przebieg Powstania Sejneńskiego i prezentuje na ten temat różne opinie historyków. Przedstawia również zapis odsłonięcia pomnika Powstania Sejneńskiego. Jednym z najważniejszych motywów filmu jest dążenie mieszkańców Sejn, aby odkrycie prawdy o powstaniu służyło budowaniu pojednania polsko - litewskiego. 20:05 OSTATNIE CHWILE I WOJNY ŚWIATOWEJ (WWI: THE FINAL HOURS) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Caglar Malli Scenariusz: Caglar Malii Podczas zimnego listopadowego weekendu w 1918 roku los Europy spoczywał w rękach kilku ludzi. Oto historia ich niezwykłych negocjacji, które zakończyły cztery lata dewastującego konfliktu. 22:10 AUSTERIA Dramat obyczajowy, 103 min, Polska 1983 Reżyseria: Jerzy Kawalerowicz Scenariusz według powieści Juliana Stryjkowskiego: Julian Stryjkowski, Jerzy Kawalerowicz, Tadeusz Konwicki Zdjęcia: Zygmunt Samosiuk Muzyka: Leopold Kozłowski Występują: Franciszek Pieczka, Wojciech Pszoniak, Jan Szurmiej, Ewa Domańska, Wojciech Standełło, Liliana Głąbczyńska, Szymon Szurmiej, Gołda Tencer i inni O filmowej wersji "Austerii" głośno było jeszcze w trakcie produkcji. Ekranizacja jednej z najwybitniejszych powieści Juliana Stryjkowskiego wzbudzała zrozumiałe zainteresowanie. Potem przyszła premiera w Chicago, polska premiera w czasie "Konfrontacji", wreszcie: Złote Lwy '84 - główna nagroda na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku - Gdyni. Już pierwsze sekwencje dzieła Kawalerowicza wprowadzają widza w świat dla wielu nieznany lub zapomniany, świat, który odszedł bezpowrotnie. Jest nim kultura Żydów polskich - oryginalnej i hermetycznej społeczności o własnej filozofii, obyczajowości, religijności i niepowtarzalnym humorze. "Zawsze wydawało mi się, że tylko w Polsce można nakręcić odpowiednio reprezentacyjny film, poświęcony tej tematyce. Żyją tu jeszcze ludzie, którzy pamiętają ten zaginiony świat, pracują artyści, którzy mają jeszcze w oczach kształt wizualny zamordowanej cywilizacji, którzy słyszą jeszcze dźwięki i melodie tamtych czasów" - mówił w jednym z wywiadów Jerzy Kawalerowicz. "Austerię" okrzyknięto jednym z najważniejszych filmów polskich i najważniejszym, obok "Matki Joanny od Aniołów", w dorobku Kawalerowicza. Znakomite recenzje zebrał Franciszek Pieczka jako odtwórca głównej roli Taga. Bardzo podobały się również sugestywne zdjęcia przedwcześnie zmarłego operatora Zygmunta Samosiuka. "Dzięki niemu"Austeria"jest najlepiej sfotografowanym - oprócz"Doliny Issy"- filmem polskim ostatnich lat" - pisał branżowy "Film". Pojawiły się nawet głosy, że dzieło Kawalerowicza przewyższa swój literacki pierwowzór. Rok 1914. Pierwszy dzień i pierwsza noc I wojny światowej. Przy drodze do małego galicyjskiego miasteczka stoi karczma, tytułowa austeria, prowadzona przez starego, mądrego Żyda Taga. Znajdują w niej schronienie pierwsi uciekinierzy zagrożeni kozackim pogromem. Są wśród nich bogaci, wyemancypowani Żydzi z miasteczka, są i chasydzi - mistycy i fanatycy religii, niezdający sobie sprawy z tego, co się wokół dzieje. Na tle tej barwnej zbiorowości rysuje się wyrazista postać Taga, filozofa i wolnomyśliciela, mającego świadomość nadciągającej katastrofy. Pełen trzeźwego sceptycyzmu otacza wszakże ciepłem i serdecznością wszystkich, których jego austeria przygarnęła na tę noc. Przeczuwa, że z nadejściem dnia nadejdzie także zagłada. 00:15 17 DNI Film dokumentalny, 42 min, Polska, 2000 Scenariusz: Dariusz Król Zdjęcia: Tomasz Radziemski, Henryk Kępa, Grzegorz Dolecki, Mariusz Elert, Jarosław Rączyński, Mikołaj Nesterowicz, Andrzej Kotiuszko Wykonawcy: Lech Wałęsa, Stanisław Kania, Kazimierz Barcikowski, Jerzy Borowczak, Bogdan Lis, Tadeusz Mazowiecki Historia strajków roku 1980, poczynając od protestu w lokomotywowni w Lublinie, a kończąc na podpisanym 3 września porozumieniu w Jastrzębiu. Bohaterowie tamtych wydarzeń mówią o swoich działaniach, ówczesnym postrzeganiu przyszłości kraju. Wypowiadają się: Lech Wałęsa - działacz "Solidarności", Stanisław Kania - były sekretarz KC PZPR, Kazimierz Barcikowski - wicepremier PRL i były sekretarz KC PZPR, Jerzy Borowczak - przewodniczący stoczniowej Solidarności, Bogdan Lis - działacz NSZZ Solidarność, Tadeusz Mazowiecki - pierwszy premeir po przełomie 1989 roku. Oprócz "wielkich" udział biorą także zwykli robotnicy. 01:00 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - WRZEŚNIOWE ECHO Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki "Wrześniowe echo" W podróżach przez narodowe dzieje potrzebne nam są stałe punkty odniesienia. Do ważnych i wyjątkowych należy Kopna Góra koło Supraśla. Miejscowa nekropolia powstała dzięki uporowi lokalnych pasjonatów, którzy zawierzywszy ludowej legendzie, postanowili miejsce spoczynku powstańców listopadowych odszukać. A kiedy znaleźli, każdemu z poległych ofiarowali jako symboliczną mogiłę skrawek tego piaszczystego wzgórza i polny kamień ze znakiem krzyża. I ten właśnie motyw odbudowy lokalnego krajobrazu historycznego będzie w naszych opowieściach powracał. W tym samym miejscu, bo we wsi Poczopek położonej nieopodal Kopnej Góry, we wrześniu 1939 r. nieznany nam bliżej oddział kawalerii postanowił się rozbroić i całe swoje wyposażenie zakopać. Pomagał im mieszkający tu wówczas leśniczy. A my spróbujemy miejsce tego depozytu zlokalizować. "Świat utracony" Kolejną opowieść rozpoczniemy kilkaset kilometrów na zachód od Puszczy Knyszyńskiej, już za Wisłą, w okolicach Ciepielowa. To sytuacja, w której zwykli ludzie proszą o pomoc w odbudowie jakiegoś fragmentu historycznego krajobrazu, zapamiętanego przez nich z dzieciństwa. Uporczywie krążymy śladami powstania styczniowego, ponieważ uważamy, że ta pamięć została przez lata PRL - u zniszczona. Według miejscowych podań w pobliskim lasku znajdowała się mogiła powstańców. Przydrożny leśny krzyż przewrócił się i zniszczał jeszcze w latach 60. ubiegłego wieku. Ale mieszkańcy pamiętają jego położenie i są w stanie wskazać nam to miejsce. Tutaj musimy dopiero rozpocząć działania formalne, co dzieje się zawsze poza zasięgiem kamery. Po załatwieniu niezbędnych formalności wrócimy tu z odpowiednim sprzętem poszukiwawczym. "Były dwie sosny" Podobną historię zrelacjonujemy z położonej koło Lublina gminy Niemce. Tu o formalności zadbała sama gmina, a my zajmiemy się tym, do czego jesteśmy powołani. W tle znowu powstanie styczniowe i poszukiwanie powstańczej mogiły. 01:35 SENSACJE XX WIEKU - WALLENBERG Kameralne i studyjne (widowisko), 48 min, Polska, 2002 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Adam Sikora Jak to się stało, że Raoul Wallenberg, członek potężnej i wpływowej szwedzkiej rodziny bankierów, w 1945 roku, tuż przed końcem wojny znalazł się w radzieckim więzieniu i dwa lata później został zamordowany? Dyplomata, który uratował kilkadziesiąt tysięcy istnień ludzkich, został zamordowany w specjalnym oddziale więzienia na Łubiance. Wstrzyknięto mu truciznę. Dlaczego? 02:35 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - KILKA NAJDŁUŻSZYCH DNI CZ. 2 Magazyn, 28 min, Polska, 1992 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii drugiej wojny światowej. Odcinek poświęcony największej operacji desantowej mającej na celu otwarcie drugiego frontu w Europie Zachodniej - lądowaniu aliantów w Normandii 6 czerwca 1944 roku.