TVP Historia Niedziela, 28.08.2022 06:45 BYŁ TAKI DZIEŃ - 28 SIERPNIA Felieton, 2 min, Polska, 2008 Autor: Janusz Weychert 1850 - odbyła się premiera opery "Lohengrin" Richarda Wagnera; 1947 - władze komunistyczne zamknęły "Tygodnik Warszawski"; 1963 - świat usłyszał przemówienie Martina Luthera Kinga: "Miałem sen"... ; 1980 - piętnasty dzień polskiego Sierpnia; 06:55 SIOSTRY. DZIESIĘĆ PANIEN MĄDRYCH Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2022 Reżyseria: Bartosz Kowalski Scenariusz: Piotr Górski Zdjęcia: Siarhei Marchyk, Yahor Yafimau Siostra Maria Paschalis Jahn i jej dziewięć towarzyszek ze Zgromadzenia Sióstr św. Elżbiety zginęły w różnych miejscowościach na Śląsku w 1945 roku z rąk żołnierzy Armii Czerwonej, broniąc swojej czystości i życia powierzonych ich opiece osób. Papież Franciszek uznał ich męczeństwo, zgadzając się tym samym na ich beatyfikację, która odbędzie się we Wrocławiu 11 czerwca 2022 roku. 09:05 ALTERNATYWY 4 - ODC. 6/9 - GOŁĘBIE Serial komediowy, 59 min, Polska, 1983 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Stanisław Bareja, Janusz Płoński, Maciej Rybinski Zdjęcia: Wojciech Jastrzębowski Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Roman Wilhelmi, Gustaw Lutkiewicz, Wojciech Pokora, Bronisław Pawlik, Kazimierz Kaczor, Bożena Dykiel, Bolesław Płotnicki, Jerzy Kryszak, Zdzisław Rychter, Ryszard Pietruski Stanisław Anioł wciąż doskonali sposoby uzależniania od siebie niesubordynowanych lokatorów. Prosi, grozi, knuje intrygi, kontroluje korespondencję. Najłatwiej idzie mu z Murzynem, najwięcej problemów stwarza niedawny alkoholik z Pragi, Balcerek. W końcu Anioł wysyła mu fikcyjne wezwanie na kurację odwykową, po czym - powołując się na swoje znajomości - obiecuje wezwanie unieważnić. W zamian Balcerek musi przysiąc, że będzie brał udział w czynach społecznych, a nawet próbach chóru. Gospodarz domu powołuje też radę mieszkańców, która odtąd będzie ustalała kolejność sprzątania. Na czele rady staje docent Furman. Konstruktor Manc ma nowy, rewelacyjny pomysł - wstawia robota do prawdziwej kolejki w sklepie. Niestety, eksperyment kończy się fiaskiem. 10:35 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - KUCHNIA SOKIEM PŁYNĄCA Magazyn, 24 min, Polska, 2017 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) W kolejnym odcinku Karol Okrasa pokaże jak w ciekawy sposób można wykorzystać przy gotowaniu soki z owoców i warzyw. Zazwyczaj ludzie dbający o zdrowie chętnie sięgają zwłaszcza po świeżo tłoczone soki z owoców. Ale sok w kuchni Karola to także doskonały produkt do marynowania mięsa i ryb, do gotowania wszelkich kasz, do tworzenia sosów i zup. Aby to pokazać, udaje się do Kałęczewa, gdzie pani Grażyna Wiatr tworzy niezwykłe soki, kontynuując dawną rodzinną tradycję. Jej soki, oprócz jabłek, są tłoczone z tak dziwnych składników jak kwiaty dzikiego bzu, białe buraki, młode pędy jęczmienia czy owsa. Skomponowane z tych niecodziennych surowców zachwycają smakiem i zawartością składników odżywczych. Takie soki Karol Okrasa użyje do swojego gotowania. Pośród szumiących drzew owocowych w sadzie, przygotuje trzy potrawy: 1/ Marynowany w soku z jabłka i jęczmienia stek z tuńczyka z sałatką z jabłka i ciecierzycy; 2/ Uda kurczaka duszone w soku jabłkowym z fasolą; 3/ Pierś z kurczaka z chrupiącą panierką podana z ugotowaną w soku kaszą. 11:15 WOJOWNICY CZASU - MAŁE VERDUN, CZYLI GORLICE 1915 Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Krzysztof Ridan Wielka wojna, która wybuchła w lecie 1914 roku wskutek lokalnego konfliktu objęła niebawem cały niemal świat i przesądziła o losach wielkich mocarstw. Jej prawdziwymi ofiarami byli jednak głównie zwykli ludzie, żołnierze różnych narodowości, którzy położyli w tym konflikcie głowę w obcej sprawie. W armiach walczących po obu stronach ginęły tysiące Polaków. Tak też było w wielkiej bitwie pod Gorlicami w 1915 roku. Wydarzenie to odtwarzane jest co roku w miejscu, gdzie odbyła się ta najkrwawsza bitwa pierwszej wojny stoczona na polskich ziemiach. 11:50 WYNALAZKI, KTÓRE ZMIENIŁY ŚWIAT - TELESKOP. ODC. 1/6 (REVOLUTIONS: THE IDEAS THAT CHANGED THE WORLD) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Stephen Mizelos Samochód. Samolot. Smartfon. Rakieta. Robot. Teleskop. Uznajemy te urządzenia za coś oczywistego, ale każde z nich jest szczytem ludzkich osiągnięć, a jego historia sięga daleko w przeszłość. Powstawały latami, często w wyniku zaskakujących przypadków albo dzięki wielkim przełomowym odkryciom, a nawet cudom. Kosztowały lata walki i poświęcenia zdeterminowanych jednostek. Każdy z nich zrodził się, aby zaspokoić podstawowe ludzkie potrzeby i zrealizować odwieczne marzenia człowieka: potrzebę komunikacji, pragnienie odnalezienia naszego miejsca we wszechświecie czy potrzeby odkrywania i podróżowania. Ta seria to podróż przez historię człowieka, opowiedziana z perspektywy tych sześciu technologicznych cudów. Ujawnia, jak nauka, wynalazczość, często przypadek rozwijały się i uzupełniały, w wyniku czego zmieniły świat na zawsze, ale i ukształtowały współczesnego człowieka. 12:50 DZIKA PRZYRODA BLISKIEGO I ŚRODKOWEGO WSCHODU - MORZE KASPIJSKIE: KOLEBKA ŻYCIA (CASPIAN - THE HIDDEN CRADLE) Film dokumentalny, 52 min, Niderlandy (Holandia), 2014 Reżyseria: Tom Holings Odc. 4 "Morze Kaspijskie: kolebka życia" To największe na świecie jezioro, otoczone przez pięć różnych krajów, stanowi wyjątkowy ekosystem, ponieważ kiedyś było połączone z wielkimi oceanami i zostało od nich odcięte przez ruchy tektoniczne. Wody Morza Kaspijskiego są dziś tylko lekko zasolone, dlatego mogą tu żyć gatunki słodkowodne jak i morskie, takie jak śledzie czy nerpy. 13:45 W KOTLE HISTORII - ODC. IZABELA CZARTORYSKA. MASKARADY I PAMIĄTKI. Magazyn, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) Izabela Dorota z Flemingów Czartoryska - pisarka, mecenaska sztuki, kolekcjonerka pamiątek historycznych. Utworzyła pierwsze polskie muzeum w Świątyni Sybilli w Puławach. Była najważniejszą, najbardziej interesującą i najbardziej wpływową Polką swoich czasów. Polką, którą znano na dworach całej Europy. Koniec XVIII i początek XIX wieku to moda na orientalizm. Kultywowano też modę na Turcję i z tego okresu pochodzi pierwszy przepis w tym odcinku programu. Niewielkie ciasteczka tureckie un kurabiyesi, które w Turcji do dzisiaj są bardzo popularne. W puławskim muzeum obok różnych pamiątek znajdują się dwie istotne książki kucharskie. "Compendium Ferculorum" z 1683 roku i "Postny obiad albo zabaweczka" autorstwa jezuity, poety polskiego baroku Hiacynta Przetockiego. Z tego zbioru pochodzi drugi przepis - na rybę duszoną w oliwkach. 14:20 OSTATNIA AKCJA Komedia sensacyjna, 87 min, Polska, 2009 Reżyseria: Michał Rogalski Scenariusz: Krzysztof Rak, Michał Rogalski Zdjęcia: Karina Kleszczewska Muzyka: Jan Komar, Piotr Zabrodzki Aktorzy: Jan Machulski, Marian Kociniak, Barbara Krafftówna, Alina Janowska, Lech Ordon, Witold Skaruch, Piotr Fronczewski, Wojciech Siemion, Karolina Gorczyca, Antoni Pawlicki, Szymon Mysłakowski, Wojciech Kalarus, Maciej Wierzbicki, Piotr Nowak, Andrzej Młynarczyk Rozgrywająca się we współczesnych realiach komedia z wątkiem sensacyjnym, zwracająca uwagę przede wszystkim imponującą obsadą. Pierwszoplanowe kreacje należą do aktorów, którzy niewątpliwie tworzą legendę polskiego kina, wystarczy choćby wymienić Jana Machulskiego, Mariana Kociniaka, Barbarę Krafftównę czy Alinę Janowską i Piotra Fronczewskiego. To opowieść o "ostatniej akcji" uczestników powstania warszawskiego, którym już w całkiem nowej Polsce przyjdzie pokonać kolejnego wroga. Tym razem dawni towarzysze broni muszą stawić czoło mafii, która działa bezkarnie, chroniona przez skorumpowanego policjanta. Publiczność z aplauzem przyjęła debiut kinowy Michała Rogalskiego, dokumentalisty ("Gdzie się podziało 80 milionów") i reżysera telewizyjnego (seriale "Samo życie", "Tancerze", "Czas honoru", "Apetyt na życie", "Przepis na życie"). Narratorem filmu jest jeden z jego drugoplanowych bohaterów, Robert Malinowski, opowiadający historię, jaka przydarzyła się kilka lat temu jego przyjacielowi, który zadarł z mafią. Chłopakowi z pomocą pośpieszył wówczas dziadek, który przeszedł w życiu wiele - powstanie warszawskie, piekło kanałów - dlatego teraz byle "gangsterzyna" nie mógł go wystraszyć. Porachunki byłego akowca i jego dawnych towarzyszy z mafią miały miejsce nomen omen w Warszawie. Komisarz Majchrowski ze stołecznej komendy jest na usługach ludzi mecenasa Szaro, właściciela luksusowego klubu, który pod przykrywką nocnego baru prowadzi ciemne interesy. To człowiek bezwzględny i chciwy, pozbawiony jakichkolwiek skrupułów moralnych. Kiedyś był cinkciarzem, fałszował też zakłady na wyścigach konnych. Dziś, elegancko ubrany, opływający w luksusy, jest panem sytuacji i to on stawia warunki. W jego barze pracuje śliczna, młodziutka Magda, którą pomiatają goryle Szaro. Za dziewczyną wstawia się oburzony takim traktowaniem Mateusz Zuber, który jest tu kelnerem. Ale, niestety, obrywa i od razu zostaje wyrzucony z pracy. Tymczasem w Warszawie jest przejazdem, wracający z sanatorium dziadek chłopaka, były akowiec, uczestnik powstania warszawskiego, Zygmunt Zuber. Ponieważ ojciec Mateusza, Tomasz, za bardzo przejmuje się prowadzeniem własnego biznesu, obowiązek odebrania dziadka z dworca spada na wnuka. Przy okazji Mateusz wysłuchuje wspomnień o powstaniu warszawskim i dawnych czasach. Chłopak jeszcze nie zdaje sobie sprawy, że to właśnie ten "nudny" dziadek, jako pierwszy stanie w jego obronie przed gangsterami. Kiedy Mateusz idzie do klubu, żeby odebrać należną mu zapłatę za przepracowany miesiąc w barze, ludzie Szaro nie chcą z nim rozmawiać i pokazują chłoptasiowi, gdzie jest jego miejsce. Pobity dotkliwie Mateusz, trafia do szpitala, gdzie zjawiają się rodzice, dziadek, jego dziewczyna Magda, a także komisarz Majchrowski, który zamierza umorzyć śledztwo. Tomasz Zuber obawia się, że teraz mafia dobierze się do niego i zrujnuje mu biznes. Przerażony dekuje się w swojej firmie. Do akcji śmiało wkracza za to senior rodu, Zygmunt Zuber. Zirytowany tchórzostwem Tomasza i bierną postawą policji, postanawia na własną rękę wymierzyć sprawiedliwość sprawcom pobicia jego wnuka. Zygmunt Zuber skrzykuje dawnych towarzyszy broni z powstania warszawskiego, którzy mimo podeszłego już wieku nie zawahają się przeciwstawić warszawskim gangsterom, rządzącym niepodzielnie w stolicy. Zuber, Kotek, Rotor i Czujny, wspierani przez dawną sympatię Zygmunta z powstania, Gogę, oraz AL - owca Władka przygotowują plan operacyjny zniszczenia gangstera Szaro. Ważną rolę w tej akcji odegrają: słynne jajko Faberge oraz pani pułkownik Dowgird. 18:00 NA KŁOPOTY... BEDNARSKI - ODC. 7/7 - NASZ CZŁOWIEK Serial sensacyjny, 54 min, Polska, 1986 Reżyseria: Paweł Pitera Aktorzy: Stefan Friedman, Marek Barbasiewicz, Tadeusz Szaniecki, Sława Kwaśniewska, Robert Czechowski, Krystyna Feldman, Wiktor Sadecki, Marta Żak, Stanisław Michalski, Grażyna Barszczewska i inni Ostatnie dni sierpnia 1939 roku. Bednarski jest poszukiwany przez gdańską policję. Z trudem udaje mu się przedostać na teren Wolnego Miasta, by ratować swojego przyjaciela profesora. Aby uzyskać dla niego paszport, musi wziąć udział w ostatniej akcji polskiego wywiadu - próbie sprzedania Niemcom fałszywych planów Westerplatte. Bednarski daje się złapać Niemcom. Po ciężkim przesłuchaniu udaje mu się przekonać ich, że mikrofilm, który przy nim znaleziono, zawiera prawdziwe informacje. Tymczasem okazuje się, że człowiekiem sprawdzającym na zlecenie Niemców prawdziwość owych planów jest Bruno Piwoński, syn polskiego kolejarza. Bednarski usiłuje nakłonić Bruna, aby wycofał się z tej gry, ale Niemcy okazują się szybsi. Chłopak ginie, a odpowiedzialność za jego śmierć spada na Bednarskiego. Polacy traktują go teraz jak zdrajcę. Bednarski zwraca się o pomoc do starego Piwońskiego i razem z nim przystępuje do swej ostatniej akcji. 19:10 CAŁA PRAWDA O WIKINGACH - ŚLADAMI WIKINGÓW. ODC. 1/2 (THE VIKINGS UNCOVERED) Film dokumentalny, 54 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Harvey Lilley Wikingowie tworzyli swoje imperium przez 500 lat, eksplorując i dokonując wielu krwawych podbojów. Potrafili przetrwać w surowym klimacie, przesuwając granice ludzkiej wytrzymałości. Odkryli Amerykę 500 lat przed Kolumbem. Jak osiągnęli tak wielkie sukcesy? I dlaczego u szczytu swojej potęgi nagle zniknęli z zajętych wcześniej terenów? Archeolog Sarah Parcak podróżuje z wschodniego wybrzeża Szkocji do Islandii, Grenlandii i Ameryki Północnej, aby odkryć tajemnice tego rozległego imperium wikingów. Wykorzystując specjalistyczne zdjęcia satelitarne stanowisk archeologicznych i najnowsze techniki badań kryminalistycznych DNA, poszerza stan wiedzy o tej fascynującej cywilizacji. Film pokazuje, że ci nieustraszeni marynarze byli o wiele bardziej wyrafinowani, bezbronni i zwyczajnie ludzcy, niż wskazywałaby na to dotychczasowa opinia o nich. 21:15 SEKSMISJA Komedia, 116 min, Polska 1983 Reżyseria: Juliusz Machulski Scenariusz: Juliusz Machulski, Jolanta Hartwig, Pavel Hajny Zdjęcia: Jerzy Łukaszewicz Muzyka: Henryk Kuźniak Aktorzy: Jerzy Stuhr, Olgierd Łukaszewicz, Bożena Stryjkówna, Bogusława Pawelec, Hanna Stankówna, Beata Tyszkiewicz, Ryszarda Hanin, Barbara Ludwiżanka, Mirosława Marcheluk, Wiesław Michnikowski, Hanna Mikuć, Elżbieta Zającówna, Dorota Stalińska, Ewa Szykulska, Grażyna Trela, Janusz Michałowski i inni "Seksmisja" z miejsca podbiła tak widzów, jak i krytyków. Zrealizowana w konwencji science - fiction stanowiła modelowy przykład perfekcyjnego filmu komercyjnego, zawierającego zarazem kilka głębszych refleksji. Machulskiemu udało się połączyć potężny ładunek komizmu z satyrą na totalitaryzm i feminizm. Pozwoliło to krytykom doszukiwać się w "Seksmisji" wpływów zarówno "Ambasadora" Sławomira Mrożka, "Miasta kobiet" Felliniego, jak i sztuki "Pralnia" Stanisława Tyma. Powinowactw wynaleziono zresztą więcej. A mimo to "Seksmisja", choć złożona z wielu różnych elementów, jawi się jako twór oryginalny, opatrzony niebanalną, dowcipną (i tanią!) scenografią; zaskakuje znakomitymi dialogami i mistrzowsko skonstruowanym scenariuszem. Osobnym zagadnieniem jest aktorstwo, zwłaszcza fenomenalna rola Jerzego Stuhra jako rubasznego Maksa i kontrastująca z nią kreacja Olgierda Łukaszewicza jako mimozowatego Alberta. Trudno wreszcie nie wspomnieć o wizualno - erotycznych przewagach filmu, narzucanych przez tematykę i tytuł. Machulski wiedział, jak przyciągnąć męską widownię, obficie eksponując piękno kobiecego ciała. I choć w "Seksmisji" golizna pojawia się na ekranie dość często, nikogo to nie gorszy, tyle tu humoru, bezpretensjonalności i błazenady. Akcja filmu rozpoczyna się w sierpniu 1991 roku. Telewizja transmituje epokowy eksperyment. Maks i Albert, dwaj śmiałkowie, dobrowolnie poddają się hibernacji. Budzą się dopiero w roku 2044. Od opiekującej się nimi doktor Lamii dowiadują się, że w czasie ich snu wybuchła na Ziemi wojna nuklearna. Jednym z jej skutków było całkowite zniszczenie genów męskich, w związku z czym są obecnie prawdopodobnie jedynymi mężczyznami na planecie. Co innego z kobietami. Te dzięki partenogenezie od dawna rodzą same dziewczynki. Maks i Albert są zaszokowani. Niebawem wszakże uświadamiają sobie, że żyją w sterylnym, ulokowanym pod ziemią państwie. Na domiar złego stali się królikami doświadczalnymi w rękach ciekawych ich odmienności niewiast. Ich obecność budzi coraz większy niepokój Jej Ekscelencji, pełniącej dyktatorską władzę w "nowym, wspaniałym świecie". Wkrótce Maks i Albert pozbywają się reszty złudzeń. Odkrywają, że tak naprawdę znajdują się w więzieniu. Niewiele myśląc postanawiają wydostać się na wolność. Jednak straże Jej Ekscelencji nie śpią. 23:20 ZACHODNI SZLAK (THE WAY WEST) Western, 117 min, USA 1967 Reżyseria: Andrew V. McLaglen Scenariusz na podstawie powieści "The Way West" Alfreda Bertrama Guthrie, Jr.: Ben Maddow, Mitchell Lindemann Aktorzy: Kirk Douglas, Robert Mitchum, Richard Widmark, Lola Albright, Michael Witney, Stubby Kaye, Sally Field, Katherine Justice, Michael McGreevey, Connie Sawyer i inni Za podstawę scenariusza posłużyła opublikowana w 1949 roku powieść Alfreda B. Guthrie, za którą autor dostał prestiżową nagrodę Pulitzera. Rozgrywający się w latach 40. XIX wieku western, ze znakomitą obsadą, opowiada o pionierach wędrujących szlakiem na Zachód w poszukiwaniu "ziemi obiecanej". W 1843 roku karawana wozów zaprzężonych w woły rusza z miasteczka Independence w stanie Missouri historycznym szlakiem do Oregonu. Wędrują przez niebezpieczne, niedostępne i dzikie tereny. Wyprawą przewodzi twardy i bezwzględny William J. Tadlock, wdowiec, któremu towarzyszy kilkuletni syn. Wśród pierwszych osadników, którzy wyruszają razem z nim szlakiem na Zachód są m.in.: występujący w roli przewodnika, doświadczony pionier Dick Summers (Robert Mitchum), farmer Lije Evans (Richard Widmark), jego żona Rebecca (Lola Albright) i ich szesnastoletni syn Brownie (Michael McGreevey), a także Johnnie Mack (Michael Witney) wraz ze swą świeżo poślubioną małżonką Amandą (Katherine Justice) oraz rodzina McBee i ich flirtująca młodziutka córka Mercy (Sally Field). Gdy Johnnie zabija syna indiańskiego wodza, biorąc go w ciemnościach za wilka, w obawie przed zemstą Siuksów, Tadlock postanawia na własną rękę wymierzyć sprawiedliwość sprawcy tragedii. Winowajca zostaje powieszony. Śmierć Johnniego opłakuje nie tylko żona, ale również Mercy, która wdała się z nim w romans i nosi w łonie jego dziecko. Dziewczynie proponuje małżeństwo od dawna podkochujący się w niej Brownie. Karawana podąża dalej. Kiedy są już niemal u celu podróży, dochodzi do kolejnej tragedii. 01:30 ŁOWCA NAZISTÓW Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2021 Reżyseria: Piotr Litka Scenariusz: Piotr Litka Zdjęcia: Andrzej Misaczek, Marian Jastrzębiec Bobrowski, Maciej Mroziewski Jan Sehn - sędzia, prokurator, profesor prawa UJ, kierownik Instytutu Ekspertyz Sądowych w Krakowie, zajmujący się ściganiem zbrodniarzy hitlerowskich. To on przyczynił się do ekstradycji do Polski po procesie norymberskim Rudolfa Hoessa, komendanta niemieckiej fabryki śmierci. Wkrótce po egzekucji Hoessa, Jan Sehn współpracował z polskimi prawnikami, którzy przygotowywali akt oskarżenia w tak zwanym pierwszym procesie załogi Auschwitz. Przed Najwyższym Trybunałem Narodowym w Krakowie jesienią 1947 roku stanęło kilkudziesięciu byłych funkcjonariuszy Auschwitz - Birkenau. Sehn był też pionierem prawniczych rozwiązań, dotyczących odszkodowań dla ofiar pseudomedycznych eksperymentów niemieckich lekarzy z Auschwitz - Birkenau oraz dla przymusowych robotników III Rzeszy.