TVP Kultura Wtorek, 23.08.2022 08:15 POWIDOKI - CARL SCHMITT - POJĘCIE POLITYCZNOŚCI Dysk./wywiad/debata, 13 min, Polska, 2018 Wykonawcy: Barbara Schabowska - Maszenda (prowadząca), Piotr Nowak (prowadzący) W kolejnym odcinku omawiana jest książka Carla Schmitta "Pojęcie polityczności". Prowadzący program usiłują odpowiedzieć na pytania o to, czy istotą polityki jest konflikt? Co działacz NSDAP może ważnego powiedzieć człowiekowi XXI wieku? 08:45 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - WŁADYSŁAW HASIOR Magazyn, 5 min, Polska, 2019 Reżyseria: Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks Wykonawcy: Agata Jabłońska W tym roku mija 20 lat od śmierci Władysława Hasiora, jednego z najważniejszych polskich twórców XX wieku. Artysta był związany z Podhalem, to tu powstawały jego najsłynniejsze realizacje. W swoich asamblażach wykorzystywał znalezione przedmioty; o znaczeniu tego gestu na przykładzie pracy "Przesłuchanie" opowie Agata Jabłońska. 09:05 PĘTLA Dramat, 97 min, Polska 1957 Reżyseria: Wojciech Jerzy Has Scenariusz: Marek Hłasko, Wojciech Jerzy Has Zdjęcia: Mieczysław Jahoda Muzyka: Tadeusz Baird Aktorzy: Gustaw Holoubek, Aleksandra Śląska, Teresa Szmigielówna, Tadeusz Fijewski, Stanisław Milski, Stanisław Dewoyno, Roman Kłosowski, Tadeusz Gwiazdowski, Marian Jastrzębski, Emil Karewicz, Ignacy Machowski, Helena Makowska - Fijewska, Igor Przegrodzki, Zygmunt Zintel i inni Efektowny debiut Wojciecha Jerzego Hasa, jednego z najciekawszych polskich reżyserów powojennych. W "Pętli" późniejszy autor "Pismaka" stworzył podwaliny własnego języka filmowego. Jego znakiem rozpoznawczym jest mistrzowskie budowanie klimatu ekranowej opowieści; subtelne ukazywanie powikłanej, często poranionej psychiki bohaterów; fascynacja outsiderem wyrzuconym poza główny nurt życia, niepotrafiącym nawiązać kontaktu z otoczeniem. Te cechy stylu Hasa znalazły najpełniejszy wyraz w jego dokonaniach z lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych ("Pożegnania", "Wspólny pokój", "Jak być kochaną", "Szyfry"). Można się również w "Pętli" dopatrzyć nieśmiałej zapowiedzi "wizyjnego" Hasa, znanego przede wszystkim z "Rękopisu znalezionego w Saragossie" i "Sanatorium pod klepsydrą", ale także z filmów z lat osiemdziesiątych: "Pismaka", "Niezwykłej podróży Baltazara Kobera" czy "Osobistego pamiętnika grzesznika ...przez niego samego spisanego". Jak bowiem rozumieć owe dziwne przedmioty wypełniające mieszkanie alkoholika Kuby? Jak tłumaczyć aluzje do wizualnych ekstrawagancji niemieckich ekspresjonistów? Debiutancki film Hasa jest adaptacją wczesnego opowiadania Marka Hłaski pod tym samym tytułem. Akcja toczy się w ciągu jednego dnia. Głównym bohaterem jest Kuba, rozpaczliwie walczący z nałogiem pijaństwa. Po południu, wraz z narzeczoną Krystyną, ma udać się do lekarza, który zaaplikuje mu kurację. Na razie musi czekać. Czeka samotnie w mieszkaniu, które przypomina nieco rekwizytornię teatru. Co jakiś czas dzwoni telefon. To znajomi, niby współczujący, a tak naprawdę wścibscy i denerwujący. Kuba nie wytrzymuje. Poirytowany wychodzi na miasto. Włóczy się bez celu po ulicach, spotyka młodzieńczą miłość, wdaje się w burdę i ląduje w komisariacie. Wypuszczony idzie do baru "Pod orłem", gdzie znów sięga po kieliszek. "Pętla" jest filmem cholernie pesymistycznym. Śmiać mi się chce, gdy pomyśleć, że o ten sam pesymizm pomawiano "Eroikę" czy "Koniec nocy". Jeśli tamte filmy były mroczne i szare, to ten dopiero jest czarny jak bryła węgla pomazana smołą"- pisał pod koniec lat pięćdziesiątych jeden z krytyków. Celowo wolne tempo narracji chwilami męczy i drażni. Niemal namacalnie oddaje duszny ciężar przygniatający bohatera. Ulatują resztki nadziei, pętla zaciska się. Odtwarzający postać Kuby Gustaw Holoubek daje wstrząsające studium życiowego bankruta, targanego sprzecznymi uczuciami od otępienia do szaleństwa. Kamera niemal nie pozwala mu wyjść poza kadr, śledzi każdy ruch i wyraz twarzy. Odmierza etapy jego upadku, aż do tragicznego końca. "Idźcie na "Pętlę", film dobry, odważny, uczciwy"- zachęcał przed laty recenzent swoich czytelników. I choć przez ostatnie czterdzieści lat sporo wydarzyło się w polskim filmie, jego wezwanie niewiele straciło na aktualności. 11:00 DOKTOR EWA - ODC. 2/9 - CENA LEKCJI Serial obyczajowy, 44 min, 9 odc. , TVP 1970 Reżyseria: Henryk Kluba Scenariusz: Wilhelmina Skulska, Jan Laskowski Zdjęcia: Wiesław Zdort Aktorzy: Ewa Wiśniewska, Jolanta Lothe, Ewa Berger - Jankowska, Joanna Jędryka, Franciszek Pieczka, Katarzyna Łaniewska, Bogdan Baer, Edmund Fetting, Janusz Kłosiński, Ryszard Pietruski, Bogusław Sochnacki, Igor Śmiałowski, Zygmunt Zintel i inni Doktor Ewa, jadąc sanitarką do chorego, jest świadkiem wypadku na szosie. Udziela pomocy rannemu, decyduje się nawet na bezpośrednie przetoczenie własnej krwi, ratując w ten sposób życie poszkodowanego. Pamięta jednak o chorym, do którego jechała i kieruje do niego telefonicznie drugą karetkę. Niestety, pacjent umiera. Sprawą zajmuje się prokurator: musi rozstrzygnąć, czy doktor Ewa podjęła właściwą decyzję na szosie. 11:55 DOKTOR EWA - ODC. 3/9 - PRAWO DO ŻYCIA Serial obyczajowy, 42 min, 9 odc. , TVP 1971 Reżyseria: Henryk Kluba Scenariusz: Wilhelmina Skulska, Jan Laskowski Zdjęcia: Wiesław Zdort Aktorzy: Ewa Wiśniewska, Jolanta Lothe, Ewa Berger - Jankowska, Joanna Jędryka, Franciszek Pieczka, Katarzyna Łaniewska, Bogdan Baer, Edmund Fetting, Janusz Kłosiński, Ryszard Pietruski i inni Mieszkanka wsi, znana artystka ludowa, nie może wykonywać swej pracy w związku z zaawansowaną chorobą gośćcową. Doktor Ewa długo namawia ją, by zdecydowała się na operację, która przywróci jej pełną władzę w rękach. 12:55 DWIE DOROTKI Film animowany, 18 min, Polska, 1956 Autor: Janina Porazińska Reżyseria: Zenon Wasilewski Scenariusz: Zenon Wasilewski Wykonawcy: Krystyna Królikiewicz Krótki film animowany w reżyserii Zenona Wasilewskiego - pioniera polskiej animacji lalkowej. Klasyczna opowieść o dwóch siostrach: pracowitej i leniwej. 13:30 TRZECH LUTNIKÓW, TROJE SKRZYPIEC (TRE LIUTAI PER TRE VIOLINI) Film dokumentalny, 36 min, Szwajcaria, 2017 Reżyseria: Roberta Pedrini Trzech szwajcarskich lutników o różnym doświadczeniu i pochodzeniu podjęło się eksperymentu: na podstawie modelu skrzypiec lutnika z Piacenzy Giovanniego Battisty Guadagniniego (1711 - 1786), przy użyciu drewna z pnia tego samego drzewa wykonali kopię instrumentu. O wynikach eksperymentu opowiadają wspólnie z ekspertami od akustyki oraz grupą muzyków, którym udostępnili instrumenty do przetestowania. 14:35 FACHOWIEC Dramat, 107 min, Polska 1983 Reżyseria: Krzysztof Gruber Scenariusz: Michał Komar na motywach powieści Wacława Berenta Zdjęcia: Wojciech Jastrzębowski Aktorzy: Cezary Morawski, Jerzy Bończak, Marek Frąckowiak, Jacek Kałucki, Emil Karewicz, Gustaw Lutkiewicz, Henryk Machalica, Zygmunt Maciejewski, Bronisław Pawlik, Małgorzata Pieczyńska, Piotr Tabor i inni Krzysztof Gruber ukończył studia w Moskwie w 1973 roku. Był asystentem i drugim reżyserem w ekipie Jerzego Antczaka przy realizacji "Nocy i dni". Współpracował również m. in. z Janem Łomnickim ("Ocalić miasto"), Witoldem Leszczyńskim ("Konopielka"), Krzysztofem Zanussim ("Rok spokojnego słońca"), Stanisławem Bareją ("Alternatywy 4)."Fachowiec" jest pierwszym samodzielnym filmem reżysera, przyszłego twórcy"Grety", "Wcześnie urodzonych", "Sali nr 6", "Pana W" oraz trzyodcinkowego serialu "Żywot człowieka rozbrojonego". Akcja filmu rozgrywa się na przełomie XIX i XX wieku. Bohater, Kazimierz Zaliwski pochodzi z rodziny inteligenckiej, ukończył gimnazjum, zna dwa języki. Zdolny chłopak poprzestaje jednak na maturze, rezygnując z dalszego kształcenia. Zakochuje się bowiem w pięknej dziewczynie, córce majstra z pewnej fabryki. Pragnąc zbliżyć się do wybranki swego serca, przyjmuje posadę ślusarza na wydziale, gdzie zatrudniony jest jej ojciec. Zaliwski coraz bardziej różni się od swych dawnych kolegów, nie potrafi odnaleźć się w środowisku młodzieży gimnazjalnej i akademickiej. Tymczasem piękna Helena, dla której gotów jest do największych poświęceń, woli towarzystwo studentów niż prostego robotnika. Na domiar złego, w związku z redukcją etatów Zaliwski traci pracę w fabryce. Opuszczony przez wszystkich, rozgoryczony kieruje swój gniew przeciwko studentowi Zaniczowi, którego Helena faworyzuje najbardziej. Wreszcie załamany niepowodzeniami usiłuje targnąć się na swoje życie. 18:50 SERIALOWA NOSTALGIA - PODRÓŻ ZA JEDEN UŚMIECH - ODC. 4/7 - GRZYBOBRANIE Serial przygodowy dla młodych widzów, 29 min, Polska 1971 Reżyseria: Stanisław Jędryka Scenariusz: Adam Bahdaj Zdjęcia: Stanisław Loth Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Henryk Gołębiewski, Filip Łobodziński, Jolanta Zykun, Jan Machulski, Alina Janowska, Jerzy Cnota, Janusz Kłosiński, Bogusław Sochnacki, Henryk Bąk, Hanna Skarżanka, Joanna Kasperska, Joanna Orzeszkowska, Irena Zachorczyńska, Jerzy Braszka, Ryszard Ronczewski Chłopcom udaje się zmylić milicjantów i razem z odzyskaną walizką ruszają nad jezioro. Tam korzystają z gościnności grupy młodych ludzi, którzy na dalsze wakacje zarabiają zbieraniem grzybów. Poldek i Duduś zostają włączeni do tej akcji, ale - jak się okazuje - zupełnie nie znają się na grzybach i na wielki zarobek liczyć nie mogą. Podczas wędrówki po lesie Poldek staje się świadkiem dziwnej sceny w samochodzie. Po powrocie do obozu opowiada starszym chłopcom o tym, co widział. Wszyscy nabierają przekonania, że wpadł na trop wielkiego przestępcy. Tymczasem Duduś chroni się na drzewie przed atakującym go odyńcem. Wreszcie obaj autostopowicze trafiają na komendę milicji, skąd odbiera ich niedawno poznana, tajemnicza pani. W jej towarzystwie chłopcy ruszają w dalszą podróż. 19:25 SERIALOWA NOSTALGIA - PODRÓŻ ZA JEDEN UŚMIECH - ODC. 5/7 - KRÓLOWA AUTOSTOPU Serial przygodowy dla młodych widzów, 30 min, Polska 1971 Reżyseria: Stanisław Jędryka Scenariusz według własnej powieści: Adam Bahdaj Zdjęcia: Stanisław Loth Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Filip Łobodziński, Henryk Gołębiewski, Alina Janowska, Lidia Korsakówna, Henryk Bąk, Kazimierz Brusikiewicz, Stanisław Igar, Andrzej Szajewski, Jerzy Turek i inni Ciocia Ula wyróżnia się urodą. Okazuje się, że jest królową autostopu, od lat wędrującą po kraju. Spotkana grupa trampów porywa ciocię Ulę i chłopców na dalszą wędrówkę. 22:30 PORTRETY - GENE KELLY: ŻYCIE I TANIEC (GENE KELLY: LIVE TO DANCE (GENE KELLY, VIVRE ET DANCER)) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2016 Reżyseria: Bertrand Tessier Scenariusz: Bertrand Tessier Gene Kelly - słynny tancerz, aktor, piosenkarz, choreograf, reżyser, prawdziwy innowator. Arcydzieła takie jak "Amerykanin w Paryżu" czy "Deszczowa piosenka" były prawdziwą rewolucją w dziedzinie musicali. Wprowadził typowo amerykański sposób tańca, bardziej męski i atletyczny. (Źródło: France Televisions) 23:40 KULTURA JEST KOBIETĄ - MAUDIE (MAUDIE) Film obyczajowy, 111 min, Kanada, 2016 Reżyseria: Aisling Walsh Aktorzy: Sally Hawkins, Ethan Hawke, Kari Matchett, Billy Maclellan Poruszający film zainspirowany historią życia kanadyjskiej malarki Maud Lewis (1903 - 1970) z Nowej Szkocji. Dziś jest uważana za jedną z najważniejszych artystek ludowych. Niesamowita opowieść o romansie pomiędzy pustelnikiem a kruchą, ale pełną energii i życia, która pragnie niezależności, by móc z wielką pasją malować swoje wyjątkowe obrazy.. 02:15 Z KLASYKĄ PRZEZ POLSKĘ - BIELAWA - PASIECZNIK/NALEWAJEK/BARNA/SOMMER Koncert, 59 min, Polska, 2020 Wykonawcy: Olga Pasiecznik, Zuzanna Nalewajek, Dagmara Barna, Paweł Sommer "Z klasyką przez Polskę" to projekt Polskiego Impresariatu Muzycznego realizowany przez Instytut Muzyki i Tańca. Celem jest docieranie z programami muzycznymi na najwyższym poziomie artystycznym w wykonaniu najwybitniejszych polskich artystów do mniejszych ośrodków, miast, miasteczek i wsi. Koncerty odbywają się w domach kultury, remizach, szkołach, dworkach, pałacykach i kościołach na terenie całego kraju. Podczas koncertu na scenie Miejskiego Ośrodka Kultury i Sztuki w Bielawie usłyszymy wybór polskich pieśni, które wykonają: Olga Pasiecznik (sopran), Zuzanna Nalewajek (mezzosopran), Dagmara Barna (sopran) oraz Paweł Sommer (fortepian). W programie utwory m.in. Stanisława Moniuszki, Emila Młynarskiego, Mieczysława Wajnberga i Witolda Lutosławskiego. 03:30 KINO NOCNE - OCZY ORSONA WELLESA (THE EYES OF ORSON WELLES) Film dokumentalny, 110 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Mark Cousins Scenariusz: Mark Cousins Zdjęcia: Mark Cousins Welles, ikona kina XX wieku, bywalec salonów i kochanek wielkich gwiazd, skrywał pewną pasję - rysowanie. Wiele lat po śmierci mistrza autor tego dokumentu spotyka Beatrice Welles, która pokazuje mu sekretne pudełko z rysunkami ojca. "Co jest w pudełku, Orson?" - pyta Cousins swoim niepodrabialnym staccato i tak zaczyna się filmowy list do wielkiego twórcy, niemający nic wspólnego z klasyczną biografią. Badając poszczególne rozdziały życia Wellesa, Cousins odbywa kilka podróży: od Irlandii przez Maroko po Nowy Jork. Wszędzie, gdzie dociera, stara się ustawić kamerę tam, gdzie stawiał ją Orson. Ma obsesję, by zobaczyć świat jego oczami, ujrzeć dokładnie to, co on widział. Oczy są metaforą myślenia wizualnego, portalem umożliwiającym wniknięcie w świat wyobraźni wielkiego artysty.