TVP Dokument Środa, 31.08.2022 06:00 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - USKRZYDLONE ZWIĄZKI Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Bohaterami odcinka jest małżeństwo naukowców z Centrum Badań Ekologicznych PAN, dr Dariusz Bukaciński i dr Monika Bukacińska. Od dwudziestu lat obserwują gniazda kolonii mewy pospolitej. Głównym ich poligonem badawczym są wyspy i piaszczyste ławice w nurcie Wisły między Dęblinem i Kobylnicą. Przekleństwem mew pospolitych jest ich nazwa. Mało kto bowiem chce wydawać pieniądze na ochronę ptaka "pospolitego". Tymczasem ten gatunek mewy nie dość, że nigdy w Polsce liczny nie był, to ostatnio znalazł się wręcz na krawędzi wymarcia. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.III - ODC. 28 KULISY DAWNYCH PODRÓŻY Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Dziś podróżowanie rowerem, samochodem czy samolotem jest tak powszechne, że nie wymaga większej uwagi. Dwieście czy trzysta lat temu, gdy ktoś wybierał się w liczącą kilkaset kilometrów podróż, musiała z tej wyprawy powstać książka ze wspomnieniami. Tym razem Radosław Kotarski przenosi się właśnie w dawne czasy, aby przekonać się, jak wyglądało przemieszczanie się naszych pradziadów. Zapraszamy w niezwykłą podróż w czasie. 07:00 NOTACJE - FRANCESKA MICHALSKA. SPOTKAŁAM DOBREGO CZŁOWIEKA Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2007 Autor: Krzysztof Tadej Franceska Michalska, ur. w 1923 r. w Kamieńcu Podolskim, lekarka, mieszkała w sowieckiej części Wołynia do 1936 roku, gdzie przeżyła dramatyczne chwile związane z głodem. Była świadkiem śmierci głodowej wielu osób i wstrząsających zachowań ludzi w tym czasie. Zesłana do Kazachstanu. Przyjechała do Polski w 1946 roku. 07:10 NOTACJE - FRANCESKA MICHALSKA. ZESŁANIE POLAKÓW DO KAZACHSTANU Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2007 Autor: Krzysztof Tadej Franceska Michalska ur. w 1923 r. w Kamieńcu Podolskim, lekarka, mieszkała w sowieckiej części Wołynia do 1936 roku. Tam przeżyła dramatyczne chwile związane z głodem. Była świadkiem śmierci głodowej wielu osób i wstrząsających zachowań ludzi w tym czasie. Zesłana do Kazachstanu. Przyjechała do Polski w 1946 roku. 07:25 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 80 ZŁOTÓW Magazyn, 23 min, Polska, 2018 Reżyseria: Rafał Samborski Scenariusz: Agata Winnicka Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Ponadczasowa seria podróżnicza, wpisująca się w cykl inicjatyw promujących i popularyzujących Polskę w oparciu o jej potencjał historyczny, kulturowy, przyrodniczy i rekreacyjny. Tomasz Bednarek odwiedza najpiękniejsze i najciekawsze miejsca w wielu zakątkach kraju, wędrując nie tylko szlakiem tłumnie odwiedzanym przez turystów, ale docierając również do miejsc, o których wiedzą nieliczni. W trakcie tych podróży poznajemy fakty ciekawe, a dotąd mało znane. Z wyjątkowej perspektywy oglądamy Polskę w najlepszej odsłonie. Zachwycające miejsca, dociekliwość prowadzącego oraz ogromna wiedza jego rozmówców tworzą wciągającą, barwną opowieść o polskiej historii, kulturze, architekturze oraz obyczajowości. 07:50 PRZYRODNIK NA TROPIE - /5/ - SZARYTKA MORSKA Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz i prowadzenie: Łukasz Bożycki odc. 5 Bohaterka tego odcinka może ważyć aż do 300 kg. i mierzyć do 2,5 metra. Samce, jak to w świecie ssaków, są większe i cięższe od samic. Losy bohaterki od ponad 10 000 lat splecione są z człowiekiem, który od zamierzchłych czasów na nią polował ze względu na mięso, cenne futro i tłuszcz. W 2015 roku Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk zmienił kilka polskich nazw ssaków. Bohaterka tego odcinka wcześniej była foką szarą, a teraz jest szarytką morską. 08:20 KATASTROFA POMPEI (THE POMPEI CATASTROPHE) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2019 Reżyseria: Julien Adam, Nicolas Breneol Film dokumentalny o tragedii jaka unicestwiła życie Pompei. To mityczne miasto, symbol jednej z największych katastrof w dziejach ludzkości. Miejsce, w którym wybuch wulkanu zgładził tysiące ludzi. Obecnie każdego roku miejsce to odwiedza ponad 2 miliony turystów i spaceruje po ruinach starożytnego miasta. To właśnie tutaj 24 października 79 roku wcześnie rano mieszkańcy odczuli wstrząsy. Niestety, już po południu miasto przysypywała chmura popiołu i kamieni z wulkanu Wezuwiusz. Następnego dnia druga erupcja i tym razem magma spływająca z wulkanu doprowadza do śmiercionośnych poparzeń i tragedii. W ciągu 48 godzin zniszczone zostały okoliczne wioski i zginęło 16 tysięcy ludzi. W dokumencie grafiki komputerowe oraz eksperci z Włoch, Wielkiej Brytanii i Francji, którzy podzielą się swoją wiedzą na temat tego kataklizmu. Zobaczymy też jak Pompeje stały się jednym z najciekawszych świadectw historii rzymskiej, którą możemy obecnie oglądać. Leżą 250 kilometrów od Rzymu. To świetnie zachowane starożytne miasto ze świątyniami, domami, freskami, a nawet ciałami ludzi. Pompeje to dowód na niszczycielską działalność wulkanu, który w kilka chwil może zakończyć życie wielu ludzi. Przypominają nam o potędze wulkanów. To zagrożenie niewidoczne, ale realne, mogące pojawić się w każdej chwili i zaskoczyć nas tak, jak 24 października 79 roku. 09:15 DZIKIE DELFINY (WILD DOLPHINS) Film dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Judith Curran Film dokumentalny o delfinach żyjących w wodach otaczających Nową Zelandię. Każdy z nich opracował unikatowe strategie przetrwania w różnych siedliskach. Z dala od półwyspu Kaikoura, ogromne ławice mrocznych delfinów spędzają noce w podwodnym kanionie, wcześnie rano odpoczywają i bawią się bliżej brzegu. Majestatyczny krajobraz Fiordlandu jest domem dla delfinów butlonosych, które przystosowały się do ekstremalnego zimna. Są większe i grubsze. W zatokach, które przecinają Półwysep, małe i rzadkie delfiny Hectora komunikują się za pomocą kliknięć o bardzo wysokiej częstotliwości. Poza Wyspą Północną pospolite delfiny wykorzystują swoje echo do polowania na otwartym oceanie. Zdolność tych wszystkich zwierząt do przekazywania wiedzy w ich stadach rodzinnych jest najważniejsza dla każdego aspektu ich życia. 10:15 SKARBY EUROPY ODC. 12 BELGIA (TREASURES OF EUROPE EP. 12 TRESORS DE BELGIQUE) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2017 Reżyseria: Julien Bur Seria dokumentalna, w której poznamy najpiękniejsze miejsca w kilku krajach Europy. Każdy odcinek to inne miejsce na mapie i pięć różnych tematycznie aspektów: tajemnicze skarby - ukryte świątynie, zakazane jeziora; skarby przyrody - piękne parki i rezerwaty, imponujące jaskinie; tajemnice historyczne - katedry, starożytne ruiny oraz niezwykłe miejsce, takie jak: hotel igloo, miasto duchów i portret hodowcy koni, ludowego śpiewaka. Kolejne odcinki to: Włochy, Rosja, Portugalia, Chorwacja, Niemcy, Laponia, Irlandia, Gracja, Norwegia, Bułgaria, Belgia, Hiszpania, Islandia, Holandia, Czechy. 11:10 OD MORZA ŚRÓDZIEMNEGO DO AFRYKI POŁUDNIOWEJ - ODC. 6. NA BALKONIE BAŁKANÓW (FROM THE MEDITERANEAN TO SOUTH AFRICA / DE LA MEDITERRANE A L'AFRIQUE DU SUD. AUX BALCONS DES BALKANS) Serial dokumentalny, 13 min, Francja, 2010 Reżyseria: Yannick Charles Seria dokumentalna, która pozwoli poznać szlak od Morza Śródziemnego aż po Południową Afrykę. To balkon Bałkanów. Suchy jak pieprz, jałowy jak pustynia, gorący jak cegła. Widać je z Księżyca. Białe krople na błękicie Adriatyku. Zero drzew, same skały. Okruchy Chorwacji. Jak nie zgubić się w plątaninie wysp? Geologiczne dziwadło. Zagadka meteorologiczna. Park Narodowy Kornati. Mekka żeglarzy, amatorów zacisznych kotwicowisk. Mrowie wysepek, zatoczek. Bliżej wybrzeża pojawiają się jachtowe korki. Na niebie też ruch. Z ziemi poderwały się dwa ciężkie, wojskowe śmigłowce chinook powszechnie stosowane w Iraku i Afganistanie. Lecz Chorwacja nie toczy wojny. Na wybrzeżu i wyspach ani śladu konfliktu. Jednak w głębi kraju niedawna wojna Serbów z Chorwatami pozostawiła głębokie rany: spalone wioski, ślady po kulach. Jakby to było wczoraj. 11:30 REMIZA Reportaż, 14 min, Polska, 1979 Scenariusz: Jadwiga Wileńska, Edward Marciniak Zdjęcia: Stanisław Scieszko, Edward Duraj Remiza strażacka nie jest zwykłym budynkiem służącym do magazynowania sprzętu przeciwpożarowego (samochodów pożarniczych, pomp czy innego sprzętu gaśniczego), a Ochotnicza Straż Pożarna nie jest instytucją, którą można zamknąć z dnia na dzień i powołać na jej miejsce jakąś nową. Remiza to dla polskiej wsi miejsce kultowe, tętniące życiem na co dzień, otoczone szczególną troską przez jej mieszkańców. Miejsce, w sprawy którego zaangażowana jest cała społeczność wiejska. Tu się nie tylko czuwa w gotowości do ruszenia na pomoc płonącym domom, stodołom lub lasom. Tu się gotuje, przyrządza wypieki, wyrabia kiełbasę, organizuje zebrania, zawody sportowe, wiejskie zabawy, chrzciny, wesela czy stypy. Reportaż autorstwa Jadwigi Wileńskiej i Edwarda Marciniaka, portretujący Ochotniczą Straż Pożarną w Pałczewie, pozwala poczuć prawdziwego ducha tego miejsca. 11:50 GENIUSZE I MARZYCIELE. JÓZEF HOFMANN Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2018 Reżyseria: Paweł Kloc Bohaterami cyklu są polscy naukowcy i wynalazcy przełomu XIX/XX wieku, działający głównie w 20 - leciu międzywojennym, których praca naukowa lub odkrycia wpłynęły na rozwój cywilizacji w różnych dziedzinach nauk ścisłych, konstruktorskich, inżynieryjnych, medycznych. Film o Józefie Hofmannie (1876 - 1957), geniuszu muzycznym, cudownym dziecku z Galicji, które podbiło swym talentem Stany Zjednoczone. Najpierw jako mały chłopczyk stał się sensacją w Nowym Jorku, później świat poznał legendarnego pianistę, niezrównanego interpretatora Chopina, pedagoga, kompozytora, zapalonego automobilistę i sportsmena. Wynalazca, z którego pomysłami (takimi jak wycieraczki samochodowe, spinacz do papieru, stołki do fortepianu o regulowanej wysokości) mamy do czynienia na co dzień. Jeden z największych pianistów w historii zmarł samotnie i w zapomnieniu, właściwie nie istnieje w pamięci zbiorowej rodaków. Film biograficzny z cyklu "Geniusze i marzyciele" stwarza szansę poznania tego niezwykłego artysty i wynalazcy. 12:55 JEMEN. ZAPOMNIANA WOJNA (YEMEN - THE FORGOTTEN WAR / JEMEN - DER VERGESSENE KRIEG) Film dokumentalny, 52 min, Szwajcaria, 2018 Reżyseria: Pascal Weber, Marine Pradel Film dokumentalny o Jemenie, w którym trwa wojna, ale świat niewiele o niej słyszy. Jemen, najbiedniejszy kraj świata arabskiego. Duża część kraju została całkowicie zniszczona. Świat zachodni niewiele wie o toczącej się tu wojnie. Gra toczy się o władzę i ropę, miejscowe tożsamości i konflikt między sunnicką Arabią Saudyjską a szyickim Iranem w kraju, który popadł w anarchię po klęsce Arabskiej Wiosny. 22 miliony Jemeńczyków jest uzależnionych od pomocy humanitarnej, a 8 milionów jest bezpośrednio zagrożonych głodem. Panuje skrajne ubóstwo. Sytuacja w Adenie, tymczasowej stolicy Jemenu na południowym krańcu Półwyspu Arabskiego, jest napięta. Złożona sytuacja, od której rozpoczęła się wojna, jest tutaj szczególnie wyraźna: wodzowie, separatyści z południowego Jemenu i dżihadyści walczą ze sobą. Wojna zmusiła tysiące ludzi do opuszczenia swoich domów i szukania ochrony we własnym kraju. Zbombardowano 241 szkół w ciągu ostatnich trzech lat. Al - Kaida zyskała również popularność w południowym Jemenie. Dziennikarzom rzadko udaje się relacjonować z kraju. Naszą wyprawę zaczynamy w miejscu, gdzie wpływ wojny jest najoczywistszy: w szpitalu. W Klinice al - Sadaqa, największym państwowym szpitalu w Adenie, będziemy towarzyszyć 4-miesięcznemu Mohammedowi, który urodził się z rozszczepem podniebienia. Wada nie pozwala mu jeść. Najbardziej bezbronnymi ofiarami wojen zawsze są dzieci. Także w Jemenie. Tutaj sytuacja jest gorsza niż na większości terenów objętych wojną. Wojna w Jemenie niszczy życie, nadzieje, marzenia. Trudno sobie wyobrazić rozwiązanie tego konfliktu. Ludzie, którzy zostali pokazani w filmie, walczą o życie i przyszłość. Nie poddają się. 13:55 ODGŁOSY NATURY (SOUNDS OF NATURE) Film dokumentalny, 47 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Phil Coles Film dokumentalny przybliżający widzom niezwykłe dźwięki i odgłosy przyrody. Gdziekolwiek jesteśmy, czy w lesie, czy w ogrodzie, prawie zawsze słyszymy zwierzęta. Ale powody, dla których przedstawiciele fauny wydają dźwięki, są tak różnorodne, jak same ich odgłosy. To tylko początek fascynującej historii adaptacji. Często myślimy, że jesteśmy wyjątkowi, ponieważ możemy się komunikować. Postrzegamy język jako cechę ludzką. Ale kiedy słuchasz, jak dużo zwierzęta mają do powiedzenia, zmieniasz zdanie. Głośno protestują, krzyczą na ostrzeżenie, odważnie flirtują, żeglują, a nawet polują używając swoich głosów. Tego głosu Afryki nie da się pomylić - to terytorialny ryk lwa. Dźwięki definiują miejsce - a zwierzęta urozmaicają głosami krajobraz i mają moc przenoszenia nas w wyobraźni do miejsc egzotycznych. Jesienią, w lasach północy powietrze jest pełne napięcia i ryków jeleni szlachetnych. Rykowisko. Staw w lesie na północy to scena konkursu śpiewaczego. Nadejście wiosny na bagnach ogłasza kumkanie żab. Tak jak żółwie, słonie używają dźwięków o niskiej częstotliwości. Wiele głosów przyrody, które cenimy za ich piękno jest de facto aktem agresji. Gdy śpiewa wiele ptaków, trudno im w tłumie być słyszalnym, dlatego każdy ptak ma swój odrębny głos, a niektóre nauczyły się też imponujących technik dźwiękowych. Ptaki często gawędzą ze sobą w stadach. Nieustanny świergot to wiadomość, że istnieją i mają się dobrze. Ludzie uważają się za wyjątkowych, ale może to zwierzęta będą miały ostatnie słowo. 14:50 STRUŚ - ŻYCIE W BIEGU (OSTRICH A LIFE ON THE RUN) Film dokumentalny, 50 min, Austria, 2015 Reżyseria: Mike Birkhead Zdjęcia: Martyn Colbeck Muzyka: James Barrett Struś to ptak naprawdę wyjątkowy. Mimo iż nie śpiewa ani nie lata, to posiada cechy, które świadczą o jego niezwykłości. Biega z prędkością 70 km/h i mógłby zabić człowieka jednym kopnięciem potężnej nogi. Strusie są urodzone do biegania i są największymi żyjącymi ptakami na świecie. Mierzą 2 i pół metra i ważą do 150 kg. Zwłaszcza samce są pokaźnych rozmiarów. Mają poza tym po dwa palce, prowadzą życie stadne w niewielkich grupach. W przeciwieństwie do większości ptaków uszy strusia nie są przykryte piórami. Strusie mają świetny słuch i parę bardzo bystrych oczu. Oczy są o średnicy 50 mm, czyli jedne z największych w całym królestwie zwierząt. Tzw. trzecia powieka chroni przed piaskiem pustyni. Strusie nie potrafią śpiewać jak inne ptaki. Zamiast tego buczące zawołania dają znak, kto tu rządzi. Jajo strusia waży prawie 2 kg, co odpowiada 25 jajom kurzym. Kiedyś strusie zamieszkiwały tereny w zachodniej Azji. Obecnie żyją już tylko w Afryce, na terenach pół pustynnych. Struś ma bardzo długą szyję, która działa jak peryskop i umożliwia wczesne dostrzeżanie drapieżnika. Interesujące są zaloty strusia, który najpierw zjada z partnerką pokarm, a następnie kołysząc się, prezentuje jej swoje upierzenie i skręca szyję jak korkociąg. Będziemy mięli okazję obserwować strusia przez ponad pół roku. Zobaczymy, jak żyje, walczy, poznaje życiową partnerkę i jak ogólnie radzi sobie w środowisku naturalnym. 15:50 KAWA, HERBATA I KAKAO. HISTORIA W FILIŻANCE (TEA, COFFEE AND CHOCKOLATE HISTORY IN A CUP / THE, CAFE OU CHOCOLAT - L'HISTOIRE DANS NOS TASSES) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2019 Reżyseria: Jeanne Lefevre Film dokumentalny o obyczajach związanych z piciem kawy, herbaty i czekolady wraz z odrobiną wiedzy historycznej i geograficznej na ten temat. Herbata, kawa czy gorąca czekolada? To jest powszechne pytanie, gdy szykujemy śniadanie. Ten zwyczaj konsumpcyjny ma zaledwie trzy stulecia. W tym dokumencie prześledzimy historię tych napojów. Dowiemy się, z jakich roślin po odpowiedniej obróbce, napoje te są przyrządzane. Gdzie były i są uprawiane? Prześledzimy też ich rolę w rozwoju Europy i przyzwyczajeń jej społeczeństwa. Poznamy historię od odkrycia trzech roślin, aż do odkrycia umiejetności przygotowywania z nich napojów, przy okazji ukazując metody ich eksploatacji, co wiąże się pośrednio z historią niewolnictwa, industrializacji i globalizacji. 17:05 SKARBY EUROPY ODC. 13 HOLANDIA (TREASURES OF EUROPE EP. 13 TRESORS DES PAYS - BAS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2017 Reżyseria: Julien Bur Seria dokumentalna, w której poznamy najpiękniejsze miejsca w kilku krajach Europy. Każdy odcinek to inne miejsce na mapie i pięć różnych tematycznie aspektów: tajemnicze skarby - ukryte świątynie, zakazane jeziora; skarby przyrody - piękne parki i rezerwaty, imponujące jaskinie; tajemnice historyczne - katedry, starożytne ruiny oraz niezwykłe miejsce, takie jak: hotel igloo, miasto duchów i portret hodowcy koni, ludowego śpiewaka. Kolejne odcinki to: Włochy, Rosja, Portugalia, Chorwacja, Niemcy, Laponia, Irlandia, Gracja, Norwegia, Bułgaria, Belgia, Hiszpania, Islandia, Holandia, Czechy. 18:10 KOŃ TROJAŃSKI - NOWE DOWODY (TROJAN HORSE - THE NEW EVIDENCE) Film dokumentalny, 46 min, Australia, 2015 Reżyseria: Tom Fowlie Opowieść o koniu trojańskim to jedna z najbardziej wciągających opowieści w mitologii greckiej. Ale czy za tą legendą kryje się jakaś prawda? Ten film bada skalę obrony Troi w czasie 10 - letniego oblężenia i próbuje odkryć prawdziwy powód zniszczenia miasta. Poznamy prawdziwą skalę obrony i zaopatrzenia Troi oraz zbadamy dowody, które odrzucają teorie trzęsienia ziemi lub istnienia machiny oblężniczej osłabiającej obronę miasta. Obecnie przybywa dowodów archeologicznych, które sugerują, że rzeczywiście doszło do wojny trojańskiej. Co więcej, mury obronne miasta były tak niezdobyte, że niektórzy historycy pytają, czy koń trojański, powszechnie uważany za mit, może rzeczywiście wyjaśnić, w jaki sposób wróg się za nie przedostał. Przyjrzymy się, jak odkrycia zwęglonych kości i grotów strzał wskazują na brutalną rozgrywkę w około 1200 roku p.n.e. Współpracując z inżynierem historycznym prof. Stephenem Resslerem i korzystając ze starożytnych zapisów, odbudujemy konia trojańskiego za pomocą modelowania komputerowego. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - SANTORINI. U ŹRÓDEŁ MITU (FLAVORS SANTORIN AUX SOURCES DE L’ATLANTIDE) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i wybitne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:10 TATARZY POLSCY ODC.8 Telenowela dokumentalna, 39 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Natasza Ziółkowska Cykl filmów na temat współczesnych Tatarów, potomków dawnych osadników na ziemiach polskich. Bohaterów i tematy łączy miejsce lub przynależność do grupy (np. Kruszyniany, Białystok, Zespół Buńczuk). W społeczności polskich Tatarów związki rodzinne i środowiskowe są nieuniknione, ponieważ jest to mała społeczność. Odcinki są narracyjnie skupione wokół święta (np. Ramadan czy Ramadan Bajran), wydarzenia religijnego, jak azanienie, ślub, pogrzeb, czy innych wydarzeń, np. realizacja teledysku do piosenki tatarskiej z udziałem łuczników, tancerzy skupionych wokół jednego zespołu. 21:00 GRY DOMOWE Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2018 Scenariusz i reżyseria: Alisa Kovalenko Zdjęcia: Serhly Stefan Stetsenko Opowieść o jednym roku z życia 20-letniej Aliny z przedmieścia Kijowa. Roku, w którym przyjdzie jej zaznać wielu nowych doświadczeń niełatwej dorosłości. Alina stawia opór przeciwnościom losu, dzięki swojej pasji futbolowej, która pomogła jej z blokowego podwórka przedostać się do młodzieżowej reprezentacji Ukrainy. Przed ukończeniem osiemnastego roku życia została jedną z najlepszych piłkarek w kraju. Okoliczności sprawiają jednak, że wróci do rodziny, by zatroszczyć się o swoje rodzeństwo. Jej matka alkoholiczka, po wyjściu z więzienia, urodziła dwoje kolejnych dzieci, ale nigdy nie dbała o nie. Kiedy maluchy poszły do pierwszej klasy, nie miały żadnego wsparcia dorosłych. Matka wciąż piła i nierzadko znikała z domu. Niewidoma babcia też nie była w stanie im pomóc. Alina bardzo to przeżywa i uświadamia sobie, że nikogo nie obchodzą pozostawione bez opieki dzieci. Sytuacja staje się skrajnie dramatyczna, kiedy matka Aliny umiera w wieku 39 lat, osierocając 5-osobową rodzinę, gnieżdżącą się w maleńkim jednopokojowym mieszkaniu. Alina porzuca treningi, aby zaopiekować się młodszym rodzeństwem. Futbol zostaje wyparty przez życiowe problemy. Sytuacja w domu jest coraz gorsza. Pieniądze zaoszczędzone na operację oczu babci, pochłaniają koszty pogrzebu. Ojca dzieciaków wyrzucają z pracy, więc zaczyna więcej pić. Czy Alina powinna zastąpić matkę swojemu bratu i siostrze? Czy powinna ratować rodzinę, czy też dążyć do samorealizacji w sporcie? Czy jest zdolna do podjęcia odpowiedniej decyzji? Ma przecież zaledwie 20 lat! 22:05 WSZYSTKO DLA MOJEJ CÓRKI Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Alina Mrowińska Zdjęcia: Michał Jarosiński, Adam Fręśko Wszyscy rodzice niepełnosprawnych dzieci zadają sobie pytanie - co będzie z moim ukochanym dzieckiem, jak odejdę? Gdzie zamieszka, kto się nim zaopiekuje, czy będzie kochane i szczęśliwe? Te pytania są tym dramatyczniejsze, im starsi są rodzice. Bohaterkami filmu są Wanda Woyniewicz i jej córka Ela z zespołem Downa. Wanda ma 85 lat, Ela 43. Wanda mówi: "Rodzic zdrowego dziecka myśli, co będzie kupował wnukowi pod choinkę, a ja - co będzie z Elą, jak umrę". Nie mają nikogo, są tylko we dwie. Wanda ma zaawansowaną jaskrę, traci wzrok. Przed śmiercią chce zobaczyć, że jej córka jest bezpieczna, że ma nowy, przyjazny dom. 23:00 BALLADA O LEKKIM ZABARWIENIU EROTYCZNYM - ODC. 18 Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2003 Scenariusz i reżyseria: Irena Morawska, Jerzy Morawski Zdjęcia: Mikołaj (Kola) Nesterowicz, Adam Fręśko Muzyka: Bartosz Straburzyński Czarek wprowadza Klaudię na łódzkie salony, chce, aby olśniła wszystkich na wernisażu. Liczy, że Klaudia odwdzięczy mu się i wróci pod jego opiekę. Monika nie przestaje myśleć o karierze tancerki, mimo ostrego sprzeciwu mamy zrobi wszystko, by zrealizować swoje marzenia. Mama Moniki zaniepokojona coraz dłuższymi nieobecnościami córki w domu, postanawia uchronić ją przed niebezpieczeństwem ze strony Czarka. Czy jej się uda? 23:30 PTASI REZERWAT Reportaż, 15 min, Polska, 1984 Wizyta w rezerwacie wodnym Słońsk, utworzonym w rozlewiskach Odry i Warty, jednym z największych rezerwatów siedlisk ptactwa wodnego w Europie, migrującego wiosną i jesienią. Jego część to rezerwat ścisłej ochrony. Badania prowadzi tam Stacja Badawcza Polskiego Związku Łowieckiego w Czempiniu. Jeden z jej pracowników mówi o siedlisku orła bielika, znaczeniu utworzenia rezerwatu, badaniach i obrączkowaniu gatunków. Kamera filmuje rozlewiska i występujące na nich ptactwo, między innymi kormorany, kaczki krzyżówki, mewy śmieszki, łabędzie nieme, łyski i sieweczki, towarzyszy badaczom przy obrączkowaniu i znakowaniu gniazd w okresie lęgowym. 23:50 NOTACJE - LIDIA ZIENTAL. MATKO BOŻA RATUJ NAS, CZYLI OSTATNIE DNI POWSTANIA WARSZAWSKIEGO Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2009 Autor: Lucyna Smolińska Lidia Markiewicz Ziental, ps. Lidka, miała 14 lat, kiedy przeszła bojowy szlak powstańczy Batalionu Zośka. Była sanitariuszką. Przeżyła wiele dramatycznych sytuacji. m. in. wycofywanie się ze Starego Miasta do Śródmieścia kanałami z rannymi powstańcami. 00:05 DOTKNIĘCIE ANIOŁA Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2015 Reżyseria: Marek Tomasz Pawłowski Czy był możliwy inny scenariusz holocaustu? Czy w Auschwitz-Oświęcimiu można było uratować tysiące Żydów ze Śląska? Czy historia Żydów w Polsce mogłaby potoczyć się pod okupacją hitlerowską inaczej, gdyby świat zachodni nie odniósł się do nich z tak szokującą obojętnością? Henryk Schoenker, syn ostatniego przewodniczącego Gminy Żydowskiej w Oświęcimiu ujawnia światu nieznaną historię tragicznej szansy emigracji Żydów. Zanim zrodziła się idea obozu Auschwitz - Birkenau, jesienią 1939 roku powstało w mieście Biuro Emigracji Żydów do Palestyny. Założył je na rozkaz niemieckich władz wojskowych Leo Schoenker, ojciec bohatera filmu. Tysiące ludzi w nadziei na ratunek ściągały ze Śląska do zwykłego miasteczka Oświęcim. Schoenker wezwany do Berlina do Eichmanna składał sprawozdanie z wielką wiarą i konkretnym planem międzynarodowego działania. Niestety, wskutek obojętności świata idea legalnej emigracji legła w gruzach. Dziś Henryk wraca w ruiny rodzinnej rezydencji, które niosą echa tamtych wydarzeń. Zdjęcia do filmu były nagrywane w autentycznych wnętrzach Oświęcimia, Krakowa, Wieliczki, Bochni i Tarnowa. Większość z budynków uległa zniszczeniu w kilka miesięcy potem. Miejsca ważne dla historii zdążyły jeszcze oddać świadectwo minionych wydarzeń. Sam bohater filmu jest od czasu wojny kompletnie głuchy. "Straszliwe dźwięki mojego dzieciństwa zamknęły się we mnie jak w muszli. Pewnie dlatego straciłem słuch, abym nie mógł o nich zapomnieć" - mówi w filmie Henryk Schoenker krocząc po śladach sześcioletniej gehenny wojennej. W filmie wcielili się w postacie z przeszłości zawodowi aktorzy oraz liczni mieszkańcy Oświęcimia. Wszyscy musieli być podobni do pierwowzoru prawdziwych postaci, więc casting trwał wiele miesięcy. Grający rolę tytułowego Anioła zapuszczał siwe włosy i brodę przez rok. Przyczynę dziwacznego wizerunku utrzymywał w tajemnicy przed bliskimi. Wirtuoza skrzypiec Birnbauma zagrał prawdziwy skrzypek Oświęcimia. Dzieci oprócz talentu musiały się wykazać nadzwyczajnym hartem ducha w skrajnie trudnych warunkach atmosferycznych. W filmie po raz pierwszy na ekranie ożyją tzw. archicollage. Autorski wynalazek reżysera Marka Tomasza Pawłowskiego oraz grafika Roberta Manowskiego jest nowym, artystycznym sposobem przywoływania minionych wydarzeń. 01:05 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ŻOŁNIERZE POWSTAŃCOM Magazyn, 23 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki W tym odcinku dwie historie: ŻOŁNIERZE - POWSTAŃCOM Lipniak - wioska położona pomiędzy bagnami - ostatnie miejsce ucieczki przed najeźdźcami dla mieszkańców lubelskiego Polesia. W czasach powstania styczniowego, niezdobyta nigdy przez Rosjan leśna forteca. Dziś zadanie bojowe brzmi - powstańczy cmentarzyk. Wraz z żołnierzami WOT upamiętniamy miejsce dawnego obozowania powstańców styczniowych. Na skraju tego obozu zostały mogiłki, o których pamiętali miejscowi. Palili świeczki, postawili krzyż. My przeprowadziliśmy badania, które wyraźnie wskazały pięć mogił. Było to 12 lat temu. A dziś szczęśliwy finał tej historii. ŚLADAMI JEDNEGO Z WIELU Odwiedzamy pomnik poległych w roku 1920 w gminie Wiecznia. To tu w wojnie polsko - bolszewickiej walczył Jerzy Krępski, patriota i oficer marynarki wojennej. Przypomnimy jego sylwetkę. 01:35 WSZYSTKO MOŻE SIĘ PRZYTRAFIĆ Film dokumentalny, 39 min, Polska 1995 Scenariusz i realizacja: Marcel Łoziński Zdjęcia: Arthur Reinhart Bohater filmu, rezolutny Tomek Łoziński, ma 6 lat. Poznaje świat, przemierzając park na hulajnodze. Zatrzymuje się, by wąchać kwiaty, gonić motyle, nakarmić wiewiórkę i łabędzie. Przede wszystkim jednak staje przy stojących wzdłuż parkowych alejek ławkach, na których siedzą stare kobiety i starzy mężczyźni. Rozmawiając z nimi konfrontuje swoją wiedzę z ich doświadczeniami. Dowiaduje się o potrzebie wiary i nieuchronności śmierci, wartości zdrowia, pracy i rodziny, dolegliwościach starości, przyczynach biedy, roli pamięci i kolejach ludzkich losów, na które wpływ miewa i historia, i ich własne decyzje. Przekonuje się, że samotność może być przekleństwem, ale i cenioną wartością. Nie chce przyjąć do wiadomości, że los ma wypisany na dłoni. Nie chce pogodzić się z nieuchronnością. Pełen dziecięcych złudzeń jest przekonany, że w życiu wszystko może się przytrafić: można na przykład spotkać małego dinozaura, albo starszy pan w okularach może żyć 120, a nawet dużo więcej lat. Przejażdżka Tomka przez park stopniowo zmienia się w symboliczną wędrówkę przez życie. Film w 1995 roku zdobył m. in. Grand Prix i wyróżnienie FIPRESCI na XXXII Międzynarodowym Festiwalu Filmów Krótkometrażowych w Krakowie; nagrodę Ministerstwa Kultury Północnej Westfalii, jury katolickiego oraz Międzynarodowej Federacji Klubów Filmowych (FICC) na XLI Międzynarodowym Festiwalu Filmów Krótkometrażowych w Oberhausen, a także Grand Prix na Bałtyckim Festiwalu Filmów Dokumentalnych i Telewizyjnych w Bornholmie. 02:20 HIRANMOY GHOSHAL. NURTEM DWÓCH RZEK Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Tadeusz Śmiarowski Zdjęcia: Jan Klima Film przedstawia historię dwojga ludzi: Hiranmoya Ghoshala - hinduskiego pisarza z Bengalu Zachodniego, dyplomaty, tłumacza i językoznawcy, i jego córki Miry Ghoshal - muzykologa, znawczyni muzyki hinduskiej. Życie tych dwojga ludzi było zawsze rozdarte między Polską i Indiami, a na pewnych etapach, bardziej z konieczności, także między Anglią i Stanami Zjednoczonymi. Filmowa opowieść skupi się przede wszystkim na postaci Hiranmoya Ghoshala, którego życie i dokonania są czymś niezwykłym, a które wywarły też ogromny wpływ na losy jego córki.