TVP Dokument Czwartek, 01.09.2022 06:00 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - INŻYNIEROWIE Z ZĘBEM Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2011 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Bobry - zwierzęta nieomal cudem uratowane. Do niedawna jeszcze prawie nieobecne w krajobrazie naszych wód, a dziś już ten krajobraz nawet kształtujące. Bo ścinające drzewa, zatykające rowy, zatapiające lasy, ale też tworzące wokół ogromną różnorodność życia. Bobry przeżyły u nas nieopisane odrodzenie i wielką ekspansję, co cieszy dr. Andrzeja Czecha - bohatera naszego odcinka - hydrobiologa, badającego wpływ bobrów na różnorodność biologiczną w Bieszczadach. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.III - ODC. 29 NAJDALSZE ZAKĄTKI DAWNEJ POLSKI Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Gdzie sięgały wschodnie granice dawnej Rzeczpospolitej? Czy zostały jakieś ślady po wielkich wojnach z Turcją, Tatarami i Kozakami? Radek Kotarski rusza śladami miejsc znanych z Trylogii Henryka Sienkiewicza. Weryfikuje książkowe podania z faktycznymi wydarzeniami. Odwiedza także nieco mniej popularne miasta na dzisiejszej Ukrainie, w których jednak jak na dłoni widać fascynujące ślady polskiej historii. 07:05 NOTACJE - ANDRZEJ ŻUPAŃSKI - ZACZĘŁO SIĘ 1 WRZEŚNIA 1939 Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2009 Autor: Krzysztof Tadej Andrzej Żupański urodzony w Gdyni w 1921 r. Przez wiele lat walczył o upamiętnienie ofiar zbrodni na Wołyniu w czasie II wojny światowej. Autor wielu książek i publikacji o zbrodni wołyńskiej, m. in. książki "Droga do prawdy o wydarzeniach na Wołyniu". 07:15 NOTACJE - TADEUSZ ROLKE. WOJNA BYŁA PRZERAŻAJĄCA I PIĘKNA Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2008 Autor: Róża Fabjanowska, Sławomir Majcharek Tadeusz Rolke wybitny fotografik dokumentalista. Stworzył własny styl fotografii reporterskiej, która w sposób bardzo ciepły i czuły traktuje człowieka, bohatera dnia codziennego. Jest artystą niezwykle wrażliwym na otaczający go świat, zajmuje się także pamięcią, fotografuje ślady niedawnej przeszłości. Jest też jednym z tych, którzy wykreowali w Polsce sztukę fotografii. Urodził się w 1929 roku w Warszawie w rodzinie inteligenckiej. Zaczął fotografować podczas II wojny światowej. Brał udział w powstaniu warszawskim, potem był wywieziony na roboty do Niemiec. Po wojnie spędził kilka lat w stalinowskim więzieniu. Studiował historię sztuki na KUL-u. Zawodowo zaczął fotografować w latach 50. Szybko zdobył kilka nagród w ogólnopolskich konkursach i został przyjęty do Związku Polskich Artystów Fotografików. Przez kilka lat pracował jako fotoreporter w tygodniku "Stolica", a od 1960 roku był w stałym składzie fotografów pracujących w miesięczniku "Polska". Jako fotografik i artysta towarzyszył po 56 roku bardzo wówczas aktywnym środowiskom awangardowym (Galeria Krzywego Koła i Galeria Foksal). W 1970 roku wyjechał do Niemiec nie mogąc wytrzymać złej atmosfery w Polsce. Po powrocie w 1980 roku do Warszawy był pomysłodawcą i realizatorem wystaw grupowych m. in. w Starej Galerii ZPAF. 07:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 81 NIEMODLIN Magazyn, 23 min, Polska, 2018 Reżyseria: Rafał Samborski Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tomasz Bednarek odwiedza Niemodlin, miasteczko na Opolszczyźnie wyrosłe u podnóża niezwykłego zamku. Niedawno okrzyknięto go najpiękniejszą twierdzą w Polsce. 700-letni zamek książęcy wielokrotnie burzony, zdobywany i odbudowywany, szczęśliwie przetrwał w swym renesansowym kształcie. Od trzech lat znów jest udostępniony turystom. Niemodlin ma również jeden z najdłuższych w Polsce rynków. Spacer z jednego końca na drugi stanowi dystans prawie 400 metrów. Wrzecionowaty plac to rzadko spotykany w miastach przykład tzw. ulicówki, czyli zabudowy powstałej wokół poszerzenia głównej drogi. Miasto i okolica pełna lasów i stawów od stuleci uchodzi za niekwestionowaną stolicę karpia. Dodatkowo miejscowość rozsławia też najstarszy park dendrologiczny w naszym kraju. W okolicy Niemodlina można znaleźć wiele imponujących pałaców. Jednym z największych jest pałac w Kopicach, należący niegdyś do rodziny Schaffgotschów. Dziś to malownicza ruina, jednak w drugiej połowie XIX wieku była to pełna przepychu rezydencja, do której przyjeżdżał kwiat arystokracji. Nad Niemodlinem od dawna zdaje się czuwać dobry duch. W XIII wieku przed atakiem wojsk tatarskich Niemodlin uratowało tajemnicze zjawisko na niebie. Według legendy, najeźdźców oślepił blask bijący z orszaku aniołów kroczących ze św. Urszulą na czele. Dziś ten cud zdaje się powracać w nowej odsłonie. Małe opolskie miasteczko wyrasta na turystyczną perłę całego regionu. 08:00 PRZYRODNIK NA TROPIE - /6/ - RYŚ Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz i prowadzenie: Łukasz Bożycki Program przyrodniczy, w którym prowadzący Łukasz Bożycki porusza różne aspekty życia zwierząt w kontekście ich wzajemnych powiązań i oddziaływań. Młody biolog, uznany międzynarodowy fotograf przyrody, podpatruje z kamerą w naturalnym środowisku wybrane gatunki rodzimej fauny i swoje spostrzeżenia oprawia lekkim i przystępnym komentarzem. Projekt znakomicie propaguje wiedzę o polskiej przyrodzie, uzupełniając ją o zupełnie nieznane, zaskakujące często wątki relacji między zwierzętami. Bohater tego odcinka prowadzi samotny tryb życia, chroniąc swoje terytorium przed intruzami. A ma co chronić, bo jego terytorium może obejmować aż 350 km kwadratowych lasów. Co oznacza, że na obszarze Warszawy mogłyby żyć jedynie dwa osobniki. Tymczasem w stolicy Polski mieszka około 1,7 miliona ludzi. Dobrze, że potrafimy żyć w takiej zgodzie, bo gdybyśmy byli bohaterem tego odcinka i bronili uparcie swojego terytorium, to na obszarze całej Polski żyłoby mniej niż 900 osób. 08:30 NIEBEZPIECZNY DRON (DRONE) Film dokumentalny, 58 min, Norwegia, 2014 Reżyseria: Tonje Hessen Schei Film dokumetalny o dronach. Michael Haas grał w wojenne gry wideo odkąd skończył 5 lat. W wieku 19 lat jest zatrudniony przez US AirForce jako pilot drona. Oto nowa wojna: młodzi gracze rekrutowani do obsługi dronów za pośrednictwem swoich komputerów w celu zabijania prawdziwych ludzi w odległości ponad 11 tysięcy km. To nie jest science fiction, ale dzisiejsza rzeczywistość i wielka inwestycja przyszłości: taka wojna robotów. Ponieważ technologia rozwija się w bezprecedensowym tempie, jesteśmy częścią eksperymentu, który zmieni przyszłe wojny i być może nasz świat. Użycie dronów to nowe perspektywy i kluczowe sekrety wojny CIA, zarówno z użyciem dronów jak i w celu obrony przed nimi. W roku 2010 Fundacja Praw Podstawowych składa pozew przeciwko CIA w związku z użyciem dronów w Waziristanie. Uzbrojony dron to główna broń stosowana w walce z terroryzmem. To zdalnie sterowany system bojowy, działający często w odległych zakątkach świata, kontrolowany za pomocą łączności satelitarnej przez operatorów znajdujących się na przykład w Newadzie. Dzięki tej technologii politycy oraz osoby kształtujące opinię publiczną pierwszy raz w historii mogą na żywo obserwować to, co się dzieje na polu walki. Drony zmieniły wszystko. To jest jak kiepska powieść science - fiction. Ludzie chcą odhumanizować wojnę, stworzyć automaty, które odwalą za nich całą robotę. Jeśli pozbawimy wojnę aspektu ludzkiego, nic nas nie powtrzyma przed wysłaniem armii automatów do innego kraju, by wymordowały całą ludność. Pisano o tym już na początku dwudziestego wieku. I właśnie to teraz obserwujemy. 09:35 STRUŚ - ŻYCIE W BIEGU (OSTRICH A LIFE ON THE RUN) Film dokumentalny, 50 min, Austria, 2015 Reżyseria: Mike Birkhead Zdjęcia: Martyn Colbeck Muzyka: James Barrett Struś to ptak naprawdę wyjątkowy. Mimo iż nie śpiewa ani nie lata, to posiada cechy, które świadczą o jego niezwykłości. Biega z prędkością 70 km/h i mógłby zabić człowieka jednym kopnięciem potężnej nogi. Strusie są urodzone do biegania i są największymi żyjącymi ptakami na świecie. Mierzą 2 i pół metra i ważą do 150 kg. Zwłaszcza samce są pokaźnych rozmiarów. Mają poza tym po dwa palce, prowadzą życie stadne w niewielkich grupach. W przeciwieństwie do większości ptaków uszy strusia nie są przykryte piórami. Strusie mają świetny słuch i parę bardzo bystrych oczu. Te ostatnie są o średnicy 50 mm, czyli jedne z największych w całym królestwie zwierząt. Tzw. trzecia powieka chroni przed piaskiem pustyni. Strusie nie potrafią śpiewać jak inne ptaki. Zamiast tego buczące zawołania dają znak, kto tu rządzi. Jajo strusia waży prawie 2 kg, co odpowiada 25 jajom kurzym. Kiedyś strusie zamieszkiwały tereny w zachodniej Azji. Obecnie żyją już tylko w Afryce, na terenach pół pustynnych. Struś ma bardzo długą szyję, która działa jak peryskop i umożliwia wczesne dostrzeżanie drapieżnika. Interesujące są zaloty strusia, który najpierw zjada z partnerką pokarm, a następnie kołysząc się, prezentuje jej swoje upierzenie i skręca szyję jak korkociąg. Będziemy mięli okazję obserwować strusia przez ponad pół roku. Zobaczymy, jak żyje, walczy, poznaje życiową partnerkę i jak ogólnie radzi sobie w środowisku naturalnym. 10:35 SKARBY EUROPY ODC. 13 HOLANDIA (TREASURES OF EUROPE EP. 13 TRESORS DES PAYS - BAS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2017 Reżyseria: Julien Bur Seria dokumentalna, w której poznamy najpiękniejsze miejsca w kilku krajach Europy. Każdy odcinek to inne miejsce na mapie i pięć różnych tematycznie aspektów: tajemnicze skarby - ukryte świątynie, zakazane jeziora; skarby przyrody - piękne parki i rezerwaty, imponujące jaskinie; tajemnice historyczne - katedry, starożytne ruiny oraz niezwykłe miejsce, takie jak: hotel igloo, miasto duchów i portret hodowcy koni, ludowego śpiewaka. Kolejne odcinki to: Włochy, Rosja, Portugalia, Chorwacja, Niemcy, Laponia, Irlandia, Gracja, Norwegia, Bułgaria, Belgia, Hiszpania, Islandia, Holandia, Czechy. 11:30 WOKÓŁ MÓRZ II - ODC. 16 HYDRA (AROUND THE SEA II EP. 16 HYDRA) Serial dokumentalny, 16 min, Francja, 2018 Reżyseria: Jean-Christophe Chatton Kontynuacja opowieści o krajach, miastach i ludziach, których życie związane jest z wodą. Ocean Spokojny, Karaiby, wybrzeże Francji, Ocean Polarny czy wybrzeże Afryki - będziemy podróżować, żeglować i dowiadywać się wszystkiego o świecie widzianym oczami mieszkańców, którzy żyją i pracują wokół tych niezwykłych miejsc. Raj dla jednych, a dla innych ekologiczne cierpienie. W tym odcinku po dwugodzinnym rejsie z Aten docieramy do wyspy Hydra. To wyjątkowe miejsce. Nie ma tu samochodów ani motocykli. Nawet rowery nie są tu mile widziane. Wokół wioski rozciąga się dziki raj o długości dwudziestu kilometrów i szerokości trzech kilometrów. Tu czas się zatrzymał. W 1962 roku podjęto decyzję o zakazie ruchu kołowego na Hydrze. Mieszkańcy i turyści przemieszczają się pieszo. Cała wyspa jest wpisana do rejestru zabytków historycznych. Zachowała swój wygląd z czasów, kiedy mieszkali tu wielcy armatorzy. 11:55 PTASI REZERWAT Reportaż, 15 min, Polska, 1984 Wizyta w rezerwacie wodnym Słońsk, utworzonym w rozlewiskach Odry i Warty, jednym z największych rezerwatów siedlisk ptactwa wodnego w Europie, migrującego wiosną i jesienią. Jego część to rezerwat ścisłej ochrony. Badania prowadzi tam Stacja Badawcza Polskiego Związku Łowieckiego w Czempiniu. Jeden z jej pracowników mówi o siedlisku orła bielika, znaczeniu utworzenia rezerwatu, badaniach i obrączkowaniu gatunków. Kamera filmuje rozlewiska i występujące na nich ptactwo, między innymi kormorany, kaczki krzyżówki, mewy śmieszki, łabędzie nieme, łyski i sieweczki, towarzyszy badaczom przy obrączkowaniu i znakowaniu gniazd w okresie lęgowym. 12:20 MŁODZIUTKA STARUSZKA Dokument fabularyzowany, 46 min, Polska, 2007 Scenariusz i reżyseria: Henryk Jantos Zdjęcia: Alicja Pahl, Tomasz Samosionek, Adam Janczewski Dokument o życiu i karierze artystycznej Stefanii Grodzieńskiej, pierwszej damy polskiego humoru, żony zmarłego w 1979 r. Jerzego Jurandota, poety, dramaturga, satyryka, autora tekstów. Sztukę, która jej towarzyszy do dziś pokochała od najmłodszych lat. Miała zaledwie 3 lata, gdy przyjęli ją do baletu. Urodzona w 1914 roku nigdy nie kryła swego wieku, wręcz przeciwnie, o przeżytych latach mówi w dokumencie z dumą. Życie bohaterki filmu zawsze było wypełnione śmiechem, optymizmem, muzyką, tańcem, poezją, kabaretem, pracą w teatrze, telewizji oraz w radiu, które szczególnie sobie ceni. Spośród licznych odznaczeń i wyróżnień najbliższy jej sercu jest właśnie Diamentowy Mikrofon - nagroda przyznawana wybitnym twórcom radiowym. Wprawdzie bohaterka dokumentu, mimo upływu czasu nie starzeje się, jest stale usmiechnięta, i nawet w tragicznych chwilach widzi śmieszną stronę sytuacji, to przecież jest w jej życiu także miejsce na zadumę, refleksję, na pochylenie się nad sprawami bardzo ważnymi. W jej wierszach poświęconych dzieciom żydowskim, których śmierć widziała, wyczuwa się smutek, łzy, cierpienie. W archiwalnych fragmentach dokumentu towarzyszą Stefanii Grodzieńskiej, dziś już nieżyjący: Mieczysław Fogg, Jeremi Przybora, Aleksander Bardini, Lucjan Kydryński, Edward Dziewoński. Z rozrzewnieniem wspomina też najszczęśliwsze 43 lata spędzone u boku Jerzego Jurandota, choć nie zawsze było im łatwo. Do grona wiernych przyjaciół, których spotkała na swej drodze, należą pojawiający się również w dokumencie: Zofia Wilczyńska, ks. Kazimierz Orzechowski, Sława Przybylska, Alina Janowska, Irena Santor, Magda Zawadzka, Jerzy Owsiak, Grażyna Torbicka, Artur Andrus i inni. Bez nich - jak mówi p. Stefania - byłaby gorsza, bo jej życie nie byłoby przecież jednym pasmem sukcesów. Dokument "Młodziutka staruszka" jest historią wybitnej artystki, która całe życie rzucała koła ratunkowe w stronę starszych i młodszych, w stronę wszystkich, którym groziło zgorzknienie i marazm. Stefania Grodzieńska odpowiada na pytanie, które często sami sobie zadajemy: jak żyć? Ale również jak się rozstawać?! Z tym wszystkim, co było kiedyś ważne w naszym życiu: z ludźmi i rzeczami, z nastrojami i dawnymi wzruszeniami. Ona się rozstaje, powoli oddala. Także od nas wszystkich. Mówi o tym jednak bez skrępowania i minoderii. Nie rozstaje się jedynie ze swoim poczuciem humoru i optymizmem. Jest ciepła i pogodna, ciągle uśmiecha się do ludzi. Wydaną w 2007 r. książkę o swoim życiu zatytułowała "Nie ma z czego się śmiać", ale zaraz dodaje ostrzegawczo, że jest się z czego cieszyć, bo dzięki bliskim jej ludziom uwierzyła, że przyjaźń to coś najważniejszego w życiu człowieka. W dokumencie wykorzystano archiwalne fragmenty znanych programów TVP: "Herbatka u Tadka", "Godzina szczerości", "Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy". Stefania Grodzieńska zmarła 28 kwietnia 2010 roku, trzy lata po nakręceniu dokumentu "Młodziutka staruszka". 13:15 TATARZY POLSCY ODC.8 Telenowela dokumentalna, 39 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Natasza Ziółkowska Cykl filmów na temat współczesnych Tatarów, potomków dawnych osadników na ziemiach polskich. Bohaterów i tematy łączy miejsce lub przynależność do grupy (np. Kruszyniany, Białystok, Zespół Buńczuk). W społeczności polskich Tatarów związki rodzinne i środowiskowe są nieuniknione, ponieważ jest to mała społeczność. Odcinki są narracyjnie skupione wokół święta (np. Ramadan czy Ramadan Bajran), wydarzenia religijnego, jak azanienie, ślub, pogrzeb, czy innych wydarzeń, np. realizacja teledysku do piosenki tatarskiej z udziałem łuczników, tancerzy skupionych wokół jednego zespołu. 14:00 ŁUŻYCE. Z PIEKŁA DO NIEBA (FROM HELL TO HEAVEN LUSATIA) Film dokumentalny, 48 min, Niemcy, 2015 Reżyseria: Henry M.Mix W południowo - wschodnich Niemczech znajduje się Lusatia (Łużyce) - kraina tysiąca jezior. To region dzikiej przyrody, kontrastów i królestwo zwierząt. Kolorowe ptaki, wilki, jelenie, zwierzęta, z których wiele jest znanych z naszych polskich lasów. 14:55 PAPUGI SĄ WŚRÓD NAS (PLANET PARROT) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2013 Reżyseria: Matt Hamilton Film dokumentalny o papugach. Te kolorowe i charyzmatyczne ptaki, choć są dobrze znane i lubiane, wciąż zaskakują ludzi urodą, inteligencją i charakterem. 15:55 CO CZEKA WENECJĘ? (WHAT FUTURE FOR VENICE? / QUEL AVENIR POUR VENISE?) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Nadia Cleitman, Jacques Plaisant Film dokumentalny o sytuacji w Wenecji. W odstępie kilku miesięcy Wenecja przeżyła dwa dramaty, które rzuciły ją na kolana. 12 listopada 2019 roku na miasto Dożów uderza fenomen Aqua Alta o historycznym poziomie, powodując straszliwe zniszczenia. Kilka miesięcy później, wiosną 2020 roku, pandemia Covid-19 zmusza władze do zamknięcia miasta, powodując nagłe i trwałe zatrzymanie turystyki masowej, od której miasto stało się gospodarczo uzależnione. Po tych dwóch poważnych tąpnięciach wenecjanie kwestionują przyszłość swojego miasta i są zmobilizowani bardziej niż kiedykolwiek, aby ocalić swój klejnot przed podnoszącymi się wodami, ale także wynaleźć nową formę turystyki, mniej inwazyjnej i bardziej zrównoważonej. Są konserwatorami, rzemieślnikami, rybakami, zarządcami dziedzictwa lub zawodowymi turystami i walczą o wymyślenie nowej przyszłości miasta Dożów. Od momentu powstania 1600 lat temu Serenissima zawsze była odporna i pragnie uczynić z niedawnych nieszczęśliwych wydarzeń szansę na odrodzenie się silniejszą. 17:00 SKARBY EUROPY ODC. 14 CZECHY (TREASURES OF EUROPE EP. 14 TRESORS DE REPUBLIQUE TCHEQUE) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2017 Reżyseria: Julien Bur Seria dokumentalna, w której poznamy najpiękniejsze miejsca w kilku krajach Europy. Każdy odcinek to inne miejsce na mapie i pięć różnych tematycznie aspektów: tajemnicze skarby - ukryte świątynie, zakazane jeziora; skarby przyrody - piękne parki i rezerwaty, imponujące jaskinie; tajemnice historyczne - katedry, starożytne ruiny oraz niezwykłe miejsce, takie jak: hotel igloo, miasto duchów i portret hodowcy koni, ludowego śpiewaka. Kolejne odcinki to: Włochy, Rosja, Portugalia, Chorwacja, Niemcy, Laponia, Irlandia, Gracja, Norwegia, Bułgaria, Belgia, Hiszpania, Islandia, Holandia, Czechy. 18:00 PARYSKIE MOSTY (BRIDGES OF PARIS / LES PONTS DE PARIS UN PATRIMOINE REVELE) Film dokumentalny, 53 min, Francja, 2020 Reżyseria: Thierry Hornet Film dokumentalny o paryskich mostach. Bez nich Paryż nie byłby Paryżem. Oferują wspaniałe widoki na zabytki stolicy Francji. Paryskie mosty łączą brzegi Sekwany na długości trzynastu kilometrów. Są ulubionym miejscem spacerów turystów i paryżan, m.in. Pont Neuf. Niektóre powstały w średniowieczu, inne zaledwie 20 lat temu. Przebiegają przez nie główne arterie "miasta świateł". W Paryżu nad Sekwaną wznosi się ponad 30 mostów. Najładniejszy z nich to Most Aleksandra III, najstarszy Pont Neuf (Nowy Most), a najbardziej romantyczny Most Sztuk Pięknych. Mosty Paryża ciągną się jeden za drugim wzdłuż rzeki Sekwany, a każdy z nich jest inny, ponieważ budowano je na przestrzeni wieków i odzwierciedlają najbardziej zaawansowane techniki każdej epoki. Najpierw były drewniane, potem z kamienia, później z metalu, a dziś z wysokowydajnych stopów, za każdym razem budowniczowie przekraczali granice know-how. Jak te nadbudówki wytrzymały próbę czasu? Jakie wyzwania napotkano, jak uzyskiwano lekkość i wytrzymałość, jak poprawiano rozpiętość i wytrzymałość? Dzięki technikom graficznym i animacjom 3D oraz udziałowi najlepszych ekspertów, film przenosi nas w przeszłość, aby odkryć niesamowitą historię mostów Paryża. Most w zadziwiający sposób połączył nowoczesną technikę z wybujałą dekoracją. Paryż charakteryzuje się tym, że jego zabytki harmonizują z estetyką miasta. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - CAPRI I JEJ SIOSTRY. WYSPY ROMANTYCZNE (FLAVORS. CAPRI ET LES ILES ROMANTIQUES) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i wybitne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:10 WIELKIE RODZINY - ODC. 10 Cykl dokumentalny, 43 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Grzegorz Szczepaniak Zdjęcia: Maciej Cuske, Filip Zubowski, Adam Lipiński, Paweł Banasiak, Marek Kozakiewicz, Filip Drożdż Wykonawcy: Rodzina Twarowskich, Rodzina Lewockich, Rodzina Da Cruz, Rodzina Kacprzyków Lewoccy na zakupach opowiadają o trudnej sztuce gospodarowania budżetem przy tak licznej gromadce dzieci. Po południu odwiedzają babcię, mamę Andrzeja. Tu podjęty zostanie temat życia niezwykle umuzykalnionego chłopaka z głuchoniemymi rodzicami. W finale koncert Andrzeja i jego zespołu, pierwszy od kilku miesięcy. Da Cruzowie znowu na siłowni, to już ostatnie treningi przed walką. Janu wreszcie wygrywa. Potem najada się do syta hamburgerem i frytkami. W tym roku małżeństwo Da Cruzów obchodzi 10. rocznicę ślubu. I niezależnie od siebie, napomykają o planowanym szóstym dziecku. Kacprzykowie są przejęci zbliżającymi się narodzinami w gęsiej rodzinie. To będzie także chwila dla Michała i jego opowieści o pasji fotografowania. O jego autorskim projekcie fotograficznym "Rodzina". Twarowscy wyjeżdżają na weekend sami, ale tylko zdążyli wsiąść do samochodu, zaczęły się telefony od dzieci, które nie są przyzwyczajone do nieobecności rodziców. W końcu jednak docierają do pięknego dworku, gdzie czeka ich romantyczna kolacja z muzyką na żywo. To wtedy padają ważne słowa Andrzeja: żebyśmy byli dobrymi rodzicami, to najpierw musimy być dobrym małżeństwem. Te słowa pięknie klamrą zamykają całą serię. 21:00 LUFTWAFFE 39: ZBRODNIA NIEUKARANA. Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2019 Reżyseria: Rafał Geremek Film dokumentalny ukazujący okrucieństwo wojny z punktu widzenia niemieckich pilotów bombardujących polskie miasta. 21:55 OBROŃCY Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2020 Scenariusz i reżyseria: Paweł Domański Zdjęcia: Marcin Majerski W zaniedbanym parku, tuż obok stoisk z pamiątkami na Westerplatte, archeolodzy odnajdują ludzkie szczątki. Tak rozpoczyna się jedno z najważniejszych śledztw historycznych po upadku komunizmu w Polsce. W proces ustalenia tożsamości odnalezionych szkieletów, angażuje się prokuratura i najlepsi genetycy sądowi. "Obrońcy" to opowieść o przywracaniu pamięci bohaterom pogrzebanym w zbiorowej mogile, którą codziennie mijały tysiące turystów odwiedzających jeden z najbardziej okazałych pomników PRL-u. To opowieść o żołnierzach, na cześć których nazywano ulice, pisano pieśni, i których opisano w podręcznikach. Ale także o tych, których przez kilkadziesiąt lat nikt nie szukał. Po prawie 80 latach od wybuchu wojny prace archeologiczne na terenie Westerplatte rozpoczęło Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Archeolodzy i historycy, na podstawie strzępków informacji pochodzących ze starych fotografii oraz zeznań świadków, wytypowali miejsce, w którym mogli spoczywać polscy żołnierze. Dokumentacja stworzona w czasach PRL-u wskazywała, że w miejscu tym dokonano już ekshumacji w latach 60., więc teoretycznie ziemia mogła skrywać jedynie pamiątki w postaci elementów mundurów. Tymczasem we wrześniu 2019 roku archeolodzy odnaleźli szczątki żołnierza - jak się potem okazało pierwszego z wielu. 22:50 MILCZĄCE POKOLENIE Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Paweł Domański Zdjęcia: Marcin Majerski Film dokumentalny o powojennych losach żołnierzy Armii Krajowej i podziemia niepodległościowego. Udajemy się w podróż wraz z wnukiem Danuty Szyksznian-Ossowskiej, łączniczki Okręgu Wileńskiego AK do miejsc, w których była więziona i torturowana. O swoich przeżyciach nie mogła opowiadać aż do upadku komunizmu. Film o przywracaniu pamięci o Żołnierzach Niezłomnych. 23:50 SYLWETKA WŁODZIMIERZA LUBAŃSKIEGO Reportaż, 13 min, Polska, 1970 Włodzimierz Lubański karierę piłkarską rozpoczął w 1957 roku w juniorach Sośnicy Gliwice, której prezesem był jego ojciec, Władysław. Następnie, w latach 1958 - 1962, grał w juniorach GKS-u Gliwice, a potem rozpoczął profesjonalną karierę w Górniku Zabrze. Autor reportażu przedstawia nam sylwetkę polskiego piłkarza. W reportażu możemy poznać jego rodzinę - żonę Grażynę i córeczkę Małgosię. Dziennikarz rozmawia z żoną na temat kariery piłkarskiej jej męża oraz o tym, jak ją godzą z życiem rodzinnym i wychowywaniem dziecka. Przeprowadza wywiad z Włodzimierzem Lubańskim na temat początków jego kariery, skąd się wzięła pasja do piłki, jest także mowa o jego planach ukończenia Politechniki na wydziale górniczym. W reportażu również wywiad z kapitanem drużyny, Stanisławem Oślizło oraz trenerem zespołu, Michałem Matyasem. Możemy także zobaczyć fragment meczu i atmosferę na stadionie. 00:10 LAS KATYŃSKI (LAS KATYŃSKI) Film dokumentalny, 53 min, Polska/Francja 1990 Scenariusz i reżyseria: Marcel Łoziński Zdjęcia: Jacek Petrycki, Andrzej Adamczak, Witold Stok Ten dokument powstał z inspiracji Andrzeja Wajdy. Marcel Łoziński przypomina w nim o zbrodni dokonanej przez NKWD w Katyniu w 1940 roku. Opowiada o zamordowaniu kilku tysięcy polskich oficerów i policjantów internowanych w ZSRR we wrześniu 1939 roku. Odsłania próby ukrycia prawdy o tym zbrodniczym czynie, przypisywanym przez Rosjan Niemcom. Swoją opowieść buduje Łoziński z relacji ludzi, którzy przebywali w obozach w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie, skąd Polaków wywieziono do lasów katyńskich na śmierć, oraz tych, którzy z tragedią zetknęli się bezpośrednio. Ich wypowiedzi wplata w obrazy podróży, a właściwie pielgrzymki grupy członków Rodziny Katyńskiej jadących wreszcie oddać swym bliskim - po półwieczu - ostatnią posługę. 01:15 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 222 ZDĄŻYĆ PRZED CZASEM Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki W tym odcinku wizyta w poznańskim Muzeum Broni Pancernej. We współpracujących z Muzeum warsztatach prowadzi się prace renowacyjne sprzetu z okresu I i II wojny światowej. Grupa pasjonatów, jest w stanie przywrócić do życia każde znalezione pancerne zwłoki. Ich praca jest fascynująca, a wyniki nieprawdopodobne. 01:50 CZESKA MITOLOGIA Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2020 Scenariusz i reżyseria: Rafał Geremek Dokument opowiada o tym jak się zmieniają Czechy na przestrzeni ostatnich trzech dekad. Polacy lubią Czechów, ale czy ich znają? Kim są i jak zmienił się ten kraj? Wiele rzeczy z naszego polskiego punktu widzenia stoi tutaj na głowie. Weryfikujemy popularne mity na temat naszych południowych sąsiadów: czy Czesi naprawdę są narodem Szwejków? Nacją, która w spokoju stoi na uboczu wielkiej historii i się tym szczyci? Wojującymi ateistami? Czy rzeczywiście nie stawiają silnego oporu władzy? Jacy są naprawdę Czesi i co tak naprawdę sądzą o sobie? Rozmawiamy ze znanymi czeskimi politykami, historykami i analitykami i życia społecznego i politycznego. A także odwiedzamy zwykłych Czechów, choć jednocześnie niezwykłych. Franciszek Hadrawa z Szumawy, zwykły ślusarz, konstruuje np. samoloty. O przemiany w Czechach pytamy także Polaków tu mieszkających. 02:45 UWOLNIĆ MOTYLA Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2012 Reżyseria: Joanna Frydrych Poruszający dokument Joanny Frydrych przedstawia historię Katarzyny Rosickiej-Jaczyńskiej, zmagającej się przez 12 lat ze stwardnieniem zanikowym bocznym. Dziś wiadomo, że ostatecznie przegrała tę nierówną walkę. Katarzyna Rosicka-Jaczyńska jest autorką książki, w której opowiada o własnych doświadczeniach, wspomina o tym jak losowe wydarzenia podzieliły jej życie. Pisze o sobie jako o kobiecie biznesu, właścicielce agencji modelek. Z drugiej jednak strony jako o osobie zamkniętej w swoim ciele pełnym niemocy. "Uwolnić motyla" to film o niezwykłej kobiecie i o nadprzyrodzonej woli przetrwania. Kiedyś cały świat leżał u jej stóp, miała pieniądze, urodę i sławę. Potem przyszła choroba. Stwardnienie zanikowe boczne zabija średnio po czterech latach, ale bohaterka filmu żyje z tym dwanaście lat. Ta choroba nie daje szans na jakikolwiek ruch, a ona cały czas jest niezwykle aktywna. Nie może wymówić ani jednego słowa, ale napisała książkę, która stała się bestsellerem. Jak się jej to wszystko udało, o tym będzie mowa w dokumencie.