TVP Historia                         Sobota, 03.09.2022


Zmiany z dnia 17.08.2022
w stosunku do raportu z dnia 10.08.2022

(dodano pozycję programową)
13:35 PIERWSZY VIRTUTI MILITARI

Reportaż, 27 min, Polska, 2009
Reżyseria: Leszek Wiśniewski
Zdjęcia: Stanisław Jaruga

 Bohaterem filmu jest śp. kapral Wincenty Dziechciarz, ułan 24. Pułku Ułanów z Kraśnika, poległy 2 września 1939 roku 
pod Wysoką w Beskidzie Makowskim. Według naocznych świadków (wspomina o tym w swej książce "Od podwody do 
czołgu" gen. Stanisław Skibiński i inni autorzy) zniszczył on tego dnia siedem niemieckich czołgów. Spłonął ostrzelany 
pociskami zapalającymi. Bohaterski działonowy armaty ppanc został pośmiertnie odznaczony Srebrnym Krzyżem Virtuti 
Militari, bez wątpienia jako jeden z pierwszych żołnierzy Września. 
 Nie jest znane miejsce pochówku kaprala Dziechciarza, nie wiadomo, skąd dokładnie pochodził, rodzina nigdy nie odebrała 
bojowego odznaczenia... 
 Zamiarem autora jest przywołanie minionego czasu, przywrócenie naszej pamięci postaci zwykłego żołnierza, który swój 
obowiązek wykonał do końca i ostatecznie. Wspólnie z muzealnikami z Muzeum 24. Pułku Ułanów w Kraśniku (jedynego 
pułkowego muzeum w Polsce) chciałby autor odnaleźć rodzinę Wincentego Dziechciarza (prawdopodobnie mieszka ona 
w powiecie kraśnickim), wręczyć jej akt nadania Virtuti Militari wraz z odznaczeniem oraz odnaleźć mogiłę kaprala. 
Wszystko to działoby się przed kamerą. 
 Autor dysponuje oryginałem dziennika ułana Stanisława Tymina z 24. Pułku z września 1939 roku, licznymi opracowaniami 
dotyczącymi walk pod Jordanowem i Rabką, kontaktami z muzealnikami z Kraśnika i pasjonatami historii z Małopolski. 
Dodać trzeba przy tym, że 24. Pułk Ułanów im. Hetmana Stanisława Żółkiewskiego wsławił się niezwykłym bohaterstwem 
w czasie II wojny światowej, walcząc zwycięsko od 1939 roku po maj roku 1945. Został za to odznaczony Orderem 
Wojennym Virtuti Militari, a tylko jeden pułk w roku mógł dostąpić tego zaszczytu. 
 Na tle wspomnień o heroicznych bojach Brygady Pancernej płk. Maczka toczy się reporterska opowieść o zwykłym 
żołnierzu. 


(dodano pozycję programową)
17:25 SPÓR O HISTORIĘ - POLSCY PRYMASI

Dysk./wywiad/debata, 30 min, Polska, 2022
Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska
Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący)

Temat programu: Polscy prymasi. Goście: o. prof. Paweł Zając, dr Stanisław Królak. 
"Gdy będę w więzieniu, a powiedzą Wam, że Prymas zdradził sprawy Boże - nie wierzcie. Gdyby mówili, że Prymas ma 
nieczyste ręce - nie wierzcie. Gdyby mówili, że Prymas stchórzył - nie wierzcie. Gdy będą mówili, że Prymas działa 
przeciwkoNarodowi i własnej Ojczyźnie - nie wierzcie. Kocham Ojczyznę więcej niż własne serce i wszystko, co czynię 
dla Kościoła, czynię dla niej" - mówił Prymas Stefan Wyszyński, sprawujący swój urząd w powojennej Polsce. 
W 1953 roku komuniści aresztowali Prymasa Tysiąclecia. Spędził w więzieniu trzy lata. Jak kierowali Kościołem jego 
poprzednicy i następcy? Jakie mieli prawa i obowiązki? Kiedy w Kościele polskim została ustanowiona godność prymasa? 
Kim był pierwszy prymas? Prymas jako interrex [po śmierci Zygmunta Augusta]. Czy wszyscy "czuli się" jego podanymi? 
[Jak urząd prymasowski został potraktowany przez zaborców? Co na to kolejni papieże? Kto reaktywował tytuł prymasa 
po odzyskaniu niepodległości? Czas II wojny światowej. Znaczenie prymasów w powojennej Polsce.