TVP Dokument Piątek, 09.09.2022 06:00 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - WYKUWANIE RÓŻNORODNOŚCI Serial dokumentalny, 23 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Dzięcioły są u nas barwną ilustracją różnorodności biologicznej ptasiego świata. Ale nie tylko ptasiego, również całego środowiska, w którym żyją. Nie ma lepszego dowodu rozmaitości składu gatunkowego drzewostanu leśnego niż chór głosów i werbli dzięciołów różnych gatunków jednocześnie. Gatunki te są dość do siebie podobne, co już samo przez się pokazuje, jak przyroda różnicuje gatunki zwierząt z jednej grupy, a obecność wielu z nich naraz w tym samym lesie oznacza, że obok drzew iglastych są tu liściaste, obok żywych martwe, obok młodych stare. Dzięcioły same zresztą wzbogacają las, wykuwając dziuple, do których wprowadzają się inne gatunki - od ptaków po owady. Można rzec bez większej przesady, że swymi mocnymi dziobami wykuwają jakąś cząstkę leśnej bioróżnorodności. Ale też same od niej zależą, bowiem niektóre gatunki nie potrafią żyć w lesie innym niż urozmaicony. Jednym z ważnych czynników, decydujących o rozmaitości i przyrodniczym bogactwie lasu, jest jego kontakt z innymi lasami. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.IV - ODC. 37 ATOMOWA TAJEMNICA Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Jak w czasach zimnej wojny przygotowywano się do nadejścia atomowej katastrofy? Gdzie miały chronić się najważniejsze osoby w państwie? Jak miało wyglądać ich codzienne życie pod ziemią? Aby to sprawdzić, Radosław Kotarski rusza do obiektów, o których do niedawna wiedziało zaledwie kilkanaście osób w państwie, a umiejscowienie sekretnych budowli było jedną z najważniejszych tajemnic. Poza tym zastanawia się, czy na terenie Polski znajdowały się kiedyś głowice nuklearne, które mogły rozpocząć III wojnę światową. 07:05 NOTACJE - LEON GODLEWSKI. MÓJ PRZEDWOJENNY ŚWIAT Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2008 Autor: Róża Fabjanowska, Sławomir Malcharek Leon Godlewski, polski arystokrata, świadek uratowania od śmierci rocznego dziecka żydowskiego, wyniesionego w 1942 roku z tzw. Małego Getta przez siostrę Elżbietę, a potem wychowywanego w jego rodzinnym domu. Ten akt humanitaryzmu traktowany był jako rodzaj działalności konspiracyjnej, ale na zawsze odmienił życie rodziny Godlewskich. Opowieść o życiu w przedwojennej Polsce. 07:15 NOTACJE - LEON GODLEWSKI. URATOWALIŚMY ŻYDOWSKIE DZIECKO Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2008 Autor: Róża Fabjanowska, Sławomir Malcharek Polski arystokrata Leon Godlewski, świadek uratowania od śmierci rocznego dziecka żydowskiego, wyniesionego w 1942 roku z tzw. małego getta przez siostrę Elżbietę, a potem wychowywanego w jego rodzinnym domu. Ten akt humanitaryzmu traktowany był jako rodzaj działalności konspiracyjnej, ale na zawsze odmienił życie rodziny Godlewskich. 07:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 89 KRAINA WYGASŁYCH WULKANÓW Magazyn, 22 min, Polska, 2018 Reżyseria: Rafał Samborski Scenariusz: Przemysław Skoczek Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tomasz Bednarek odwiedza Krainę Wygasłych Wulkanów. Podziwiając jej sielskie widoki trudno uwierzyć, że przed milionami lat płynęły tu rzeki gorącej lawy, która niszczyła wszystko na swojej drodze. Magma zastygła, stając się malowniczym elementem tej części krajobrazu Dolnego Śląska i nie lada atrakcją dla turystów. Kraina Wygasłych Wulkanów to dość rozległy obszar pomiędzy Jaworem i Jelenią Górą, w rejonie Gór i Pogórza Kaczawskiego. Biegnący na tym terenie szlak liczy aż 85 km, od Legnickiego Pola poprzez Wąwóz Myśliborski i Grodziec aż do Złotoryi. Charakterystyczne dla tego terenu są niewielkie magmowe wzniesienia m.in.: Czartowska Skała, Ostrzyca, Radogost czy Dębina. Wielkie wrażenie robią tzw. Organy Wielisławskie - odsłonięte skały wulkaniczne na zboczu góry Wielisławka, w Sędziszowej nad Kaczawą. Stygnąca magma pozostawiła po sobie jedyne w swoim rodzaju formy skalne. Odwiedzając Krainę Wygasłych Wulkanów, warto zajrzeć do Siedlęcina, gdzie nad rzeką Bóbr dumnie wznosi się książęca wieża mieszkalna. Powstała w pierwszej połowie XIV w. i jest jedną z najwspanialszych i najlepiej zachowanych budowli tego typu w Europie Środkowej. Inne atrakcje to m.in. zamek Grodziec, a także romański kościół pw. św. Jana Chrzciciela i Katarzyny Aleksandryjskiej w Świerzawie. Dziś nie pełni już funkcji sakralnych, jest tu muzeum, a sam budynek to prawdziwa perła tutejszej architektury. Podziwiając najciekawsze przyrodniczo i historycznie miejsca, warto dowiedzieć się więcej o specyfice regionu i jego wulkanicznej przeszłości. Kopalnią wiedzy na te tematy jest Sudecka Zagroda Edukacyjna w Dobkowie. 08:00 PRZYRODNIK NA TROPIE - /14/ - ROSICZKA OKRĄGŁOLISTNA Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz i prowadzenie: Łukasz Bożycki Tematem odcinka jest sieć powiązań rosiczki okrągłolistnej z innymi gatunkami roślin i zwierząt zasiedlających polskie torfowiska. Ten delikatny ekosystem będzie miał szansę przetrwać i cieszyć swoją bioróżnorodnością przyszłe pokolenia, tylko wtedy, gdy będziemy prowadzili rozsądną gospodarkę wodną, przeciwdziałającą odwadnianiu torfowisk i mokradeł. 08:30 JĘZYK CIAŁA ODKODOWANY (BODY LANGUAGE DECODED) Film dokumentalny, 51 min, Kanada, 2017 Reżyseria: Geoff D'Eon Film dokumentalny opowiadający o mowie naszego ciała przenosi nas w tajemniczy świat komunikacji niewerbalnej. Co mówimy, nie zdając sobie z tego sprawy i jak możemy odczytywać sygnały, które mimowolnie dają nam inni? Zagłębiamy się w naukę języka ciała, a także jego praktyczne zastosowanie w egzekwowaniu prawa, romansach, handlu, bezpieczeństwie narodowym i nie tylko. Wielu z nas uwielbia obserwować ludzi. Nawet jeśli nie słyszymy lub nie rozumiemy mówcy, często wychwytujemy kontekst tylko przy pomocy wzroku. Mowa ciała jest nieodłączną częścią życia. Czyny rzeczywiście mówią głośniej niż słowa. Bo dlaczego gestykulujemy, nawet jeśli osoba z którą rozmawiamy nas nie widzi? Zrozumienie komunikacji niewerbalnej stało się cennym narzędziem w wymiarze sprawiedliwości i świecie marketingu oraz niezbędną umiejętnością dla pracowników ochrony. A nawet potencjalną pomocą w leczeniu stresu pourazowego. Jak nigdy dotąd bardzo cenna jest wiedza, co naprawdę mówi nasze ciało. Oto miejsce, w którym opowiada się historie. Nie tylko za pomocą słów, ale także obrazów. Jedną z podstawowych umiejętności jest tutaj dogłębna znajomość ludzkiej twarzy. Jak jest zbudowana, jak działają jej mięśnie i co najważniejsze - jaka jest jej mimika. 11:25 WOKÓŁ MÓRZ II - ODC. 8 OSTATNI REJS AMOCO CADIZ (AROUND THE SEA II EP. 8 LE DERNIER VOYAGE DE L AMOCO CADIZ) Serial dokumentalny, 22 min, Francja, 2018 Reżyseria: Herle Jouon Kontynuacja opowieści o krajach, miastach i ludziach, których życie związane jest z wodą. Ocean Spokojny, Karaiby, wybrzeże Francji, Ocean Polarny czy wybrzeże Afryki - będziemy podróżować, żeglować i dowiadywać się wszystkiego o świecie widzianym oczami mieszkańców, którzy żyją i pracują wokół tych niezwykłych miejsc. Raj dla jednych, a dla innych ekologiczne cierpienie. W tym odcinku o katastrofie, która odcisnęła piętno na pamięci zbiorowej Bretończyków. Tankowiec rozbił się przy wejściu do małego portu w Finistre. Czterdzieści lat po wypadku po Amoco Cadiz został już tylko zatopiony kadłub. Na tankowcu doszło do awarii steru. Wysłany na ratunek holownik dotarł zbyt późno. Statek rozbił się o skały. Zebrał się sztab kryzysowy do spraw zagrożeń ekologicznych. Mieszkańcy wybrzeża byli zrozpaczeni. Domagali się podpalenia statku. Amoco Cadiz miał za sobą długi rejs zanim rozbił się o przybrzeżne skały Bretanii. Na początku lutego 1978 roku tankowiec napełnił cysterny w Zatoce Perskiej. Trafiło do nich dwieście dwadzieścia tysięcy ton ropy. Miała zostać przewieziona do portu w Rotterdamie. Piętnastego marca 1978 roku Amoco Cadiz wpłynął do Kanału La Manche. Trwał silny sztorm. Szesnastego rano Pasquale Bardari, włoski kapitan tankowca, mierzył się z silnym wiatrem i wysoką falą. O dziewiątej czterdzieści pięć ster zaczął odmawiać posłuszeństwa. Bardari zszedł z mostka do maszynowni, gdzie dowiedział się o awarii. 11:50 ŻEGLARZE Reportaż, 11 min, Polska, 1976 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Wohl Zdjęcia: Janusz Pietrzykowski Materiał filmowy, na muzyce, jest spotkaniem z pasjonatami żeglowania. Podczas rejsu po Bałtyku jachtem Karfi poznajemy tajniki sterowania jednostką, stawiana żagli, manewrowania. Kapitan Jerzy Siudy, który dowodzi załogą, jest wielokrotnym mistrzem i wicemistrzem Polski w Morskich Żeglarskich Mistrzostwach Polski, zwyciężał w Ostseewoche, brał udział w Admirals Cup i w zawodach Round Gotland. Dla niego żeglarstwo, jak sam mówi, to duża sprawa. 12:10 UKRAIŃCY - ODC. 1. ANDRIJ Serial dokumentalny, 42 min, Polska, 2022 Scenariusz i reżyseria: Julia Łuczkowska W serialu dokumentalnym "Ukraińcy" spojrzymy w głąb życia Ukraińców w Polsce. Format przedstawia niezwykle zróżnicowane losy emigrantów i uchodźców z Ukrainy. Przyglądamy się z bliska codziennym zmaganiom ludzi w różnym wieku, pochodzących z rozmaitych środowisk społecznych, o odmiennych ambicjach i powodach, dla których zdecydowali się wyjechać ze swojej ojczyzny. Obserwujemy, jak stawiają pierwsze kroki w obcym kraju i starają się zbudować swoje życie od nowa. Przyglądamy się tym, którzy w Polsce są tylko na chwilę, chcą szybko zarobić i wrócić, by pomóc swoim rodzinom. Śledzimy także losy tych, którzy w Polsce się już zadomowili. Prowadzą z powodzeniem firmy, odnoszą sportowe i artystyczne sukcesy. Towarzyszymy im w ich codziennym życiu, w doświadczaniu wojny, w chwilach zwątpienia i radości, stawiającym czoła odmiennej i często niezrozumiałej, polskiej rzeczywistości. Serial "Ukraińcy" to okazja do przejrzenia się w oczach sąsiadów, z którymi łączy nas kulturowa bliskość, a dzieli często trudna historia. Towarzyszymy im w wizytach u ich rodzin w Ukrainie. Wspólnie z nimi gościmy ich bliskich i przyjaciół w Polsce. Opowiedzą nam historię serc rozdartych między dwoma krajami graniczącymi ze sobą od zarania dziejów. Andrij pochodzi ze wschodniej Ukrainy. Jest zawodowym żołnierzem. Był na misjach w Iraku, Afganistanie, ale także w Afryce, np. w Sierra Leone, Kongo. Jest sierotą. Jego rodzice (oboje także żołnierze zawodowi) zginęli w Afganistanie w 1986 roku. Wychowali go dziadkowie, ale żyje jeszcze tylko dziadek, który w dalszym ciągu mieszka na Ukrainie. Był kilkukrotnie ranny, ale to postrzał w 2014 roku na Majdanie, przekreślił jego zawodową karierę oraz spowodował niepełnosprawność. We wszystkim wspiera go żona, która przychodziła jako wolontariuszka do szpitala, potem spotkali się przypadkowo i wtedy powiedział jej, że będzie jego żoną. Ta romantyczna historia zakończyła się oświadczynami, które zostały przyjęte. Dziś mieszkają razem pod Krakowem, w wynajętym domu z ogrodem. Andrij jeździ Uberem, Aleksandra, jego żona, z wykształcenia jest historykiem sztuki, pracuje jako księgowa w korporacji. To historia pełna ciepła i życzliwości, o wzajemnym wspieraniu się, o ich codziennej walce z niepełnosprawnością i bólem, ale i o marzeniach (o własnym domku z ogródkiem i dzieciach), które chcą spełnić, pozostając w Polsce już na zawsze. Niestety, wojna, która nadeszła, zmieniła ich plany. Oboje skupiają się na pomocy swoim rodakom. 13:00 EUGENIUSZ KWIATKOWSKI. MĄŻ STANU Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2018 Scenariusz i reżyseria: Mirosław Bork Zdjęcia: Andrzej Adamczyk Eugeniusz Kwiatkowski. Chyba nie ma w polskiej historii polityka i działacza gospodarczego z tak wielkimi zasługami dla rozwoju kraju. I mimo że większość słyszała o jego dokonaniach, nie ma drugiej postaci tak zapomnianej. Urodził się pod koniec XIX wieku niedaleko Zbaraża na Kresach, zmarł w 1974 w gierkowskiej Polsce. Był legionistą Piłsudskiego, brał udział w wojnie 1920 roku, scalał Polskę po zaborach, był ministrem i wicepremierem, rozwijał gospodarkę i dbał o polską monetę, przygotowywał do starcia z Niemcami, przeżył upokorzenie internowania w Rumunii, dramat śmierci syna w kampanii wrześniowej, euforię pierwszych lat po II wojnie światowej i klęskę realnego socjalizmu w stalinowskiej wersji. A potem 25 lat milczenia, skazania na polityczny i społeczny niebyt. I na sam koniec chichot historii - tuż przed śmiercią ekipa Gierka próbuje uczynić z niego swego patrona. Zmarł w 1974 roku, o czym komunistyczne gazety donosiły w kilku zdaniach na dalszych stronach. Skąd się wziął i na czym polegał fenomen człowieka, którego inicjatywy są do dzisiaj podstawą polskiej gospodarki? Dlaczego tak bezwzględnie wyeliminowano go z życia publicznego, mimo zasług, których nie zdołali zakwestionować nawet komuniści? Okres, w którym skupiają się wszystkie napięcia bogatego życia Eugeniusza Kwiatkowskiego, to czas pomiędzy rokiem 1945, kiedy wbrew wszystkim, motywowany chęcią pracy dla ojczyzny, zdecydował się na powrót do Polski, a rokiem 1948, kiedy ostatecznie usunięto go z życia publicznego, zabraniając wyjazdów na Wybrzeże i do ukochanej Gdyni. Ten krótki okres, skupiający w sobie wszystkie polskie dylematy, to podstawowa kanwa narracji. 14:55 DZIKIE WYSPY. FALKLANDY RAJ PINGWINÓW (WILDEST ISLANDS: FALKLAND ISLANDS: PENGUIN PARADISE) Cykl dokumentalny, 51 min, Niderlandy (Holandia), 2013 Falklandy to wyspy, gdzie natura wyjątkowo umiejętnie strzeże swoich tajemnic. Surowe góry i dziewicze wybrzeże pozostają nietknięte przez człowieka. Dzięki temu tutejsza przyroda wspaniale się rozwija. Falklandy to raj pingwinów. To terytorium jednych z największych kolonii pingwinów na świecie. Dziewicze wybrzeża i wody pełne pożywienia są znakomitym miejscem do życia dla wielu gatunków. Dla falklandzkich nielotów nie może być lepszego życia niż tu. Ponad 700 wysp tworzy Archipelag Falklandzki oddalony blisko 500 km od lądu Ameryki Południowej. W odizolowanej od świata krainie nie ma drzew, rodzimych ssaków, gadów. Na pierwszy rzut oka region wydaje się pozbawiony życia. A jednak każdego lata odbywa się tu inwazja ponad miliona pingwinów. Z 17 gatunków pingwinów na świecie, trzy wykorzystują Falklandy do corocznych godów i składania jaj. Pingwiny królewskie są drugie co do wielkości na naszej planecie. Mają blisko metr i ważą 15 kilogramów. Każdej wiosny 1000 pingwinów wraca na trawiaste tereny Falklandów Wschodnich, by wychować kolejne pokolenie piskląt. Wiele gatunków jest monogamicznych, ale pingwiny królewskie są jednymi z niewielu, które mają więcej niż jednego partnera w życiu. W jadłospisie pingwinów królewskich znajdują się głównie ryby i kalmary. Lwy morskie - inaczej uchatki patagońskie - mają swoje kolonie rozrodcze na Falklandach Wschodnich. Ponad 5 tysięcy osobników mieszka na stałe na wyspach. Dorosłe osiągają długość 3 metrów i ważą do 350 kilogramów więcej niż dzikie koty, od których wzięły nazwę. Samiec pilnuje swojego haremu. Samice uchatek patagońskich są trzy razy mniejsze od masywnych samców. Lwy morskie patrolują całe wybrzeże Falklandów. Odwiedzają nawet najdalsze wyspy przez cały rok. New Island jest jedną z najbardziej wysuniętych wysp na zachód archipelagu. Ma blisko 13 km długości, pół kilometra szerokości i 85 - kilometrowy pas piaszczystej plaży na klifowym wybrzeżu. To idealny dom dla stałego rezydenta, jedynego wśród gatunków pingwinów. Pingwiny białobrewe mają 75 cm wysokości, co czyni je trzecim co do wielkości gatunkiem tych nielotów. Karakara falklandzka jest gatunkiem ptaka z rodziny sokołowatych i jednym z najinteligentniejszych ptaków drapieżnych na świecie. Ma metrową rozpiętość skrzydeł. To szybki latający drapieżca, chociaż woli spędzać gros czasu na ziemi. Karakary potrafią chodzić i biegać sprawniej niż inne ptaki drapieżne, ponieważ mają bardziej płaskie szpony. Mimo że zasadniczo są padlinożercami, atakują niechronione pisklęta pingwinów i porzucone jaja. Wydrzyki falklandzkie są podgatunkiem wydrzyków brunatnych. Ważą blisko dwa kilogramy i są najcięższymi przedstawicielami tego gatunku. To też jedne z najśmielszych ptaków na Falklandach. Najliczniejsze na Falklandach są kolonie najmniejszych pingwinów. Gniazduje tu ponad 600 tysięcy pingwinów skalnych. Niektóre kolonie rozrodcze liczą ponad 100 tysięcy gniazd. Mimo że pingwiny skalne mają tylko 50 cm wzrostu, są najbardziej wytrzymałe. Pingwiny magellańskie mają blisko 70 cm wzrostu i ważą 6 kilogramów. Przez pół roku żyją, śpią i jedzą na falach, przemierzając nawet do 15 tysięcy km, zanim połączą się ze swoim stałym partnerem na lądzie. Pingwiny te są jednymi z najwierniejszych par w królestwie zwierząt. 16:00 NATURA NAS UZDROWI (THE NATURE EFFECT) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Reżyseria: B. Guerrini, P. D’Erm Film dokumentalny o tym, jaki zbawienny wpływ ma na nas środowisko naturalne. Od Japonii po Stany Zjednoczone, przez Szwecję, Niemcy i Kanadę, spotkamy naukowców z najbardziej prestiżowych uniwersytetów (Stanford, University of British Colombia,...) - biologów, neurologów, ekspertów w dziedzinie psychologii środowiskowej - którzy obecnie pokazują, że bliskie obcowanie z naturą stymuluje nieoczekiwane zasoby biologiczne i psychologiczne i stanowi nieograniczone źródło dobrego samopoczucia. Naukowcy ci uważają, że istnieją dzisiaj wystarczające dowody, aby stwierdzić, że nawet krótkotrwałe zanurzenie w środowisku naturalnym, nawet w mieście, prowadzi do regulacji bicia serca, znacznego zmniejszenia kortyzolu/stresu, zmniejszenia zaburzeń sercowo - naczyniowych i poprawy samopoczucia. Nadal jest to znaczący impuls dla naszego naturalnego układu odpornościowego. Ich badania pokazują również, że regularne zanurzanie się w naturze zmniejsza niepokój i zmęczenie psychiczne, poprawia naszą uwagę i funkcje poznawcze, a nawet może pomóc w walce z depresją. 17:00 ISLANDIA - LÓD I OGIEŃ (ICELAND - ICE AND FIRE) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Reinhard Kungel Film dokumentalny o krajobrazie Islandii. Majestatyczne wulkany, gejzery, wodospady, fiordy i lodowce oraz bezkresne pola wulkanicznej lawy i to wszystko w jednym kraju. Poznamy nie tylko różne zakątki tego państwa, ale również historię powstania wyspy. A wszystko nagrywane najnowocześniejszymi technikami filmowania w 4K. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - CYKLADY. SKARBY GRECJI (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Cyklady to archetyp wysp greckich. Noszą ślady 3000 lat historii. Krzyżowały się tu losy ludów i cywilizacji, a wpływy śródziemnomorskie mieszały się z azjatyckimi. Cyklady stanowią przedsmak raju na ziemi - tu ludzie i bogowie są sobie bliscy. Wizytę na Cykladach zaczniemy od wyspy Siros, na której znajduje się stolica archipelagu, Ermupoli. Tu zaczyna się inny, tajemniczy świat, ukształtowany przez historię i mity. Nazwa miasta pochodzi od Hermesa, greckiego boga handlu. Aż do początków XX wieku było tu centrum greckiej żeglugi. Znajdują się tu liczne, neoklasyczne domy. Na wzgórzu Ano Siror leży dzielnica katolicka, a na Vrodado - prawosławna. Tu, na Cykladach, Wschód spotyka się z Zachodem. Spacerując po wąskich uliczkach, wśród bielonych domów, podziwiamy piękne widoki... Miasta archipelagu przypominają labirynty na wzgórzach. W XVI wieku wyspy zostały zaniedbane przez Osmanów i stały się celem piratów. Plątanina uliczek miała zmylić najeźdźcę. 22:10 MIASTO GNIEWU S.II - /9/ SZPITAL Serial dokumentalny, 30 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Dawid Sawicki Muzyka: Tomasz Kamiński W tym odcinku widzowie dowiedzą się, co się dzieje z rannymi gangsterami. Czy często trafiają do szpitali, czy raczej szukają pomocy u zaprzyjaźnionych lekarzy, którzy ich opatrzą, wyjmą kulę i załatają dziurę po postrzale. Jeśli unika się takich miejsc jak szpital, to z jakiego powodu i jak szuka się ratunku. Dlaczego nikt nie wszedł do szpitala, żeby powiedzieć, co się stało ze Stefanem, tylko porzucono go po drzwiami. Poznamy historię tych przestępców, którzy trafili do szpitala i przeżyli. Porozmawiamy z lekarzami o procedurach, jakie obowiazują, kiedy do szpitala trafia ranna osoba po postrzale. Historia zabójstw w tym odcinku wiąże się bezpośrednio ze szpitalem. W 2000 roku zabito w szpitalu w rzeczywiście spektakularny sposób Andrzeja Czetyrko ps. Kikir. Przebrany za księdza zabójca wszedł do sali pooperacyjnej, w której leżał ranny po postrzale Kikir i dokończył dzieła, strzelając do niego 16 razy. Historia wydarzyła się w warszawskim szpitalu wosjkowym przy ul. Szaserów. Kikir przejął tereny po Dziadzie, Wariacie, Klepaku i Lutku, którzy zostali zastrzeleni w restauracji Gama. Marecki gangster otoczył się młodymi brutalnymi bandziorami, którzy później stworzyli bezwzględny gang Mutantów. Wśród nich był Robert Cieślak, zabity w Magdalence i Jerzy Brodowski, zabójca policjanta w Parolach. Bandyci się podzielili i odeszli od Kikira, kiedy bez jego zgody porwali syna biznesmena. Po tym zdarzeniu konflikt narastał. Cieślak i Brodowski zapolowali na Kikira 24 września 2000 roku, kiedy wracał samochodem z dyskoteki. Ostrzelali auto, raniąc Kikira i jego żonę. Ranny Czetyrko trafił do szpitala. Tam 20 października wynajęty ze wschodu zabójca dokończył dzieła. 22:50 BRUDNE PIENIĄDZE - ODC. 1 BROŃ (DIRTY DOLLARS INC. / DOLLARS NOIRS / EP. 1 ARMS TRADE INTERNATIONAL) Cykl dokumentalny, 51 min, Francja, 2018 Reżyseria: Sylvain Braun Nielegalny handel nie ma granic dla przestępców, którzy go uprawiają. Ta seria śledcza ujawnia międzynarodowe schematy, które działają i rozprzestrzeniają się na naszych oczach, pomimo coraz surowszych przepisów i wzmocnionych zabezpieczeń. 23:55 RELACJE REPORTERSKIE - 1975 - 1976 R. Reportaż, 30 min, Polska, 1975 Relacje reporterskie o tematyce sportowej OTV w Łodzi z lat 1975 - 1976. W odcinku: 1. Wojciech Fibak opowiada o swojej karierze (rozmowa ilustrowana fragmentami meczu); 2. Płetwonurkowie z Klubu Płetwonurków Tryton w Łodzi pracują w ciepłych morzach wyławiając egzotyczne ryby (zdjęcia nieme); 3. Rozmowa z łódzkim kolarzem Mieczysławem Nowickim na temat sukcesów jego i całej drużyny; 4. Redaktor Marek Madej rozmawia z kapitanem Wojciechem Jezierskim na temat jachtu Trimaran i planowanego samotnego rejsu przez Atlantyk; 5. Łódzki Klub Olimpijczyka, spotkanie Stanisława Marusarza z publicznością (narciarz i skoczek opowiada o swojej karierze i udziałach w olimpiadach); 6. Irena Szewińska trenuje w Spale przed zbliżającą się olimpiadą; 7. Pożegnanie siatkarza Edwarda Skorka (zdjęcia nieme); 8. Wywiad z piłkarzem Jerzym Sadkiem. 00:30 NOTACJE - WŁADYSŁAW SIEMASZKO. PIĘĆ LAT ZA NIEWINNOŚĆ Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2008 Autor: Henryk Urbanek Władysław Siemaszko, urodzony w 1919 prawnik, absolwent wydziału prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Mieszkał na Wołyniu w latach 1924 - 1944. W roku 1940 skazany przez sąd sowiecki na karę śmierci - zamienioną później na 10 lat łagru. Osadzony w więzieniu w Łucku do czerwca 1941, uniknął masowej egzekucji przeprowadzonej przez NKWD. Od roku 1942 do 1944 walczył w AK jako oficer 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty. W roku 1945 aresztowany ponownie przez władze radzieckie a następnie przekazany polskim władzom komunistycznym. W więzieniu przebywał do roku 1948. Za monografię "Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939 - 1945" został wraz z córką Ewą uhonorowany Nagrodą im. Józefa Mackiewicza w roku 2002. 00:45 SŁOWACJA. W POŚCIGU ZA SPRAWIEDLIWOŚCIĄ Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2021 Reżyseria: Rafał Geremek Film przekrojowy pokazujący problemy państwa słowackiego. Motywem przewodnim jest poczucie niesprawiedliwości u samych Słowaków, którzy uważają, że dziejowo zostali pokrzywdzeni. Poprzez pryzmat krzywd pokazujemy dzisiejsze problemy kraju. W pierwszej części pokazujemy tworzenie się mafijnego państwa za sprawą złych wyborów politycznych Słowaków, którzy uważali, że silni ludzie będą sprawiedliwi i nieskorumpowani. Pokazujemy reformę państwa jaka dokonuje się w czasach prezydentury Zuzanny Caputovej. Spotykamy się z dziennikarzami śledczymi, który zaleźli za skórę władzy i ludziom cienia, a także z ofiarami systemu korupcji jak np. z farmerem, który oparł się gangsterskiemu koncernowi, próbującemu wymusić na nim przejęcie jego ziemi. W drugiej części opowiadamy o niesprawiedliwości jaką jest słaba rozpoznawalność kraju za granicą. O chaotycznych i kreatywnych wysiłkach w celu zdobycia uwagi świata, znajdowanie czegoś co jest jedyne na świecie stało się tradycją w tym małym kraju. W trzeciej części opowiadamy o pomysłach gospodarczych na skok w nowoczesność - m.in. o rozwoju przemysłu samochodowego i tworzeniu unikalnych wynalazków, które mają zwrócić uwagę świata na Słowację. O tym jaka była strategia tego małego kraju wobec unii i szerzej Zachodu udawano kraj - prymusa UE, przyjęto walutę euro i postanowiono na wynalazki, tylko po to, by się wyróżnić. W czwartej części mówimy o drenażu mózgów jaki trapi kraj naszego południowego sąsiada. Aż 14 proc. Słowaków wyjeżdża na studia za granicą i często już nie wraca do kraju. To spuścizna jeszcze po monarchii austro - węgierskiej i Czechosłowacji. Centrala zawsze była poza krajem. 01:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - POKONAĆ ŻYWIOŁ Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki W warsztacie Jerzego Gruchalskiego w Ślesinie odradza się wyjątkowy szybowiec, na którym ostrogi lotnicze zdobywali niemal wszyscy wybitni polscy piloci. Edukacja lotnicza zaczynała się bowiem od startu ze zbocza z naciągiem gumowym, a takim szkolnym pierwszym aparatem latającym była konstrukcja sprowadzająca się do belki z fotelem, którą zaopatrzono w skrzydło i stery. To właśnie Wrona. Szybowiec Wrona był pierwszą konstrukcją, jaką opracowano w nowo utworzonych warsztatach szybowcowych w Warszawie. Prototyp zbudowano na początku 1932 roku i na wiosnę na polu mokotowskim w Warszawie oblotu dokonał Szczepan Grzeszczyk. Szybowiec przeszedł testy i został skierowany do produkcji seryjnej. Ponadto konstruktor udostępnił dokumentację (za opłatą 50 złotych za dokumentację i 20 zł za licencję), która pozwalała na budowanie szybowca przez lokalne kluby szybowcowe. Warsztaty Szybowcowe sprzedawały również materiały do budowy szybowca oraz gotowe elementy konstrukcyjne, które pozwalały ograniczyć pracę pasjonatów szybownictwa wyłącznie do montażu. Licencję kupiło od nas wiele krajów na świecie, teraz zaś przyszła pora, by Wrona znowu wzbiła się w powietrze. 02:10 TATARZY POLSCY ODC.8 Telenowela dokumentalna, 39 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Natasza Ziółkowska Cykl filmów na temat współczesnych Tatarów, potomków dawnych osadników na ziemiach polskich. Bohaterów i tematy łączy miejsce lub przynależność do grupy (np. Kruszyniany, Białystok, Zespół Buńczuk). W społeczności polskich Tatarów związki rodzinne i środowiskowe są nieuniknione, ponieważ jest to mała społeczność. Odcinki są narracyjnie skupione wokół święta (np. Ramadan czy Ramadan Bajran), wydarzenia religijnego, jak azanienie, ślub, pogrzeb, czy innych wydarzeń, np. realizacja teledysku do piosenki tatarskiej z udziałem łuczników, tancerzy skupionych wokół jednego zespołu. 03:00 ŹRÓDŁO Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2008 Scenariusz i reżyseria: Vita Żelakeviciute Opowieść o fenomenalnie obdarzonej przez naturę gruzińskiej mistyczce. Energia emanująca z jej dłoni zamienia wodę w lekarstwo. Ludzie przez lata zmagający się z nieuleczalnymi chorobami powracają do zdrowia. Jednak dla Leny nie ciało jest najważniejsze. Pragnie swoim pacjentom, którzy stoją na granicy śmierci, pokazać prawdziwe źródło życia. Jej niezłomna postawa nie przystaje do rzeczywistości i budzi wiele kontrowersji. Źródło to film o wielkiej próbie ducha dotykający najgłębszych pokładów naszej egzystencji.