TVP Kultura Czwartek, 15.09.2022 08:40 DZIKA MUZYKA - POLSCY LIRNICY Magazyn, 24 min, Polska, 2016 Reżyseria: Zuzanna Solakiewicz Scenariusz: Janusz Prusinowski Wykonawcy: Janusz Prusinowski, Jan Malisz, Zuzanna Malisz, Stanisław Wyżykowski, Stanisław Nogaj, Jacek Hałas W tym odcinku przedstawiamy lirników, obecnych w tradycji Europy Środkowej od średniowiecza do lat 20. ubiegłego wieku. Byli to wędrowcy, którzy przy akompaniamencie liry korbowej śpiewali ballady o wielkich bitwach, zdarzeniach niezwykłych, czy barwnych postaciach. Pełnili funkcję żywej pamięci, rymowanej kroniki utrwalającej w pieśniach wydarzenia historyczne i ludowe prawdy. W programie filmowe portrety współczesnych polskich mistrzów liry korbowej - pioniera Stanisława Wyżykowskiego oraz jego uczniów: Jana Malisza, Jacka Hałasa i Stanisława Nogaja. Okazja do posłuchania liryki pieśni dziadowskich oraz podpatrzenia pracy lutników, konstruujących liry korbowe w bieszczadzkich pracowniach. 09:20 DO WIDZENIA, DO JUTRA Film obyczajowy, 82 min, Polska, 1960 Reżyseria: Janusz Morgenstern Scenariusz: Zbigniew Cybulski, Bogumił Kobiela, Wilhelm Mach Zdjęcia: Jan Laskowski Muzyka: Krzysztof Komeda-Trzciński Aktorzy: Teresa Tuszyńska, Grażyna Muszyńska, Barbara Baranowska, Włodzimierz Bielicki, Jacek Fedorowicz, Roman Polański, Eleonora Kałużyńska, Romuald Freyer, Tadeusz Wojtych, Tadeusz Chyła, Krzysztof Komeda, Władysław Kowalski, Adam Pawlikowski, Mieczysław Waśkowski, Zbigniew Cybulski Debiut reżyserski Janusza Morgensterna, uhonorowany I nagrodą za reżyserię na MFF w Stratford w 1961 r. i nagrodą "Srebrnego Bumerangu" za zdjęcia na festiwalu w Melbourne w 1962 r. Scenariusz napisał, wspólnie z Bogumiłem Kobielą i Wilhelmem Machem, Zbigniew Cybulski, zarazem odtwórca głównej roli, współzałożyciel, reżyser i aktor gdańskiego kabaretu studenckiego Bim- Bom. Tło wydarzeń, o których opowiada film, jest autentycznym tłem fragmentu jego życiorysu. Autentyczna jest także postać Marguerite, choć naprawdę nazywała się Francoise Bourbon. Była córką francuskiego konsula, który przebywał w Polsce w latach 1956-60. Dziewczyna miała wówczas 16 lat i uczyła się w wiedeńskim liceum, które było najbliższą szkołą z językiem francuskim. W Polsce spędzała właściwie tylko wakacje i święta. Uwielbiała atmosferę Bim-Bomu, poznała wielu młodych ludzi związanych z tym kabaretem. W filmie zakochuje się w niej pewien student, Jacek, trochę romantyk i artysta. Jego życiową dewizą jest "marzenie, które stanowi motor działania". Obiektem jego marzeń staje się właśnie Marguerite, urocza, niedosiężna córka konsula, która już jutro wyjeżdża z Polski. Młodzi chcą więc spędzić ze sobą kilka ostatnich godzin. W tę prostą i banalną historię romantycznej przygody autorzy filmu wplatają sceny realizowane w autentycznych gdańskich piwnicach studenckich, z udziałem twórców i aktorów teatrzyków Bim-Bom i Co To, próbując w ten sposób utrwalić niepowtarzalne zjawisko, jakimi były one w drugiej połowie lat 50. Pragnęli oddać ich nastrój, urodę i przesłanie, a tym samym wyrazić stan ducha, tęsknoty i urazy ówczesnej młodej inteligencji. Nerwowa gra Zbyszka Cybulskiego oddaje to wszystko, co ukrywa się w cieniu, poza wypowiadanymi słowami, lecz jest obecne w życiu: niezgoda na nietrwałość uczuć, na świat, w którym nie ma miejsca dla romantyzmu, na szczęście ulotne jak chwila. W warstwie formalnej epizody z życia studenckich kabaretów rozbijały główny wątek akcji, nadając całości styl luźnej narracji, charakterystycznej dla torującej sobie dopiero drogę francuskiej "nowej fali". "Do widzenia, do jutra" było zwiastunem, jednym z pierwszych refleksów tego zjawiska na polskim gruncie. 12:00 IGRZYSKA PAMIĘCI (MEMORY GAMES) Film dokumentalny, 82 min, Niemcy/Szwecja/USA, 2018 Reżyseria: Janet Tobias, Claus Wehlisch Zdjęcia: Zac Nicholson Pamięć jest nieodzownym elementem naszego życia. Przenika każdy jego aspekt. Bez pamięci nie istniejemy, jesteśmy nikim, bo pamięć czyni nas ludźmi. Film przedstawia ekscytujący wgląd w życie czterech mistrzów zapamiętywania z USA, Wielkiej Brytanii, Niemiec i Mongolii, którzy walczą w konkursie o tytuł World Memory Champion. Obserwujemy, jak trenują, godzinami budując w głowie niesamowite struktury pamięci poparte obrazami. W ten sposób udaje im się dokonać wyczynów, które wydają się niemożliwe. Potrafią w 22 sekundy zapamiętać ułożenie talii kart, w 15 minut ponad 150 twarzy, w 5 minut 700 liczb binarnych. Poprzez animacje film pokazuje, w jaki sposób ci geniusze wykorzystują unikalne techniki wizualizacji, aby zapamiętać niesamowitą liczbę danych. Niemożliwe na naszych oczach staje się rzeczywistością. 13:35 LALKA - ODC. 7/9 - CIĄG DALSZY PAMIĘTNIKA STAREGO SUBIEKTA Serial obyczajowy, 78 min, Polska, 1977 Reżyseria: Ryszard Ber Scenariusz: Aleksander Ścibor-Rylski, Jadwiga Wojtyłło Zdjęcia: Jacek Korcelli Aktorzy: Alina Jankowska, Anna Milewska, Zofia Mrozowska, Bogdan Baer, Mieczysław Czechowicz, Jan Englert, Stefan Friedman, Emil Karewicz, Józef Nalberczak, Wojciech Pokora, Jerzy Turek, Czesław Wołłejko, Małgorzata Braunek, Jerzy Kamas, Bronisław Pawlik Wokulski za wszelką cenę pragnie przypodobać się Izabeli. Postanawia nawet sprzedać sklep. Ignacy Rzecki odnotowuje w swym pamiętniku dwa wydarzenia, które poruszyły opinię publiczną, oba związane ze sprzedażą kamienicy Łęckich baronowej Krzeszowskiej. Nowa właścicielka domu wytoczyła procesy swoim dawnym lokatorom - studentom oraz pani Stawskiej. Oskarżyła ją o kradzież lalki. Odbyła się rozprawa sądowa, podczas której baronowa została ośmieszona. 15:10 KSIĄŻĘ SEZONU Komedia, 53 min, Polska 1970 Scenariusz i reżyseria: Witold Orzechowski Zdjęcia: Krzysztof Winiewicz Muzyka: Waldemar Parzyński Aktorzy: Barbara Krafftówna, Halina Kossobudzka, Beata Tyszkiewicz, Czesław Wołłejko, Zdzisław Wardejn, Jolanta Lothe, Bogusław Rybczyński, Piotr Fronczewski, Jacek Nieżychowski, Jan Zdrojewski, Hanna Orsztynowicz, Małgorzata Potocka, Zofia Perczyńska, Jan Himilsbach i inni Adaptacja noweli Adolfa Rudnickiego i zarazem debiut reżyserski Witolda Orzechowskiego, twórcy m.in. horroru "Droga w świetle księżyca", współautora scenariusza serialu "Kariera Nikodema Dyzmy". Akcja "Księcia sezonu" rozgrywa się w prowincjonalnej, letniskowej miejscowości. Do znajdującego się tu zacisznego pensjonatu co roku przyjeżdża na urlop Stefan Pulman, samotny warszawiak, snujący niezbyt realne plany matrymonialne. Mimo wsparcia właścicielek pensjonatu, zaloty pana Stefana do pięknej Zuzanny (w tej roli Beata Tyszkiewicz) nie przynoszą rezultatu. Dziewczyna wybiera ratownika Misia. Cóż, marzenia o "wymarzonym na dwoje gniazdku" trzeba będzie odłożyć. Może za rok fortuna będzie łaskawsza? Główną zaletą "Księcia sezonu" jest jego liryczny, nieco melancholijny klimat oraz świetnie podpatrzone typy ludzkie, zapełniające "tło" głównego wątku. 16:20 LOTNA Dramat wojenny, 82 min, Polska 1959 Reżyseria: Andrzej Wajda Scenariusz według opowiadania Wojciecha Żukrowskiego: Wojciech Żukrowski, Andrzej Wajda Zdjęcia: Jerzy Lipmann Muzyka: Tadeusz Baird Aktorzy: Jerzy Pichelski, Adam Pawlikowski, Jerzy Moes, Mieczysław Łoza, Bożena Kurowska, Bronisław Dardziński, Adam Dzieszyński, Wiesław Gołas, Henryk Hunko, Tadeusz Kosudarski, Artur Młodnicki, Irena Malkiewicz, Karol Rommel, Tadeusz Somogi, Bolesław Woźniak Premiera "Lotnej" stała się wydarzeniem końca lat pięćdziesiątych i wywołała burzliwą dyskusję. O tak gwałtownym przyjęciu zadecydował sposób ujęcia bardzo drażliwej problematyki Września. Andrzej Wajda i Wojciech Żukrowski jako autorzy scenariusza potraktowali pierwowzór literacki filmu bardzo umownie. "Nie traktuję tego filmu jako rozrachunku z przeszłością. Pragnę jedynie wzruszyć widzów, pokazać im zderzenie wojny z jesienią, tą najpiękniejszą u nas porą roku, gdy ludzie zbierają plony swej pracy. I chciałbym tym filmem pożegnać piękną narodową tradycję" - mówił Andrzej Wajda. Szwadron kawalerii jest symbolem świata, który choć już odszedł, przetrwał w świadomości narodowej. Grupka bohaterów mimo wojny i nieubłaganie zbliżającego się końca pewnej, romantycznej w gruncie rzeczy epoki, tworzy odrębny, zamknięty świat. Historia zdaje się toczyć gdzieś z boku. W warstwie fabularnej film składa sie z pięciu sekwencji, tak przez samego reżysera opisanych - "Pierwsza, to prezentacja szwadronu w jesiennym plenerze i przybycie kawalerzystów do pałacu. Lotna zostaje przekazana rotmistrzowi przez właściciela miejscowych włości. Sekwencja druga przedstawia popas w dworku szlacheckim i pobliskiej wsi, trzecia zawiera osławioną szarżę na czołgi, śmierć rotmistrza, powrót do wsi, ślub podchorążego Jerzego z nauczycielką Ewą. Sekwencja następna obejmuje marszrutę szwadronu przez zatłoczone drogi, popas w lesie, bombardowanie, śmierć Jerzego. Sekwencja ostatnia pełni wyraźnie funkcję symbolu - śmierć Lotnej i złamanie szabli przed żołnierską tułaczką przez jednego z ocalałych ułanów szwadronu." 20:00 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - WSTĘP DO FILMU - MAROKO Dysk./wywiad/debata, 5 min, Polska, 2022 Łukasz Jasina rozmawia z krytykiem filmowym Łukaszem Adamskim o filmie "Maroko", reż. Josef von Sternberg. 21:50 RES POLONIAE - O POLSCE Z ODDALI - JEGO KRÓLEWSKA WYSOKOŚĆ GEORGE WINDSOR Dysk./wywiad/debata, 26 min, Polska, 2021 Reżyseria: Piotr Poraj Poleski Scenariusz: Piotr Poraj Poleski, Anna Szałańska, Jolanta Rzegocka Wykonawcy: Jolanta Rzegocka (prowadzący) Seria filmowych wywiadów przeprowadzonych w Londynie z wybitnymi ludźmi pióra, teatru, polityki, gospodarki. Rozmowy będą szczególnie dotyczyć związków bohaterów z Polską i polską kulturą. Bohaterem odcinka jest członek brytyjskiej rodziny królewskiej, George Windsor, Earl of St. Andrews. Jako Duke of Gloucester jest 27. z kolei pretendentem do brytyjskiego tronu. Jako bibliofil jest też wybitnym znawcą literatury polskiej. 22:25 BEATLESI W INDIACH (THE BEATLES AND INDIA) Film dokumentalny, 95 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Ajoy Bose dokumentalny wyreżyserowany przez indyjskiego pisarza i dziennikarza Ajoya Bose. Opowiada o wpływie, jaki na twórczość grupy miało zanurzenie w kulturze i filozofii indyjskiej w latach sześćdziesiątych XX wieku. 00:15 GOMORRA S.I - ODC. 5 (GOMORRA S. 1 - 3) Serial kryminalny, 44 min, Włochy/Niemcy 2014 Reżyseria: Claudio Cupellini Scenariusz: Roberto Saviano Aktorzy: Salvatore Esposito, Marco D'Amore, Cristiana Dell'Anna, Fortunato Cerlino Bankier Franco Musi, zajmujący się finansami rodziny Savastano, postanawia skorzystać z okazji i kupić spółkę, która wygra intratny przetarg. W tym celu pożycza pieniądze, które miał ulokować w obligacjach na polecenie don Pietra. Sytuacja się komplikuje, kiedy Savastano żądają gotówki. W końcu Franco dostaje propozycję nie do odrzucenia. 03:45 KINO NOCNE - TOROWISKO Dramat, 81 min, Polska 1999 Scenariusz i reżyseria: Urszula Urbaniak Zdjęcia: Bartosz Prokopowicz Muzyka: Wojciech Lemański Aktorzy: Karolina Dryzner, Ewa Lorska, Ewa Dałkowska, Michał Litwiniec, Andrzej Woronowicz, Marcin Dorociński, Henryk Talar, Adam Ferency, Sławomir Orzechowski, Marek Kalita, Robert Ostolski, Danuta Szaflarska, Ewa Konstancja Bułhak, Katarzyna Bargiełowska, Krystyna Rutkowska, Izabela Kuna i inni Obsypany nagrodami debiut fabularny Urszuli Urbaniak, absolwentki łódzkiej szkoły filmowej i Nothern School of Films and Television w Leeds. Przed "Torowiskiem" młoda reżyserka zrealizowała jedynie dokument dla BBC 2 pt. "Time Stands Still" oraz kilka spektakli Teatru TV. Wystarczyło to wszakże, by zyskała warsztatową sprawność i świadomość tego, co ma do powiedzenia publiczności. Mimo że - jak deklaruje - fascynują ją thrillery Hitchcocka, "Torowisko" jest subtelnym dramatem psychologicznym, rozegranym w realiach polskiej prowincji (zdjęcia kręcono w Gliniku, Ksawerowie, Olechowie i Nakielnicy koło Łodzi). Głównymi bohaterkami filmu są dwie dziewczyny (w tych rolach debiutantki Karolina Dryzner i Ewa Lorska), marzące o wyrwaniu się z małomiasteczkowej nudy i beznadziei. Krystyna jest niezwykle żywiołowa, spragniona intensywnych doznań, zmysłowa. Maria - wręcz przeciwnie, zamknięta w sobie, zagubiona, uzależniona psychicznie od matki, skazana na monotonną pracę w lokalnej nastawni. Mimo odmiennych temperamentów, dziewczyny przyjaźnią się ze sobą. Siłę napędową ich związku stanowi rzecz jasna Krystyna. To ona inicjuje kolejne - notabene nieudane - próby ucieczki z ospałego miasteczka. Tymczasem życie osobiste Marii komplikuje się. Do domu wraca brat właśnie zwolniony z pracy, matka wdaje się w romans z miejscowym hydraulikiem. Jedynym światełkiem nadziei na odmianę jałowej egzystencji staje się dla dziewczyny uczucie, jakim obdarza Zbyszka, świeżo zatrudnionego maszynistę. Zanim jednak nieśmiała Maria zdoła się doń zbliżyć, chłopaka sprząta jej sprzed nosa Krystyna. W konsekwencji niedawne przyjaciółki zaczynają coraz bardziej się od siebie oddalać. Nagrody dla Urszuli Urbaniak na festiwalach w Turynie, Cottbus, Gdańsku - Gdyni, Koszalinie i Montrealu. Wyróżnienia dla Karoliny Dryzner i Ewy Lorskiej na FPFF w Gdańsku - Gdyni i KSF "Młodzi i Film" w Koszalinie. Nagrody dla Elwiry Pluty, Katarzyny Sobańskiej - Strzałkowskiej i Bartosza Prokopowicza "za kształt wizualny filmu" (KSF "Młodzi i film").