TVP Dokument Sobota, 24.09.2022 06:00 DZIKA POLSKA - WPŁYŃ NA WODĘ. ECHO PODMOKŁEJ PUSZCZY Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2013 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Największa rodzima sowa jest silnie związana ze środowiskiem wodnym. Gdyby na mapę polskich nizin nanieść stanowiska występowania puchacza, pokryłyby się z obszarami bagien i naturalnymi fragmentami dolin rzek. W gniazdach puchacza badacze znajdują wiele piór i innych szczątków ptaków wodnych: mew, kaczek, bekasów. Same gniazda też zwykle bywają ukryte w lasach silnie podmokłych i bagiennych. Wobec niedostępności terenu dla intruzów, w tym ludzi, para wielkich sów ma idealny spokój potrzebny do wychowania potomstwa. Tym bardziej to ważne, że puchacze nieraz gniazdują w wygrzebanym przez siebie zagłębieniu wprost na ziemi. Wtedy idealnym dla nich miejscem jest kępa w bagiennym lesie, dzięki czemu gniazdo jest otoczone wodą, niczym fosą. Taki las jest też świetnym miejscem wypadowym na nadwodne łowiska. Analizując obserwacje łowów puchacza, badając szczątki jego ofiar i wypluwki, czyli niestrawione resztki pokarmu, zauważamy, jak pojedynczy organizm uczestniczy w wymianie materii i energii między wodą a lądem oraz jak krążą w samym środowisku wodnym i jak się ono zmienia. Można to przeanalizować, poznając zmiany w składzie diety puchacza. Tropem puchaczy podąża znakomity badacz sów, dr Romuald Mikusek, który poznawał ich życie zarówno w górach, jak i w podmokłych ostępach nizin. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.V - ODC. 52 POLSKIE CUDA NATURY Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Radosław Kotarski tym razem rusza tropem niezwykłości, którymi Polskę obdarzyła matka natura. Zastanawia się, jaka jest historia takich miejsc jak Pustynia Błędowska, Puszcza Białowieska czy Łuk Mużakowa. Stara się ukazać ich naturalne piękno, ale także dotrzeć do procesów, dzięki którym powstały. 07:00 NOTACJE - ANDRZEJ SEWERYN. ZAPLĄTANY W MICKIEWICZA I MARZEC Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2008 Autor: Maria Nockowska Andrzej Teodor Seweryn (rocznik 1946), polski aktor teatralny i filmowy, reżyser, odznaczony Legią Honorową Republiki Francuskiej. Absolwent warszawskiej PWST jako trzeci cudzoziemiec w historii teatru francuskiego został zaangażowany do Comedie - Francaise, jednego z najbardziej prestiżowych teatrów na świecie. 07:15 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 104 DOLINA BIEBRZY Magazyn, 21 min, Polska, 2018 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Michał Piedziewicz Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Dolina Biebrzy to jeden z najbardziej dziewiczych rejonów naszego kraju. Gęste lasy zamieszkiwane między innymi przez łosie, wokół ciągnące się po horyzont bagna, a zarazem siedliska tysięcy ptaków. Biebrza to rzeka typowo nizinna - ma źródła na Podlasiu, w pobliżu granicy z Białorusią, a swój bieg kończy po przepłynięciu ponad 160 km, wpadając do Narwi. O jej uroku decydują długie fragmenty, w trakcie których rzeka meandruje majestatycznie przez rozległą pradolinę. By odpowiednio nacieszyć się Biebrzą, można skorzystać z gęstej sieci szlaków pieszych, rowerowych oraz wodnych. Uroki doliny pomagają też poznać liczne punkty widokowe. Okolica to nie tylko cuda natury, ale również ślady przeszłości. Carska droga, Twierdza Osowiec czy działalność hrabiego Karola Brzostowskiego zainteresują każdego pasjonata historii. Podobnie jak miejscowość Wizna. zwana polskimi Termopilami obrona Wizny to bitwa, która rozegrała się w tej okolicy we wrześniu 1939 roku. Polscy żołnierze, pod dowództwem kapitana Władysława Raginisa przez trzy dni bohatersko opierali się przeważającym i lepiej uzbrojonym oddziałom niemieckim. Po poddaniu wycieńczonego oddziału kapitan Raginis popełnił samobójstwo. Jego szczątki, pochowane najpierw bezimiennie u podnóża góry, dopiero po latach przeniesiono do grobu w tak długo bronionym bunkrze. 07:40 PRZYRODNIK NA TROPIE - /29/ - SÓJKA Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz i prowadzący: Łukasz Bożycki Program przyrodniczy, w którym prowadzący, Łukasz Bożycki, porusza różne aspekty życia zwierząt w kontekście ich wzajemnych powiązań i oddziaływań. Młody biolog, jednocześnie uznany międzynarodowy fotograf przyrody, podpatruje z kamerą w naturalnym środowisku wybrane gatunki rodzimej fauny, a swoje spostrzeżenia oprawia lekkim i przystępnym komentarzem. Projekt znakomicie propaguje wiedzę o polskiej przyrodzie, uzupełniając ją o zupełnie nieznane, zaskakujące często wątki relacji między zwierzętami. Są bardzo inteligentne, gadatliwe i sprytne. I wcale nie wybierają się za morze. O sójkach, ale nie tylko, bo i o krukach, myszołowach i ich powiązaniach w przyrodzie, opowie znający ptasie zwyczaje "Przyrodnik na tropie". 11:10 OD MORZA ŚRÓDZIEMNEGO DO AFRYKI POŁUDNIOWEJ - ODC. 8. GÓRA ATHOS (FROM THE MEDITERANEAN TO SOUTH AFRICA / DE LA MEDITERRANE A L'AFRIQUE DU SUD. AU MONT ATHOS) Serial dokumentalny, 6 min, Francja, 2010 Reżyseria: Yannick Charles Seria dokumentalna, która pozwoli poznać szlak od Morza Śródziemnego aż po Południową Afrykę. Athos... Święta Góra... Przez wieki święte miejsce prawosławia, wzgórze, które skrywa grób Matki Bożej. Dziś na legendarnym półwyspie mieszkają jedynie pustelnicy i mnisi. Czas się tu zatrzymał. Ostoja poświęconej modlitwie duchowości, zakazana dla kobiet i zwierząt płci żeńskiej, pozostałość dawnego Bizancjum. Athos nie różni się od reszty Grecji poza tym, że nią nie jest. Flaga, którą wymachuje mnich, należy do Monastycznej Republiki Athos. Nie ma tu dróg, lecz monastyry łączą tysiące ścieżek. Najodważniejszą konstrukcją jest wiszący 200 metrów nad wodą, przypominający średniowieczny zamek, monastyr Simonopetra. Dociera się do niego arkadowym mostem. Po kładkach spacerują mnisi. Niektórzy ukrywają twarze. 11:50 LUTEK - LEGENDA BIESZCZADÓW Film dokumentalny, 83 min, Polska, 2021 Reżyseria: Robert Żurakowski Scenariusz: Małgorzata Mielcarek Film dokumentalny przedstawiający barwną historię Ludwika Pińczuka, legendarnego gospodarza Chatki Puchatka, bieszczadzkiego kowboja, ratownika GOPR. Poprzez zdarzenia z jego życia opowiedziane są losy samego schroniska, miejsca kochanego przez kolejne pokolenia górskich wędrowców, niebagatelne dziedzictwo kulturowe zbudowane w surowym, twardym, lecz pięknym świecie, tuż pod bieszczadzkim niebem. 13:15 MRÓWCZE SZLAKI Film dokumentalny, 10 min, Polska, 1956 Reżyseria: Stanisław Kokesz Scenariusz: Roman Woźniakowski Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Wyprodukowany przez łódzką Wytwórnię Filmów Oświatowych film "Mrówcze szlaki" jest obrazem intrygującym i wciągającym niczym najlepszy thriller. Mimo upływu blisko 60 lat od jego realizacji, ta niezwykła, dramatyczna opowieść o zaskakujących obyczajach mrówczych społeczności, precyzyjnie opowiedziana i sfotografowana, wciąż budzi żywe emocje. Głównym bohaterem jest tu szczególny gatunek tych owadów zwany Amazonką (Polyergus rufescens), który w mrówczym świecie jest odpowiednikiem zbójeckich hord Huna Attyli. Napady armii Amazonek na gniazda łagodniejszych gatunków mrówek przypominają sceny z najlepszych filmów batalistycznych tyle, że tutaj walka toczy się naprawdę na śmierć i życie. Dramatyczność filmowych obrazów podkreśla specjalnie skomponowana muzyka autorstwa słynnego jazzmana, Jerzego Dudusia Matuszkiewicza, wykonywana przez sekstet Krzysztofa Komedy, co jest dodatkowym, niebagatelnym walorem tego niezwykłego filmu. 13:30 MŁODZI KONSTRUKTORZY Film dokumentalny, 16 min, Polska, 1952 Reżyseria: Marian Ussorowski Scenariusz: Marian Ussorowski, Zbigniew Dąbrowski Film wyprodukowany przez łódzką Wytwórnię Filmów Oświatowych ukazujący działania młodych adeptów nauki i techniki, którzy uczęszczają na zajęcia szkolnego kółka fizycznego. Uczniowie poznają zastosowanie praw fizycznych, których uczyli się na lekcjach i wykorzystują je do budowy własnych konstrukcji. Treść krótkometrażowego filmu skupia się na losach trójki uczniów - Wacka, Chudzielca i Grucy, a także historii Romka Lutniaka oraz jego modelu. Romek próbuje samodzielnie skonstruować silniczek odrzutowy, przez co oddalił się nie tylko od lekcji, ale również i kolegów. Z inicjatywy Wacka, chłopcy starają się pomóc Romkowi i zachęcić go, by rozwiązał swój problem z konstrukcją modelu na kółku fizycznym. Film uczy, jak ważne jest odpowiednie przygotowanie teoretyczne na lekcjach fizyki do budowy technicznych urządzeń lub maszyn, a także, że pracą zorganizowanego zespołu można więcej dokonać niż pracą samodzielną. 13:50 KRAINY NIEZWYKŁYCH PRZEOBRAŻEŃ - ODC. 3 OKAWANGO (KRAINY NIEZWYKŁYCH PRZEOBRAŻEŃ. OKAWANGO) Cykl dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Paul Bradshaw Serial BBC Worldwide prezentuje zjawiska transformacji przyrody w czasie zmieniających się pór roku. Najwspanialsze zjawiska, przepiękne zdjęcia. Na Ziemi zachodzą nieustanne przeobrażenia. Następujące po sobie pory roku przynoszą zmiany w przyrodzie. W niektórych miejscach naszej planety są one tak znaczne, że można je dostrzec z przestrzeni kosmicznej. W naszych filmach przyjrzymy się trzem wyjątkowo niezwykłym przemianom. Archipelag Svalbard. W ciągu kilku tygodni skute lodem pustkowie zaczyna tętnić życiem. Lasy Nowej Anglii eksplodują feerią niezwykłych barw. W tych błyskawicznie zmieniających się krajobrazach życie rozwija się w niebywale pomysłowy, często zaskakujący sposób. Delta Okawango w Afryce. Pustynia przeobraża się tu w magiczny wodny świat. Kotlina Kalahari. Dwa i pół miliona kilometrów kwadratowych płaskich piasków i sawanny. Rozciąga się na obszarach południowej Afryki. Przez jej środek płynie rzeka, która nie wpada do morza, a raz do roku wylewa, podtapiając okoliczne tereny. Przez pięć miesięcy woda rozprzestrzenia się na olbrzymim półpustynnym obszarze, przeobrażając go w magiczny wodny świat. Oto opowieść o tym, jak natura tworzy niepowtarzalne, tętniące życiem bagna na jednym z największych obszarów pustynnych świata. 14:50 KTO CHCE ZOSTAĆ ASTRONAUTĄ? - ODC. 6 (ASTRONAUTS TOUGHETS JOB IN THE UNIVERSE) Cykl dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Tom Coveney Szósta część jest ostatnią tej serii dokumentującej szkolenie na astronautę. Finaliści udają się do Shuttle Landing Facility na Florydzie, gdzie Chris Hadfield będzie oceniał ich przydatność i ryzyko związane z pracą. Po raz pierwszy doświadczają nieważkości. Ich zdolności motoryczne będą testowane na wysokości ponad 9 kilometrów. Na Florida Keys zanurkują do Wodnika - obiektu podwodnego, używanego przez NASA do szkolenia astronautów. Na koniec cyklu wracają do londyńskiego Muzeum Nauki, gdzie odbędzie się wielki finał, gdy Chris i jego szkoleniowcy ogłoszą werdykt, kto z kandydatów ma wszystkie cechy, których potrzeba, aby zostać astronautą. 15:50 NASZE POCHODZENIE - ODC. 1 KOŚCI (ORIGINS OF US 1 BONES) Cykl dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2011 Reżyseria: Sacha Baveystock Seria popularno - naukowa, badająca anatomiczne zmiany, które dały nam i naszym przodkom przewagę nad innymi reprezentantami fauny. Odkryliśmy tajemnice atomu i udaliśmy się na Księżyc. Ale jak to się stało, że ludzie odnieśli taki sukces? Wszystko, od sposobu, w jaki chodzimy, po kształt naszej szczęki, a nawet sposób poruszania kciukami, łączy nas ściśle ze zmaganiami i triumfami naszych przodków. Jednak wiele z tych zmian pociągnęło za sobą zaskakujące koszty, a problemy, z którymi się zmagamy, są bezpośrednią konsekwencją naszej ewolucyjnej podróży. Kształt naszej twarzy, chodzenie na dwóch nogach, sposób, w jaki postrzegamy świat. Co czyni nas takimi, jacy jesteśmy? Historia każdego z nas sięga milionów lat wstecz, na równiny pradawnej Afryki. Odpowiedź na pytanie, co czyni nas ludźmi, leży w ziemi wśród skamieniałości i innych śladów naszych przodków, ale też w nas samych: w naszych mięśniach, kościach i w genach. Opowieść o tym, jak staliśmy się ludźmi, pokazuje, jak żyjące w lesie małpy wyewoluowały do postaci człowieka. Zaczyna się miliony lat temu, kiedy pewna małpa człekokształtna stanęła na dwóch nogach i ruszyła przed siebie. 16:55 SIMON REEVE W AMERYCE PÓŁNOCNEJ ODC. 2 (NORTH AMERICA WITH SIMON REEVE / THE AMERICAS WITH SIMON REEVE: SERIES) Serial dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Chris Mitchell Autor i poszukiwacz przygód, Simon Reeve wyrusza w kolejną podróż, tym razem do Ameryki Północnej. Odnajduje rozległy i zróżnicowany kontynent, z lodowcami, pustyniami i dżunglami, gdzie istnieje wielkie bogactwo obok zupełnej biedy, podziałów politycznych i ludzkich dramatów. Będziemy wraz z nim podziwiać piękno Gór Skalistych i surowy blask lasów zachodniego wybrzeża kontynentu. Spotkamy kowbojów z Montany, stojących w obliczu niepewnej przyszłości i rdzennych mieszkańców Gwatemali, migrujących na północ w poszukiwaniu lepszego życia. Simon, wygrzewając się w meksykańskim słońcu i drżąc w Arktyce, przetestuje temperaturę naprawdę fascynującego kontynentu. W tej części wyprawy przez Ameryki Simon jest w Stanach Zjednoczonych. Jego celem są Góry Skaliste od Montany po Kolorado. W tym mieście jest 11 więzień. Spotka się z osadzonymi, którzy wkrótce wyjdą na wolność. Pozna projekt mający przywrócić prerię do pierwotnego stanu i spotka jej pradawnych mieszkańców. Posłucha długiej i bolesnej historii. Na początku będzie podróżował jedną z najbardziej malowniczych tras kolejowych. Pociąg Empire Builder firmy Amtrak wiezie Simona z północy Stanów na południe przez Góry Skaliste. 18:35 LENA NA BAŁKANACH - ODC. 1. ADRIATYK Cykl reportaży, 23 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Konrad Zagórski Prowadzenie: Lena Urbańska Seria podróżnicza, niewiele mająca wspólnego z typowym przewodnikiem turystycznym. Spróbujemy wejść głębiej w tkankę społeczeństwa, zanurzymy się w bałkańskim kotle, czyli mieszance religii, wyjątkowych kultur i ich burzliwej historii. W każdym odcinku będziemy skupiać się na wybranym zagadnieniu współczesnych Bałkanów. Zagadnienia te będą przedstawione poprzez kilku lokalnych bohaterów, którzy przybliżą nam swoją kulturę i opowiedzą o swojej działalności. Jest to seria skupiająca się na człowieku, opowiadająca o regionie przez poznanie ludzi. To seria o podróżach poza utartym szlakiem. 19:05 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 149 BRZEG Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Agnieszka Grabarska Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Kolejnym przystankiem na trasie podróży po Polsce będzie Brzeg. Miasto nad Odrą zachwyca obfitością niespodzianek takich jak chociażby argentyńskie rytmy na ulicach, fascynujące historie domów bez okien czy sala z dekoracją w postaci malowideł aż po sam sufit. Prawdziwe perły tutejszej architektury to malowniczy Zamek Piastów Śląskich oraz monumentalny kościół św. Mikołaja. Tym, co przykuwa wzrok, jest wysokość jego wnętrza. Dzięki 30-metrowej nawie, bazylika jest zaliczana do największych świątyń gotyckich na Śląsku. W prezbiterium kolejną ogromną przestrzeń wypełnia wykonany w 1995 roku prawie 20-metrowy witraż. Kolejna zabytkowa świątynia to barokowy kościół Podwyższenia Krzyża Świętego wybudowany na wykupionych przez jezuitów przyzamkowych terenach ogrodowych, w miejscu, w którym w średniowieczu stał kościół i klasztor dominikanów. Spacerując po Brzegu, pół dnia można spędzić wpatrując się w elewacje kamienic, na których zapisana jest historia miasta. I tak na przykład na budynkach przy ul. Sukiennice 5 czy ul. Dzierżonia 10 widać ślepe okna, czyli tzw. blendy. To powszechny w średniowieczu rodzaj dekoracji architektonicznej, zachowany do dziś w niewielu miastach. Jeśli dom miał wiele okien, również tych nieistniejących, pokazywało to zamożność i pozycję. Bogactwem Brzegu są też miejskie parki. Zajmują aż 90 hektarów powierzchni miasta, a to oznacza, że raczej prędzej niż później trafimy na łono brzeskiej natury. 19:40 MIESZCZANIE ŻYWIECCY - KSIĘŻNA MARIA KRYSTYNA I KRZYSZTOF Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Grzegorz Jankowski Krzysztof Błecha, lekarz i przyjaciel księżnej Marii Krystyny Habsburg, opowiada o historii polskich Habsburgów, ich patriotyzmie oraz postawie wobec mieszkańców Żywiecczyzny. Wspomina początki swojej przyjaźni z księżną, która pod koniec życia wróciła do Żywca i była blisko związana z jego rodziną. 20:10 ZIELONE KŁAMSTWA (THE GREEN LIE) Film dokumentalny, 92 min, Austria, 2017 Reżyseria: Werner Boote Przyjazne dla środowiska samochody elektryczne, produkty spożywcze wyprodukowane według zasad zrównoważonego handlu, uczciwe procesy produkcyjne. Jeśli wszystko, co wmawiają nam korporacje, jest prawdą, to rzeczywistość wokół wyglądałaby inaczej. Czy możemy zaufać koncernom, które twierdzą, że kupując odpowiednie towary, możemy uratować świat? Czy zielone produkty w branży to nic innego jak popularne i niebezpieczne kłamstwo lub czysta reklamowa strategia sprzedaży? 21:50 PRZYBŁĘDA (STRAY) Film dokumentalny, 69 min, Australia, 2020 Reżyseria: Elizabeth Lo Film jest zarówno krytyczną obserwacją ludzkiej cywilizacji poprzez spojrzenie psów, jak i zmysłową podróżą po skrajnej marginalizacji. Na skrzyżowaniu Stray w stolicy Turcji obserwujemy trzy psy - Zeytin, Nazar i Kartal. Przemierzają ulice Stambułu. Ich oczy i uszy ukazują nam intymny portret życia miasta i jego mieszkańców. Chcą pokazać, co to znaczy żyć jako istota bez statusu i bezpieczeństwa. Szukając pożywienia i schronienia, wyruszają w podróże po tureckim społeczeństwie i pozwalają nam uzyskać portret ludzkiego życia w tym mieście. Niezależnie od tego, czy prowadzą nas do rozpadających się ruin, czy tętniących życiem ulic, spojrzenia bezdomnych działają jak okno: kobiety w małżeństwach pozbawionych miłości, protestujący, uchodźcy. Psimi oczami widzimy ludzki świat rozdarty podziałami klasowymi, etnicznymi i płciowymi. 23:10 HARDA Film dokumentalny, 14 min, Polska, 2019 Reżyseria: Marcin Polar Harda niesie za sobą wiele znaczeń: niepokorna, złośliwa, odporna, nieugięta, mocna, wytrzymała, chłodna, twarda. Nie bez powodu bohater filmu nazwał tak swoje odkrycie - miejsce, któremu stawia czoła i którego wszystkie te cechy może odczuć namacalnie i dosłownie na własnej skórze. Pobudza ono jego wyobraźnię i popycha go naprzód w nieokrzesany i obsesyjny sposób. Kamera wraz z nim, krok po kroku, uczestniczy w eksploracji nieznanych dotąd człowiekowi przestrzeni, które coraz bardziej stawiają opór delikatnej, ludzkiej materii. 23:35 DZIECI SKAZANYCH NA ŚMIERĆ (CHILDREN OF SHAME / CHINE, LES ENFANTS DE LA HONTE) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2014 Reżyseria: Elodie Pakosz W Chinach istnieje kara śmierci. Wiele dzieci po egzekucjach na rodzicach zostaje sierotami. Mają do wyboru tylko opiekę społeczną, poniewierkę, życie w sierocińcach. Rodziny najczęściej zrywają więzi z dziećmi skazanych na śmierć, uważając je za zło i powód do wstydu. Nie mogą one również być adoptowane. Zhang Shuqin pracowała w więzieniach i wie, jak biedne są dzieci skazańców. Postanowiła otoczyć je opieką. To z jej inicjatywy już powstało w Chinach około 10 sierocińców - Sun Villages. W filmie widać nie tylko skrzywdzone przez los dzieci, ale także ich skazanych na śmierć rodziców. Jesteśmy świadkami wstrząsających pożegnań na zawsze rodziców z dziećmi. 00:35 MADAME TYSON (WOJOWNICY Z DAKARU) Film dokumentalny, 55 min, Polska/Francja, 2012 Scenariusz i reżyseria: Edward Porembny "Madame Tyson" to senegalski Rocky, film z duszą i wspaniałą estetyką. Ten film to historia, w której głównymi bohaterami są: sławna, pierwsza w tej branży kobieta, promotorka walk i polityk, Ndeye Ndiaye Tyson, i dwóch młodych Senegalczyków, Abdoulaye Thiam i Modou Faye. Ndeye Ndiaye Tyson, mimo swojego analfabetyzmu, stała się znaną w Senegalu osobą i wzorem do naśladowania dla wielu rodaków. Obecnie rozwiedziona, wychowująca samotnie syna, Ndeye Ndiaye zatrudnia asystenta i przemieszcza się swoją ogromną hondą, kierowaną przez osobistego szofera, wzbudzając tym samym podziw, uznanie i respekt. Naszymi kolejnymi bohaterami są Thiam i Modou. Thiam założył 5 lat temu szkołę zapaśników, aby zrobić coś ze swoim życiem. Modou pomaga w rodzinnym interesie. W naszym filmie rywalizują ze sobą, gdyż każdy z nich ma nadzieję, że pewnego dnia zostanie zauważony przez sławną promotorkę, wygra walkę o lepsze życie i stanie się następnym mistrzem senegalskich zapasów. I właśnie to, że Ndeye Ndiaye Tyson wybierze na końcu zbliżającego się sezonu zapaśniczego tylko jednego młodego zapaśnika i zorganizuje mu walkę przeciwko jednej z gwiazd senegalskich zapasów jest wiodącą historią naszego filmu. Walka ta zmieni życie wybranego chłopaka. Odbędzie się na stadionie piłkarskim, w obecności kilkutysięcznego tłumu kibiców i będzie emitowana przez główną stacje telewizyjną. Film, który łączy miłość, nienawiść, nadzieję i złudzenia, zaprasza widza w kolorową, kulturową podróż, zmuszając do refleksji nad ludzką kondycją w społeczeństwie zmuszonym do ciągłej walki. Afryka zwykle kojarzy się z obrazami nędzy. Ten film dokumentalny pokazuje, że jest nadzieja dla afrykańskiej ludności. Film przedstawia alternatywę dla nielegalnej imigracji poprzez nowe możliwości odniesienia sukcesu nie tylko w Senegalu. 01:35 ŻYWOT MICHAŁA Film dokumentalny, 47 min, Polska 2003 Scenariusz i reżyseria: Beata Januchta Zdjęcia: Piotr Sędzikowski Muzyka: Michał Lorenc Jak nisko trzeba upaść, by wreszcie zapragnąć podnieść się z dna? Jak silnym trzeba być, by tego dokonać? Michał Marian Pawełczyk, bohater przejmującego filmu dokumentalnego Beaty Januchty, doświadczył na własnej skórze i skrajnego upodlenia, i cudu odradzania się. Filmowa historia Michała obejmuje dwa i pół roku z jego życia. Michał pije od 30 lat, z czego od 20 lat intensywnie. To alkohol sprawił, że stracił rodzinę: żona odeszła od niego, zabierając dwuletniego wówczas synka, Maćka. Wyjechała z dzieckiem do Szwecji, gdzie Michał ma ciotkę. To ona pomogła Ninie urządzić się w nowym miejscu. Od czasu ich wyjazdu, wkrótce po stanie wojennym, Michał praktycznie nie miał z nimi kontaktu. Ledwo pamięta syna, który teraz jest już dorosły. Z czasem nałóg odebrał mu także pracę i dach nad głową. Michał mieszkał w altankach, kanałach, ruderach do rozbiórki. Bywało, że wypijał 6-7 butelek alkoholu dziennie. Gdy nie starczało pieniędzy na wódkę czy wino, pił to, co akurat wpadło w rękę: denaturat, borygo itp. Ten inteligentny i prawdopodobnie wykształcony mężczyzna wstydził się pokazywać na oczy dawnym znajomym, nie chciał czuć smrodu własnego ciała i spoglądać na siebie trzeźwo. Dobrze czuł się tylko wśród takich jak on, bo tylko oni go nie odtrącali. Kilkakrotnie podejmował desperackie próby wyjścia z nałogu, ale po paru tygodniach, spotkawszy się znowu z kumplami od kieliszka, wracał do punktu wyjścia. Kiedy zaczyna się film, jest czerwiec 2000 r. Brudny, zarośnięty, wiecznie zamroczony Michał, budzi bardziej odrazę niż litość. Rok później, po paromiesięcznym leczeniu w poradni AA, znów jest w melinie, praktycznie nie trzeźwieje. Ale podejmuje kolejną próbę wyjścia z matni. Zjawia się we wrocławskim Schronisku św. Brata Alberta, kierowanym przez Dariusza Dobrowolskiego. Dostaje swoje łóżko, czyste ubranie, jedzenie, lekarstwa na odtrucie, a przede wszystko życzliwość i zrozumienie. Powoli wraca do normalnego świata i coraz dotkliwiej odczuwa samotność, brak miłości. Tak bardzo tęskni za synem, tak wiele, by dał, żeby go zobaczyć. Tym razem musi wytrwać. W listopadzie 2001 r. nadal nie sięga po kieliszek. Odzyskał siły, dostał pracę w skupie złomu. Choć wciąż jeszcze balansuje między nadzieją i rozpaczą, wiarą i zwątpieniem, trwa w swoim postanowieniu. Odkłada każdy grosz na podróż do Szwecji. Z niechęcią patrzy na swych dawnych, zapijaczonych kumpli. W październiku 2002 r. składa podanie o paszport, z pomocą Darka kupuje nowe, porządne ubrania na podróż. Nie chce przynieść synowi wstydu, kiedy już dojdzie do spotkania. Bo Michał nie traci nadziei, że Maciek zechce się z nim zobaczyć, tak jak on sam zdecydował się przed laty spotkać z własnym ojcem, który go porzucił. Michał nie robi sobie złudzeń, że chłopak rzuci mu się w ramiona, ale na pewno zechce go wysłuchać, może nawet spróbuje zrozumieć i wybaczyć zmarnowane dzieciństwo? Nie uprzedził go o swoim przyjeździe, chce zobaczyć spontaniczną reakcję Maćka. O planowanej wizycie wie tylko ciotka. Obiecuje pomoc w skontaktowaniu z synem. W połowie grudnia Michał wsiada na prom. Czy spełni się jego największe marzenie? Film Beaty Januchty otrzymał Grand Prix "Białą Kobrę" na łódzkim XIII Festiwalu Mediów "Człowiek w zagrożeniu" w 2003 r. 02:35 SZWEDZKIE TANGO Film dokumentalny, 57 min, Polska, 1999 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Śladkowski Zdjęcia: Gunnar Kallstrom, Michel Reisler Hans i Kerstin Stralstromowie, bohaterowie dokumentu, żyją w Kirunie, niewielkim szwedzkim miasteczku za kołem polarnym. Mają dorosłą już córkę Karin, syna Olego i pięcioro wnucząt. Wiodą spokojny żywot, w dostatku i harmonii, którą czasem zakłóca Hans - z natury porywczy i szorstki - besztając żonę, kiedy ta na przykład prowadzi samochód w sposób budzący jego zgrozę i gniew. Hans grywa jeszcze w tenisa, choć zaawansowany wiek sprawia, że żona potem musi długo masować mu obolałe mięśnie. Kerstin zaś raz na jakiś czas spotyka się z przyjaciółkami, by poplotkować o mężczyznach. Niekiedy małżonkowie ruszają na wyprawę na nartach albo na tańce. Próbują tańczyć tango, na które moda, ogarniająca całą Europę, dotarła też za krąg polarny. Kerstin jednak nie jest zadowolona z ich wspólnego tańczenia. Uważa, że tango zupełnie im nie wychodzi. W styczniu 1998 roku namawia męża, by pojechali do Sztokholmu, gdzie powstały już szkoły tańca, w których pod okiem mistrzów można poznać tajniki kroków, obrotów i przejść. Hans początkowo nie chce o tym słyszeć, w końcu ulega żonie: w lutym wsiadają do samochodu i mkną do stolicy. Odwiedzają tam Szkołę Tańca Petera Kleinviksa i Szkołę Mistrzów Tanga Toma i Kristiny. Po wielu próbach pani Stralstrom dochodzi do wniosku, że tango jest dla niej za trudne i marzy o powrocie do domu. Jej mąż natomiast, tak na początku przeciwny przedsięwzięciu, upiera się, że musi się tanga nauczyć i wpada na pomysł, by po tę naukę udać się do źródeł. Kerstin, przerażona perspektywą wyprawy do Argentyny, próbuje męża odwieść od zamysłu. Na próżno. W marcu wsiadają do samolotu i wkrótce lądują w Buenos Aires. Tam dostają się w ręce dwóch domorosłych przewodników i rozpoczynają wędrówkę po szkołach i milongach - miejscach, w których tańczy się tango. I nawet jeśli nadal najlepiej wychodzi im tańczenie go na sposób kiruński, dowiadują się, czym jest ten taniec, a wspólne przeżycia zbliżają ich jeszcze bardziej. Najlepiej widać to w ostatniej scenie filmu, kiedy w kwietniowy dzień pokonują zaśnieżone ulice miasteczka, stojąc razem na płozach sanek. Popychają je w doskonałej harmonii i wyglądają, jakby płynęli w tangu - w jego wyjątkowej, szwedzkiej odmianie. "Szwedzkie tango" to film dokumentalny o codzienności i przygodach sympatycznej pary Szwedów i o tym, czym może być starość. Dokument przypominajacy momentami film fabularny jest efektem współpracy czterech telewizji: Telewizji Polskiej, szwedzkiej telewizji publicznej SVT, satelitarnego programu kulturalnego Arte i programu II niemieckiej telewizji publicznej ZDF.