TVP Historia Wtorek, 20.09.2022 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 20 WRZEŚNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1863 - zmarł Jakob Grimm, jeden z braci - autorów baśni dla dzieci; 1944 - kolejny dzień Powstania - rozkaz gen "Bora" w sprawie ujawnienia nazw jednostek i nazwisk oficerów; 1946 - pierwszy festiwał filmowy w Cannes; 1961 - zginął Andrzej Munk; 07:10 CZAS HONORU - ODC. 14 "KRZYŻ WALECZNYCH" S. II Serial wojenny, 48 min, Polska, 2009 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk Ranny, chory na tyfus Władek zostaje ukryty w klasztorze. Rappke szuka winnych strzelaniny w szpitalu. Znajduje zwłoki Czesława w miejskiej kostnicy. Na rozkaz standartenfuhrera Gerda Kellera organizuje zasadzkę w czasie pogrzebu. Bronek z Wandą przenoszą się nowego mieszkania. Ich szczęście nie trwa jednak długo, bo Wanda zostaje zadenuncjowana przez sąsiada. W tym czasie w mieszkaniu Heleny, matki Wandy, Niemcy zastawiają pułapkę. Doktor Maria Konarska przedstawia rannemu Kellerowi swoją diagnozę - będzie sparaliżowany. Bronek, Michał i Janek poznają swojego nowego dowódcę, Doktora. Maria już wie, że jej mąż, Czesław, zginął w akcji. Tymczasem Lena Sajkowska, ukochana Janka, zauważa, że jest śledzona przez tajemniczego mężczyznę. 08:30 HISTORIA POLSKI - KREW NA BRUKU. OBRONA GRODNA 1939 Film dokumentalny, 21 min, Polska, 2014 Autor: Robert Miękus Reżyseria: Robert Miękus Scenariusz: Robert Miękus Zdjęcia: Kamil Nowak Muzyka: Marek Iwaszkiewicz Celem filmu jest pokazanie, jak kilkuset polskich żołnierzy wspieranych przez ludność cywilną i dwa działka przeciwlotnicze skutecznie powstrzymywało natarcie kilku tysięcy czerwonoarmistów i kilkudziesięciu czołgów. Autor chce też wyjaśnić, dlaczego Grodno stało się tak silnym punktem oporu i dlaczego ludność cywilna tak skutecznie wspierała polskich żołnierzy. 09:30 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICZY ZAMEK Magazyn, 48 min, Polska, 2004 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Waldek Szmidt Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Aktorzy: Krzysztof Dracz, Rafał Mohr, Radosław Pazura, Andrzej Szopa, Jerzy Schejbal, Dorota Deląg, Andrzej Szczytko, Eryk Lubos W 1945 roku, gdy klęska Rzeszy była już właściwie przesądzona, zachodni wojskowi i politycy coraz baczniej przyglądali się dotychczasowemu radzieckiemu sprzymierzeńcy, a w najbliższej przyszłości - potencjalnemu rywalowi lub wręcz wrogowi. Alianci przechowywali ogromne ilości niezłamanych radzieckich szyfrogramów. Gdyby udało się zdobyć niemiecki "Aparat" i odczytać komunikaty, można by nie tylko zweryfikować intencje sojusznika, lecz także ujawnić jego agenturę na Zachodzie. Rozpoczęła się tajna, amerykańsko - radziecko - niemiecka rozgrywka o cenne trofeum. 10:25 MACEDOŃCZYK Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2013 Reżyseria: Petro Aleksowski Film opowiada mało znany epizod z historii Polski. To uratowanie życia i stworzenie nowego domu dla 3500 dzieci, w tym 1750 dzieci pochodzenia macedońskiego, przed którymi Grecja, ze względu na ich słowiańskie pochodzenie, zamknęła swe granice po dziś dzień. 11:20 PRZESTRZEŃ PAMIĘCI - MUZEUM PAMIĘCI SYBIRU W BIAŁYMSTOKU Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Syberia to nie tylko nazwa geograficzna. To także doświadczenie cierpienia wielu pokoleń Polaków, które głęboko wrosło w naszą historię. To miejsce zsyłki. Jako pierwsi na Syberię trafili jeńcy wojenni wzięci do niewoli podczas wojen Stefana Batorego z Iwanem IV Groźnym, prowadzonych z Moskwą na początku XVII wieku. Na Syberię zostało zesłanych co najmniej pięć tysięcy konfederatów barskich. Ich los podzielili później uczestnicy insurekcji kościuszkowskiej. Na Sybir władze carskie pognały około półtora tysiąca uczestników powstania listopadowego. Zsyłka była metodą karania "polskich buntowników". Taki los spotkał około 40 tys. pojmanych powstańców styczniowych, a później uczestników rewolucji 1905 roku i wszystkich, którzy aż do wybuchu wielkiej wojny w 1914 roku walczyli o odzyskanie niepodległości i wyrwanie spod dominacji rosyjskiej. Związek Sowiecki traktował Syberię jako miejsce pozbycia się politycznych przeciwników. Zanim jednak tak się stało, czerpał korzyści z niewolniczej pracy osadzonych tu więźniów. Tu wywożono Polaków w ramach tzw. "operacji polskiej" przeprowadzonej w Związku Sowieckim w latach 1937 - 1938. Tu trafiali też obywatele polscy po agresji sowieckiej na Polskę w 1939 roku, w czterech deportacjach, a także po zakończeniu II wojny światowej. To tym pokoleniom Polaków dedykowane jest Muzeum Pamięci Sybiru w Białymstoku. 11:50 AL PACINO, GWIAZDA MIMO WOLI (AL PACINO THE RELUCTANT STAR) Film dokumentalny, 58 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Lukas Hoffmann Film dokumentalny przedstawiający sylwetkę aktora Ala Pacino. Przez jednych uważany za bardzo tajemniczego, a przez innych jako utożsamienie ognia i lodu. Z getta na Bronksie w Nowym Jorku dotarł na wielką scenę - od Broadwayu po Hollywood. Jako Michael Corleone w "Ojcu chrzestnym" świętował swój wielki przełom na początku lat 70. Okazuje się, że poza samym reżyserem Francisem Coppolą, początkowo nikt nie chciał go do tej roli. Jego realistyczne aktorstwo stało się z dnia na dzień miarą wszystkiego. Historia mężczyzny o wielu twarzach. Historia artysty balansującego na linie i nieustannie grożącego upadkiem. Historia utalentowanego aktora, ale także niechętnych mu gwiazd. 12:55 PERSOWIE. HISTORIA IRANU - ODC. 2/3 (PERSIA: A HISTORY OF IRAN) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2020 Reżyseria: Samira Ahmed Dzięki tej serii widzowie będą mogli odkryć fascynującą i skomplikowaną historię Persji, pierwszego imperium na świecie, które powstało w szóstym wieku przed Chrystusem i wywarło wielki wpływ na kulturę rzymską, bizantyjską i arabską. To świat królów i najeźdźców, epickich poetów i wyjątkowych artystów. Twórców dokumentu najbardziej interesuje żywotność perskiej cywilizacji. Język farsi przetrwał wszystkie inwazje, rewolucje i religijne zawieruchy. Perską mowę i obyczaje przyjmowali Mongołowie, Turkmeni, Turcy i Afgańczycy. Islamizacji nie towarzyszyła arabizacja. Najeźdźcy zapożyczyli od Persów stroje, kuchnię, architekturę, administrację, nawet Aladyna i "Opowieści z tysiąca i jednej nocy". "Szahname", poetycki epos z przełomu X i XI wieku, do dziś jest publicznie recytowany, "Rubajaty" - wolnomyślicielskie wiersze Omara Chajjama stały się bestsellerem na Zachodzie 800 lat po śmierci autora. Kopuła meczetu w Isfahanie swego czasu była największa na świecie. Persowie mieli nawet swojego Machiavellego, który napisał podręcznik dobrego rządzenia. Jeden z szachów zajął Delhi i zasiadł na Pawim Tronie, lecz kres imperialnym ambicjom położyły europejskie potęgi. XX wiek zajmuje w tym cyklu zaledwie siedem minut i to głównie w kontekście polityki historycznej Mohammeda Rezy Pahlaviego uważającego się za nowego Cyrusa. Od 40 lat, gdy władzę przejęli ajatollahowie, niewielu ludzi z Zachodu widziało Iran. Brytyjczykom udało się dostać pozwolenie na filmowanie. Narratorka, Samira Ahmed, rozmawia z tubylcami, przechadza się po bazarze, zagląda do klubu - siłowni. Perskie dzieje przedstawione są w porządku chronologicznym. Od starożytnych wykopalisk, pozostałości zigguratu w Czoga Zanbil, ruin Suzy i Persepolis. Ahmed odwiedza świątynię zoroastrian, w której płonie wieczny ogień, zachwyca się perską kaligrafią, ceramiką i rzemiosłem artystycznym. Atrakcyjności filmowi dodają orientalna muzyka i niesamowite krajobrazy. 13:55 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - TALLEYRAND. DYPLOMATA BEZ SKRUPUŁÓW (TALLEYRAND) Film dokumentalny, 94 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel Talleyrand był człowiekiem o wielu obliczach: biskupem, najbliższym współpracownikiem Napoleona Bonaparte, ministrem spraw zagranicznych, ambasadorem, który wyniósł na tron Burbonów. Przetrwał 70 lat politycznych zawirowań. Jedno, co mu trzeba oddać, to jego miłość do Francji, której interesu zawsze bronił. Bronił też pewnego stylu życia. Otoczony pięknymi kobietami w swoim pałacu w Valenncay wydawał królewskie przyjęcia przygotowane przez wielkiego szefa kuchni Careme’a. Spędzał czas naprzemiennie bogacąc się i rujnując. Niekiedy budził się milionerem, po czym, wszystko przegrywał w wista. Jeśli jakieś jedno słowo może scharakteryzować Talleyranda, to jest nim gracz. Grał życiem, grał w politykę, grał o władzę i z rządami. Był dyplomatą i biznesmenem, ale przede wszystkim człowiekiem czerpiącym radość z życia. 15:35 FILMOTEKA MAŁOPOLSKA - ŚLADY MOJEGO ISTNIENIA Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2017 Reżyseria: Paulina Ibek Scenariusz: Paulina Ibek Kobieta o anielskim głosie, niesamowicie wrażliwa, ale jednocześnie bardzo konsekwentna, co podkreślił Grzegorz Turnau, nazywając ją artystką sformułowaną. Ania Szałapak - Biały Anioł Piwnicy pod Baranami, pieśniarka, ale jednocześnie, a może przede wszystkim, naukowiec. Wielbicielka kotów, kapeluszy, szopek krakowskich i aniołów. Mówiła, że nie jest kolekcjonerką, tylko przywiązuje się do rzeczy i do wspomnień. Zauważyć to można w jej mieszkaniu, w którym pełno wszystkiego. Ale śladami jej istnienia nie są tylko rzeczy, które pozostały po niej w mieszkaniu. Są nimi także piosenki w jej wykonaniu, są nimi publikacje naukowe poświęcone szopkom krakowskim, a także krakowskim tradycjom i obrzędom i wreszcie są nimi wspomnienia przyjaciół i rodziny. Anna Szałapak urodziła się 22 września 1952 r. , zmarła 14 października 2017 r. Całe swoje życie spędziła w Krakowie. Była jedną z najwybitniejszych artystek Piwnicy pod Baranami, z którą związana była od 1979 r. Obok kariery artystycznej prowadziła także karierę naukową. Ukończyła studia etnograficzne i pracowała jako kustosz w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa. W 2012 r. obroniła pracę doktorską dotyczącą szopki krakowskiej. Była laureatką licznych nagród i wyróżnień. W 2016 r. została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi w działalności na rzecz polskiej kultury i osiągnięcia w pracy artystycznej. Film stanowi próbę stworzenia portretu Anny Szałapak córki, siostry, artystki, naukowca, przyjaciółki. Opowieść została podzielona na rozdziały, w których ludzie związani z artystką opowiadają o Annie Szałapak (rodzina: Maria, Piotr i Janina Szałapak, przyjaciele z Piwnicy pod Baranami, m.in. Zygmunt Konieczny, Grzegorz Turnau, Jacek Wójcicki, Ewa Lipska, Konrad Mastyło). 17:05 CZAS HONORU - ODC. 15 "NA SERBII" S. II Serial wojenny, 47 min, Polska, 2009 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Aresztowana Wanda trafia do siedziby gestapo w alei Szucha. W czasie przesłuchania rozpoznaje ją Rappke. Dziewczyna zostaje przeniesiona na Pawiak. Na Karola zapada wyrok śmierci, ma go wykonać Bronek. Doktor przydziela Michała do komórki kontrwywiadowczej. Niemcy poszukują Władka. Trafiają do klasztoru, w którym się ukrywa. Halbe odwiedza Kellera w szpitalu. Prosi go o akta Ryszkowskiego. Bronek i Długi wpadają w ulicznej łapance. Tymczasem Michał poznaje Celinę, dawną znajomą Hani. Dziewczyna wywiera na nim duże wrażenie. Bronek wprowadza się do nowego lokalu konspiracyjnego - domu Sowińskich. Helena prosi strażniczkę z Pawiaka, Grażynę, o pomoc w sprawie Wandy. W celi Wanda poznaje Ninę. Rappke dostaje rozkaz wyjazdu na front wschodni. Halbe obiecuje mu zmianę rozkazu w zamian za przysługę: Rappke ma wykraść akta Karola z gabinetu Kellera. 18:00 A WIĘC WOJNA - /20/ Reportaż, 5 min, Polska, 2019 Autor: Elżbieta Szumiec - Zielińska O świcie 1 września 1939 roku Niemcy bez wypowiedzenia wojny przekroczyli granice Polski. Rozpoczęła się II wojna światowa, najkrwawszy konflikt w dziejach ludzkości. Kampania wrześniowa, nazywana też wojną obronną Polski 1939, trwała do kapitulacji 6 października. Cykl 36 - odcinków "A więc wojna" to kalendarium, prezentujące najważniejsze wydarzenia każdego dnia kampanii. 20 września. Środa. Armia Czerwona atakuje Grodno. Wsparciem jest dla niej komunistyczna dywersja. W obronie miasta uczestniczy z bronią w ręku około 2, 5 tys. osób, nie licząc żołnierzy rezerwowych pułków ułanów. Wśród cywilów wyróżniają się harcerze. Przygotowania do obrony prowadzi wiceprezydent miasta Roman Sawicki oraz major Benedykt Serafin. Pierwsze sowieckie czołgi, które pojawiają się w mieście, są niszczone butelkami z benzyną. Duży udział mają w tym Grodzieńskie Orlęta. Klęska pierwszego natarcia sprawia, że od popołudnia Sowieci podciągają jeszcze więcej czołgów oraz piechotę i artylerię. Wojsko Polskie wysyła posiłki do miasta. Po trzydniowych walkach pod Tomaszowem Lubelskim kapitulują oddziały Armii "Lublin" i "Kraków". Niemcy zajmują Białystok. Rozpoczyna się ostrzał Helu, ostatniej polskiej placówki stawiającej opór nad Bałtykiem. Obroną kieruje kontradmirał Włodzimierz Steyer. 18:05 NA BITEWNYM SZLAKU - ODC. 4 BITWA POD RACŁAWICAMI Magazyn, 20 min, Polska, 2022 Scenariusz: Jacek Tokarczyk Wykonawcy: Jacek Tokarczyk (prowadzący) Bitwa pod Racławicami, stoczona 4 kwietnia 1794 roku, była pierwszym i jednym z najbardziej znanych starć insurekcji kościuszkowskiej. Mimo niewielkiego znaczenia militarnego odegrała istotną rolę dla dalszego przebiegu powstania, wymiernie podnosząc morale Polaków. Przegrana wojna z Rosją w 1792 roku i drugi rozbiór Polski, który nastąpił niedługo później, pogrążyły Rzeczpospolitą w chaosie. Wybuch powstania w obronie niepodległości był tylko kwestią czasu. Dwa lata później pod wsią Racławice doszło do zbrojnego starcia wojsk polskich dowodzonych przez naczelnika Tadeusza Kościuszkę z armią rosyjską kierowaną przez majora Aleksandra Tormasowa. Bitwa, pomyślna dla Polaków, szybko stała się narodowym mitem. Udział chłopskich żołnierzy kosynierów z Wojciechem Bartosem z Rzędowic na czele, w XIX wieku urósł do ragi symbolu polskiej determinacji i ogromnej woli walki z rosyjskim zaborcą. Bitwą pod Racławicami dowodził Tadeusz Kościuszko. Właściwie Andrzej Tadeusz Bonawentura Kościuszko herbu Roch. Z wykształcenia inżynier, a w okresie insurekcji Najwyższy Naczelnik Siły Zbrojnej Narodowej. Kościuszko wyprzedzał swoje czasy, implementując na gruncie Rzeczypospolitej zagraniczne doświadczenia wojskowe. Był człowiekiem niezwykle tolerancyjnym, zabiegał o wolność i równość dla wszystkich. Uważał, że każdy jest równy, pomimo różnic materialnych, czy dostępu do edukacji. Walczył nie tylko o prawa polskich chłopów, ale także czarnoskórych niewolników w Stanach Zjednoczonych. Sprzeciwiał się zabijaniu Indian, był rzecznikiem praw Żydów. Prywatnie pasjonował się sztuką - malował obrazy, śpiewał, grał na fortepianie. Zapamiętano go jako wielkiego dowódcę, inżyniera, patriotę i męża stanu. Człowieka, który poświęcił życie i znaczny majątek, by walczyć o ideały wolności Początek insurekcji kościuszkowskiej okazał się triumfem. Zwycięstwo pod Racławicami, choć nie było spektakularne, napełniło Polaków nadzieją, że upadek Rzeczypospolitej można jeszcze powstrzymać. Nie udało się. Powstanie kościuszkowskie zakończyło się całkowitą klęską, a Rzeczpospolita wskutek trzeciego rozbioru ponownie zniknęła z mapy Europy. Bitwy, choć nie wszystkie wygrane, na przestrzeni wieków stały się symbolem polskiego bohaterstwa, dążenia do niepodległości, wiedzy i umiejętności taktycznych. W kolejnych odcinkach cyklu "Na bitewnym szlaku" Jacek Tokarczyk i prof. Przemysław Waingertner analizują ich przebieg i przypominają znaczenie w dziejach oręża polskiego "Na bitewnym szlaku" to program przybliżający widzom w nowoczesny, dynamiczny i całościowy sposób spektakularne bitwy polskiego oręża. Nie samych triumfów i nie samych porażek. Bitew różnorodnych, tak jak i różnorodna jest polska historia. Tematami odcinków będą także mniej znane i rzadziej omawiane polskie działania militarne. Konwencja newsowego programu, eksperci, balistycy, stratedzy i historycy, pasjonujące detale przywracają klimat historycznych wydarzeń. 19:05 HISTORIA POLSKI - TYNNE. TERMOPILE KRESÓW Reportaż, 31 min, Polska, 2021 Reżyseria: Leszek Wiśniewski Wykonawcy: Adam Sikorski Opowieść o postawie i czynach ppor. Jana Bołbotta, żołnierza 2. plutonu Rejonu Tynne Wieś i jego kolegów, poległych w boju z Rosjanami, w dniach 18 - 21 września 1939 roku. Podstawą opowieści jest relacja dowódcy, kapitana Emila Edmunda Markiewicza, spisana 31 stycznia 1951 roku. Zawiera ona wymianę meldunków i rozkazów z walk, w tym zapis rozmowy z podporucznikiem Bołbottem, świadomym już nieuchronnej śmierci w schronach pod Słuczą. 19:50 KRWAWA HISTORIA SZKOCKICH KLANÓW - ODC. 1 (BLOOD OF THE CLANS) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2020 Reżyseria: Craig Collinson W tym porywającym sequelu serii "Historia szkockich klanów" klany powracają jeszcze potężniejsze i jeszcze bardziej nikczemne. Narrator, Neil Oliver, zabiera widzów w podróż po najgorętszym okresie historii Wielkiej Brytanii. Klany, wciąż ze sobą skłócone, muszą stawić czoła brutalnej wojnie domowej, oszustwom legendarnego Rob Roya i zagrażającemu zagładą wyzwaniu rzuconemu przez nowego króla. Śmierć i zdrada kryją się za każdym rogiem. W trzech częściach serii występują inni bohaterowie. Najpierw są to protagoniści wojny domowej z lat 1644 - 51, potem słynny szkocki Janosik Rob Roy, a w końcu animatorzy i pogromcy ostatniego powstania jakobitów, czyli zwolenników przywrócenia na brytyjski tron dynastii Stuartów. Twórcy postawili na inscenizacje. Akcja, częściej niż we wnętrzach historycznych budowli, rozgrywa się w plenerze, aby widzowie mogli poznać posępny urok Gór Kaledońskich. Cykl nie idealizuje jednak przeszłości: górale są bitni, kłótliwi i nie gardzą pieniędzmi. Religijne i polityczne spory bywają przykrywką dla ich egoistycznych pobudek. Oprócz fanatyków niepodległości, swoje argumenty przedstawiają także zwolennicy unii z Anglią. Neil Oliver nie komentuje zza kadru, towarzyszy bohaterom, przyciszonym głosem tłumacząc powody, okoliczności i następstwa ich działań. 20:50 WIELKI GŁÓD W CHINACH (MAO'S GREAT FAMINE) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2011 Reżyseria: Patrick Cabouat W latach 1958 - 1962 Chiny przeżyły ogromną tragedię. Wielki skok naprzód, program gospodarczy ogłoszony przez Mao po to, aby zacofane Chiny wyprzedziły największe gospodarki świata i osiągnęły autonomię od potężnego sąsiada ZSRR, doprowadził do katastrofalnego głodu. W jego wyniku zginęło od 36 do 55 milionów ludzi. Komunistyczna Partia Chin uzasadnia tę tragedię trwającymi trzy lata klęskami żywiołowymi. Tymczasem, podczas gdy Chińczycy umierali z głodu, magazyny były pełne zboża. Film oparty jest na relacjach ocalałych świadków, rzadkich materiałach archiwalnych, tajnych dokumentach i wypowiedziach czołowych historyków. Przedstawia prawdziwy obraz wielkiego skoku naprzód. Bada mechanizmy i decyzje polityczne, które doprowadziły do głodu, ujawnia tajemnice i demaskuje kłamstwa funkcjonujące do dziś, dotyczące tego, kto był za nie odpowiedzialny oraz jaki był ich prawdziwy ludzki koszt. 21:45 JACK STRONG Film sensacyjny, 122 min, Polska, 2014 Reżyseria: Władysław Pasikowski Scenariusz: Władysław Pasikowski Zdjęcia: Magdalena Górka Aktorzy: Marcin Dorociński, Maja Ostaszewska, Patrick Wilson, Oleg Maslennikow, Ireneusz Czop, Mirosław Baka, Krzysztof Pieczyński Film o Ryszardzie Kuklińskim - człowieku, który będąc w samym środku systemu, podejmuje samotną batalię przeciw Sowietom. Dzięki swojej determinacji rozpoczyna wieloletnią współpracę z CIA. Odtąd życie jego i jego rodziny jest zagrożone, a jeden nieostrożny ruch może doprowadzić do tragedii. 00:10 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - KOMOROWO W NOWYM BLASKU Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki To jedna z piękniejszych odznak honorowych wojska II Rzeczpospolitej. Orzeł zaciska w szponach naramiennik. Na nim, na razie splecione ze sobą litery S P - Szkoła Podchorążych - ale już niebawem zastąpione zostaną symbolami kolejnych stopni oficerskich. Później historia obok tych stopni dopisze nazwiska naszych wielkich bohaterów wojennych. To niezwykle uczucie świadomość, iż na tej dróżce przed budynkiem z czerwonej cegły zaczynała się ich droga na piedestały pomników, tych materialnych i tych wzniesionych we wdzięcznej pamięci pokoleń. Nawet nie próbujemy wymieniać nazwisk, każde bowiem przywołane oznaczałoby pominięcie setek innych. Tak zawsze jawiło nam się Komorowo, jako miejsce absolutnie szczególne dla siły moralnej wojska II Rzeczpospolitej. Miało również Komorowo swego rodzaju znak rozpoznawczy: niezwykłą aleję duchowych patronów, której jedynego odpowiednika można by się doszukiwać w amerykańskiej West Point. Ta aleja pomników z głębokim historycznym przesłaniem to był naprawdę świetny pomysł edukacyjny. Podchorążowie na każdym kroku otrzymywali sygnał: "Pamiętajcie, kim jesteście. Wojownikami Rzeczpospolitej - krwią z krwi, kością z kości Sobieskich, Chrobrych, Chodkiewiczów - musicie być ich godni". I byli ci dowódcy plutonów i kompanii spod Kutna, Tomaszowa, Kocka postawieni w sytuacjach, kiedy stawką był już tylko honor. Pułkownik Ludwik Bociański - komendant szkoły i inicjator budowy tych monumentów pokazał osobiście, jak tę wartość rozumie. 17 września 1939 roku na granicznym moście na Czeremoszu w Kutach starał się nakłonić marszałka Rydza Śmigłego do powrotu na pole walki. Kiedy ten odmówił, Bociański targnął się na swoje życie. Rok temu byliśmy tutaj z kamerą pierwszy raz i zapisaliśmy dosyć smutne obrazy. Z aleja bohaterów czas obszedł się okrutnie, ale wywoziliśmy z Komorowa obietnice i wojska, i samorządu, iż ta sytuacja się zmieni. Trzeba przyznać, i jedni, i drudzy dotrzymali słowa. 00:45 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICZY ZAMEK Magazyn, 48 min, Polska, 2004 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Waldek Szmidt Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Aktorzy: Krzysztof Dracz, Rafał Mohr, Radosław Pazura, Andrzej Szopa, Jerzy Schejbal, Dorota Deląg, Andrzej Szczytko, Eryk Lubos W 1945 roku, gdy klęska Rzeszy była już właściwie przesądzona, zachodni wojskowi i politycy coraz baczniej przyglądali się dotychczasowemu radzieckiemu sprzymierzeńcy, a w najbliższej przyszłości - potencjalnemu rywalowi lub wręcz wrogowi. Alianci przechowywali ogromne ilości niezłamanych radzieckich szyfrogramów. Gdyby udało się zdobyć niemiecki "Aparat" i odczytać komunikaty, można by nie tylko zweryfikować intencje sojusznika, lecz także ujawnić jego agenturę na Zachodzie. Rozpoczęła się tajna, amerykańsko - radziecko - niemiecka rozgrywka o cenne trofeum. 01:40 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - GOERING Magazyn, 19 min, Polska, 1996 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony niemieckiemu zbrodniarzowi wojennemu Hermannowi Goeringowi.