TVP Kultura Piątek, 23.09.2022 08:30 KRONOS - WRÓŻBY Dysk./wywiad/debata, 30 min, Polska, 2022 Wykonawcy: Piotr Nowak (prowadzący) W kolejnym odcinku programu "Kronos" profesor Piotr Nowak wraz z zaproszonymi do studia gośćmi poddaje analizie pojęcia z zakresu filozofii, religii, historii. Tematem kolejnego odcinka są wróżby. Wróżba, czyli przepowiadanie przyszłości. Dlaczego ludzie chcą znać swoją przyszłość? Czy ktoś może znać naszą przyszłość bez naszej wiedzy? Czy można czynnie przeciwstawić się wróżbie? 12:05 FILMOTEKA MAŁOPOLSKA - ŚLADY MOJEGO ISTNIENIA Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2017 Reżyseria: Paulina Ibek Scenariusz: Paulina Ibek Kobieta o anielskim głosie, niesamowicie wrażliwa, ale jednocześnie bardzo konsekwentna, co podkreślił Grzegorz Turnau, nazywając ją artystką sformułowaną. Ania Szałapak - Biały Anioł Piwnicy pod Baranami, pieśniarka, ale jednocześnie, a może przede wszystkim, naukowiec. Wielbicielka kotów, kapeluszy, szopek krakowskich i aniołów. Mówiła, że nie jest kolekcjonerką, tylko przywiązuje się do rzeczy i do wspomnień. Zauważyć to można w jej mieszkaniu, w którym pełno wszystkiego. Ale śladami jej istnienia nie są tylko rzeczy, które pozostały po niej w mieszkaniu. Są nimi także piosenki w jej wykonaniu, są nimi publikacje naukowe poświęcone szopkom krakowskim, a także krakowskim tradycjom i obrzędom i wreszcie są nimi wspomnienia przyjaciół i rodziny. Anna Szałapak urodziła się 22 września 1952 r. , zmarła 14 października 2017 r. Całe swoje życie spędziła w Krakowie. Była jedną z najwybitniejszych artystek Piwnicy pod Baranami, z którą związana była od 1979 r. Obok kariery artystycznej prowadziła także karierę naukową. Ukończyła studia etnograficzne i pracowała jako kustosz w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa. W 2012 r. obroniła pracę doktorską dotyczącą szopki krakowskiej. Była laureatką licznych nagród i wyróżnień. W 2016 r. została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi w działalności na rzecz polskiej kultury i osiągnięcia w pracy artystycznej. Film stanowi próbę stworzenia portretu Anny Szałapak córki, siostry, artystki, naukowca, przyjaciółki. Opowieść została podzielona na rozdziały, w których ludzie związani z artystką opowiadają o Annie Szałapak (rodzina: Maria, Piotr i Janina Szałapak, przyjaciele z Piwnicy pod Baranami, m.in. Zygmunt Konieczny, Grzegorz Turnau, Jacek Wójcicki, Ewa Lipska, Konrad Mastyło). 13:10 RODZINA POŁANIECKICH - ODC. 4/7 NARZECZENI Serial obyczajowy, 79 min, Polska 1978 Reżyseria: Jan Rybkowski Scenariusz: Andrzej Mularczyk, Bożena Hlebowicz Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Anna Nehrebecka, Andrzej May, Andrzej Chrzanowski, Teresa Lipowska, Jan Englert, Czesław Wołłejko, Bronisław Pawlik, Ewa Żukowska, Ewa Szykulska, Anna Milewska, Andrzej Seweryn, Leonard Pietraszak, Alicja Jachiewicz, Lucjan Fogiel, Andrzej Precigs i inni Maszko zostaje lekko ranny w pojedynku, co nie przeszkadza mu oświadczyć się pannie Teresie Krasławskiej. Adwokat myśli głównie o posagu przyszłej małżonki, a i panna wraz ze swą matką wiążą nadzieje z materialną pozycją przyszłego oblubieńca. Połaniecki wreszcie prosi o rękę Maryni i zostaje szczęśliwym narzeczonym. Dla obojga zakochanych nastaje radosny okres karnawału, kuligów i podmiejskich spacerów. 15:15 FARAON Film historyczny, 145 min, Polska 1965 Autor: Bolesław Prus Reżyseria: Jerzy Kawalerowicz Scenariusz: Tadeusz Konwicki, Jerzy Kawalerowicz Zdjęcia: Jerzy Wójcik Muzyka: Adam Walaciński Aktorzy: Jerzy Zelnik, Barbara Brylska, Leszek Ferdegen, Wiesława Mazurkiewicz, Ewa Krzyżewska, Kazimierz Opaliński, Mieczysław Voit, Krystyna Mikołajewska, Emir Buczacki, Stanisław Milski i inni Jerzy Kawalerowicz, autor "Celulozy", "Cienia", "Pociągu", "Matki Joanny od aniołów" sięgnął po powieść Bolesława Prusa, gdyż jak powiedział "są w niej rzeczy genialne (...) dramat władzy w"Faraonie"jest niesłychanie aktualny, współczesny. Mechanika nie zmienia się tak wiele". Współautor scenariusza Tadeusz Konwicki dodawał: "Nie jest to powieść w pełnym znaczeniu tego słowa historyczna, jest to przede wszystkim wnikliwa analiza systemy władzy (...) Historia Ramzesa XIII jest typowym przykładem poczynań młodego człowieka, który wchodzi w życie z wiarą i potrzebą odnowy. Nie zna jeszcze wyższych racji stanu, nie interesują go prawa rządzące skomplikowanym aparatem władzy. Wydaje mu się, że to właśnie on potrafi zmienić dotychczasowy porządek rzeczy". Produkcja "Faraona" trwała trzy lata i rozpoczęła się powołaniem jesienią 1962 roku pracowni scenograficznej w Łodzi, która rozpoczęła szeroko zakrojone studia nad kostiumami i realiami życia starożytnego Egiptu. Zdjęcia kręcono w Europie, Azji i Afryce. W atelier łódzkiej wytwórni powstała większość scen rozgrywających się we wnętrzach pałacu faraona świątyń i labiryncie. Warszawska Stocznia Rzeczna wykonała według rysunków sprzed 4 tys. lat statek egipski. Na jeziorze Kirsajty koło Giżycka stworzono sztuczną wyspę, ozdobiono ją palmami i kępami lotosu, by sfilmować scenę przejażdżki Ramzesa i Sary po Nilu. Sceny masowe powstały głównie na pustyni Kyzył - Kum w Uzbekistanie. Ekipa przebywała tam prawie 5 miesięcy, pracowano w bardzo trudnych warunkach - w pełni lata temperatura powietrza w południe przekraczała 60 stopni Celsjusza, a piasku - 80. Taśma musiała być przechowywana w specjalnej chłodni. Bardzo dokuczliwy był też wszechobecny pył. Codziennie na plan zdjęciowy dostarczano 10 tys. butelek wody mineralnej. Niebezpieczne były również żmije piaskowe i jadowite pająki "falangi", rzucające się na ludzi z odległości paru metrów. Część zdjęć nakręcono w autentycznej scenerii w Egipcie np. scena, w której Ramzes dowiaduje się o śmierci ojca, rozgrywa się na tle piramid w Gizeh, jednakże tłumy turystów i nowoczesne zagospodarowanie tego terenu niemal uniemożliwiły znalezienie dogodnych ujęć. Jednym z licznych konsultantów filmu był prof. Kazimierz Michałowski, jeden z największych na świecie autorytetów w dziedzinie egiptologii. Innym był Shady Abdel Salem, egipski historyk sztuki, konsultant przy produkcji "Kleopatry". Niewątpliwym walorem "Faraona" jest także jego kolorystyka. Film utrzymany jest w tonacji złotożółtej, wyeliminowane zostały niemal zupełnie barwy jaskrawe. Jasną zieleń widać tylko raz - w scenie przejażdżki Nilem.Pochód udającej się na manewry armii młodego Ramzesa zostaje zatrzymany przez kapłana Herhora, który dostrzegł walczące na piasku skarabeusze - święte wizerunki boga słońca Amona. By ominąć żuki, oddziały muszą przejść przez kanał będący owocem morderczej pracy niewolnika - fellacha. Ramzes na próżno stara się przeciwstawić poleceniom kapłana. Rozwścieczony swoją bezsilnością oddala się. W czasie samotnej wędrówki spotyka piękną Żydówkę Sarę. Zauroczony jej urodą obiecuje zabrać ją do pałacu. Herhor, zdając raport panującemu faraonowi sugeruje, że Ramzes nie dojrzał jeszcze do objęcia dowództwa armii. Młody książę po raz kolejny doświadcza, jak silna jest władza kapłanów. Odsunięty od spraw państwowych spędza czas na jałowych zabawach, ciągle popada w finansowe tarapaty, przez co musi zapożyczać się u Fenicjan. Gdy Sara rodzi mu syna, królowa Nikotris i Herhor postanawiają, że dziecko wychowane zostanie w wierze mojżeszowej, tak by nigdy nie mogło rościć pretensji do tronu. Tymczasem kapłani przygotowują niekorzystny dla Egiptu traktat pokojowy z Asyrią. Zaniepokojeni tym kupcy feniccy zaczynają popierać Ramzesa, który otwarcie głosi konieczność wojny z Asyrią. (filmpolski.pl) 17:55 RES POLONIAE - O POLSCE Z ODDALI - GITANAS NAUSEDA Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Piotr Poraj Poleski Scenariusz: Anna Szałańska, Jolanta Rzegocka, Piotr Poraj Poleski Wykonawcy: Jolanta Rzegocka (prowadząca) Seria ekskluzywnych wywiadów przeprowadzonych przez Jolantę Rzegocką na Litwie, z wybitnymi przedstawicielami litewskiej kultury i polityki. Bohaterowie programu opowiadają o związkach Litwy z Polską, wzajemnych inspiracjach kulturalnych, wspólnej historii i perspektywach na przyszłość. W odcinku Jolanta Rzegocka rozmawia z prezydentem Republiki Litewskiej, Gintanasem Nausedą. Profesor Nauseda urodził się w Kłajpedzie, ukończył Uniwersytet Wileński oraz Uniwersytet w Mannheim w Niemczech. Przez wiele lat pracował w bankach, był też doradcą ekonomicznym prezydenta Litwy Valdasa Adamkusa. Jako prezydent z pierwszą oficjalną wizytę zagraniczną udał się do Warszawy, wskazując tym samym, jak ważna dla Litwy jest Polska. Później wielokrotnie odwiedzał Rzeczpospolitą Polską, a jego ostatnie wizyty związane są z inwazją Rosji na Ukrainę. 20:00 WIECZÓR KINOMANA - WSTĘP DO FILMU - SZKARŁATNA ULICA Dysk./wywiad/debata, 5 min, Polska, 2022 Łukasz Jasina rozmawia z krytykiem filmowym Łukaszem Adamskim o filmie "Szkarłatna ulica", reż. Fritz Lang. 20:05 WIECZÓR KINOMANA - SZKARŁATNA ULICA (SCARLET STREET) Dramat, film noir, 97 min, USA, 1945 Reżyseria: Fritz Lang Scenariusz: Dudley Nichols Zdjęcia: Milton R. Krasner Aktorzy: Edward G. Robinson, Jess Barker, Samuel S. Hinds "Szkarłatna" ulica to jeden z najgłośniejszych filmów noir w dorobku Fritza Langa. Tragiczna historia amatorskiego malarza uwikłanego w niefortunny romans z pełnokrwistą femme fatale. W role odtwórców głównych ról wcielili się klasyczni aktorzy hollywoodzcy: Edward G. Robinson (pamiętny Mały Cezar) i Joan Bennett. Film jest remakiem filmu "Suka" Jeana Renoira. 22:20 GDY OPADNIE PYŁ (ONCE THE DUST SETTLES) Film dokumentalny, 85 min, Niderlandy (Holandia), 2018 Reżyseria: John Appel Scenariusz: John Appel Zdjęcia: Erik Van Empel Muzyka: Mike Van Der Sluijs, Hugo Dijkstal, Mark Wessner Amatrice w środkowych Włoszech, Czarnobyl i Aleppo to trzy miasta, w których mieszkańcy czuli się bezpiecznie, dopóki trzęsienie ziemi, katastrofa nuklearna i wojna nie przyniosły im śmierci oraz zniszczenia. Film przedstawia ludzi, którzy przeżyli te wydarzenia, a teraz, gdy już opadł kurz, próbują odbudować swoje życie na zgliszczach. Pewna kobieta w Aleppo przed wojną była przewodnikiem. Dziś oprowadza turystów po ruinach dawnej perły syryjskiej architektury. Sergiej pracował kiedyś w elektrowni jądrowej w Czarnobylu, po wybuchu zapadł na chorobę popromienną. Gdy już z niej wyszedł, postanowił pokazywać ludziom dawne miejsce pracy, gdzie pamięć o czasie sprzed katastrofy stopniowo zanika. Film przywołuje wspomnienie o pojawiających się kiedyś na pierwszych stronach światowych gazet miejscach, które uległy zniszczeniu na skutek naturalnych lub wywołanych przez człowieka katastrof. Pokazuje również, co dzieje się z nimi dalej, gdy nie są już w centrum medialnej uwagi. Czas biegnie, a pamięć zaciera wspomnienie o przeszłości. Wygląda na to, że świadomie uprawiana turystyka oparta na pielęgnowaniu przeszłości nie tylko może temu zaradzić, ale stać się narzędziem oswajania traumatycznych przeżyć. 24:00 GOMORRA S.I - ODC. 8 (GOMORRA S. 1 - 3) Serial kryminalny, 47 min, Włochy/Niemcy 2014 Reżyseria: Claudio Cupellini Scenariusz: Roberto Saviano Aktorzy: Salvatore Esposito, Marco D'Amore, Cristiana Dell'Anna, Fortunato Cerlino Genny powraca z Hondurasu całkiem odmieniony. Jest gotowy stanąć na czele klanu. Tymczasem najstarsi jego członkowie nie są przekonani o słuszności decyzji. Ambitny Ciro liczy, że przyjaciel powierzy mu wyższą funkcję. Niestety, Genny jest nieugięty i rozwiewa jego marzenia. Aby zwiększyć kontrolę nad terytorium, Genny zrozumiał, że musi kontrolować również politykę. Manipuluje wyborami, w których wygrywa sprzyjająca klanowi osoba. Zawiedziony Ciro szykuje zemstę, podburzając starszyznę klanu przeciwko Genny ' emu. 01:05 TERAZ ANIMACJE! - SIOSTRA (SISTER) Film animowany, 7 min, USA, 2018 Reżyseria: Siqi Song Scenariusz: Siqi Song Muzyka: Karen Tanaka Wykonawcy: Bingyang Liu Krótki film animowany. Młodsza siostra bohatera bywała irytująca, szczególnie, gdy płakała całymi dniami, niszczyła zabawki i chciała oglądać głupie bajki w telewizji. Jednak gdy trochę podrosła, okazała się świetnym kompanem do zabawy i wcielania w życie najbardziej absurdalnych pomysłów. Co by było, gdyby w ogóle się nie urodziła? Smutna i poruszająca animacja o chińskiej polityce jednego dziecka, opowiedziana przez uszytych z filcu, uroczych bohaterów. Nagroda jury dla animacji Aspen Shortsfest (USA). [źródło: www.krakowfilmfestival.pl] 01:15 TERAZ ANIMACJE! - POPOŁUDNIE CLEMENCE (CLEMENCE’S AFTERNOON / L'APRES - MIDI DE CLEMENCE) Film animowany, 9 min, Francja, 2017 Reżyseria: Lenaig Le Moigne Scenariusz: Lenaig Le Moigne Wykonawcy: Lilou Tondut, Remi Sulli Krótki film animowany. Clemence jedzie z rodzicami na garden party. Na miejscu dziewczynka dołącza do dzieci bawiących się z dala od dorosłych, ale nie będą to beztroskie chwile.