TVP Dokument Czwartek, 06.10.2022 06:00 DZIKA POLSKA - O PAJĄKACH BEZ JADU Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2009 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Pająki wciąż potrafią nas zaskoczyć i to nie tylko kunsztem rozsnuwanych przez siebie sieci, czy lotami na nitce. Okazuje się, że niektóre odbywają gody nieomal zimą, inne zimują pod lodem, a cała ich rzesza spędza mroźny czas pod gołym niebem, znosząc nawet dwudziestostopniowe mrozy. Wiele z nich to drobne istoty, których bliskiej obecności nawet się nie domyślamy. Trwają już na ziemi dziesiątki milionów lat, a wiele z nich zostało zakonserwowanych w bursztynie. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 10 ROZMOWY Z WARTBURGIEM Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Tym razem Radosław Kotarski wraca do czasów powojennych, gdy polska motoryzacja stawała na nogi. Wyrusza w podróż takimi pojazdami jak warszawa, syrena czy wartburg i sprawdza ich użyteczność w praktyce. Dla jednych ten powrót do przeszłości będzie powrotem do czasów dzieciństwa, a dla innych subiektywnym przewodnikiem po motoryzacji Europy Środkowej i Wschodniej. Co wyniknie ze skonfrontowania zabytkowych samochodów z nowoczesnymi realiami? 07:00 NOTACJE - ANDRZEJ CZECZOT. AMERYKAŃSKI RAJ Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2007 Autor: Sławomir Malcharek, Róża Fabianowska Andrzej Czeczot (rocznik 1933), grafik i twórca filmów animowanych, autor rysunków satyrycznych i klasycznych animacji. Bardzo ważne miejsce w jego twórczości zajmuje również projektowanie grafiki użytkowej (plakaty, afisze, okładki i ilustracje książek). Absolwent Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (studiował w Katowicach na Wydziale Grafiki, filii krakowskiej ASP; dyplom w 1957). Internowany w czasie stanu wojennego. Od 1982 do 1997 mieszkał i pracował w USA. Obok Janusza Kapusty i Rafała Olbińskiego jeden z niewielu polskich grafików, którzy zrobili za oceanem wielką karierę. 07:15 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 116 KAMIENIEC ZĄBKOWICKI Magazyn, 22 min, Polska, 2018 Reżyseria: Rafał Samborski Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Jeden z największych pałaców doby romantyzmu w Europie znajduje się w Kamieńcu Ząbkowickim na Dolnym Śląsku. Wybudowała go Marianna Orańska - wyemancypowana arystokratka, autorka skandalu, który wstrząsnął królewskimi dworami w połowie XIX wieku. Rezydencja w Kamieńcu Ząbkowickim to po Książu drugi co do wielkości pałac na Dolnym Śląsku ma około 20 tys. metrów kw. powierzchni. Budowla przyciąga niezwykłą atmosferą, jakby ziściła się w niej wizja romantycznego malarza czy poety. To połączenie zamku szkockiego z echem gotyckiej warowni krzyżackiej. Przed pałacem od strony Kamieńca Ząbkowickiego roztacza się siedem poziomów tarasów w stylu klasycznym. W czasach świetności znajdowały się tu liczne sadzawki i aż kilkadziesiąt wodotrysków. Nie brakowało romantycznych sztucznych grot, jak i marmurowych posągów. Wodne tarasy były tak słynne, że właściciele kamienieckiego pałacu postanowili je udostępnić zwiedzającym. Fontanny pobierały jednak tak gigantyczne ilości energii elektrycznej, że uruchamiano je tylko na kilka godzin w tygodniu. Dawny blask pałac zaczął tracić po II wojnie światowej. Dopiero w ostatnich latach zaczęto przywracać mu dawną świetność, udostępniając go w 2013 roku turystom, którzy mogą oglądać dzieło Marianny Orańskiej w coraz piękniejszej odsłonie. Odwiedzając Kamieniec Ząbkowicki, warto też zobaczyć zespół zabudowań po opactwie cysterskim. Zakon ten przybył tutaj w XIII wieku i przez stulecia nadawał rytm życia całej lokalnej społeczności. 07:50 PRZYRODNIK NA TROPIE - /8/ - DĄB Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz i prowadzenie: Łukasz Bożycki Dawno, dawno temu wierzono, że dąb był pierwszym drzewem na świecie. Jego korona miała wspierać niebo, a korzenie miały sięgać aż do piekieł, stanowiąc jego podporę. Wierzono, że tylko błyskawica z nieba mogła go pokonać. Był drzewem świętym i królewskim. Jego liście widnieją na polskich pieniądzach - na jednogroszówce mamy jeden liść, na dwugroszówce dwa liście, na pięciogroszówce pięć. 08:15 PENICYLINA - REWOLUCJA W MEDYCYNIE (PENICILLIN - A MEDICAL REVOLUTION / DIE PENIZILLIN STORY) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Wilfried Hauke Film dokumentalny opowiadający o penicylinie. To jedna z najważniejszych zdobyczy medycyny XX wieku. Bez niej nie byłoby możliwe wiele skomplikowanych zabiegów i operacji. Dzięki niej żyjemy dłużej i zdrowiej. Kiedyś uważana za środek ratujący życie, dziś niepokoi naukowców na całym świecie. Stosowanie antybiotyków w coraz większym stopniu oznacza śmiertelne zagrożenie. Na całym świecie rozbrzmiewają dzwonki alarmowe. W laboratoriach badawczych poszukuje się środków, które odwrócą grożącą antybiotykową apokalipsę. Zanosi się na to, że w 2050 roku patogeny odporne na antybiotyki będą należeć do najczęstszych nienaturalnych przyczyn zgonów. Częściej będą doprowadzać do śmierci niż wypadki samochodowe lub guzy złośliwe. Co wiemy o współczesnych antybiotykach? Latem 1928 r. Alexander Fleming odkrył penicylinę zupełnie przez przypadek. Ale to dzięki niej uratowano ludzi w czasie epidemii tyfusu, a także z gangreny, kiły czy gruźlicy. Niestety, obecnie około 70% zarazków jest odpornych na penicylinę. Niemal sto lat po odkryciu penicyliny przez Alexandra Fleminga znów stajemy na początku drogi. Czy dzisiejsi badacze mogą się od niego uczyć? 09:20 WSPANIAŁY ŚWIAT WINNIC (EMPIRE OF THE VINEYARD / DIE WUNDERBARE WELT DES WEINGARTENS) Film dokumentalny, 50 min, Austria, 2019 Reżyseria: Franz Hafner Film o niezwykłym ekosystemie - winnicy. Dobrze utrzymana utrzymuje jakość wina przez pokolenia. Ale ten mikroświat to jednocześnie zwierzęce imperium, w którym toczy się zaciekła walka o przetrwanie setek mniejszych i większych mieszkańców. Latem i jesienią przyciągają je soczyste, słodkie winogrona. W tym wyjątkowym filmie, odwiedzimy najlepsze europejskie winnice we Francji, Niemczech i Austrii i poznamy ich niezwykły, sezonowy cykl. Intensywny zapach świeżych liści winorośli kusi jelenie. Biedronki europejskie i azjatyckie rodzą się wiosną w podziemnych koloniach i chronią winorośl przed mszycami, zjadając je w dużych ilościach. Małe lisy i króliki bawią się razem, aż pewnego dnia pościg zmienia się w polowanie. Myszołów przygląda się młodym królikom. Krótkowzroczne borsuki w drodze do ptasich gniazd, wpadają na kije winorośli. Maleńkie nadpobudliwe ryjówki walczą o terytorium, a potem uciekają w czasie zbiorów. Te i inne historie zaprezentują nam pola uprawy winorośli w innym świetle. Zaczęło się od dzikiej winorośli. Tysiące lat temu ludzie nauczyli się wykorzystywać winorośl i jej owoce do produkcji wina. Od tego czasu ludzie z miłością uprawiają ją na całym świecie. Zakładają winnice na najżyźniejszych glebach i w najbardziej nasłonecznionych miejscach Ziemi. Każdego roku na wiosnę ściągają do nich dzikie zwierzęta. Ten spektakularny cykl powtarza się co roku. Ludzie i natura łączą siły, by stworzyć magiczne królestwo. 10:20 NADMORSKIE MIASTA - ODC. 3 HAMBURG (CITIES BY THE SEA 3. HAMBURG) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Ilka Franzmann Dziesięcioodcinkowy cykl dokumentalny o najciekawszych nadmorskich miastach - bramach na świat. Wszystkie są nieodłącznie definiowane przez ich położenie, a co za tym idzie, przez otwartość na świat, ducha odkrywania i pragnienia przygody. Ich geostrategiczna lokalizacja przekształciła je w figury szachowe zmieniających się sił i systemów politycznych, w miejsca tranzytowe marzycieli i migrantów oraz w tygle ludzi z różnych środowisk i kultur. Autorzy serialu wędrując przez wybrane najciekawsze morskie miasta świata odkrywają je na nowo, korzystając z najnowszych technologii lotniczych i bogatego języka filmowego. Odcinek 3. Hamburg. Hamburg żyje ze swoich dróg wodnych. Handel morski przyniósł mu bogactwo i pomyślność. Życie Hamburczyków jest związane z Łabą i Alsterem. To portowe miasto oddalone o sto kilometrów od morza ma więcej mostów niż Wenecja oraz własny park narodowy położony na Morzu Północnym. W wodach Hamburga nie brakuje ryb, ale nie każdy potrafi je znaleźć. Choć Hamburg leży sto kilometrów od morza, posiada drugi co do wielkości port w Europie. Towary płynące w górę Łaby od wieków kształtują oblicze miasta. Jako członek Ligi Hanzeatyckiej Hamburg stał się ekonomiczną potęgą już w średniowieczu. Dzięki wymianie handlowej i kontaktom z żeglarzami od zawsze był otwarty na zmiany. Hamburg jest przepełniony tradycją, ale stale się zmienia. 11:20 POLAK NOWOCZESNY - POLAK NOWOCZESNY - 22.12.1972 Reportaż, 19 min, Polska, 1972 Autor: Jacek Zacharski, Piotr Załuski Zdjęcia: Tadeusz Zieliński Cykliczny program poświęcony przykładom postępu i nowoczesności, widocznym w pracy i codziennym życiu Polek i Polaków. W tym odcinku poznajemy opinie przypadkowych mieszkańców Wrocławia na temat tego, jakimi przymiotami powinien cechować się "nowoczesny Polak". Wśród dominujących opinii przodują takie, że powinien to być człowiek zrównoważony, uczestniczący w życiu zawodowym oraz społecznym, uczący się lub wydajnie pracujący, pracowity, znający swoje miejsce i wartość, wesoły, zdyscyplinowany, oddany ojczyźnie, a także umiejący korzystać z dobrodziejstw postępu. Opinie zawarte w wypowiedziach ludzi zupełnie przypadkowo postawionych przed kamerą dowiodły, że w potocznym rozumieniu określenie "nowoczesny Polak" wcale nie musi się kojarzyć z określeniem "Polak przyszłości"; rodzi się pytanie: czy rzeczywistość w pełni potwierdza prawdziwość sformułowań, iż głównie praca i nauka tworzą nowoczesnego obywatela, a może to nie wszystko? W dalszej części programu poznajemy zagadnienia związane z rewolucją komputerową, upowszechniającą się w Polsce komputeryzację oraz mity jej dotyczące. Czy rzeczywiście cyfrowa maszyna jest w stanie w cudowny sposób całkowicie zmienić oblicze współczesnego świata? Materiał zamykają rozważania na temat rewolucji naukowo - humanistycznej i roli interdyscyplinarności w nowoczesnym systemie edukacyjnym. 11:55 TADEUSZ RÓŻEWICZ - TWARZE Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2012 Reżyseria: Piotr Lachmann Od roku 1980 Tadeusz Różewicz i Piotr Lachmann, spotykając się w różnych miejscach (Kraków, Gliwice, Wrocław, Warszawa, Konstancin), kontynuowali swój zamiar nakręcenia materiałów, które miały posłużyć pierwotnie jako "kulisy" spektakli videoteatralnych z żywym udziałem samego poety. Materiał jednak stawał się coraz bardziej obfity i wykraczał daleko poza pierwotnie założone ramy. Tak więc narodziła się myśl wygenerowania z niego oddzielnego dokumentu, z natury rzeczy poetyckiego, w którym Różewicz ukazałby twarz inną od tej, którą prezentował na oficjalnych wieczorach autorskich, które ograniczają amplitudę jego nie tylko poetyckiego przesłania. Nazywa je "pogrzebowymi ceremoniałami", na których aż za bardzo potwierdza się jego teza o "śmierci poezji". Dążył zawsze do żywej poezji mówionej. Okazało się, że materiały nakręcone zawierają długie sekwencje, w których poezja publikowana, na nowo odczytana i komentowana przez poetę i poezja jakby tworzona w obecności kamery i operatora (w roli miniwidowni i niekiedy rozmówcy) jest właśnie pierwszym i jedynym zapisem tego rodzaju "poezji mówionej". Można więc mówić o dokumencie poetyckim, który demonstruje proces rodzenia się poezji i jej końcowy rezultat. W odpowiedniej aranżacji, po uprzedniej selekcji i montażu pod kątem określonym w (roboczym) tytule "Twarze Różewicza" ma powstać podmiotowy dokument, którego bohater jest jednocześnie dyskretnym "sterownikiem" kierunku i metody samego filmu. Sugeruje szczegóły, aż po sprawy montażu. Z drugiej strony zostawia reżyserowi wolność, potrzebną do spełnienia jasno wyrażonych postulatów. Dyskursy dotyczą najbardziej dramatycznych, nurtujących poetę problemów: religii, wiary i odchodzenia od niej, pustki społeczeństwa po "śmierci Boga", wojny i związanych z nią dylematów byłego partyzanta, który jako jeden z pierwszych (jeśli nie jako pierwszy) wyciągnął rękę w stronę byłych wrogów, poezji skierowanej na "istotę słowa", a nie na obraz i metaforę. W jedenastu oddzielnych scenach, które przechodzą jedna w drugą na zasadzie asocjacji i kontrapunktów, ujawnia się nieznana dotąd twarz poety, dla którego problematyka twarzy i jej metafizyka jest jednym z elementarnych i jednocześnie ewidentnie filmowych motywów, które konstruują również strukturę tego dokumentu. Będzie tu okazja do ujawnienia nagrań, które od początku miały ambiwalentny status: pozornie prywatne, z fascynującymi scenami wypowiedzi improwizowanych, miały jednak od początku za cel pokazanie się poety przyszłej widowni od zupełnie innej strony, o czym świadczy zacytowany w prologu wiersz "Do Piotra", w którym autor wręcz domaga się od Piotra (Lachmanna) "zakończenia filmu o mnie, o mojej poezji". 12:55 ZŁOTE ŁANY - ODC. 9 Serial dokumentalny, 25 min, Polska 2000 Scenariusz i reżyseria: Ewa Straburzyńska Zdjęcia: Piotr Sędzikowski Muzyka: Bartosz Straburzyński Konsultacja językowa i narracja: prof. Jan Miodek Ryszard Szorc, hodowca koni rasy śląskiej, przez kilka miesięcy trzyma je na pastwisku. Puszczone wolno z czasem dziczeją. Okazuje się, że jeden z nich zachorował. Resztę trzeba zapędzić do stajni. Ludzie tracą kontrolę nad tabunem. Tymczasem Edward Wełpa kosi grykę. Wydaje się, że tym razem wszystko pójdzie gładko i bez przeszkód. Pomaga mu Jan Kałczor, i właśnie jemu blokuje się jedno z kół ciągnika. Uderza w przyczepę i rozbija ją. Ziarno wysypuje się na drogę. Pani Wanda jak zawsze częstuje jabłkami i opowiada o swojej pracy na kolei. Stróżowała tam, pełniąc nocne dyżury i wówczas była naprawdę zadowolona z życia. Pani Rozalia jest oburzona całkiem nowym i niesłychanym na wsi zjawiskiem: szantażem. Szantażowany jest pan Szorc, ale on sam nie chce o tym mówić. Zgłosił sprawę na policji. Maniek Wełpa biegnie do ojca na pole, by powiedzieć mu o wypadku i zniszczeniu przyczepy. Właśnie wtedy zakleszcza się coś w ciągniku zjeżdżającym po stoku. Edward Wełpa wpada we wściekłość. Ma już dość ustawicznie nękających go awarii. Dzwonnik, zwany miotlarzem, ładuje miotły na przedziwny wózek własnej konstrukcji i jedzie je sprzedawać. Zatrzymuje się koło domu Rozali. Wkrótce zbiera się przy nim kilka osób, bo jest to dobra okazja do pogawędki. Grażyna Kałczor usiłuje dowiedzieć sie od Januszka, jakie ma kłopoty w szkole. Ania służy za tłumaczkę. Okazuje się, że chłopiec nie jest w stanie zrozumieć zbyt szybko "migającej" nauczycielki. Pani Grażyna postanawia napisać do niej list, w czym uczestniczy cała rodzina. Pani Franciszka skończyła dojenie krów. Teraz czeka ją zajęcie, które bardzo lubi: mycie pleców mężowi. 13:30 ZŁOTE ŁANY - ODC. 10 Serial dokumentalny, 25 min, Polska 2000 Scenariusz i reżyseria: Ewa Straburzyńska Zdjęcia: Piotr Sędzikowski Muzyka: Bartosz Straburzyński Konsultacja językowa i narracja: prof. Jan Miodek Pani Wanda szuka drobiu. Jest wzburzona i rozgoryczona. Nie tak dawno sąsiad ukradł jej indyka i uderzył w głowę, kiedy interweniowała. Pan Franciszek jest w filozoficznym nastroju. Recytuje "Idylla maleńka taka..." i wiersz ten staje się punktem wyjścia do jego rozważań o śmierci. Najchętniej zaszyłby się w ustronnym miejscu i tam dokonał żywota. Obrotna pani Stenia odnosi sukces jako radna. Udało się jej załatwić dla wsi nowoczesną budkę telefoniczną. Do Ryszarda Szorca przyjeżdąją dwaj starzy handlarze koni. Chcą kupić jednego dla wnuczki. Targują się o cenę, a przy okazji okazuje się, że tam, gdzie są dobrzy hodowcy koni, zagnieżdżają się gołębie. Wyjaśnia się przyczyna filozoficznego nastroju pana Franciszka: tego dnia obchodzi urodziny, zaprasza więc ekipę filmowców na małe przyjęcie. Jednocześnie zamartwia się o ukochanego psa, który choruje, a właśnie nadszedł czas dorocznego szczepienia wszystkich psów w Złotych Łanach. 14:00 O MIODZIE I LUDZIACH (OF HONEY AND THE MAN / DU MIEL ET DES HOMMES) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 Reżyseria: Eduard Bergeon Scenariusz: Luc Golfin Zdjęcia: Nicolas Ducrot Muzyka: Thomas Doppelo Film dokumentalny o pszczołach, produkcji miodu i człowieku, który ma wpływ na ich kondycję. Pszczoły to hodowane od wieków owady, które produkują miód i są niezwykle potrzebne przyrodzie. Zbierają nektar i pyłek kwiatów, który jest ich pożywieniem i zapylają rośliny owadopylne (np. drzewa owocowe, rzepak). Rośliny, które dostarczają pszczołom surowca do produkcji miodu są nazywane miododajnymi. Niestety, te owady są zagrożone. Gdyby pszczoły wyginęły, życie ludzkie byłoby w niebezpieczeństwie. To od nich w dużej mierze zależy produkcja żywności dla ludzi. Bez pszczół rośliny nie mogłyby się rozmnażać. Niestety, w ciągu kilku lat populacja pszczół zmniejszyła się o kilka miliardów. Rolnicy na całym świecie próbują naprawić szkody, wyrządzone przez człowieka. Troszczą się o pszczoły, które w zamian obdarzają ich swoim skarbem: miodem. Od pszczół można się wiele nauczyć. W ulu nie ma indywidualistów. Jest społeczność, dążąca do wspólnego celu. Jednostka traci znaczenie na rzecz wspólnego interesu. To niezwykłe. Dopóki nad pszczołami będą czuwać ludzie, ekosystemy ocaleją. Ale w wielu krajach wspólna historia pszczół i ludzi może się skończyć. Ochrona tych owadów leży w naszym wspólnym interesie. Bez nich nasz gatunek również może wyginąć. 15:00 NIESAMOWITE OWADY (INCREDIBLE BUGS) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Keith Fraser Film dokumentalny o małych i często dokuczliwych stworzeniach, potocznie zwanych robakami. Wokół nas istnieje urzekający świat przerażających pełzaczy. To największa grupa zwierząt na świecie, przewyższająca liczbę ludzi 200 milionów do jednego. Dzięki milionom lat ewolucji te bezkręgowce nie tylko przeżywają w prawie każdym, znanym człowiekowi krajobrazie, ale także rozwijają się dzięki fascynującym, a czasem dziwacznym adaptacjom. 16:00 ZAGADKI SEJSMOLOGII (CHASING QUAKES) Film dokumentalny, 49 min, Austria, 2017 Reżyseria: John Capener Film dokumentalny o katastrofach spowodowanych przez trzęsienia ziemi. Jedno z nich miało miejsce niedawno we Włoszech. Jesienią 2016 r. tragedia dotknęła północno - środkowy obszar kraju. Seria czterech trzęsień ziemi w górach zniszczyła historyczne miasto. Zaraz po pierwszym trzęsieniu naukowcy szybko rozpoczęli prace, aby dokonywać pomiarów w czasie rzeczywistym, aby ocenić ten geologiczny dramat. Film analizuje trzęsienia ziemi w 2016 roku, aby zbadać, jaka jest ich rola w dzisiejszej Europie. Krzyżują się tutaj wyzwanie naukowe i niepokój społeczny. Słyszymy relacje społeczności z pierwszej ręki i spotykamy naukowców próbujących dowiedzieć się jak najwięcej o ostatnich wydarzeniach. Zobaczymy, jak sejsmolodzy wykorzystują najnowocześniejszą technologię satelitarną i sensoryczną. Od archeologii po technologię kosmiczną - każde narzędzie jest potrzebne do gromadzenia danych, które odblokują sekrety naszej niespokojnej planety. 17:00 NADMORSKIE MIASTA - ODC. 4 MARSYLIA (CITIES BY THE SEA 4. MARSEILLE) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Ilka Franzmann Dziesięcioodcinkowy cykl dokumentalny o najciekawszych nadmorskich miastach - bramach na świat. Wszystkie są nieodłącznie definiowane przez ich położenie, a co za tym idzie, przez otwartość na świat, ducha odkrywania i pragnienia przygody. Ich geostrategiczna lokalizacja przekształciła je w figury szachowe zmieniających się sił i systemów politycznych, w miejsca tranzytowe marzycieli i migrantów oraz w tygle ludzi z różnych środowisk i kultur. Autorzy serialu wędrując przez wybrane najciekawsze morskie miasta świata odkrywają je na nowo, korzystając z najnowszych technologii lotniczych i bogatego języka filmowego. Odcinek 4. Marsylia to najstarsze i drugie co do wielkości miasto we Francji. Emanuje kreatywnością i radością życia, ale nie jest wolne od problemów społecznych. To metropolia, która stale wymyśla się na nowo. Od roku 1830 we francuskiej marynarce wojennej istnieje oddział malarzy. Kobiety nadal są w nim wyjątkiem. Dwa i pół tysiąca lat temu Marsylię założyli greccy żeglarze. Większość ludzi, którzy odcisnęli na niej swoje piętno, przybyła tu drogą morską. 18:05 LEGENDARNE HOLLYWOODZKIE PARY - KATHARINE HEPBURN I SPENCER TRACY (ICONIC COUPLES: KATHARINE HEPBURN & SPENCER TRACY EP. 5) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Anne - Cecile Genre, Bertrand Tessier Mini - seria opowiadająca o dziesięciu najbardziej znanych parach artystów Hollywood. Wiele nigdy wcześniej nie publikowanych materiałów filmowych, klipów z udziałem Richarda Burtona i Elizabeth Taylor, Katharine Hepburn i Spencera Tracy, Jean Harlow i Williama Powella, Clarka Gable i Carole Lombard, Barbary Stanwyck i Roberta Taylora, Humphreya Bogarta i Lauren Bacall. Bohaterami piątego odcinka będą Katherine Hepburn i Spencer Tracy. Historia Kathrine, znanej z ekscentryczności i dynamizmu oraz Spencera Tracy, wiecznie przygnębionego i melancholijnego aktora, drugoplanowego gwiazdora Hollywood, po raz kolejny udowadnia, że rzeczywistość czasem wykracza poza fikcję. Kochali się przez 22 lata, głównie potajemnie. Hepburn pochodziła z zamożnej i zaangażowanej społecznie rodziny. Właściwie chciała być chłopcem i stała się nietypową aktorką z czterema Oscarami na koncie. Tracy pochodził z dysfunkcyjnej rodziny i wolał raczej oglądać filmy niż chodzić do szkoły. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - RPA - AFRYKAŃSKA TĘCZA (FLAVORS) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Republika Południowej Afryki liczy 51 milionów mieszkańców. To wyjątkowo zróżnicowany kraj o niezwykłych pejzażach i burzliwej historii. Odkryjemy dziś państwo leżące na południowym skraju kontynentu afrykańskiego. 20:10 UKRAIŃCY - ODC. 5. DZIECI OŁEHA - ARTEM I ANIA Serial dokumentalny, 41 min, Polska, 2022 Scenariusz i reżyseria: Julia Łuczkowska Serial dokumentalny "Ukraińcy" przedstawia niezwykle zróżnicowane losy emigrantów i uchodźców z Ukrainy. Przyglądamy się z bliska codziennym zmaganiom ludzi w różnym wieku, pochodzących z rozmaitych środowisk społecznych, o odmiennych ambicjach i powodach, dla których zdecydowali się wyjechać ze swojej ojczyzny. Serial "Ukraińcy" to okazja do przejrzenia się w oczach sąsiadów, z którymi łączy nas kulturowa bliskość, a dzieli często trudna historia. Towarzyszymy im w wizytach u ich rodzin na Ukrainie. Wspólnie z nimi gościmy ich bliskich i przyjaciół w Polsce. Opowiedzą nam historię serc rozdartych między dwoma krajami graniczącymi ze sobą od zarania dziejów. Ania i Artem pochodzą z Donbasu, są rodzeństwem i starszymi dziećmi Ołeha, pastora, uchodźcy politycznego. Ania ma 18 lat i była małą dziewczynką, kiedy z rodzicami uciekła do Polski przed prześladowaniami. Artem ma 33 lata, jest ojcem i mężem. Dołączył do rodziny trzy lata temu. Zamieszkał z żoną i małymi dziećmi w trzypokojowym mieszkaniu w bloku, z rodzicami i rodzeństwem. Artem ciężko pracuje na budowie, po pracy zajmuje się domem. Marzy o własnym kącie oraz o świetlicy muzycznej dla trudnej młodzieży. Ania jest maturzystką i odnosi sukcesy w sporcie, a w wolnych chwilach zajmuje się dziećmi. Chciałaby zostać trenerką i nauczycielką. Ania i Artem są empatyczni i wrażliwi, chcą wspierać potrzebujących, dzielić się tym, co mają, tak jak ich rodzice. 20:55 REBELIA. SOLIDARNOŚĆ WALCZĄCA Film dokumentalny, 66 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Kunert Zdjęcia: Karolina Kłapkowska Film opowiada o fenomenie i historii Solidarności Walczącej, jednej z największych i najbardziej dynamicznych organizacji opozycyjnych w PRL - u w latach 80. XX w. Opowieść ma klasyczną budowę i składa się z kilku części. 22:15 UPADEK. JAK UKRAIŃCY ZNISZCZYLI IMPERIUM ZŁA - ODCINEK 3 (THE СOLLAPSE: HOW UKRAINIANS DESTROYED THE EVIL EMPIRE) Cykl dokumentalny, 50 min, Ukraina, 2020 Reżyseria: Sergij Łysenko Dokładna i jak dotąd najpełniejsza opowieść o tym, jak deklaracja niepodległości Ukrainy umożliwiła ostateczny upadek ZSRR. W cyklu dokumentalnym widzowie zobaczą nigdy wcześniej nie prezentowane tajne dokumenty CIA i KGB; zeznania uczestników i świadków wydarzeń czy wypowiedzi amerykańskich, ukraińskich, rosyjskich oraz polskich polityków i historyków, po raz pierwszy omawiających tak szczegółowo wydarzenia z 1991 roku. 30 lat po upadku sowieckiego "imperium zła" mamy dostęp do tajnych niegdyś dokumentów CIA i KGB, wspomnień ludzi, którzy podejmowali decyzje oraz bezpośrednich świadków i uczestników masowych procesów w całym ZSRR. Obecnie nie ma ani jednej książki czy filmu, które w sposób całościowy i pełny przedstawiałyby upadek ZSRR. Opisy ówczesnych wydarzeń koncentrują się wokół Moskwy, pozostawiając w cieniu kluczowe procesy, które rozgrywały się poza nią i które faktycznie doprowadziły do upadku sowieckiej Rosji. 23:15 NIEPARZYŚCI - ODC. 6 Telenowela dokumentalna, 24 min, Polska, 1999 Scenariusz i reżyseria: Ewa Straburzyńska Zdjęcia: Piotr Sędzikowski, Wojciech Todorow, Piotr Łukasiewicz Muzyka: Bartek Straburzyński Krzysztof jednak spotyka się z Jolą, a ona - tak bardzo spragniona kogoś bliskiego - pisze o nim wiersze i modli się, by ją pokochał. Tymczasem wnuk pani Ani wraca do Londynu, lecz przed wyjazdem załatwia, by babcią zajęła się opiekunka społeczna. Panią Anię odwiedza też sąsiadka Jadzia i wówczas - jak zwykle - rozmawiają o mężczyznach i miłości. Magda przechodzi do finału konkursu na Miss Lubania. Natomiast pani Grażyna z działu monopolowego jest coraz bardziej zafascynowana majorem - z wzajemnością. Wśród poszukujących partnerki pojawia się nowa postać: prezes ze swoim nieodłącznym asystentem. 23:50 ZŁOTA KOLEKCJA - NASTĘPCY NA MORZU Cykl reportaży, 24 min, Polska, 1976 Autor: Danuta Małek Zdjęcia: Włodzimierz Resiak, Andrzej Bogusz Absolwenci Wyższej Szkoły Morskiej na starcie życia zawodowego, często kontynuujący marynarskie tradycje rodzinne. W programie o wykorzystaniu wyszkolonych kadr oficerskich w Polskiej Żegludze Morskiej, pracujących na stanowiskach nawigatorów czy mechaników. O stopniowym zastępowaniu starej kadry młodym narybkiem, wywodzącym się z marynarskich domów. 00:20 NOTACJE - FRANCESKA MICHALSKA. WIELKI GŁÓD NA UKRAINIE W 1933R. Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2007 Autor: Krzysztof Tadej Franceska Michalska /ur. w 1923 r. / mieszkała w sowieckiej części Wołynia i przeżyła dramatyczne chwile związane z głodem. Była świadkiem śmierci głodowej wielu osób i wstrząsających zachowań ludzi w tym czasie. 00:35 OSTATNI BÓJ Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Grzegorz Gajewski Film o historii wojennych zmagań 3. Pułku Strzelców Konnych im. Hetmana Stefana Czarnieckiego, będącego ostatnią jednostką polskiej wrześniowej armii, jaka zachowała bojową sprawność i nigdy się nie poddała. Kanwą scenariusza tego fabularyzowanego dokumentu są wojenne wspomnienia kilku byłych żołnierzy pułku, których udało się nagrać, zanim odeszli na wieczną wartę. Ich obecność w filmie przesądzająca o autentyzmie narracji, wprowadza sceny realizowane z udziałem aktorów stanowiących porte - parole postaci wypowiadających się weteranów. Autentyczni bohaterowie płk. Zbigniew Makowiecki, rtm. Wilhelm Bilewicz, rtm. Bernard Wasilewski, płk. Antoni Ławrynowicz wprowadzają opowieść, którą następnie podejmują odtwarzający ich aktorzy. Film w linearnej narracji zaprezentuje historię strzelców konnych, których wojenna tułaczka odzwierciedla typowe losy wielu polskich oddziałów miotających się w chaosie niemieckiego Blitzkriegu i niewydolności własnego dowództwa. Wrześniowy szlak bojowy 3. Pułku Strzelców Konnych to 700 kilometrów przemierzonych dróg i bezdroży w walkach obronnych i zaczepnych, w odwrocie i pogoniach za swoimi. "Ostatni bój" prezentuje wszystkie najważniejsze momenty epopei strzelców konnych. Począwszy od wyjścia z garnizonu w Wołkowysku, poprzez znaczone kolejnymi ofiarami potyczki w Dzwonku, Hajnówce, wypad na Kalenkowicze, udział w obronie Woli Gułowskiej pod Kockiem, aż po dramatyczny finał w Kalinowym Dole, będący ostatnią walką pułku, po której przestał istnieć. Ponadto historia pułkowego znaku sztandaru, który ukryty przez garstkę ocalałych z wojennej pożogi, potem odnaleziony dał impuls do odrodzenia pułku w dzisiejszym kształcie. 01:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - PUŁTUSK Z NAPOLEONEM W TLE Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 02:15 STANISŁAWA BRZOZOWSKIEGO ŻYCIE WŚRÓD SKORPIONÓW Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2006 Scenariusz i reżyseria: Mieczysław Sroka, Lucyna Smolińska Zdjęcia: Adam Fręśko Muzyka: Aleksander Przybytek Film poświęcony Stanisławowi Brzozowskiemu, człowiekowi legendzie, o tragicznym życiorysie, filozofowi, krytykowi literackiemu i teatralnemu, eseiście i pisarzowi. Filozofia Brzozowskiego czerpała z myśli Fichtego, Marksa, Nietzschego, Sorela i Kanta. Przeciwstawiał się XIX - wiecznemu pozytywizmowi i utylitaryzmowi. Jako publicysta związany z lewicą. W 1908 oskarżony o współpracę z carską ochraną, w czasie procesu przed sądem społecznym zmarł na gruźlicę. Brzozowski stworzył oryginalną koncepcję filozoficzną opartą na pracy. Według niego to właśnie dzięki pracy przekraczamy kantowską granicę niepoznawalności świata zmieniając go. Zafascynowany Marksem przyjął materialistyczny sposób widzenia rzeczywistości, od początku jednak wyciągając z niego oryginalne, często odmienne od marksistowskich wnioski, np. nie podzielał marksistowskiej krytyki Kościoła, z jego trwałości i siły wnioskując, że jego nauka i struktura wyrażają istotną prawdę człowieczeństwa. Jakkolwiek stosunkowo wcześnie zaczął się odwoływać do nauki Kościoła, to nawrócił się na katolicyzm dopiero w ostatnich miesiącach życia. Świadectwo tego nawrócenia można znaleźć na kartach "Pamiętnika". Stopniowe zbliżanie się Brzozowskiego do Kościoła, a także afirmacja idei narodowej obecna w jego pracach (zwłaszcza w "Legendzie Młodej Polski") były przyczyną gwałtownych krytyk ze strony środowisk lewicowych, z którymi był związany. Oskarżenie o współpracę z ochraną było zapewne piłsudczykowską intrygą. Jako krytyk literacki Brzozowski wymagał od pisarza zaangażowania w najważniejsze problemy narodu i ludzkiego społeczeństwa. Ganił wielu znanych pisarzy i poetów (m.in. Sienkiewicza) za zaściankowość umysłu. Cenił zaś i wytrwale przypominał twórczość Cypriana Kamila Norwida, jednocześnie podkreślając, że ówczesna moda na tego poetę jest zjawiskiem płytkim i omijającym najbardziej doniosłe aspekty jego twórczości takie jak rola pracy i tworzenia w życiu ludzkim. 03:20 ŁAZUKA DZIECKIEM PODSZYTY Film dokumentalny, 57 min, Polska, 2018 Scenariusz, reżyseria i zdjęcia: Andrzej Sapija Film dokumentalny o Bohdanie Łazuce to opowieść o jego życiu na tle epoki czasów PRL - u. Lata socjalistycznej Polski to czas najbardziej intensywny zawodowo, czas największych jego osiągnięć i sukcesów. Łazuka należał do grona najjaśniejszych gwiazd tego okresu. Był barwnym ptakiem, tworzył w ówczesnej kulturze masowej. Widzowie go uwielbiali. Niemal cała Polska śpiewała jego piosenki. Kim był artysta o statusie gwiazdy w czasach PRL - u? Co znaczył wtedy sukces? Jaką cenę za to się wtedy płaciło? Co się zyskiwało, co traciło?