TVP Dokument                         Czwartek, 06.10.2022


Zmiany z dnia 21.09.2022
w stosunku do raportu z dnia 15.09.2022

(zmodyfikowano opis: Omówienie)
22:15 UPADEK. JAK UKRAIŃCY ZNISZCZYLI IMPERIUM ZŁA - ODCINEK 3 BEZ EUFORII
(THE СOLLAPSE: HOW UKRAINIANS DESTROYED THE EVIL EMPIRE / KOLAPS. JAK UKRAJINCI ZRUJNUWAŁY IMPERIJU ZŁA)

Cykl dokumentalny, 48 min, Ukraina, 2020
Reżyseria: Sergij Łysenko

Dokładna i jak dotąd najpełniejsza opowieść o tym, jak deklaracja niepodległości Ukrainy umożliwiła ostateczny upadek ZSRR. W cyklu dokumentalnym widzowie zobaczą nigdy wcześniej nie prezentowane tajne dokumenty CIA i KGB; zeznania uczestników i świadków wydarzeń czy wypowiedzi amerykańskich, ukraińskich, rosyjskich oraz polskich polityków i historyków, po raz pierwszy omawiających tak szczegółowo wydarzenia z 1991 roku. 30 lat po upadku imperium zła mamy dostęp do tajnych niegdyś dokumentów CIA i KGB, wspomnień ludzi, którzy podejmowali decyzje oraz bezpośrednich świadków i uczestników masowych procesów w całym ZSRR. Obecnie nie ma ani jednej książki czy filmu, które w sposób całościowy i pełny przedstawiałyby upadek ZSRR. Opisy ówczesnych wydarzeń koncentrują się wokół Moskwy, pozostawiając w cieniu kluczowe procesy, które rozgrywały się poza nią i które faktycznie doprowadziły do upadku imperium zła. 
Odc. 3 - "Bez euforii". Dwudziesty pierwszy sierpnia rozpoczął się wiadomościami o zabitych w Moskwie. W rosyjskim Białym Domu przez całą noc oczekiwano szturmu, ale coś poszło nie tak. Rozmowa między sekretarzem stanu Giennadijem Burbulisem i szefem KGB ZSRR Władimirem Kriuczkowem odbyła się prawie o świcie. O piątej rano Kriuczkow kapituluje: Możecie spać spokojnie. Szturmu nie będzie. Ale ze spokoju nic nie wyszło. O świcie Moskwę obudził zgrzyt czołgów. Późniejsze śledztwo pokaże dokładną chronologię wydarzeń. Jazow wydał rozkaz "Stop" dwadzieścia minut po śmierci trzech obrońców rosyjskiego Białego Domu o godzinie pierwszej trzydzieści w nocy. O drugiej trzydzieści rozpoczęła się narada u Kriuczkowa na Łubiance. Jazow się na niej nie pojawił. Funkcjonariusze KGB i MSW doszli do wniosku, że się wystraszył. O świcie Kriuczkow odwołał operację Grom.


(zmodyfikowano opis: Omówienie)
00:35 OSTATNI BÓJ

Dokument fabularyzowany, 58 min, Polska, 2019
Scenariusz i reżyseria: Grzegorz Gajewski

Film o historii wojennych zmagań 3. Pułku Strzelców Konnych im. Hetmana Stefana Czarnieckiego, będącego ostatnią jednostką polskiej wrześniowej armii, jaka zachowała bojową sprawność i nigdy się nie poddała. Kanwą scenariusza tego fabularyzowanego dokumentu są wojenne wspomnienia kilku byłych żołnierzy pułku, których udało się nagrać, zanim odeszli na wieczną wartę. Ich obecność w filmie przesądzająca o autentyzmie narracji, wprowadza sceny realizowane z udziałem aktorów stanowiących porte - parole postaci wypowiadających się weteranów. Autentyczni bohaterowie płk Zbigniew Makowiecki, rtm. Wilhelm Bilewicz, rtm. Bernard Wasilewski, płk Antoni Ławrynowicz wprowadzają opowieść, którą następnie podejmują odtwarzający ich aktorzy. Film w linearnej narracji zaprezentuje historię strzelców konnych, których wojenna tułaczka odzwierciedla typowe losy wielu polskich oddziałów miotających się w chaosie niemieckiego Blitzkriegu i niewydolności własnego dowództwa. Wrześniowy szlak bojowy 3. Pułku Strzelców Konnych to 700 kilometrów przemierzonych dróg i bezdroży w walkach obronnych i zaczepnych, w odwrocie i pogoniach za swoimi. "Ostatni bój" prezentuje wszystkie najważniejsze momenty epopei strzelców konnych. Począwszy od wyjścia z garnizonu w Wołkowysku, poprzez znaczone kolejnymi ofiarami potyczki w Dzwonku, Hajnówce, wypad na Kalenkowicze, udział w obronie Woli Gułowskiej pod Kockiem, aż po dramatyczny finał w Kalinowym Dole, będący ostatnią walką pułku, po której przestał istnieć. Ponadto historia pułkowego znaku - sztandaru, który ukryty przez garstkę ocalałych z wojennej pożogi, potem odnaleziony dał impuls do odrodzenia pułku w dzisiejszym kształcie.