TVP Dokument Piątek, 07.10.2022 06:00 DZIKA POLSKA - JAK BÓBR PRZYKAZAŁ Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2009 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski, Krystian Matysek Prowadzenie: Tomasz Kłosowski, Artur Tabor Uratowane pół wieku temu bobry pokazują dziś ząb, a ściślej swe niezwykle ostre siekacze. Nade wszystko zaś swą ekspansywność, zmyślność i witalność, które sprawiły, że podbiły znaczną część Polski. Tu i ówdzie jest ich zbyt wiele. Stąd akcje przesiedlania tych zwierząt do innych ostoi. Te akcje to okazja, by przekonać się, jak silnym zwierzęciem jest ten wodny gryzoń, a także odkryć, jak wielki wpływ na otaczającą przyrodę mają ci naturalni inżynierowie znad nizinnych rzek. 06:35 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 11 LEGENDA "CZARNEJ WOŁGI" Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2015 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Czy legendarna czarna wołga faktycznie przemierzała ulice polskich miast i wsi? Czy porywała niewinnych, którzy po zmroku odważyli się wyjść z domu? Ile prawdy jest w tej opowieści? Między innymi o tym Radosław Kotarski opowiada w najnowszych "Podróżach z historią". W programie poznamy również tajemnice samochodu, który oficjalnie nie istniał, a należał do najważniejszych osób w państwie. Dowiemy się także, który polski samochód sprzedawaliśmy zagranicznym odbiorcom za banany. 07:05 NOTACJE - JERZY JANICKI. ANISZCZYK Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2007 Jerzy Janicki (ur. 10 sierpnia 1928 w Czortkowie, zm. 15 kwietnia 2007 w Warszawie) - polski pisarz, dziennikarz i scenarzysta. Z czasem zaczął w radiu redagować magazyn satyryczny "Parnasik". W 1956 r. pojawiła się na antenie współtworzona przez niego powieść radiowa "Matysiakowie", która była wówczas ewenementem w Europie. Wyprzedziła o prawie pół wieku popularne obecnie telenowele rodzinne. Janicki uchodzi za prekursora tego gatunku. Był on także współautorem powieści radiowej "W Jezioranach". Jest ponadto autorem kilkudziesięciu słuchowisk radiowych, w tym choćby wielokrotnie nagradzanego "Koty to dranie", "Tragarz puchu", "Hasło". Trzykrotnie reprezentował Polskę na Prix Italia. 07:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 117 TOMASZÓW MAZOWIECKI Magazyn, 21 min, Polska, 2018 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Józefina Moczyńska Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tym razem odwiedzamy Tomaszów Mazowiecki. Początki miasta sięgają roku 1788. To wtedy nad rzeką Wolbórką powstała niewielka osada. Zamieszkali w niej pracownicy zatrudnieni przy wytopie żelaza w wielkim piecu hutniczym, zbudowanym przez właściciela okolicznych dóbr - hrabiego Tomasza Ostrowskiego. W następnych latach powstały kolejne obiekty produkcyjne, tworząc niewielki ośrodek hutniczy i metalurgiczny. W 1805 roku nowym właścicielem osady został najstarszy syn jej założyciela Antoni Ostrowski, który postawił na przemysł włókienniczy. Tomaszów to miasto o stosunkowo niedługiej historii. Mimo że prawa miejskie otrzymał dopiero w 1830 roku, może pochwalić się bogatym zbiorem zabytków. Można tu zobaczyć m.in. klasycystyczny pałac rodu Ostrowskich, stylową kamienicę rodziny Knothe oraz okazałą willę wybitnego lekarza i działacza społecznego Jana Serafina Rodego. Bogactwem Tomaszowa jest piasek tak wyjątkowy, że trafia aż do Emiratów. Miejscową atrakcją i unikatem na miarę Europy jest też Rezerwat Przyrody Niebieskie Źródła, położony w dolinie Pilicy. Spękane wapienie jurajskie, z których wytryska woda przybierają niebiesko - błękitno - zieloną barwę. Dodatkowego uroku nadają pulsujące gejzery z piasku podrzucanego przez źródlaną wodę. Tomaszów Mazowiecki to również kuźnia talentów polskiego łyżwiarstwa szybkiego. To stąd pochodzi Jaromir Radke, dwukrotny olimpijczyk. Na olimpiadzie w Lillehammer zajął wysokie 5. miejsce - najlepsze wywalczone przez reprezentanta Polski na tych igrzyskach. 07:45 PRZYRODNIK NA TROPIE - /9/ - ŻABA MOCZAROWA Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz i prowadzenie: Łukasz Bożycki W tym tygodniu bohaterką odcinka jest żaba moczarowa, dowiemy się między innymi, dlaczego i w jakich okolicznościach zmienia ona kolor skóry, gdzie możemy ja spotkać, czy jakie zagrożenia czyhają na nią w jej naturalnym środowisku. 08:20 ZAGADKI SEJSMOLOGII (CHASING QUAKES) Film dokumentalny, 49 min, Austria, 2017 Reżyseria: John Capener Film dokumentalny o katastrofach spowodowanych przez trzęsienia ziemi. Jedno z nich miało miejsce niedawno we Włoszech. Jesienią 2016 r. tragedia dotknęła północno - środkowy obszar kraju. Seria czterech trzęsień ziemi w górach zniszczyła historyczne miasto. Zaraz po pierwszym trzęsieniu naukowcy szybko rozpoczęli prace, aby dokonywać pomiarów w czasie rzeczywistym, aby ocenić ten geologiczny dramat. Film analizuje trzęsienia ziemi w 2016 roku, aby zbadać, jaka jest ich rola w dzisiejszej Europie. Krzyżują się tutaj wyzwanie naukowe i niepokój społeczny. Słyszymy relacje społeczności z pierwszej ręki i spotykamy naukowców próbujących dowiedzieć się jak najwięcej o ostatnich wydarzeniach. Zobaczymy, jak sejsmolodzy wykorzystują najnowocześniejszą technologię satelitarną i sensoryczną. Od archeologii po technologię kosmiczną - każde narzędzie jest potrzebne do gromadzenia danych, które odblokują sekrety naszej niespokojnej planety. 09:20 O MIODZIE I LUDZIACH (OF HONEY AND THE MAN / DU MIEL ET DES HOMMES) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 Reżyseria: Eduard Bergeon Scenariusz: Luc Golfin Zdjęcia: Nicolas Ducrot Muzyka: Thomas Doppelo Film dokumentalny o pszczołach, produkcji miodu i człowieku, który ma wpływ na ich kondycję. Pszczoły to hodowane od wieków owady, które produkują miód i są niezwykle potrzebne przyrodzie. Zbierają nektar i pyłek kwiatów, który jest ich pożywieniem i zapylają rośliny owadopylne (np. drzewa owocowe, rzepak). Rośliny, które dostarczają pszczołom surowca do produkcji miodu są nazywane miododajnymi. Niestety, te owady są zagrożone. Gdyby pszczoły wyginęły, życie ludzkie byłoby w niebezpieczeństwie. To od nich w dużej mierze zależy produkcja żywności dla ludzi. Bez pszczół rośliny nie mogłyby się rozmnażać. Niestety, w ciągu kilku lat populacja pszczół zmniejszyła się o kilka miliardów. Rolnicy na całym świecie próbują naprawić szkody, wyrządzone przez człowieka. Troszczą się o pszczoły, które w zamian obdarzają ich swoim skarbem: miodem. Od pszczół można się wiele nauczyć. W ulu nie ma indywidualistów. Jest społeczność, dążąca do wspólnego celu. Jednostka traci znaczenie na rzecz wspólnego interesu. To niezwykłe. Dopóki nad pszczołami będą czuwać ludzie, ekosystemy ocaleją. Ale w wielu krajach wspólna historia pszczół i ludzi może się skończyć. Ochrona tych owadów leży w naszym wspólnym interesie. Bez nich nasz gatunek również może wyginąć. 10:20 NADMORSKIE MIASTA - ODC. 4 MARSYLIA (CITIES BY THE SEA 4. MARSEILLE) Cykl dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Ilka Franzmann Dziesięcioodcinkowy cykl dokumentalny o najciekawszych nadmorskich miastach - bramach na świat. Wszystkie są nieodłącznie definiowane przez ich położenie, a co za tym idzie, przez otwartość na świat, ducha odkrywania i pragnienia przygody. Ich geostrategiczna lokalizacja przekształciła je w figury szachowe zmieniających się sił i systemów politycznych, w miejsca tranzytowe marzycieli i migrantów oraz w tygle ludzi z różnych środowisk i kultur. Autorzy serialu wędrując przez wybrane najciekawsze morskie miasta świata odkrywają je na nowo, korzystając z najnowszych technologii lotniczych i bogatego języka filmowego. Odcinek 4. Marsylia to najstarsze i drugie co do wielkości miasto we Francji. Emanuje kreatywnością i radością życia, ale nie jest wolne od problemów społecznych. To metropolia, która stale wymyśla się na nowo. Od roku 1830 we francuskiej marynarce wojennej istnieje oddział malarzy. Kobiety nadal są w nim wyjątkiem. Dwa i pół tysiąca lat temu Marsylię założyli greccy żeglarze. Większość ludzi, którzy odcisnęli na niej swoje piętno, przybyła tu drogą morską. 11:20 ZŁOTA KOLEKCJA - NASTĘPCY NA MORZU Reportaż, 24 min, Polska, 1976 Autor: Danuta Małek Zdjęcia: Włodzimierz Resiak, Andrzej Bogusz Absolwenci Wyższej Szkoły Morskiej na starcie życia zawodowego, często kontynuujący marynarskie tradycje rodzinne. W programie o wykorzystaniu wyszkolonych kadr oficerskich w Polskiej Żegludze Morskiej, pracujących na stanowiskach nawigatorów czy mechaników. O stopniowym zastępowaniu starej kadry młodym narybkiem, wywodzącym się z marynarskich domów. 11:55 UKRAIŃCY - ODC. 5. DZIECI OŁEHA - ARTEM I ANIA Serial dokumentalny, 41 min, Polska, 2022 Scenariusz i reżyseria: Julia Łuczkowska Serial dokumentalny "Ukraińcy" przedstawia niezwykle zróżnicowane losy emigrantów i uchodźców z Ukrainy. Przyglądamy się z bliska codziennym zmaganiom ludzi w różnym wieku, pochodzących z rozmaitych środowisk społecznych, o odmiennych ambicjach i powodach, dla których zdecydowali się wyjechać ze swojej ojczyzny. Serial "Ukraińcy" to okazja do przejrzenia się w oczach sąsiadów, z którymi łączy nas kulturowa bliskość, a dzieli często trudna historia. Towarzyszymy im w wizytach u ich rodzin na Ukrainie. Wspólnie z nimi gościmy ich bliskich i przyjaciół w Polsce. Opowiedzą nam historię serc rozdartych między dwoma krajami graniczącymi ze sobą od zarania dziejów. Ania i Artem pochodzą z Donbasu, są rodzeństwem i starszymi dziećmi Ołeha, pastora, uchodźcy politycznego. Ania ma 18 lat i była małą dziewczynką, kiedy z rodzicami uciekła do Polski przed prześladowaniami. Artem ma 33 lata, jest ojcem i mężem. Dołączył do rodziny trzy lata temu. Zamieszkał z żoną i małymi dziećmi w trzypokojowym mieszkaniu w bloku, z rodzicami i rodzeństwem. Artem ciężko pracuje na budowie, po pracy zajmuje się domem. Marzy o własnym kącie oraz o świetlicy muzycznej dla trudnej młodzieży. Ania jest maturzystką i odnosi sukcesy w sporcie, a w wolnych chwilach zajmuje się dziećmi. Chciałaby zostać trenerką i nauczycielką. Ania i Artem są empatyczni i wrażliwi, chcą wspierać potrzebujących, dzielić się tym, co mają, tak jak ich rodzice. 12:50 REBELIA. SOLIDARNOŚĆ WALCZĄCA Film dokumentalny, 66 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Kunert Zdjęcia: Karolina Kłapkowska Film opowiada o fenomenie i historii Solidarności Walczącej, jednej z największych i najbardziej dynamicznych organizacji opozycyjnych w PRL - u w latach 80. XX w. Opowieść ma klasyczną budowę i składa się z kilku części. 14:00 NIEDŹWIEDŹ WE MNIE (BEAR LIKE) Film dokumentalny, 54 min, Szwajcaria, 2021 Reżyseria: Roman Droux Bliskie spotkania z niedźwiedziami w odległej, dzikiej Alasce. Od ponad piętnastu lat David Bittner miesiące letnie spędza w zachodniej Alasce. Jest biologiem badającym świat niedźwiedzi grizzly, a także walczy o ochronę ich środowiska. Wraz z filmowcem Romanem Droux zaprezentują zadziwiające spotkanie z niedźwiedziem grizzly zwanym Lena. Będą śledzić rodzinę zwierząt w jej walce o przetrwanie bardzo trudnych warunkach. Nie ma drugiego ssaka, który przez połowę życia hibernuje. Niedźwiedzie nie jedzą, nie piją, nie wypróżniają się. Nerki ciągle pracują. Aż dziw bierze, że nie dochodzi u nich do zatrucia. Człowiek zawsze będzie dla niedźwiedzi czynnikiem niepokojącym. Ludzie nie powinni się zbliżać do nich na odległość mniejszą niż 50m. Ale jeśli niedźwiedź do ciebie podchodzi, to sytuacja się zmienia. To się często zdarza. Zwierzęta przyzwyczajają się do obecności człowieka. Zaczynają czuć się bezpieczne i tolerują ich obecność, dlatego podchodzą. Mamy niedźwiedzice słyną z tego, że zagorzale bronią potomstwa. Dramatyczne sceny konfliktów i nieokiełznane życie tych dzikich stworzeń. Historia dzikiej przyrody, oprawiona zapierającymi dech w piersiach zdjęcia tych wyjątkowych zwierząt i ekosystemu. 15:05 NIESAMOWITE RYBY (INCREDIBLE FISH) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2016 Film dokumentalny o rybach. Niektóre dziwaczne ryby łamią wszelkie konwencje, ale są rybami. To dziwolągi światowych oceanów. Niektóre, jak monstermouth, są całkowicie nieproporcjonalne - to największe usta w Oceanie Spokojnym. Inne, takie jak frog fish, straciły prawie umiejętność pływania. Szurają po dnie morskim jak bezkształtna plama ciasta. Wolf eel ma potężne szczęki i zęby oraz najtwardszą twarz ze wszystkich ryb. Zjada kolczaste jeżowce na śniadanie. Hagfish jest prawdopodobnie najmniej sympatyczną rybą w oceanie, wydziela wiadro szkodliwego szlamu, jeśli czuje się zagrożona. Rozdymka zawiera śmiercionośną tetrodotoksynę w skórze i narządach i ma o wiele więcej mechanizmów obronnych. Może samodzielnie poruszać oczami, zmieniać kolor lub intensywność wzorów, aby dopasować się do otoczenia. Sunfish (Mola Mola) jest jak statek kosmiczny. To najcięższa koścista ryba na świecie. 16:05 PRZYSZŁOŚĆ LOTNICTWA CYWILNEGO (AIR TRAFFIC) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Nadine Kuhn, Guillaume Couret Ponad 3 miliony ludzi podróżuje samolotem każdego dnia na całym świecie. Oznacza to 80 000 lotów dziennie, jeden na sekundę. Na całym świecie jest około 30 milionów lotów łączących 14 000 lotnisk. Europa jest jednym z głównych węzłów komunikacyjnych, z prawie 35% dziennym ruchem. Do 2030 r. oczekuje się 17 milionów lotów rocznie, zamiast dzisiejszych 10 milionów. Stanowi to ogromne wyzwanie dla przemysłu lotniczego, lotnisk i zarządzania ruchem. Ale jakie rozwiązania technologiczne można znaleźć, aby uniknąć przesycenia? Poznamy relację z podróży pary turystów, podróżujących z Paryża do Dubaju. Max, 25 lat i Chlo, 21 lat, wiedzą, jak spędzać wolny czas. Odkryjemy kulisy wielkich lotnisk, od wieży kontrolnej po kokpit, od bramki po wejście na pokład pasażerów i ich bagażu. Będziemy obserwować inżynierów lotniczych, którzy projektują przyszłe samoloty i systemy bezpieczeństwa. 17:10 NADMORSKIE MIASTA - ODC. 6 TEL AWIW (CITIES BY THE SEA 6. TEL AVIV) Cykl dokumentalny, 44 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Ilka Franzmann Dziesięcioodcinkowy cykl dokumentalny o najciekawszych nadmorskich miastach - bramach na świat. Wszystkie są nieodłącznie definiowane przez ich położenie, a co za tym idzie, przez otwartość na świat, ducha odkrywania i pragnienia przygody. Ich geostrategiczna lokalizacja przekształciła je w figury szachowe zmieniających się sił i systemów politycznych, w miejsca tranzytowe marzycieli i migrantów oraz w tygle ludzi z różnych środowisk i kultur. Autorzy serialu wędrując przez wybrane najciekawsze morskie miasta świata odkrywają je na nowo, korzystając z najnowszych technologii lotniczych i bogatego języka filmowego. Odcinek 6. Tel Awiw. Bez kontaktu z morzem to drugie co do wielkości miasto w Izraelu nigdy by nie powstało. Kiedyś Tel Awiw był bezpieczną przystanią dla Żydów z diaspory. Dziś napływ dobrowolnych imigrantów wcale nie maleje. W Izraelu mawia się, że Jerozolima się modli, Hajfa pracuje, a Tel Awiw tańczy. Styl życia, kreatywność i indywidualizm to wizytówki tego miasta. W Tel Awiwie niektórzy żyją jak w bańce, a inni siedzą na beczce prochu. Ochrona miasta wymaga ciągłych starań. Łodzie patrolowe przez całą dobę strzegą wybrzeża przez intruzami. W Izraelu niemal każdy musi odbyć służbę wojskową bez względu na to, czy jest człowiekiem wierzącym, ateistą, Żydem, Palestyńczykiem czy imigrantem. Tel Awiw akceptuje wszelkie szaleństwa. Humor jest tu częścią filozofii życiowej. 18:05 GALERIA SZTUKI NA EKRANIE - DZIEWCZYNA Z PERŁĄ (EXHIBITION ON SCREEN) Cykl dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Phil Grabsky Filmowe spotkania z najbardziej znanymi artystami i dziełami sztuki na świecie. Każdy odcinek opowie o innym artyście i przybliży jego życie, odkrywając miejsca, w których żył i pracował, relacje z przyjaciółmi czy rodziną, za pomocą prywatnych listów i ożywiając ich osobiste historie. Wystawa na ekranie zapewnia uprzywilejowany dostęp do arcydzieł artystów w największych muzeach i galeriach na świecie. M.in. Leonardo, Rembrandt; Cezanne, Monet, Picasso. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - LAOS. W RYTMIE FAL MEKONGU. (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos W tym odcinku podróż do Laosu. Wtulony miedzy meandry Mekongu Laos przez długi czas trzymał się z dala od zgiełku i nowoczesności. Dziś otwiera się na podróżnych, prezentując im wszystko, co najlepsze w wiecznej Azji. Dawna "kraina miliona słoni" zachowała swój niepowtarzalny urok. 20:10 AGENT 566 - ODCINEK 1. KAMEL AMIN THAABET (AGENT 566 EP. 1 KAMEL AMIN THAABET) Serial dokumentalny, 56 min, Izrael, 2020 Reżyseria: Liora Amin Batmatz, Eyal Tavor Scenariusz: Itay Landsberg Serial dokumentalny opowiadający o losach izraelskiego szpiega Eli Cohena. W maju 1960 r. Mosad zaproponował mu współpracę, ponieważ potrzebował agentów w Syrii, a on potrafił mówić po arabsku z syryjskim akcentem przejętym od rodziców. Przyjął więc tożsamość zamożnego biznesmena branży tekstylnej, Kamela Amina Tabeta i pod tym nazwiskiem działał. Był on jednym z najskuteczniejszych agentów wywiadowczych, najlepszym izraelskim szpiegiem. Spenetrował najwyższe władze syryjskie cywilne i wojskowe przekazując władzom swojego kraju niezwykle cenne informacje wywiadowcze. Pierwszy obywatel Izraela stracony za szpiegostwo. Do tej pory strona syryjska nie wydała ciała Cohena jego krewnym. Cohen stał się bohaterem narodowym w Izraelu. Ten film to pierwsza opowieść o jego życiu, ale opowiedziana dokładnie i odsłaniająca całe mnóstwo sekretów na temat działalności agenta, które przez ponad 55 lat były trzymane w ścisłej tajemnicy. Cytaty z procesu Cohena oparto na oryginalnych zapisach z różnych źródeł w Izraelu i w Syrii. W imieniu arabskiego narodu Syrii specjalny sąd wojskowy wydał wyrok śmierci na Eliyahu, synu Szaula Gindi Kohena, pochodzącego z Tel Awiwu na terenach okupowanej Palestyny. Celem jest zbadanie sprawy Cohena. Rzadkie ujęcia wykonano kamerami Mossadu. Cohen odpowiadał na wszystkie pytania sędziów. Część zataił, możliwe, że dla dobra swojej rodziny. 21:15 MONACOGATE (MONACOGATE) Film dokumentalny, 49 min, Francja, 2019 Reżyseria: Pascal Henry Dokument o meandrach politycznych związanych z Monaco. Na początku sprawy odkrycie telefonicznych wiadomości tekstowych w telefonie prawnika rosyjskiego miliardera. Główny bohater Dimitry Rybolovlev jest bliskim przyjacielem księcia Alberta i właścicielem klubu piłkarskiego Monako. Potajemnie przygotowywał aresztowania rywala biznesowego z pomocą wysokich władz i wyższych rangą funkcjonariuszy policji. To śledztwo rozwija się, ujawniając siatkę korupcji na dużą skalę w tym wysoce tajemniczym świecie ludzi bardzo bogatych i wpływowych. 22:15 MIASTO GNIEWU S.II - /13/ DOM Serial fabularyzowany, 30 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Dawid Sawicki Muzyka: Tomasz Kamiński W tym odcinku widzowie poznają historię gangsterów i policjantów ustami i oczami ich żon, i partnerek. Opowiemy o strachu, jaki towarzyszył tym kobietom, kiedy ich życiowi partnerzy wychodzili do pracy. Jak życie zawodowe policjantów i gangsterów przekłada się na życie w domu, czy wyładowują swoje frustracje i stres w domu na rodzinie. Gangsterzy ten stres dodatkowo moglli wynagrodzić kobietom i dzieciom dużymi pieniędzmi jakie przynosili do domu. Czym wynagradzali to policjanci? W przypadku Bajbusa jego żona zapłaciła najwyższą cenę za związek z gangsterem. Dowiemy się, jak twardy, bezwględny przestępca poradził sobie ze stratą żony i czy czuje się współwinny jej śmierci. 22:55 TAJEMNICE TRZECIEJ RZESZY POSZUKIWANIE BOMBY HITLERA (LAST SECRETS OF THE THIRD REICH: THE SEARCH FOR HITLER’S BOMB) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Andreas Sulzer, Stefan Brauburger, Christian Frey W ostatnich miesiącach II wojny światowej Amerykanie niezwykle intensywnie pracowali nad produkcją bomby atomowej, obawiając się, że Hitler uzyska możliwość jej zastosowania jako pierwszy. Jak pokazują dokumenty udostępniane ostatnio w ramach otwierania archiwów, już w marcu 1945 r. armia niemiecka przeprowadziła pierwsze testy z nowym rodzajem broni atomowej i zarówno Amerykanie, jak i Rosjanie mieli tego świadomość. Jednak jak daleko zaawansowane były naprawdę prace Hitlera nad bombą atomową? Oficjalnie Amerykanie utrzymywali, że prace Niemców były daleko w tyle, jednak zajmując kolejne połacie ziem III Rzeszy, odkrywali miejsca, plany i nazwiska osób nadzorujących program w niemieckiej armii. Były to sekretne projekty, prowadzone pod ścisłym nadzorem SS w najbardziej odległych zakątkach III Rzeszy, np. w pobliżu austriackiego Linz, w których wykorzystywano pracę więźniów obozów koncentracyjnych. Takich projektów było wiele, a wszystkie one były podporządkowane niemieckiemu programowi atomowemu. 23:55 CIUCHCIA Reportaż, 15 min, Polska, 1986 Autor: Artur Bober Nostalgiczna podróż szlakiem kolejki wąskotorowej przez Jędrzejów, Chmielnik, Raków, Bogorię, Staszów, kończąc na Rytwianach, gdzie tory się urywają, a szyny kolejowe porastają łąką i giną w lesie. Widoki z okien pociągu; pola uprawne, bydło na pastwiskach, rzeki, stawy, zapory drogowe. Kolejno mijane drewniane stacje, świat jakby w zwolnionym rytmie. Kierownik pociągu mówi o tym, jak pęd życia zabrał kolejkom dojazdowym pasażerów. Dlatego teraz pociągi te nazywają się towarowo - osobowe i przewożą drzewo, węgiel. Podróż kolejką staje się pretekstem do pokazania mijanych miasteczek z ich senną aurą. Zaglądamy więc do Rakowa, stolicy arian, Braci Polskich. Odwiedzamy staszowski rynek z charakterystycznym ratuszem i Rytwiany, gdzie ze świetnego, gotyckiego zamku rycerskiego pozostała jedna baszta. W programie pokazano ciuchcię w różnych ujęciach i wielu zbliżeniach, pracowników kolejnych stacji, prace manewrowe, a przede wszystkim piękno mijanych krajobrazów. 00:15 NOTACJE - STANISŁAW SROKOWSKI. PRZESIEDLEŃCY Cykl dokumentalny, 8 min, Polska, 2007 Autor: Marcin Bradke Opis przesiedleńczej podróży i początków nowego życia w obcych miejscach i domach. Stanisław Srokowski, pisarz, poeta, prozaik, dramaturg, krytyk literacki, tłumacz, publicysta, po stanie wojennym został wyrzucony z pracy. Blisko dwa lata był bezrobotny. W okresie 1983 - 89 przebywał na wygnaniu w Zagłębiu Miedziowym w Lubinie. W latach 1990 - 1993 wykładowca Uniwersytetu Wrocławskiego. Od 1995 red. naczelny założonego przez siebie, jedynego w Europie czasopisma edukacyjno - twórczego, budowanego przez dzieci i młodzież w wieku 8 - 16 lat, "Nowe Twarze" (wcześniejszy tytuł: "Gazeta Dzieci"). Przez wiele lat należał do Związku Literatów Polskich oraz ZAIKS - u. Obecnie należy do Stowarzyszenia Tłumaczy Polskich. Brał udział w wielu działaniach na rzecz odnowy moralnej, społecznej i politycznej w kraju. Założyciel "Solidarności" w redakcji "Wiadomości", doradca Z. W. NSZZ "Solidarność" R. I. Współorganizator Związków Twórczych i Stowarzyszeń Naukowych we Wrocławiu, przewodniczący klubu "Odrodzenie". Współtwórca stowarzyszenia kulturalnego polsko - ukraińskiej współpracy "Biały ptak". Twórca i pierwszy prezes Towarzystwa Polsko - Greckiego we Wrocławiu. Współzałożyciel Instytutu Wincentego Witosa. Jako poeta i prozaik debiutował w 1958 roku w Opolu. 00:30 W KOLEJCE PO ŚMIERĆ. CZECZENI I ISIS Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2018 Scenariusz i reżyseria: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Bartłomiej Kłębowski, Walenty Dobrow Głównym bohaterem dokumentu Barbary Włodarczyk jest Said Mażajew, Czeczen z Groznego, który dołączył do tzw. Państwa Islamskiego. W ISIS był specjalny człowiek, który zapisywał na listę chętnych do zamachu samobójczego i poświęcenia się w imię Boga. Kiedy tam byłem, lista liczyła ponad 200 osób! - to słowa Saida - to ważne memento. Chłopak jako student wyjechał do Syrii, bo zafascynowała go idea kalifatu. Kiedy zmienił zdanie, wrócił i za udział w ISIS odsiedział 8 miesięcy w więzieniu. Wtedy zwerbowano jego młodszego brata Ibrahima. Bracia Mażejew to jedni z co najmniej dwóch tysięcy Czeczenów, według Soufan Group, w 2017 roku wśród zagranicznych najemników ISIS przeważali obywatele Rosji, głównie przybysze z Kaukazu. Czeczeni odgrywają w ISIS szczególną rolę, bo mają doświadczenie walki partyzanckiej zdobyte podczas wojny z Rosją w latach 90. Poza tym republika rządzona przez Kadyrowa jest praktycznie republiką islamską. Obowiązuje w niej mieszanka szariatu z adatem, czyli lokalnym prawem zwyczajowym. Kobiety, które nie noszą chust są szykanowane, a mężczyznom nie wolno pić alkoholu. Kadyrow otwarcie opowiada się też za wielożeństwem, wendetą i zabójstwami honorowymi. Robi co chce i rządzi twardą ręką, bo zapewnia Putinowi spokój na Kaukazie. Fundamentalizmowi sprzyja też łamanie praw człowieka i bieda w Czeczeni. Film w reportażowej formie odpowiada na pytanie, dlaczego tak dużo Czeczenów wstępuje do Państwa Islamskiego i jakie stanowią zagrożenie. Pokazuje, że Czeczenia to oblicze najbardziej skrajnej Rosji. Jak w soczewce skupiają się tam wszystkie niepokojące zjawiska: radykalizm, lekceważenie prawa, przemoc, korupcja, kult jednostki. Główny bohater dokumentu, Said Mażajew, był w tzw. Państwie Islamskim 7 miesięcy i został uznany przez ISIS za zdrajcę. W każdej chwili może go dopaść zemsta. Dlatego czeka w kolejce po śmierć. Zagrożenie ze strony Państwa Islamskiego jest ogromne! Uśpieni agenci tylko czekają na sygnał. 01:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - KAŻDEGO ROKU NAD SOKOŁDĄ ODC. 250 Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 02:00 GRUZJA - ZABIĆ PREZYDENTA Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2002 Scenariusz: Mariusz Pilis, Marcin Mamoń W wyniku rozpadu ZSRR Gruzja odzyskała niepodległość. Na czele państwa stanął Eduard Szewardnadze, ostatni minister spraw zagranicznych ZSRR. Wraz z Michaiłem Gorbaczowem rozpoczął pierestrojkę i doprowadził do rozpadu największego na świecie państwa. W nowej Gruzji Szewardnadze rozpoczął rządy w chwili, gdy kraj był pogrążony w wojnach domowych. Nie wszystkim Gruzinom Szewardnadze przypadł do gustu i wielu z nich chciało go zabić. 02:55 DZIECI KOTANA Film dokumentalny, 65 min, Polska, 2012 Scenariusz i reżyseria: Mirosław Dembiński Zmarły tragicznie w 2002 roku Marek Kotański pozostawił po sobie sieć ośrodków terapii dla uzależnionych i wykluczonych. Pomógł wielu ludziom, którzy wciąż go pamiętają. Dziś "dzieci Kotana" kontynuują jego dzieło, angażując się głęboko w pracę MONAR - u. W ich wspomnieniach powraca postać mentora - niekonwencjonalnego psychoterapeuty i zaangażowanego działacza społecznego, który w terapii stawiał na ideę wzajemnego pomagania sobie i starał się nigdy nie poddawać swoich podopiecznych łatwym ocenom.