TVP Dokument Sobota, 08.10.2022 06:00 DZIKA POLSKA - PEŁNA ENERGII - OGRZEWANIE NA PUSZCZY Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2010 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzenie: Tomasz Kłosowski Na skraju Puszczy Białowieskiej mieszka ekolog i architekt Janusz Korbel. Puszcza jest dla niego świątynią i spędza tu każdą wolną chwilę. Ale jest też zagorzałym zwolennikiem zachowania tradycyjnego kształtu architektonicznego wsi puszczańskich. Sam mieszka w typowej, drewnianej chacie podlaskiej. Co jednak robić, by dla oszczędzania lasu, jak i leśnego powietrza, nie ogrzewać takich chat drewnem. Janusz zaczął od oszczędzania energii, oklejając okna specjalną przezroczystą folią, która wpuszcza energię promienistą do wewnątrz, a mało jej wypuszcza na zewnątrz. Ale przede wszystkim propaguje stosowanie źródeł czystej, odnawialnej energii, przede wszystkim domowe pompy cieplne, działające na zasadzie "odwrotności lodówki". Nasz bohater prezentuje przykłady już działających urządzeń, omawia własne do nich przymiarki i wskazuje na korzyści dla wsi w przyszłości. Ponieważ łączy w sobie naturę puszczańskiego romantyka z racjonalnym, inżynierskim spojrzeniem, jest w stanie naświetlić też kwestie ekonomiczne i zarysować perspektywy na przyszłość. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 12 PREZYDENCKIE SIEDZIBY Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski W jakich warunkach mieszkali i pracowali prezydenci Polski w czasie XX - lecia międzywojennego? Co zmieniło się od tego czasu? Jak wygląda otoczenie prezydentów po 1989 roku? Jakie tajemnice skrywają ich pomieszczenia? Na te pytania odpowie Radosław Kotarski w "Podróżach z historią", zabierając widzów w fascynującą podróż po Pałacu Prezydenckim, Belwederze i rezydencji w Wiśle. 07:05 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 118 IŁAWA Magazyn, 20 min, Polska, 2018 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Michał Piedziewicz Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tomasz Bednarek odwiedza Iławę, miasto założone przez Krzyżaków w 1305 roku. Położone jest nad Jeziorakiem, szóstym pod względem powierzchni jeziorem w Polsce. Jednocześnie jest to jezioro najdłuższe, bo liczące ponad 27 kilometrów długości. Iława położona jest w południowej części jeziora, nad przesmykiem dzielącym Jeziorak właściwy od Jezioraka Małego. Po dawnej, średniowiecznej zabudowie miasta ma już prawie śladu; historyczna, zniszczona w wyniku działań Armii Czerwonej, starówka nie została odbudowana. Z tamtych czasów podziwiać możemy jedynie piękny iławski kościół, wzniesiony w pierwszej połowie XIV wieku. Już poza obszarem dawnej, choć jeszcze wtedy istniejącej starówki, w latach 1910 - 1912 wzniesiony został iławski ratusz. Ma neobarokową, rozbudowaną bryłę z charakterystycznymi schodami. Ciekawe są też okolice Iławy, m.in. ruiny XIV - wiecznego zamku w Szymbarku oraz ruiny pałacu w Kamieńcu. Z kolei Susz to niewielkie miasteczko leżące 20 km. od Iławy. Wiekowe i długo otoczone murami, w roku 1945 zostało zniszczone w około osiemdziesięciu procentach. Z najstarszej zabudowy zachowały się fragmenty średniowiecznych murów oraz XIV - wieczny kościół pod wezwaniem świętego Antoniego. Okolice Iławy obfitują w cuda natury; na wyjątkowo długim Jezioraku przyroda ustanowiła jeden z tutejszych rekordów - Wielka Żuława to największa śródlądowa wyspa w Polsce. Leży w granicach Iławy, ma 84 hektary powierzchni, a według legendy zamieszkiwał ją niegdyś, porywający rybaków smok. 07:30 PRZYRODNIK NA TROPIE - /10/ - JASZCZURKA Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2020 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz i prowadzenie: Łukasz Bożycki Bohaterką tego odcinka jest jaszczurka żyworodna. Dowiemy się między innymi, jaki jest jej mechanizm obronny, gdzie możemy ją spotkać oraz jakie są zależności między jaszczurką żyworodną a naszymi kocimi pupilami. 08:00 PRZYSZŁOŚĆ LOTNICTWA CYWILNEGO (AIR TRAFFIC) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Nadine Kuhn, Guillaume Couret Ponad 3 miliony ludzi podróżuje samolotem każdego dnia na całym świecie. Oznacza to 80 000 lotów dziennie, jeden na sekundę. Na całym świecie jest około 30 milionów lotów łączących 14 000 lotnisk. Europa jest jednym z głównych węzłów komunikacyjnych, z prawie 35% dziennym ruchem. Do 2030 r. oczekuje się 17 milionów lotów rocznie, zamiast dzisiejszych 10 milionów. Stanowi to ogromne wyzwanie dla przemysłu lotniczego, lotnisk i zarządzania ruchem. Ale jakie rozwiązania technologiczne można znaleźć, aby uniknąć przesycenia? Poznamy relację z podróży pary turystów, podróżujących z Paryża do Dubaju. Max, 25 lat i Chlo, 21 lat, wiedzą, jak spędzać wolny czas. Odkryjemy kulisy wielkich lotnisk, od wieży kontrolnej po kokpit, od bramki po wejście na pokład pasażerów i ich bagażu. Będziemy obserwować inżynierów lotniczych, którzy projektują przyszłe samoloty i systemy bezpieczeństwa. 09:05 NIEDŹWIEDŹ WE MNIE (BEAR LIKE) Film dokumentalny, 54 min, Szwajcaria, 2021 Reżyseria: Roman Droux Bliskie spotkania z niedźwiedziami w odległej, dzikiej Alasce. Od ponad piętnastu lat David Bittner miesiące letnie spędza w zachodniej Alasce. Jest biologiem badającym świat niedźwiedzi grizzly, a także walczy o ochronę ich środowiska. Wraz z filmowcem Romanem Droux zaprezentują zadziwiające spotkanie z niedźwiedziem grizzly zwanym Lena. Będą śledzić rodzinę zwierząt w jej walce o przetrwanie bardzo trudnych warunkach. Nie ma drugiego ssaka, który przez połowę życia hibernuje. Niedźwiedzie nie jedzą, nie piją, nie wypróżniają się. Nerki ciągle pracują. Aż dziw bierze, że nie dochodzi u nich do zatrucia. Człowiek zawsze będzie dla niedźwiedzi czynnikiem niepokojącym. Ludzie nie powinni się zbliżać do nich na odległość mniejszą niż 50m. Ale jeśli niedźwiedź do ciebie podchodzi, to sytuacja się zmienia. To się często zdarza. Zwierzęta przyzwyczajają się do obecności człowieka. Zaczynają czuć się bezpieczne i tolerują ich obecność, dlatego podchodzą. Mamy niedźwiedzice słyną z tego, że zagorzale bronią potomstwa. Dramatyczne sceny konfliktów i nieokiełznane życie tych dzikich stworzeń. Historia dzikiej przyrody, oprawiona zapierającymi dech w piersiach zdjęcia tych wyjątkowych zwierząt i ekosystemu. 10:10 NADMORSKIE MIASTA - ODC. 6 TEL AWIW (CITIES BY THE SEA 6. TEL AVIV) Cykl dokumentalny, 44 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Ilka Franzmann Dziesięcioodcinkowy cykl dokumentalny o najciekawszych nadmorskich miastach - bramach na świat. Wszystkie są nieodłącznie definiowane przez ich położenie, a co za tym idzie, przez otwartość na świat, ducha odkrywania i pragnienia przygody. Ich geostrategiczna lokalizacja przekształciła je w figury szachowe zmieniających się sił i systemów politycznych, w miejsca tranzytowe marzycieli i migrantów oraz w tygle ludzi z różnych środowisk i kultur. Autorzy serialu wędrując przez wybrane najciekawsze morskie miasta świata odkrywają je na nowo, korzystając z najnowszych technologii lotniczych i bogatego języka filmowego. Odcinek 6. Tel Awiw. Bez kontaktu z morzem to drugie co do wielkości miasto w Izraelu nigdy by nie powstało. Kiedyś Tel Awiw był bezpieczną przystanią dla Żydów z diaspory. Dziś napływ dobrowolnych imigrantów wcale nie maleje. W Izraelu mawia się, że Jerozolima się modli, Hajfa pracuje, a Tel Awiw tańczy. Styl życia, kreatywność i indywidualizm to wizytówki tego miasta. W Tel Awiwie niektórzy żyją jak w bańce, a inni siedzą na beczce prochu. Ochrona miasta wymaga ciągłych starań. Łodzie patrolowe przez całą dobę strzegą wybrzeża przez intruzami. W Izraelu niemal każdy musi odbyć służbę wojskową bez względu na to, czy jest człowiekiem wierzącym, ateistą, Żydem, Palestyńczykiem czy imigrantem. Tel Awiw akceptuje wszelkie szaleństwa. Humor jest tu częścią filozofii życiowej. 11:00 PORTRETY DOKUMENTALNE. S.II - DAGMARA DRZAZGA Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2022 Panorama polskiego dokumentu - filmowe portrety twórców, ich drogi artystycznej i twórczości na przykładzie wybranych dzieł. Bohaterką odcinka jest Dagmara Drzazga. 11:30 PAVAROTTI (PAVAROTTI) Film dokumentalny, 109 min, Wielka Brytania/USA, 2019 Reżyseria: Ron Howard Pełnometrażowy dokument przedstawiający życie i działalność artystyczną Luciano Pavarottiego (1935 - 2007), wybitnego włoskiego śpiewaka operowego, który sławą potrafił przyćmić nawet największe gwiazdy rocka. 13:25 GRABARZE Film dokumentalny, 11 min, Polska, 1950 Reżyseria: Marta Marczak, Karol Marczak Scenariusz: Marta Marczak Film przyrodniczy prezentujący zagadnienia z życia owadów, z rzędu chrząszczy, zwanych grabarzami. Ludzie przywykli traktować owady jako szkodniki, lecz twórcy zwracają uwagę na pożyteczną rolę grabarzy w środowisku naturalnym. Wyposażone w czułki, mocne żuwaczki, owłosione odnóża oraz dwie pary skrzydeł żerują i wychowują potomstwo na drobnej padlinie, która rozkładając się zanieczyszczałaby powietrze. Odór rozkładającej się padliny, na przykład myszy, czy kreta potrafią wyczuć z dużej odległości. Grabarze używając swoich mocnych odnóży instynktownie zakopują zwłoki w celu ochronnym przed zbyt szybkim wysychaniem zwłok na wietrze i słońcu. Rozkład padliny trwa około dwóch tygodni, a grabarze dzięki temu zapewniają przyszłość swojemu potomstwu. W zdjęciach wykorzystano duże zbliżenia makro ukazujące rozwój gąsienic poczwarek młodych chrząszczy. 13:35 INSTYNKT MACIERZYŃSKI PTAKÓW Film dokumentalny, 19 min, Polska, 1954 Scenariusz i reżyseria: Włodzimierz Puchalski Już od pierwszych dni wiosennych tętni bogatym rytmem życie nad wodami naszych jezior. Środowisko wodne stwarza znakomite warunki biologiczne, prawdziwy raj dla wodnego ptactwa. Tajemnice tego królestwa osłania przyroda zwartym lasem trzcin i szuwarów. 14:00 MACIERZYŃSTWO W ŚWIECIE ZWIERZĄT - ODC. 2 DORASTANIE (ANIMAL MUMS. TODDLERS) Cykl dokumentalny, 45 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Alice Keens - Soper Serial BBC Worldwide prezentuje matki i macierzyństwo w świecie zwierząt. Matki, najbardziej niezwykłe istoty na ziemi. Niezastąpione w życiu każdego z nas. Wśród zwierząt odgrywają równie wyjątkową rolę. Przed nami opowieść o najsilniejszej więzi w świecie przyrody. Od narodzin młodych do osiągnięcia przez nie samodzielności. Poznamy najbardziej niesamowite matki w świecie zwierząt. Widzieliśmy już, jak powstaje więź między matką a noworodkiem, jak samica karmi młode i pomaga mu stawiać pierwsze kroki. Tym razem zobaczymy, jak matki radzą sobie z dorastającymi dziećmi, ich napadami złości; co robią z domorosłymi tyranami i jakie stosują metody wychowawcze. Noworodki z czasem zaczynają chodzić i przemawiać własnym głosem. Nie są to już bezradne płaczące maleństwa. Osiągają prawdziwe mistrzostwo w komunikowaniu się z mamą. Wydają rozmaite dźwięki. Krótkie, przerywane beczenie - oznaka spokoju - pojawia się, kiedy są blisko siebie. Dłuższe dźwięki - kiedy się nawzajem szukają. Będziemy obserwować, jak zwierzęce matki prowadzą swoje młode ku dorosłości, jak wyznaczają czas na posiłek, zabawę i sen, jak eliminują podwórkowe sprzeczki i rozpieszczają młode. Zobaczymy, jak przygotowują potomstwo do samodzielnego życia. Jak gepardy uczą swoje młode polować, a klacze trenują źrebięta w biegu i jak zastępcze matki wprowadzają osierocone wydry morskie w nowy, nieznany świat. 15:00 SEKRETNE ŻYCIE PSÓW CZ. 2 POMOCNA ŁAPA (THE SECRET LIFE OF DOGS (2/3) WORKING LIKE A DOG) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Michael Massey W drugiej cześci filmu przyjrzymy się psom pracującym, z którymi człowiek tworzy wyjątkową ekipę. Jakby czytały nam w myślach. Nasi najlepsi przyjaciele. Współczesna nauka pokazuje, jak dzięki rozwiniętym zmysłom psy pomagają nam w pracy. Badacze dowodzą, że psy przypominają nas bardziej niż mogłoby się nam wydawać. Oto nieznany dotąd obraz tych niezwykłych zwierząt. Inteligentne, kochające, pełne życia. Najbardziej zróżnicowany gatunek zwierząt na świecie. Nic dziwnego, że stały się najpopularniejszymi z naszych ulubieńców. Początkowo większość psów wszelkich ras nie mieszkała w naszych domach. Człowiek wyhodował je jako psy pracujące, by pomagały nam w najróżniejszych zajęciach. Tak powstały psy myśliwskie, norowce o wąskim, niskim tułowiu, które polowały na zwierzęta żyjące w norach, psy strzegące nas i naszego dobytku, często z narażeniem życia. Policjantom zwykle towarzyszą owczarki niemieckie. Są głośne, ostre i duże, a to się liczy! Przynajmniej tak było do dziś. W badaniach psów naukowcy koncentrują się dziś na ich inteligencji emocjonalnej i zdolności do empatii. W końcu to właśnie psy najbardziej rozumieją nasze potrzeby i są gotowe wszędzie nam towarzyszyć. Sposób, w jaki wykorzystujemy psy do pomocy, z czasem się zmienia, ale ich entuzjazm i chęć współpracy powoduje, że to wciąż nasi najwspanialsi partnerzy. 16:00 JAK SIĘ ŻYJE Z OCD? (OBSESSIVE COMPULSIVE DISORDER (HORIZON: A MONSTER IN MY MIND)) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Peter Leonard Film dokumentalny o zaburzeniach obsesyjno - kompulsyjnych. Emocjonalny wgląd w wyniszczające zaburzenie, które dotyka także celebrytów. David Beckham, komik John Richardson, bohaterowie serialu BBC i wiele innych osób. Większość z nas skrótem OCD opisuje ludzi uparcie drobiazgowych, nazbyt perfekcyjnych, przesadnie skrupulatnych, nawet zabawnych. Prawda zaś jest znacznie poważniejsza. Istotną cechą tego zaburzenia są nawracające, uporczywe myśli natrętne lub czynności przymusowe. Niemal zawsze są przeżywane w sposób przykry i pacjent często próbuje bezskutecznie się im przeciwstawiać Spotykamy Richarda i Sophie, dwoje ludzi walczących z tymi zaburzeniami. Wszechogarniający strach Sophie polega na tym, że mogła mordować ludzi. Richard boi się, że od prawie wszystkiego, czego dotknie, zarazi się śmiertelnymi chorobami. Stan ich obojga jest tak zły, że ogranicza ich zdolność do normalnego życia. OCD uważa się za współczesną chorobę, bo pod tą nazwą funkcjonuje od lat 80. XX wieku. Lecz w bibliotece Uniwersytetu Londyńskiego znajdziemy informacje, że objawy tego, co dziś nazywamy zaburzeniami obsesyjno - kompulsyjnymi, znano od stuleci. Ten film uświadomi nam, czym naprawdę jest OCD, co go wywołuje i jak można go powstrzymać. Spotykamy naukowców, których nowatorskie badania są obiecujące dla cierpiących na tę chorobę. Wyzwaniem w leczeniu OCD jest mnogość jego postaci. W 2004 roku zrodziła się optogenetyka, przełomowa technika medyczna z dziedziny neuronauki. Polega ona na wprowadzaniu do neuronów sekwencji genu białka światłoczułego za pomocą nośnika wirusowego. 16:55 SIMON REEVE W AMERYCE PÓŁNOCNEJ ODC. 4 (NORTH AMERICA WITH SIMON REEVE / THE AMERICAS WITH SIMON REEVE: SERIES) Serial dokumentalny, 53 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Chris Mitchell Autor i poszukiwacz przygód, Simon Reeve wyrusza w kolejną podróż, tym razem do Ameryki Północnej. Odnajduje rozległy i zróżnicowany kontynent, z lodowcami, pustyniami i dżunglami, gdzie istnieje wielkie bogactwo obok zupełnej biedy, podziałów politycznych i ludzkich dramatów. Będziemy wraz z nim podziwiać piękno Gór Skalistych i surowy blask lasów zachodniego wybrzeża kontynentu. Spotkamy kowbojów z Montany, stojących w obliczu niepewnej przyszłości i rdzennych mieszkańców Gwatemali, migrujących na północ w poszukiwaniu lepszego życia. Simon, wygrzewając się w meksykańskim słońcu i drżąc w Arktyce, przetestuje temperaturę naprawdę fascynującego kontynentu. W tej części wyprawy podróżuje przez Teksas do Meksyku i dalej na południe. Meksyk jest pełen malowniczych widoków. Na granicy ze Stanami narasta kryzys migracyjny. Trwa tu wojna narkotykowa. Przez 2 tysiące kilometrów granicę stanowi Rio Grande, która bierze początek w Górach Skalistych, a kończy bieg w Zatoce Meksykańskiej. To granica, bariera i fosa rozdzielająca najbogatsze państwo świata od dużo biedniejszego Meksyku. W Teksasie imigracja z południa budzi kontrowersje. Latynosi od stuleci zamieszkują tereny obecnych Stanów. Teraz w USA przebywa ich 50 milionów. Do 2050 roku ta liczba ma wzrosnąć do 130 milionów. 18:00 POLSKIE DZIEDZICTWO S.II - SEZON 2 ODC. 3 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2022 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Bartosz Kucharski, Tomasz Kępski, Kamil Szymański W trzecim odcinku drugiej serii cyklu Polskie Dziedzictwo, Prowadzący - Stefan Tompson zabierze widzów w fascynującą, historyczną podróż śladami polskiego dziedzictwa po historycznej krainie Inflanty. Odwiedzimy stolicę Estonii, skąd opowiemy o historii tego Państwa, dążeniu Estów do suwerenności, a także opowiemy historię załogi legendarnego Orła, czyli polskiego okrętu podwodnego, którego internowano właśnie w Tallinnie w 1939 roku. Stefan Tompson zwiedzi także estońskie Miami, czyli Parnawę, która niegdyś była głównym ośrodkiem administracyjnym województwa wchodzącego w skład Rzeczpospolitej. W Parnawskim porcie, Rzeczpospolita zwyciężyła w morskiej bitwie pod wodzą hetmana Chodkiewicza. Odwiedzimy również uniwersytet w Tartu, gdzie studiowało wielu wybitnych Polaków, a Stefan poszuka polskich śladów w estońskim archiwum narodowym. 18:40 LENA NA BAŁKANACH - ODC. 3. DUNAJ Cykl reportaży, 23 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Konrad Zagórski Seria podróżnicza, niewiele mająca wspólnego z typowym przewodnikiem turystycznym. Dunaj - to druga najdłuższa rzeka w Europie oraz północna granica Bałkanów. Razem z Leną wybierzemy się w podróż wzdłuż tej granicy, gdzie odwiedzimy rozlewisko Dunaju w Rumunii, Nowy Sad w Serbii czy miejsce, w którym Dunaj spotyka się z Drawą w Chorwacji. W każdym miejscu poznamy lokalnych bohaterów, którzy pokażą nam trzy różne perspektywy życia przy tej niesamowitej rzece. Będzie to odcinek o silnym związku człowieka z naturą. 19:10 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 151 KRASNOBRÓD Magazyn, 21 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Ewa Grodzka Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tym razem odwiedzimy Krasnobród - miasto na Roztoczu, malowniczo położone w dolinie rzeki Wieprz. Najcenniejszym zabytkiem jest tu Sanktuarium Najświętszej Marii Panny. Kościół wybudowano pod koniec XVII wieku jako wotum wdzięczności żony króla Jana III Sobieskiego, Marysieńki Sobieskiej, za cudowne uzdrowienie. Miasto szczyci się wyjątkowym mikroklimatem, a także złożami borowiny oraz wód leczniczych. Dzięki takim darom natury w 2002 roku Krasnobród otrzymał status uzdrowiska. Dziś w dawnym pałacu Leszczyńskich funkcjonuje sanatorium dla dzieci. Barokowy pałac wzniesiono w I połowie XVII wieku. Obiekt był wielokrotnie przebudowywany. Zapisał się na kartach historii jako miejsce spotkań Marii Kazimiery z Janem Sobieskim. Pałac otacza 2 - hektarowy park urządzony w stylu angielskim. Piękny park miejski znajdziemy także w oddalonym o 21 kilometrów Zwierzyńcu, nazywanym perłą Roztocza. Warto tu zobaczyć m.in. kościół na wodzie wybudowany w połowie XVIII wieku. Ciekawym miejscem jest wyłuszczarnia nasion - Regionalny Bank Genów w Zwierzyńcu wyłuszcza nasiona z szyszek sosny, świerka, modrzewia, jodły i olszy. Dzięki niemu od 1896 roku powstają sadzonki, a następnie szkółki i całe lasy. Piękno roztoczańskich lasów można podziwiać na każdym kroku. Nawet zalew rekreacyjny - usytuowany niemal w centrum Krasnobrodu - otoczony jest gęstym, sosnowym lasem. Ze względu na ekologiczne walory Roztocza, tereny te słyną z wysokiej jakości spożywczych produktów regionalnych. Jednym z takich sztandarowych specjałów jest miód. 19:45 MIESZCZANIE ŻYWIECCY - FILIP I FILIP Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Grzegorz Jankowski Seria składa się z dwunastu filmów poświęconych ludziom mieszkającym w Żywcu. To opowieść o tradycji, ciągłości pokoleniowej i o pracy, która w Żywcu uważana jest za coś, co tworzy człowieka. W poszczególnych odcinkach cyklu poznamy żywieckie rodziny mieszczańskie i góralskie, które międzypokoleniowo kultywują tradycję, nawet, jeśli rozumieją ją trochę inaczej niż ich antenaci. Filip Jakubiec, maturzysta i tatuażysta, poznaje historię swojego prapradziadka Filipa Herzberga, który był Żydem. Tworzy mural, który ma upamiętnić jego przodka oraz innych Żydów mieszkających w Zabłociu (obecnie dzielnica Żywca). 20:15 DZIECI MGŁY (CHILDREN OF THE MIST) Film dokumentalny, 93 min, Francja/Wietnam, 2021 Reżyseria: Diem Ha Le 12 - letnia Di jest rozpięta pomiędzy tradycjami górskiej wioski w Wietnamie a nowoczesnością, z którą ma kontakt za pomocą smartfona. Zdaje sobie sprawę, że jednym ze zwyczajów w jej społeczności są małżeństwa dziewczynek porywanych przez przyszłych mężów, którzy często sami także są jeszcze dziećmi. Gdy okazuje się, że kolega Di chce ja porwać, dziewczynka nie zamierza poddać się presji rodziny, chociaż wcześniej to samo spotkało jej siostrę i matkę. 22:00 NASZA MAŁA POLSKA Film dokumentalny, 70 min, Polska, 2018 Reżyseria: Matej Bobrik Zdjęcia: Michał Stajniak Muzyka: Tymoteusz Witczak Co roku kilkanaścioro młodych Japończyków rozpoczyna studia na Wydziale Polonistyki Tokijskiego Uniwersytetu Studiów Zagranicznych. Mają po kilkanaście lat, nie umieją wymówić słowa kiełbasa i sądzą, że ludzie w Polsce piją mleko z olbrzymich kartonów. Jednym z obowiązkowych zadań studentów drugiego roku jest wystawienie sztuki teatralnej w języku polskim. W tym roku będzie to "Męczeństwo Piotra Oheya" Sławomira Mrożka. Matej Bobrik w swoim filmie dokumentalnym "Sztuka zrozumienia" z dystansem godnym antropologa i ciepłym humorem, opowie o ich zmaganiach nie tylko z językiem polskim, lecz także ze zderzeniem wyobrażeń z rzeczywistością. 23:20 SZWEDZKA TEORIA MIŁOŚCI (THE SWEDISH THEORY OF LOVE) Film dokumentalny, 75 min, Szwecja, 2015 Reżyseria: Erik Gandini Scenariusz: Johan Söderberg Zdjęcia: Vania Tegamelli, Carl Nilsson Muzyka: Johan Soderberg W 1972 roku w Szwecji partia socjalistyczna opublikowała manifest "Family of the Future", kreślący wizję świata wolnych, równych ludzi, w którym znikną wszelkie więzy zależności ekonomicznej. Kobiety miały wyzwolić się spod władzy mężczyzn, starsi nie musieli już polegać na dobrej woli dorosłych dzieci, a najmłodsi zyskiwali pełnię praw i opiekę państwa. Reżyser przygląda się dzisiejszej Szwecji i pokazuje wielowymiarowe konsekwencje wprowadzenia rozwiązań wywiedzionych z ducha rewolucji obyczajowej 1968 roku. Okazuje się, że niezależność - podstawowa wartość u naszych skandynawskich sąsiadów - ma swoją ciemną stronę. Dziś aż jeden na czterech Szwedów umiera samotnie, a zdarza się, że ciała zmarłych znajdowane są dwa lata po ich śmierci. Szwedki są największą grupą wśród klientek banku nasienia. Pragną potomstwa, ale nie są w stanie zbudować trwałej relacji z partnerem, bo wymaga ona kompromisów i wyrzeczeń. Film jest brawurowo zrealizowanym, wielowymiarowym portretem tego geograficznie nam bliskiego, a zarazem bardzo egzotycznego z polskiej perspektywy kraju. To prawdziwe laboratorium przyszłości, przypominające niekiedy dystopijne filmy science fiction. Kontakty ludzkie realizowane za pośrednictwem organizacji społecznych, brak socjalizacji, ucieczka przed wszelkimi trudnościami, zanik umiejętności interakcji, niechęć do obcych (Szwecja to kraj, gdzie imigranci integrują się zdecydowanie najwolniej w Europie). To wszystko mroczne strony państwa, często stawianego za wzór. Wystepujący w filmie Zygmunt Bauman nie szczędzi Szwedom gorzkich słów. Państwo zapewnia im wszystko oprócz umiejętności bycia z innymi ludźmi. Film pokazuje także uciekinierów z pozbawionego ludzkiego ciepła raju - lekarza, który dopiero w Etiopii odnalazł sens życia czy dziwaczną sektę lubującą się w orgiach urządzanych na leśnych polanach. Film nie daje prostych odpowiedzi - każdy sam musi sobie odpowiedzieć na pytanie, czy z drogi ku niezależności da się w ogóle zawrócić i czy ceną za wolność musi być samotność i rozpacz. 00:45 POKOLENIE PODŁĄCZONYCH Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2022 Reżyseria: Dariusz Kucewicz W filmie poznamy dramatyczne losy rodzin, w których dziecko uzależniło się od urządzeń mobilnych. Prześledzimy cały proces zniewolenia: początek korzystania z urządzeń elektronicznych: ile czasu minęło zanim rodzice odkryli niepokojące symptomy, jak wyglądała konfrontacja z prawdą o uzależnieniu u dziecka i u rodziców. Ten film jest głównie o rodzicach dzieci, które wpadły w bagno uzależnienia od przenośnych urządzeń elektronicznych. 01:45 STANISŁAW LEM Film dokumentalny, 42 min, Polska, 1996 Scenariusz: Tomasz Kamiński Zdjęcia: Jeremi Grzywa, Andrzej Jaskowski Stanisław Lem, zmarły 27 marca 2006 r. pisarz, eseista, filozof, futurolog i satyryk opowiada o swoim życiu: o dzieciństwie i młodości spędzonej we Lwowie, o okupacji sowieckiej i niemieckiej oraz trwającej przez całe życie fascynacji Lwowem. O bohaterze filmu mówią z kolei: Jerzy Turowicz - red. naczelny "Tygodnika Powszechnego", Czesław Miłosz, Jan Błoński - krytyk literacki oraz Jerzy Jarzębski - krytyk teatralny. W dokumencie wykorzystano też fragmenty filmów fabularnych nakręconych wg powieści Lema. 02:35 KRASNOLUDKI JADĄ NA UKRAINĘ Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2005 Scenariusz i reżyseria: Mirosław Dembiński Krasnoludki pojawiły się w Polsce w latach 80. Po wprowadzeniu stanu wojennego ludzie pisali na murach opozycyjne hasła, które na polecenie władz starannie zamalowywano. Waldemar Major Frydrych wpadł wówczas na pomysł, by na tych plamach malować krasnoludki. Wkrótce krasnoludki zeszły z murów na ulice i zaczęły organizować happeningi pod hasłem "Nie ma wolności bez krasnoludków". Zdezorientowana milicja aresztowała krasnoludki. Komunistyczny system osiągnął apogeum absurdu. W ten sposób krasnoludki przyczyniły się na swój sposób do obalenia komunizmu i muru berlińskiego. Kiedy w 2004 r. na Ukrainie wybuchła "pomarańczowa rewolucja", krasnoludki postanowiły przyjść jej z pomocą. Dobra wróżka Rusłana zaczęła robić na drutach pomarańczowy szal, który miał połączyć Warszawę z Kijowem. Krasnoludki udały się w podróż pomarańczowym autokarem. Po drodze w miastach i na wsiach zbierały kolejne setki metrów poparcia. Wiozły ze sobą czekoladowe głowy kandydatów na urząd prezydenta, aby lud mógł przed wyborami posmakować władzy. Głowę Janukowycza Ukraińcy zjedli we Lwowie i w Tarnopolu, ale głowę Juszczenki krasnoludki dowiozły do Kijowa. Zwycięskiej nocy przekazały pomarańczowy szal Rusłanie, która zawiesiła go na szyi nowego prezydenta Ukrainy.