TVP Kultura Sobota, 08.10.2022 09:10 TAMTE LATA, TAMTE DNI - ALICJA MAJEWSKA Dysk./wywiad/debata, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Joanna Makowska Scenariusz: Marta Perchuć - Burzyńska, Joanna Makowska Wykonawcy: Marta Perchuc - Burzyńska (prowadząca) Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Tym razem do swojego kraju lat dziecinnych zabiera nas popularna piosenkarka, Alicja Majewska. 09:50 ANALOGOWY WIZJONER (AN IMPOSSIBLE PROJECT) Film dokumentalny, 94 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Jens Meurer Zdjęcia: Torsten Lippstock, Bernd Fischer Dr Florian Doc Kaps to ekscentryczny wiedeński biolog, który od zawsze zafascynowany był analogowymi nośnikami obrazu i dźwięku. Gdy w 2008 roku, w rok po pojawieniu się na rynku pierwszego iPhone’a, ostatniej fabryce Polaroida w Enschede w Niderlandach groziła rozbiórka, postanowił zebrać 180 000 euro potrzebnych do jej odkupienia, żeby uratować ją od upadku. Początkowo nie mógł używać nazwy Polaroid, więc nazwał swoją firmę Impossible i otworzył biuro w Berlinie, gdzie zatrudnił grupę kreatywnych cyfrowych zapaleńców. Marzenie na przywrócenie popularności Polaroida było trudne do spełnienia, bo formuła polaroidowego filmu została utracona. Nie było chemikaliów potrzebnych do jego produkcji i w ten sposób rozpoczął się proces jego ponownego odkrywania. Doc okazał się wizjonerem, ale nie był zbyt przedsiębiorczy. Gdy na horyzoncie pojawił się polski fotograf osadzony w Nowym Jorku Oskar Smołokowski wraz z ojcem - multimilionerem Wiaczesławem Smołokowskim, Doc musiał opuścić założoną przez siebie firmę, dzieląc los Steve’a Jobsa (cytowanego w filmie kilka razy). Film dokumentuje działalność Doca i innych pasjonatów analogowej rewolucji. Poznajemy jej technologię i zaplecze: telefony stacjonarne, odtwarzacze płyt i prasy drukarskie. I oczywiście wiele ciekawych polaroidowych zdjęć: od Andy Warhola po Lady Gagę. Film, kręcony przez sześć lat na taśmie 35 mm, z pełną partyturą orkiestrową nagraną na żywo bezpośrednio na płytę winylową, pokazuje, że w epoce cyfrowej Polaroid jest nie tylko alternatywną rozrywką, ale także szansą na ponowne zaufanie naszym zmysłom. 11:40 SERIALOWA NOSTALGIA - CZARNE CHMURY - ODC. 8/10 - WILCZE DOŁY Serial przygodowy, historyczny, 49 min, Polska 1973 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Ryszard Pietruski Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Leonard Pietraszak, Ryszard Pietruski, Edmund Fetting, Stanisław Niwiński, Tadeusz Białoszczyński, Anna Seniuk, Janusz Zakrzeński, Jerzy Zelnik, Artur Młodnicki, Mariusz Dmochowski, Józef Nalberczak, Bronisław Pawlik, Mieczysław Stoor, Joanna Kostusiewicz, Elżbieta Starostecka i inni Zdemaskowany Hollstein musi stanąć do pojedynku z Dowgirdem i ginie z jego ręki. Jednak intrygi elektorskiego namiestnika kontynuują inni. W gospodzie w Wilczych Dołach zamaskowani zbóje napadają na podróżujących do stolicy kupców pruskich. Pułkownik i jego wierny wachmistrz pragną rozszyfrować inspiratorów rozboju. 12:45 TRĘDOWATA Melodramat, 91 min, Polska, 1976 Reżyseria: Jerzy Hoffman Scenariusz: Stanisław Dygat Zdjęcia: Stanisław Loth Muzyka: Wojciech Kilar, Piotr Marczewski Aktorzy: Elżbieta Starostecka, Leszek Teleszyński, Jadwiga Barańska, Czesław Wołłejko, Lucyna Brusikiewicz, Irena Malkiewicz, Anna Dymna, Gabriela Kownacka, Mariusz Dmochowski, Piotr Fronczewski, Zbigniew Józefowicz, Janusz Bylczyński, Barbara Drapińska, Aleksander Gąssowski, Wiesława Kwaśniewska Trzecia ekranizacja wydanej w 1908 r. powieści Heleny Mniszkówny (do 1939 r. książka była wznawiana przeszło 20 razy). Tytuł "Trędowata" stał się w powszechnej świadomości symbolem kiczu, hasłem wywołującym charakterystyczne reakcje - miażdżące opinie krytyków i aplauz tzw. szerokiej publiczności. Z takim przyjęciem spotkały się obie przedwojenne adaptacje filmowe - niema z 1920 r. , w reżyserii Edwarda Puchalskiego i Józefa Węgrzyna, z Jadwigą Smosarską i Bolesławem Mierzejewskim, oraz dźwiękowa z 1936 r. , w reżyserii Juliusza Gardana, z Elżbietą Barszczewską i Franciszkiem Brodniewiczem w rolach nieszczęśliwych kochanków. Po wojnie powieść Mniszkówny, długo niewydawana, staje się mitem, na czarnym rynku za odbitki maszynopisowe płacono horrendalne sumy. Gdy wreszcie książkę w 1973 r. wznowiono, zniknęła z księgarni błyskawicznie, a jej adaptacje sceniczne zaczęły ratować budżet teatrów, które zdecydowały się wprowadzić na afisz tytuł niezawodnie przyciągający masową publiczność. Wreszcie z fenomenem "Trędowatej" zmierzył się twórca "Potopu". Już w czasie realizacji Jerzy Hoffman podkreślał, że nie chce robić pastiszu ani parodii, tylko zwyczajny melodramat, film całkiem serio o nieszczęśliwej miłości. Wykreślił z tekstu wiele wątków ubocznych, zredukował do minimum egzotyczną otoczkę "z życia wyższych sfer". Zrealizował kulturalny film w stylu retro, z pięknymi zdjęciami Stanisława Lotha (wnętrza pałacu w Łańcucie, powozy, parki i ogrody, m.in. w Książu) i dobrą muzyką Wojciecha Kilara. W pierwszoplanowych rolach wystąpili Elżbieta Starostecka (piękna, wrażliwa Stefcia Rudecka), Leszek Teleszyński (zabójczo przystojny ordynat Waldemar Michorowski), Czesław Wołłejko (bardzo prawdziwy w roli starego ordynata), Jadwiga Barańska (trochę z przymrużeniem oka zagrana baronowa Elzonowska), Irena Malkiewicz (godna księżna Podhorecka; w "Trędowatej z 1936 r. debiutowała rolą Melanii). Ordynat Michorowski poznaje guwernantkę swej kuzynki Luci. Zakochuje się w pannie Stefanii Rudeckiej, zdobywa jej wzajemność. Ich miłość bulwersuje arystokratyczne środowisko. Szlachetnie urodzone damy i wykwintni panowie podczas balu jednoznacznie dają odczuć ubogiej dziewczynie, że wśród nich zawsze będzie trędowata, a jej małżeństwo z panem na Głębowiczach byłoby niewybaczalnym mezaliansem. Zrozpaczona Stefcia biegnie w strugach ulewnego deszczu przez park. Wkrótce spełni się to, co jej przeznaczone. 14:30 DZIKA MUZYKA - GRANIE DO NIEBA - SKRZYPKOWIE RADOMSZCZYZNY Magazyn, 25 min, Polska, 2016 Reżyseria: Zuzanna Solakiewicz Scenariusz: Janusz Prusinowski Wykonawcy: Maria Pęzik, Maria Siwiec, Mateusz Niwiński, Janusz Prusinowski, Piotr Gaca, Jan Kmita, Marcin Drabik, Katarzyna Zedel, Tadeusz Jedynak, Paulina Kinaszewska, Patrycja Kuczyńska, Robert Burdalski, Mateusz Kowalski, Wielka Orkiestra Gaców, Joanna Strelnik W tym odcinku: O źródłach dzikich, powyginanych mazurków i oberków Radomszczyzny; co to znaczy ogrywać oberka oraz jaką wyjątkową sztukę posiedli uczniowie legendarnych skrzypków - Bogusza, Jaźwieca czy Kędzierskiego. Andrzej Bieńkowski opowiada o swoich dawnych spotkaniach z muzykantami. O graniu do nieba i o mazurkach z okolic Przysuchy mówią uczniowie wiejskich muzykantów: Janusz Prusinowski, Mateusz Niwiński, Marcin Drabik, Katarzyna Zedel, Mateusz Kowalski, Paulina Kinaszewska oraz mistrzowie: Piotr Gaca, Jan Kmita. Ekipa odwiedza z kamerą pracownię lutniczą Wojciecha Łukasza, w której powstają skrzypce i nie tylko. Ponadto Maria Siwiec i Maria Pęzik pokażą jak śpiewa się wyrywasy i co z tego wynika. 15:10 RECITAL MARKA BRACHY I ALEKSANDRA DĘBICZA Koncert, 28 min, Polska, 2019 Wykonawcy: Aleksander Dębicz, Marek Bracha Na Konferencji TVP Kultura (22.10.2019) z okazji przejścia anteny w tryb HD wystąpili Marek Bracha i Aleksander Dębicz. Marek Bracha to wszechstronny pianista, koncertujący z repertuarem muzyki klasycznej, którą wykonuje na instrumentach współczesnych oraz tych z epoki. Współpracuje z polskimi kompozytorami, poszerzając repertuar o nowe pozycje solowe, kameralne oraz z towarzyszeniem orkiestr. Marek Bracha jest współzałożycielem i kuratorem festiwalu WarszeMuzik, który tworzy razem z flecistką Anią Karpowicz. Do dokonań fonograficznych pianisty należy wydana przez NIFC solowa płyta z utworami Fryderyka Chopina oraz nagrana dla wytwórni CD Accord płyta "Modern Soul", na której Marek Bracha towarzyszy skrzypaczce Agacie Szymczewskiej. Aleksander Dębicz to doskonały pianista i improwizator, poruszający się swobodnie w różnorodnych stylach muzycznych. Jego muzyczne poszukiwania obejmują działalność solową i kameralistykę. Aleksander Dębicz nie boi się także projektów pozostających w stylistyce muzyki jazzowej oraz popowej. Na koncercie TVP Kultura w Teatrze Wielkim - Operze Narodowej pianiści wykonali wspólnie improwizacje na temat kompozycji między innymi Bacha, Mozarta, Tansmana, Weinberga, Szymanowskiego i Paderewskiego. 20:00 BILET DO KINA - MAGICZNY ŚWIAT DAVIDA COPPERFIELDA (THE PERSONAL HISTORY OF DAVID COPPERFIELD) Film fabularny kinowy, 114 min, Wielka Brytania/USA, 2019 Reżyseria: Armando Iannucci Scenariusz: Simon Blackwell, Armando Iannucci, Charles Dickens Aktorzy: Tilda Swinton, Dev Patel, Gwendoline Christie, Ben Wishaw, Hugh Laurie, Peter Capaldi Film oparty na powieści Charlesa Dickensa. XIX - wieczna Anglia, David Copperfield to chłopak, który mimo pochodzenia z zubożałej i prostej rodziny marzy o zostaniu sławnym pisarzem. Nieustannie obserwując zamożnych mieszkańców Londynu, pragnie również stać się szanowanym dżentelmenem. Droga do spełnienia tych marzeń jest jednak wyboista. Przedwcześnie straciwszy ojca, skazany jest na dorastanie pod okiem pryncypialnego i surowego ojczyma oraz ekscentrycznej ciotki rozczarowanej, że David nie urodził się dziewczynką. Po śmierci matki, opiekun żąda zwrócenia pieniędzy, które poświęcił na wychowanie chłopaka. Wysyła więc Davida do ciężkiej pracy w fabryce. Chłopak jednak nie daje sobie podciąć skrzydeł i dzięki niezwykłej determinacji dąży do spełnienia swoich pragnień. 22:05 KABARET STARSZYCH PANÓW - WIECZÓR KOLEJNY PT 14 3/4 Kameralne i studyjne (widowisko), 60 min, Polska, 1965 Autor: Jeremi Przybora Reżyseria: Jerzy Wasowski Scenariusz: Jeremi Przybora Aktorzy: Jeremi Przybora, Jerzy Wasowski, Irena Kwiatkowska, Kalina Jędrusik, Wiesław Michnikowski, Wiesław Gołas, Aleksandra Śląska, Czesław Roszkowski Starsi Panowie spotykają się w parku na ławce. Jest wiosna, słychać śpiew ptaków i rechot żab... ten idylliczny nastrój przerywa pojawienie się żony kustosza, która zaczyna swą smutną opowieść o maltretującym ją mężu. Piękna kobieta chce się uwolnić od okrutnika, a rycerscy Starsi Panowie postanawiają jej w tym pomóc. Cała trójka udaje sie do domu kustosza. Starsi Panowie przeżywają tu dziwne, czasami niebezpieczne przygody... 23:25 SEANS KULTOWY - PAPILLON (PAPILLON) Dramat, 139 min, USA 1973 Reżyseria: Franklin J. Schaffner Scenariusz na podstawie powieści Henri Charrire'a: Donald Trumbo, Lorenzo Semple Jr Zdjęcia: Fred Koenekamp Muzyka: Jerry Goldsmith Aktorzy: Steve McQueen, Dustin Hoffman, Victor Jory, Woodrow Parfrey, Bill Mumy, George Coulouris, Ratna Assan, William Smithers i inni Henri Charriere zmarł w lipcu 1973 r. w jednej z madryckich klinik. Odszedł w tym samym roku, w którym wszedł na ekrany film zrealizowany według jego powieści. Ten syn nauczyciela z małego miasteczka w Masywie Centralnym od wczesnej młodości należał do paryskiego półświatka przestępczego, który nadał mu pseudonim Papillon (Motyl) od tatuażu na piersiach. Na początku lat 30.27 - letni Charriere został skazany na dożywotnią katorgę za morderstwo, którego nie popełnił. Zesłano go do kolonii karnej w Gujanie Francuskiej. Miała ona już wówczas długą i ponurą tradycję: od 1852 r. nie było z niej powrotu. Zdarzały się nieliczne wyjątki: kapitan Dreyfuss powrócił z tamtejszej Diabelskiej Wyspy, ale wymagało to wieloletniej batalii o jego uwolnienie. Skazaniec posyłany do Gujany statkiem towarowym trafiał do dżungli, gdzie tropikalne choroby, żółta febra, insekty, jadowite węże i nieludzka harówka zabijały w ciągu roku 80 procent nowo przybyłych. Francja - nowoczesne, demokratyczne państwo - przez niemal wiek tolerowała te przerażające fakty. Żyjąc w takim piekle, Charriere nie dał się jednak złamać. Trzykrotnie podejmował próbę ucieczki i wreszcie doczekał chwili, gdy w 1945 r. postanowiono zlikwidować gujańską kaźń. Charriere pod zmienionym nazwiskiem zamieszkał w Wenezueli. W 1967 r. kupił książkę Albertine Sarrazin, niezłomnej uciekinierki z domów poprawczych i więzień. Zafascynowany jej opowieścią, postanowił opisać własną historię. Wydana w 1969 r. powieść stała się światowym bestsellerem. Od razu też zainteresował się nią producent Robert Dorfmann, który dostrzegł w niej znakomity materiał na film. Tytułową rolę miał zagrać początkowo Jean - Paul Belmondo. Do ekranizacji "Papillona" przymierzał się także Roman Polański, który główną rolę chciał powierzyć Warrenowi Beatty. Ostatecznie reżyserii podjął się Franklin J. Schaffner, twórca "Tego najlepszego", "Planety małp", "Pattona" czy "Chłopców z Brazylii". Postać Papillona odtwarza Steve McQueen, który za tę rolę otrzymał bajeczne, jak na tamte czasy, honorarium miliona dolarów. Zdjęcia kręcono w Hiszpanii i na Jamajce. Na pokładzie statku wiozącego go do Gujany Papillon poznaje innego skazańca, Louisa Degę, genialnego fałszerza pieniędzy. Dega ma przy sobie dużą sumę pieniędzy poukrywaną w różnych zakamarkach na ciele. Silny, rosły Papillon zgadza się zostać jego "ochroniarzem" w zamian za sfinansowanie ucieczki z kolonii karnej. Na miejscu obaj mężczyźni trafiają do obozu pracy w środku dżungli. Papillon kupuje łódź, ale zdradzony przez pośrednika zostaje schwytany i wtrącony do lochu. Jego minimalne racje żywnościowe potajemnie uzupełnia Dega. Gdy strażnicy zauważają dodatkową żywność, domagają się podania nazwiska dobroczyńcy. Nie chcąc wydać przyjaciela, Papillon zostaje za karę zamknięty w całkowitych ciemnościach. Uwolniony po dwóch latach, w ciężkim stanie trafia do szpitala, gdzie - odzyskawszy nieco siły - natychmiast zaczyna obmyślać kolejną ucieczkę. Dega, który dzięki swym pieniądzom zapewnił sobie względny spokój i komfort w obozie, waha się, czy uciec wraz z nim. Dopiero gdy na jego oczach strażnik zabija jednego z więźniów, rusza z Papillonem. Z pomocą chorych z kolonii trędowatych obaj przedostają się do Kolumbii i tam zatrzymuje ich wojskowy patrol. Tylko Papillonowi udaje się wymknąć z ich rąk. Ale droga do 01:55 WIECZÓR KINOMANA - POD WULKANEM (UNDER THE VOLCANO) Dramat, 108 min, USA 1984 Reżyseria: John Huston Scenariusz: Guy Gallo Zdjęcia: Gabriel Figueroa Muzyka: Alex North Występują: Albert Finney, Jacqueline Bisset, Anthony Andrews, Kathy Jurado, Ignacio Lopez Tarzo, James Villiers, Dawson Bray, Carlos Riquelme, Jim McCarthy, Salvador Sanchez i inni Wierna adaptacja głośnej powieści Malcolma Lowry'ego o tym samym tytule, która przyniosła autorowi światową sławę. W latach 1936 - 38 pisarz przebywał w Meksyku, gdzie przeżył jeden z najciemniejszych okresów swego życia. "Pod wulkanem" jest powieścią osnutą wokół tamtych koszmarnych udręk, jakich doświadczał Lowry, pogrążony w pijaństwie, lecz trzeźwo oceniający sytuację świata, nieuchronnie zbliżającego się do katastrofy II wojny. Akcja rozgrywa się w 1939 roku, w niewielkim meksykańskim miasteczku Cuernavaca. Bohaterem jest Geoffrey Firmin (Albert Finney), były konsul brytyjski, przucony przez żonę, która odeszła dla jego przyrodniego brata Hugha (Anthony Andrews). Zrozpaczony Geoffrey, nie widzący żadnego ratunku ani dla siebie, ani zresztą dla całej ludzkości, szuka ukojenia w mocnych trunkach, pogrążając się w alkoholowy raj, który w gruncie rzeczy jest piekłem. W Dniu Zmarłych Yvonne wraca do miasteczka z nadzieją ocalenia męża przed nałogiem. Spotkanie z Geoffreyem i Hughem przyspiesza tragiczne zakończenie. W jednej z ostatnich scen filmu konsul nieodwołalnie odrzuca miłość żony. Zagłębiony się w lekturze jej rozpaczliwych listów, decyduje się pójść z miejscową prostytutką. Albert Finney w roli alkoholika stworzył tu przejmującą kreację całkowiecie zdominowując film. Za tę pamiętną rolę otrzymał nominację do najwyższej nagrody Oscara. 05:15 TAMTE LATA, TAMTE DNI - ALICJA MAJEWSKA Dysk./wywiad/debata, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Joanna Makowska Scenariusz: Marta Perchuć - Burzyńska, Joanna Makowska Wykonawcy: Marta Perchuc - Burzyńska (prowadząca) Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Tym razem do swojego kraju lat dziecinnych zabiera nas popularna piosenkarka, Alicja Majewska.