TVP Dokument Poniedziałek, 10.10.2022 06:00 DZIKA POLSKA - PEŁNA ENERGII - KONTEMPLOWANIE SŁOŃCA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2010 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzenie: Tomasz Kłosowski Rozsiadły na wysokich wapiennych, nadwiślańskich skałach klasztor oo. benedyktynów w Tyńcu wygląda tak, jakby sam był tworem natury. Niewątpliwie jest perłą jurajskiego krajobrazu, a tej harmonii dopełniają dobiegające zeń chóralne pieśni. Ale jak tu mówić o harmonii z naturą, gdy zatruwa się atmosferę przestarzałą koksownią? I na dodatek nie ma z niej ciepła, ile trzeba? Gdy nastał tu opat o. Bernard Sawicki, duchowny idący z duchem czasu i mający menedżerskie zacięcie, to wszystko uległo zmianie. Klasztor jest ze swej natury ostoją tradycji, ale ojciec Bernard zwykł mawiać, że "podążanie z duchem czasu nie jest zdradą." Toteż odnowa klasztoru, niegdyś spalonego i zrujnowanego, postępuje wedle zasad nowoczesnego budownictwa, działa muzeum interaktywne, a każda tutejsza komnata ma nie tylko swego świętego patrona, ale też komputer. Częścią tej nowoczesności jest energetyka sprzyjająca tutejszemu, bogatemu środowisku i zarazem ekonomiczna. Ojcowie, choć na co dzień żyją w kontakcie z niebiosami, stąpają twardo po ziemi, a nawet sięgają pod ziemię. W ogrodzie przyklasztornym stanęły rzędy kolektorów słonecznych, a nieopodal wykonano 40 odwiertów - 40 dziur po 100 metrów głębokości każda, by w klasztorze wykorzystywać ciepło ziemi. Siłą systemu energetycznego w klasztorze ma być jego hybrydowość - powiązanie energii naturalnej z konwencjonalną, ale też w miarę czystą, opartą na spalaniu oleju i gazu. Mają ze sobą harmonizować jak ojcowie klasztorni podczas swych sławnych chóralnych śpiewów. System energetyczny przechodzi dopiero rozruch, ale w celach już jest cieplej, zwłaszcza że działa oszczędne ogrzewanie podłogowe. Otoczenie klasztoru jest bogate nie tylko tradycją, ale i przyrodą, hoduje się tu zioła, pielęgnuje park, wytwarza zdrową żywność. Ojcowie w tym otoczeniu często medytują nad harmonią matki natury. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.II - ODC. 14 GORĄCZKA SREBRA Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Czy grudki srebra odłupuje się kilofami prosto ze skał? Nic bardziej mylnego! Radosław Kotarski wyrusza do Tarnowskich Gór, aby przekonać się, jak trudna i niebezpieczna była praca dawnych górników, którzy z narażeniem życia walczyli o to, aby uzyskać trochę srebra. Przekonuje się, dlaczego w podziemiach używano materiałów wybuchowych i... odpala własne ładunki prochu, będąc 40 metrów pod ziemią! Poza tym płynie podziemną rzeką, aby sprawdzić, w jaki sposób radzono sobie z odprowadzaniem wody w dawnych kopalniach. Będzie to spotkanie pełne błota, brudu i wilgoci! 07:05 NOTACJE - ANDRZEJ CIECHANOWIECKI. ARESZTOWANIE Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2007 O bezzasadnym aresztowaniu w 1952 r. 22 - letniego wówczas bohatera programu, Andrzeja Ciechanowieckiego, dziś profesora, historyka sztuki i antykwariusza. Pasję kolekcjonerską wyniósł z domu rodzinnego, specjalizuje się w malarstwie, rzeźbie, rzemiośle artystycznym i numizmatyce, która stała się też jego zawodem. Z chwilą osiedlenia się w Londynie, rozpoczął zakupy poloników rozproszonych po całym świecie. Finałem tej działalności było zarejestrowanie w 1986 r. Fundacji Zbiorów im. Ciechanowieckich w Zamku Królewskim w Warszawie, której przekazał kilkaset dzieł sztuki i pamiątek rodzinnych. Z Zamkiem Królewskim jest zresztą związany od wielu lat: jako rzeczoznawca Obywatelskiego Komitetu Odbudowy Zamku zajmował się zakupami na rynku międzynarodowym dzieł sztuki do wyposażenia zamku. Również Zamek Królewski na Wawelu wzbogacił się dzięki niemu o cenne eksponaty. Autor wielu publikacji naukowych. Członek i współpracownik wielu polskich i zagranicznych instytucji kulturalnych. Uhonorowany wieloma polskimi i zagranicznymi odznaczeniami, w tym Orderem Orła Białego. 07:15 NOTACJE - JUSTYNA GOŁĄB. BYŁAM OCZAMI MĘŻA Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2020 Justyna Gołąb, z domu Dwornicka, urodzona 14 kwietnia 1927 roku w Zaklikowie. Absolwentka Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, polonistka. W czasie studiów w Łodzi była szykanowana za zaangażowanie w życie religijne. Od 1947 roku miała kontakt z osobami niewidomymi, którym pomagała razem z innymi woluntariuszami, pod kierownictwem ojca Tomasza Rostworowskiego. Małżonka Władysława Gołąba, pierwszego polskiego niewidomego adwokata. Jest jego nieodłączną towarzyszką życia, osobistą lektorką, sekretarką i kierowcą. Matka 3 dzieci, ma 6 wnucząt i 11 prawnucząt. Opowiada, ak wygląda jej życie z niewidomym mężem Władysławem Gołąbem, który przez 40 lat był prezesem Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi w Laskach i jako pierwszy niewidomy adwokat osiągnął duży sukces zawodowy. Poznali się w szpitalu, gdy Justyna Gołąb czekała na operację oka, a Władysław również leczył swoje oczy, gdyż stracił wzrok w czasie rozminowywania Sulejowa w czasie wojny. Zawsze była przy mężu, pomagała mu w pracy i w życiu codziennym. To wyjątkowa para kochających się ludzi, którzy stworzyli wspaniałą rodzinę. 07:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 120 OSTROWIEC ŚWIĘTOKRZYSKI Magazyn, 22 min, Polska, 2018 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Józefina Moczyńska Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tomasz Bednarek odwiedza Ostrowiec Świętokrzyski - miasto, w którym kluczową rolę odegrało hutnictwo. Początki tego przemysłu sięgają tutaj pierwszej połowy XIX wieku, kiedy powstały dwa zakłady wielkopiecowe, na długie lata determinując losy miasta i jego mieszkańców. Intensywny rozwój huty nazywanej wówczas Zakładami Ostrowieckimi to okres dwudziestolecia międzywojennego, kiedy produkowano dla strategicznych gałęzi przemysłu m.in. stoczniowego i zbrojeniowego. W tym czasie Ostrowiec stał się ważnym ośrodkiem Centralnego Okręgu Przemysłowego flagowej inwestycji II Rzeczpospolitej. Ślady hutniczych tradycji widać też w okolicy - ruiny walcowni w Nietulisku Dużym to gratka dla wszystkich miłośników zabytków industrialnych. Zwiedzającym Ostrowiec warto polecić dawną cukrownię Częstocice, gdzie pielęgnowana jest pamięć o polskim cukrownictwie. Dawny browar to z kolei architektoniczna perełka, która właśnie poddawana jest gruntownej rewitalizacji. Znajdujący się nieopodal centrum kirkut to dziś jedyna pozostałość po społeczności żydowskiej, która pod koniec XIX wieku stanowiła ponad 80% mieszkańców miasta. Ciekawa jest też barokowa kolegiata św. Michała Archanioła oraz zbudowany w stylu zakopiańskim drewniany kościół nazywany fabrycznym. Prawdziwą perłą turystyczną są pobliskie Krzemionki - kompleks prahistorycznych kopalni krzemienia pasiastego to jeden z najciekawszych i największych obiektów tego typu na świecie. Jego wyjątkowość wynika z doskonale zachowanych hałd górniczych i zagłębień poszybowych, a zwłaszcza podziemi kopalń, które pomimo upływu tysięcy lat dotrwały do naszych czasów w prawie niezmienionym stanie. Cały kompleks został uznany za pomnik historii RP. 08:00 PRZYRODNIK NA TROPIE - /12/ - PSZCZOŁA MIODNA Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz i prowadzenie: Łukasz Bożycki Są pracowite, pożyteczne i podobno niesamowicie zorganizowane. Aby zebrać jeden kilogram miodu pszczoły miodne, bo to o nich mowa w tym odcinku, muszą odwiedzić ponad 4 miliony kwiatów! O tym czy pszczoły są nam potrzebne, jak je rozpoznawać i czy to prawda, że nie gryzą, opowie niestrudzony badacz fauny i flory Łukasz Bożycki. 08:35 NIEBEZPIECZNY DRON (DRONE) Film dokumentalny, 58 min, Norwegia, 2014 Reżyseria: Tonje Hessen Schei Film dokumetalny o dronach. Michael Haas grał w wojenne gry wideo odkąd skończył 5 lat. W wieku 19 lat jest zatrudniony przez US AirForce jako pilot drona. Oto nowa wojna: młodzi gracze rekrutowani do obsługi dronów za pośrednictwem swoich komputerów w celu zabijania prawdziwych ludzi w odległości ponad 11 tysięcy km. To nie jest science fiction, ale dzisiejsza rzeczywistość i wielka inwestycja przyszłości: taka wojna robotów. Ponieważ technologia rozwija się w bezprecedensowym tempie, jesteśmy częścią eksperymentu, który zmieni przyszłe wojny i być może nasz świat. Użycie dronów to nowe perspektywy i kluczowe sekrety wojny CIA, zarówno z użyciem dronów jak i w celu obrony przed nimi. W roku 2010 Fundacja Praw Podstawowych składa pozew przeciwko CIA w związku z użyciem dronów w Waziristanie. Uzbrojony dron to główna broń stosowana w walce z terroryzmem. To zdalnie sterowany system bojowy, działający często w odległych zakątkach świata, kontrolowany za pomocą łączności satelitarnej przez operatorów znajdujących się na przykład w Newadzie. Dzięki tej technologii politycy oraz osoby kształtujące opinię publiczną pierwszy raz w historii mogą na żywo obserwować to, co się dzieje na polu walki. Drony zmieniły wszystko. To jest jak kiepska powieść science - fiction. Ludzie chcą odhumanizować wojnę, stworzyć automaty, które zrobią za nich "brudną robotę". Jeśli pozbawimy wojnę aspektu ludzkiego, nic nas nie powtrzyma przed wysłaniem armii automatów do innego kraju, by wymordowały całą ludność. Pisano o tym już na początku dwudziestego wieku. I właśnie to teraz obserwujemy. 09:40 OTCHŁAŃ ŻÓŁWIA Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Misiuk Limbus oznacza otchłań, pierwszy krąg dantejskiego piekła, do którego trafiały niewinne dusze nieochrzczonych. U wybrzeży dzikiej wyspy Borneo leży maleńki skrawek ziemi - Sipadan. Wysepka to wygasły wulkan, kształtowany w ciągu tysięcy lat przez lawę i pokolenia koralowców. Skrywa mroczną tajemnicę. We wnętrzu wyspy czas i natura ukształtowały niebezpieczną jaskinię. W podwodnej otchłani wypełnionej mrokiem drzemie śmierć. Jaskinia Żółwi ma swoich strażników, jednak można ich ominąć, pogrążając się w całkowitej ciemności. W 1989 roku do jaskini wpłynął zespół Jacques'a - Yves'a Costeau. Ze względu na ograniczenia techniczne spenetrowali jedynie część korytarzy. Nakręcili jednak niezwykły materiał. Tutaj najmniejszy błąd człowieka i zwierzęcia może kosztować życie. "Limbus Chelonidum" to pierwszy na świecie film dokumentalny w pełni odkrywający tajemnicę śmierci tysięcy istnień przez tysiąclecia historii jaskini. Dantejska podróż trójki płetwonurków prowadzi do konfrontacji z największą tajemnicą istnienia, jaką jest śmierć. Z Jaskini Żółwi nikt nie wychodzi takim, jakim był wcześniej. Film zdobył w 2014 r. specjalne wyróżnienie PC - Pro Category (dla profesjonalnych produkcji) na 18. Międzynarodowym Festiwalu Filmów Podwodnych w Belgradzie. 10:35 TAJEMNICE ZAMKU CHENONCEAU (CHENONCEAU: ROYALS OF THE RIVER) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 W sercu Francji od pięciu stuleci stoi niezwykły budynek: Chateau de Chenonceau, jedyny zamek na świecie, który dzięki kultowemu mostowi stoi właściwie na rzece. Od techniki budowy kolumn mostu po symetryczne i pięknie zdobione elewacje, po genialne, spiralne schody, oszałamiającą jasność i galerię łączącą dwa brzegi rzeki - te ekstrawaganckie elementy są świadectwem poziomu umiejętności wizjonerskich inżynierów, którzy zbudowali Chateau de Chenonceau. Początkowo ufortyfikowany młyn, potem średniowieczny donżon i luksusowa rezydencja, Chenonceau było czasami nawet szpitalem wojskowym i strategicznym punktem przejścia do Wolnej Strefy podczas II wojny światowej. Jego historia splata się z kobietami, takimi jak królowa Katarzyna Medycejska, która odebrała zamek kochance męża. Każda z nich odcisnęła piętno na tym wyjątkowym miejscu do tego stopnia, że nazwano je Zamkiem Pań. Dzięki ekspertom poznamy, drugi po Wersalu, najczęściej odwiedzany zamek w całej Francji i odkryjemy sekrety jego budowy dzięki wyjątkowym obrazom generowanym komputerowo. 11:35 CIUCHCIA Reportaż, 15 min, Polska, 1986 Autor: Artur Bober Nostalgiczna podróż szlakiem kolejki wąskotorowej przez Jędrzejów, Chmielnik, Raków, Bogorię, Staszów, kończąc na Rytwianach, gdzie tory się urywają, a szyny kolejowe porastają łąką i giną w lesie. Widoki z okien pociągu; pola uprawne, bydło na pastwiskach, rzeki, stawy, zapory drogowe. Kolejno mijane drewniane stacje, świat jakby w zwolnionym rytmie. Kierownik pociągu mówi o tym, jak pęd życia zabrał kolejkom dojazdowym pasażerów. Dlatego teraz pociągi te nazywają się towarowo - osobowe i przewożą drzewo, węgiel. Podróż kolejką staje się pretekstem do pokazania mijanych miasteczek z ich senną aurą. Zaglądamy więc do Rakowa, stolicy arian, Braci Polskich. Odwiedzamy staszowski rynek z charakterystycznym ratuszem i Rytwiany, gdzie ze świetnego, gotyckiego zamku rycerskiego pozostała jedna baszta. W programie pokazano ciuchcię w różnych ujęciach i wielu zbliżeniach, pracowników kolejnych stacji, prace manewrowe, a przede wszystkim piękno mijanych krajobrazów. 12:00 POLSKIE DZIEDZICTWO S.II - SEZON 2 ODC. 4 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2022 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Bartosz Kucharski, Tomasz Kępski, Kamil Szymański W czwartym odcinku drugiej serii cyklu Polskie Dziedzictwo, Prowadzący - Stefan Tompson zabierze widzów w fascynującą, historyczną podróż śladami polskiego dziedzictwa po Kownie. A Kowno to i zamek Witoldowy i Dom Perkuna, czyli szkoła jezuitów, z którą związany był Adam Mickiewicz, który rozpoczął tu romantyczne rymowanie, ale i miłosne romansowanie z doktorowa Karoliną. Kowno to międzywojenna stolica Litwy, ale i miejsce rodzenia się litewskiego poczucia narodowego. A w pobliżu i Czerwony Dwór Radziwiłłów i Tyszkiewiczów i wiele innych polskich śladów.... 12:40 MIESZCZANIE ŻYWIECCY - FILIP I FILIP Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Grzegorz Jankowski Seria składa się z dwunastu filmów poświęconych ludziom mieszkającym w Żywcu. To opowieść o tradycji, ciągłości pokoleniowej i o pracy, która w Żywcu uważana jest za coś, co tworzy człowieka. W poszczególnych odcinkach cyklu poznamy żywieckie rodziny mieszczańskie i góralskie, które międzypokoleniowo kultywują tradycję, nawet, jeśli rozumieją ją trochę inaczej niż ich antenaci. Filip Jakubiec, maturzysta i tatuażysta, poznaje historię swojego prapradziadka Filipa Herzberga, który był Żydem. Tworzy mural, który ma upamiętnić jego przodka oraz innych Żydów mieszkających w Zabłociu (obecnie dzielnica Żywca). 13:10 UKRAIŃCY - ODC. 5. DZIECI OŁEHA - ARTEM I ANIA Serial dokumentalny, 41 min, Polska, 2022 Scenariusz i reżyseria: Julia Łuczkowska Serial dokumentalny "Ukraińcy" przedstawia niezwykle zróżnicowane losy emigrantów i uchodźców z Ukrainy. Przyglądamy się z bliska codziennym zmaganiom ludzi w różnym wieku, pochodzących z rozmaitych środowisk społecznych, o odmiennych ambicjach i powodach, dla których zdecydowali się wyjechać ze swojej ojczyzny. Serial "Ukraińcy" to okazja do przejrzenia się w oczach sąsiadów, z którymi łączy nas kulturowa bliskość, a dzieli często trudna historia. Towarzyszymy im w wizytach u ich rodzin na Ukrainie. Wspólnie z nimi gościmy ich bliskich i przyjaciół w Polsce. Opowiedzą nam historię serc rozdartych między dwoma krajami graniczącymi ze sobą od zarania dziejów. Ania i Artem pochodzą z Donbasu, są rodzeństwem i starszymi dziećmi Ołeha, pastora, uchodźcy politycznego. Ania ma 18 lat i była małą dziewczynką, kiedy z rodzicami uciekła do Polski przed prześladowaniami. Artem ma 33 lata, jest ojcem i mężem. Dołączył do rodziny trzy lata temu. Zamieszkał z żoną i małymi dziećmi w trzypokojowym mieszkaniu w bloku, z rodzicami i rodzeństwem. Artem ciężko pracuje na budowie, po pracy zajmuje się domem. Marzy o własnym kącie oraz o świetlicy muzycznej dla trudnej młodzieży. Ania jest maturzystką i odnosi sukcesy w sporcie, a w wolnych chwilach zajmuje się dziećmi. Chciałaby zostać trenerką i nauczycielką. Ania i Artem są empatyczni i wrażliwi, chcą wspierać potrzebujących, dzielić się tym, co mają, tak jak ich rodzice. 14:05 WOJNA I POKÓJ W OGRODZIE CZĘŚĆ 1 (WAR AND PEACE IN THE COUNTRYSIDE / GUERRE ET PAIX DANS LE POTAGER EP 01) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Jean - Yves Collet Dwuczęściowy film dokumentalny o tym, jak bardzo blisko, ale poza naszym polem widzenia, dzikie zwierzęta szaleją w naszych ogrodach i na polach upraw, aż czasami jest to uciążliwe! W przypadku szkodników roślin nasza reakcja jest zwykle oczywista, sięgamy po chemię. Ale co, jeśli nasza odpowiedź mogłaby pochodzić z natury? Motyle uwielbiają mszyce, prawda? Sokoły zjadają myszy. Dlaczego więc nie moglibyśmy wykorzystać natury do zwalczania szkodników? Pozytywny i humorystyczny wgląd w dwa przeciwstawne światy i ich radykalnie odmienny wpływ na faunę naszego krajobrazu: z jednej strony ekologiczne gospodarstwo i dom, z drugiej konwencjonalne gospodarstwo i dom, w których stosowano chemiczne pestycydy. Ambitny mini - serial przygląda się problemowi środowiskowemu z innym i nowym podejściem, nakręcony z punktu widzenia zwierząt. Najpierw poznamy życie wiejskich zwierząt mieszkających w pobliżu ekologicznego domu i ich sąsiadów mieszkających w pobliżu typowego domu, w którym na co dzień używa się produktów chemicznych. W drugim odcinku poznamy zwierzęta żyjące na ekologicznej farmie oraz ich odpowiedniki w gospodarstwie z tradycyjnymi metodami. 15:05 NIESAMOWICI KOPACZE (INCREDIBLE DIGGERS) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Billi - Jean Parker Film dokumentalny o najlepszych kopiących. Tuż pod naszymi stopami leży mroczny świat podziemny, pełen dziwaków. Niektórzy są okryci zbroją ostrą jak brzytwa, podczas gdy inni mają macki, języki dłuższe niż ich ciała i ogromne szpony przypominające kosy. To świat kopaczy, stworzeń, które przeciwstawiają się wszelkim przeciwnościom, aby przetrwać w mrocznym, podziemnym świecie pełnym niespodzianek. Od ponad 600 milionów lat istnieli kopacze drążący tunele w ziemi. Ewoluowali do niezwykłego asortymentu kształtów i rozmiarów - by móc penetrować każde środowisko. Toczą i kopią pod suchą sawanną, drążą bagniska, a nawet podbijają oceany. Są wśród nich mięsożercy, którzy wyskakują z dziury, by zapolować - i tacy, którzy plądrują - wyposażeni w odpowiednie narzędzia do szukania skarbów. Niektórzy przesiewają glebę, inni ją gryzą. Istnieje też kopiący olbrzym - skuteczniejszy od pięciu ludzi z łopatami. Oto nieskończona rozmaitość podziemnych szperaczy. W mokradłach Ameryki Północnej żyje gwiazdonos amerykański - niewielki potwór bagienny o najbardziej niezwykłym nosie w królestwie zwierząt. Kolczatka australijska - niemal jak narzędzie uniwersalne - wyposażona jest w gadżety do obrony i spożywania. 16:00 ENERGIA DO ŻYCIA 1. NIEZASPOKOJONE PRAGNIENIE (ENERGY OF LIFE / STROM DES LEBENS / 1. THE THIRST FOR ENERGY.) Film dokumentalny, 51 min, Szwajcaria, 2018 Reżyseria: Andrea Hauner Rok 2018 charakteryzował się najwyższym zużyciem energii w historii. Prognozy przewidują, że w nadchodzących dziesięcioleciach nasze zużycie energii elektrycznej będzie nadal drastycznie rosnąć. Jednocześnie zasoby tzw. paliw kopalnych - ropy, gazu, węgla - powoli, ale zdecydowanie maleją. Wątpliwe jest jednak, czy źródła odnawialne będą w stanie zrekompensować popyt. W dobie technologii i wysoce zdigitalizowanego świata myśl o braku prądu przeraża. Jak możemy zapewnić dostawy energii elektrycznej do coraz bardziej zelektryfikowanego społeczeństwa? Jak możemy sprawić, by energia elektryczna była przechowywana i przenośna? Energia elektryczna to gorący towar przyszłości. Tylko ci, którzy mają elektryczność, mogą generować dobrobyt i wzrost. Na świecie żyje siedem miliardów sześćset milionów ludzi. Co godzinę przybywa tysiąc nowych. Wszyscy całą dobę korzystają z prądu. Jak zaspokoimy ten głód energii? Nasze zapotrzebowanie na prąd podwoi się do dwa tysiące pięćdziesiątego roku. Czy dostarczy nam go wiatr i Słońce? 85 procent światowej energii pochodzi z paliw kopalnych, jednak ich zasoby są ograniczone, a na domiar złego ropa naftowa, węgiel i gaz niszczą nasz klimat. Czy przyszłością jest synteza jądrowa? 17:05 NADMORSKIE MIASTA - ODC. 7 VANCOUVER (CITIES BY THE SEA 7. VANCOUVER) Cykl dokumentalny, 44 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Ilka Franzmann Dziesięcioodcinkowy cykl dokumentalny o najciekawszych nadmorskich miastach - bramach na świat. Wszystkie są nieodłącznie definiowane przez ich położenie, a co za tym idzie, przez otwartość na świat, ducha odkrywania i pragnienia przygody. Ich geostrategiczna lokalizacja przekształciła je w figury szachowe zmieniających się sił i systemów politycznych, w miejsca tranzytowe marzycieli i migrantów oraz w tygle ludzi z różnych środowisk i kultur. Autorzy serialu wędrując przez wybrane najciekawsze morskie miasta świata odkrywają je na nowo, korzystając z najnowszych technologii lotniczych i bogatego języka filmowego. Odcinek 7. Vancouver leży na południowym zachodzie Kanady. Dla niemal połowy jego dwuipółmilionowej populacji angielski nie jest językiem ojczystym. Miejskie atrakcje i dzika przyroda, góry i Ocean Spokojny mieszkańcy Vancouver mają wszystko w zasięgu ręki. Centrum Vancouver jest otoczone przez ocean. Z południa prowadzą do niego dwa mosty. Wielu mieszkańców dociera tam promem. Około trzydziestu wodonobusów kursuje między południem Vancouver a śródmieściem. Całą trasę pokonują w kilka minut. Taki prom zabiera dwunastu pasażerów. Niektórzy kursują nim regularnie. W mieście jest ponad 200 parków. W roku 1971 powstała tu organizacja Greenpeace. Vancouver zostawia najmniejszy ślad węglowy ze wszystkich miast Ameryki Północnej. 18:00 PODRÓŻ BEZ KOŃCA (STILL STANDING) Film dokumentalny, 56 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Mirko Pincelli Dokument o życiu i kulturze Sindhi, jednej z najstarszych i najmniej znanych cywilizacji na świecie. To podróż, mająca odkryć korzenie ludności, która żyła spokojnie w Sindh, prowincji współczesnego Pakistanu, około 5000 lat temu do 1947 roku. Początek historii ludu Sindhu miał miejsce na brzegach potężnej rzeki Indus. Należy zacząć od cywilizacji w dolinie Indusu, która osiągnęła swój szczyt w latach 2600 - 1900 p.n.e. Wtedy powstały pierwsze miasta na subkontynencie indyjskim, Mohendżo - Daro i Harappa. Film obserwuje różnorodne historie tych ludzi z, aby zrozumieć ich przeszłość, teraźniejszość i potencjalną przyszłość. Kiedy subkontynent indyjski został podzielony na dwa samorządne kraje, Indie i Pakistan, ten naród stanął w obliczu straszliwych konsekwencji. Indyjscy muzułmanie zostali zmuszeni do opuszczenia Indii, wysłano ich do Pakistanu, podczas gdy ponad milion zostało zmuszonych do migracji do nowo powstałych Indii. Wielu z nich również migrowało po całym świecie. Ich podróże obejmowały od Wielkiej Brytanii do Hiszpanii, od Zjednoczonych Emiratów Arabskich do Hongkongu i przez Afganistan do Ameryki, kontynuując swoje tysiącletnie tradycje handlowe, jednocześnie integrując się w nowo przyjętych krajach. Nigdy nie wiesz, co przyniesie podróż, dopóki nie dobiegnie końca. Może ta podróż nie ma końca? 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - RADŻASTAN. DZIEDZICTWO MAHARADŻÓW. (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos W tym odcinku podróż do Indii. Radżastan, "kraina królów", to największy stan Indii. Zyskał niepodległość w 1947 roku i liczy 68 milionów mieszkańców. Wspaniałe pałace Radżastanu, jego przepych i tradycje kuszą coraz liczniejszych podróżnych. Leżący w południowo - zachodnich Indiach Radżastan zawsze był wyjątkowy. To ziemia Radźputów - indyjskich klanów wojowniczcych, których męstwo i brawura przysparzały kłopotów kolejnym okupantom. Po odzyskaniu niepodległości, w przeciwieństwie do innych stanów nowej federacji, tutejsi maharadżowie zachowali swoje tytuły i mienie. Jednak olbrzymia część ludności Radżastanu żyje na granicy ubóstwa. 20:10 PORTRETY DOKUMENTALNE. S.II - KATARZYNA TRZASKA Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2022 Panorama polskiego dokumentu - filmowe portrety twórców, ich drogi artystycznej i twórczości na przykładzie wybranych dzieł. Bohaterką odcinka jest Katarzyna Trzaska. 20:45 MAKSIMUM PRZYJEMNOŚCI Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2012 Scenariusz i reżyseria: Katarzyna Trzaska Zdjęcia: Andrzej Wojciechowski, Michał Żuberek Muzyka: Marzena Majcher Bohaterki dokumentu pochodzą z Torunia, od dawna są na emeryturze, ale nie poddają się upływowi czasu. Przyjaciółki: Irena, Małgorzata, Krystyna, Bogumiła, Elżbieta, znajdują własny sposób na to, by oddalić starość, zapomnieć o nieuchronnym przemijaniu. Jesień życia upływa im na różnych zajęciach w klubach, na kuracjach, masażach. Nie stronią też od tańców na specjalnych wieczorkach dla seniorów. Myślą o dobrej zabawie, o zdrowiu, kondycji i wyglądzie zewnętrznym, a chcąc się ubierać elegancko i modnie, szukają lepszych kreacji w ciuchlandach. Osobne miejsce w ich życiu zajmują prezentacje handlowe, bez których nie umiałyby już normalnie funkcjonować. Tajemniczy rezonator biofotonowy za 6 tysięcy złotych, masażer do stóp z podczerwienią, odmładzające kapsułki, fotel masujący za 13 000 złotych, odkurzacz "inteligentny" za 8 tysięcy złotych, garnki "ambitne" oraz patelnia za 5 tysięcy to zakupy ich marzeń, sen o luksusie. Prym w tej dziedzinie wiedzie Irena, która ma już chyba wszystko, łącznie z kosztownym kompletem garnków do gotowania na parze. Na przyrządzanie i degustację takich potraw zaprasza przyjaciółki, które z podziwem, i być może z zazdrością, patrzą na jej nowy nabytek. Małgosia, Krysia, Ela, Bogusia i Irena wierzą, że oferowane im na różnych prezentacjach "cudowne" towary potrafią wydłużyć życie, uleczyć choroby, okażą się remedium na opuszczenie, samotność i dokuczliwą starość. Utwierdzają je w tym zapewnienia młodego, przebojowego prezentera o osiągnięciu: maksimum przyjemności, maksimum satysfakcji, maksimum zadowolenia. Autorka filmu nie próbuje analizować zjawiska sprzedaży bezpośredniej od strony agresywnych firm sprzedających, skłania się raczej ku subtelnej i zabawnej próbie odpowiedzi na pytanie: dlaczego wśród emerytów te przedmioty cieszą się tak ogromnym powodzeniem? Dlaczego decydują się wydać ostatnie oszczędności na luksus, który tak naprawdę ociera się o kicz. 21:45 WIEŚ PŁYWAJĄCYCH KRÓW Film dokumentalny, 78 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Katarzyna Trzaska Muzyka: Bart Palyga W tej ciepłej komedii dokumentalnej zobaczymy zderzenie osób reprezentujących zupełnie inne filozofie życiowe. Troje uduchowionych i ekologicznie świadomych młodych Berlińczyków Elle, Mario i Jon, w ramach wakacyjnej wyprawy, a także poszukiwań miejsc, gdzie ludzie żyją w zgodzie z naturą, zwiedza wschód Polski i trafia na przepiękną podlaską wieś, gdzie wynajmują stary drewniany dom od miejscowego gospodarza zajmującego się hodowla krów - pana Stanisława. Przybysze z Berlina medytują, modlą się do księżyca, kąpią nago przy studni, współczują zwierzętom hodowlanym, jedzą warzywa wygrzebane ze śmietnika, w ramach oszczędzania pożywienia na ziemi. Dla miejscowych są bardziej egzotyczni, niż jakiekolwiek osoby znane im z telewizji i filmów. Czy mimo bariery komunikacyjnej i olbrzymiej kulturowej przepaści jest możliwe porozumienie pomiędzy dzisiejszym hipisami i rolnikami z Podlasia? Co to dzisiaj znaczy być blisko natury? Nowa wizja ekologicznej przyszłości kontra stara podlaska tradycja, a w tle ludzkie radości i dramaty oraz bardzo dużo humoru i piękna strona wizualna. 23:10 GENIUSZE I MARZYCIELE. JAN CZOCHRALSKI Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2020 Scenariusz i reżyseria: Katarzyna Trzaska Filmowy portret genialnego naukowca, a także wielkiego polskiego patrioty - chemika i metalurga Jana Czochralskiego. Jego badania i prace naukowe z początku XX wieku położyły podstawy pod współczesny przemysł elektroniczny i fotowoltaiczny oparty na monokrystalicznych półprzewodnikach, które wytwarza się metodą Czochralskiego - powszechnie znaną w kołach naukowych na całym świecie. 00:15 ZAKŁADY USŁUGOWE - W KOLEJCE PO USŁUGI Reportaż, 14 min, Polska, 1971 Próba oceny punktów usługowych w Polsce lat 70. XX wieku. Podobnie jak w innych krajach socjalistycznych, w Polsce wyodrębniono z szerokiej sfery usług grupę czynności bezpośrednio związanych z obsługą gospodarstw domowych i zaspokajaniem podstawowych potrzeb osobistych ludności. Zalicza się do nich usługi przemysłowe w zakresie napraw konserwacyjnych i wykonywania przedmiotów powszechnego użytku na nieindywidualne zamówienie, usługi budowlane obejmujące prace remontowo - budowlane, instalacyjne, usługi pralnicze, turystyczne, wypoczynkowe, a także usługi o charakterze osobistym, takie jak fryzjersko - kosmetyczne, fotograficzne, wypożyczanie sprzętu itp. 00:30 NOTACJE - ANDRZEJ CIECHANOWIECKI. SIEDZIAŁEM W RAWICZU Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2007 Andrzej Ciechanowiecki opowiada o więziennych zwyczajach w więzieniu komunistycznym. Historyk sztuki i antykwariusz pasję kolekcjonerską wyniósł z domu rodzinnego. Specjalizuje się w malarstwie, rzeźbie, rzemiośle artystycznym i numizmatyce, która stała się też zawodem. Osiedlenie się w Londynie zapoczątkowało zakupy poloników rozproszonych po całym świecie. Finałem tej działalności było zarejestrowanie w 1986 r. Fundacji Zbiorów im. Ciechanowieckich w Zamku Królewskim w Warszawie, której przekazał kilkaset dzieł sztuki i pamiątek rodzinnych. Z Zamkiem Królewskim jest zresztą związany od wielu lat - jako rzeczoznawca Obywatelskiego Komitetu Odbudowy Zamku zajmował się zakupami dzieł sztuki na rynku międzynarodowym. Również Zamek Królewski na Wawelu wzbogacił się dzięki niemu o cenne eksponaty. Andrzej Ciechanowiecki jest autorem licznych publikacji naukowych, a także członkiem i współpracownikiem polskich i zagranicznych instytucji kulturalnych. Został uhonorowany wieloma polskimi i zagranicznymi odznaczeniami, w tym Orderem Orła Białego. 00:50 OJCIEC LEON BLOGER DUSZ Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2015 Ojciec Leon Knabit, benedyktyn z klasztoru w Tyńcu, ma stale dylemat między obowiązkami mnicha a swoją działalnością poza klasztorem. Mino sędziwego wieku (85 lat) jest nadal rozrywany przez ludzi "ze świata", ciągle się ktoś z nim spotyka (od ambasadora do mordercy), jest zapraszany do prowadzenia rekolekcji w różnych częściach Polski i świata (niedawno poleciał do USA na miesięczne tournee), ma spotkania autorskie, wyjazdy rocznicowe, występy w telewizji i radiu (prowadził kilka programów talk - show w TVP i TVN). W klasztorze i w podróżach bezustannie pisze swój blog. Wchodzi często w zażarte dyskusje na gorące tematy i jest czasem obrzucany błotem przez blogerów, np. "gdzie się klecho pchasz, jeszcze ciebie tu brakowało?", "ksiądz z plemienia żmijowatego, wychuchany mnich", "tchórz", "podły manipulator", "hochsztapler", "złośliwiec", "snob zakompleksiony", "lubi błyszczeć". Co o. Leon robi z tymi obelgami? Na czym polega tajemnica jego dobrego humoru? W klasztorze oprócz regularnych codziennych modlitw wspólnotowych, które zaczynają się jeszcze przed świtem, spowiedzi, mszy świętych, dyżurów, jest wykorzystywany "komercyjnie", np. jako maskotka klasztoru, oprowadza wycieczki po Tyńcu, prowadzi warsztaty duchowości dla świeckich etc. Czy dochodzi nieraz do napięć między nim a jego przełożonymi z powodu rzadkiej obecności w klasztorze i zbyt wielkiego zaangażowania sprawami poza murami Tyńca? Ojciec Leon był zawsze przeciążony. Jeszcze do niedawna miał na głowie mnóstwo dodatkowych obowiązków np. był przeorem, opatem, proboszczem, katechetą, komentatorem mszy poza klasztorem (w tym papieskich). Jak o. Leon sobie z tym radzi? (Kiedyś chciał uciec z klasztoru z powodu przeciążenia). Jaką ma receptę na zabieganie? Co robi, by mieć czas dla Boga i ludzi? 01:50 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - DZIAŁO SIĘ W CHĘCINACH Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 02:20 PERŁA - BALLADA O SZCZĘŚLIWYCH PIŁKARZACH Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2006 Reżyseria: Jan Sosiński Muzyka: Joanna Badełek Jest to film o miłości do piłki. "Perła" to wiejski klub piłkarski. Z uporem, a czasami i ze złością, co tydzień wybiegają na wiejskie boiska, którym daleko do prawdziwych stadionów. Oczami piłkarzy z VII ligi oglądamy mękę i popisy reprezentacji Polski, w czasie gdy ta kompromitowała się na Mundialu. To oni, dekarze, stolarze, uczniowie i gołębiarze są piłkarzami, bo z pasją i nadzieją po prostu grają w piłkę. 03:15 TAJEMNICA ŚMIERCI WOJEWODY Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2015 Scenariusz i reżyseria: Hanna Zofia Etemadi Zdjęcia: Jacek Grzelak Muzyka: Joanna Fidos W 2017 r. przypadła 700 - letnia rocznica lokacji Lublina, miasta o bogatej historii obfitującej w godne przypomnienia wydarzenia. Także i nowoczesna historia Lublina, zwłaszcza tragiczne lata okupacji to wiele faktów heroicznych a zapomnianych, będących tłem działania wybitnych osobowości. Jedną z nich - może najbardziej znaczącą - jest ostatni wojewoda lubelski II Rzeczypospolitej Jerzy Albin de Tramecourt, zamordowany przez Niemców jesienią 1939 roku w nieznanych dotąd okolicznościach. Autorzy filmu postawili sobie za cel wydobycie z zapomnienia jego postaci. Był to człowiek od szesnastego roku życia związany z ruchem niepodległościowym, bohaterski legionista, wybitny żołnierz, społecznik, wreszcie starosta wileńsko - trocki i radomski, później wicewojewoda poleski, a od września 1937 roku do tragicznej śmierci w 1939 roku wojewoda lubelski. Dzięki dostępowi do unikalnego archiwum rodzinnego został zilustrowany nie tylko życiorys bohatera filmu, ale i życie miasta Lublina od początku XX wieku do 1940 roku. Praca nad filmem miała też na celu wyjaśnienie tajemnicy śmierci wojewody, ustalenie miejsca i czasu, bo powód: odmowa współpracy z okupantem, znany jest z przekazu jego współpracowników.