TVP Historia Poniedziałek, 10.10.2022 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 10 PAŹDZIERNIKA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1929 - premiera operetki Lehara "Kraina uśmiechu"; 1944 - meldunek Eugeniusza Szyra na temat języka rosyjskiego w łączności Wojska Polskiego; 1952 - Charlie Chaplin wyjechał na stałe z USA; 1973 - premiera "Repliki" Józefa Szajny; 07:10 CZAS HONORU - ODC. 28 SERIA III "PLAN ABWEHRY" Serial wojenny, 45 min, Polska, 2010 Reżyseria: Michał Rogalski, Michał Rosa, Waldemar Krzystek Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Paweł Małaszyński, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Rainer świętuje triumf - aresztował kilku działaczy podziemia. Postanawia sam prowadzić przesłuchania więźniów. Chwali się Halbemu swoim sukcesem i nie pozwala mu włączyć się w przesłuchania. Janek informuje Doktora o wsypie. Oddział Jastrzębia pod nadzorem Doktora, przejmuje pieniądze z Reichsbanku. Lena jest wreszcie z rodziną. Ma pretensje do Janka, że ukrywał przed nią prawdę o tragicznym stanie jej bliskich. Nie chce go więcej widzieć. Lena spotyka dawną koleżankę. Rutka prowadzi ją do zakładu futrzarskiego, gdzie pracuje. Właścicielem jest Mongoł. Lena wpada mu w oko i dostaje pracę. Rainer przesłuchuje więźniów. Grozi Bronkowi, że skrzywdzi Wandę. Kłamie, że to Janek ich wydał. Nie mogąc złamać Władka, każe bić Rudą do nieprzytomności. Franke prosi Halbego o zdobycie nazwisk więźniów Rainera. W porozumieniu z Tadeuszem, uzyskuje u gubernatora rozkaz przewiezienia ich do Berlina. Doktor obiecuje Marii, że uwolni chłopaków. Razem z Jankiem i Tadeuszem decyduje się na akcję odbicia zakładników. Karol ukrywa się w wiejskiej chacie. Chce uciec na wschód. Nawiązuje kontakt ze Staszkiem, działaczem komunistycznym. Dobija z nim targu - zgadza się wziąć udział w osłanianiu placówki zrzutu odbierającej sowieckiego emisariusza w zamian za pomoc w przedostaniu się do Lwowa. Maria pakuje swoje rzeczy. Ordynator prosi ją o pomoc, jego syn jest ranny. Maria ratuje chłopca, przetaczając mu własną krew. 08:25 HISTORIA POLSKI - CHOCIM 1621 Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2021 Reżyseria: Leszek Wiśniewski Scenariusz: Jan Tarczyński, Leszek Wiśniewski Zdjęcia: Mariusz Kaźmierski Wykonawcy: Kamil Smerdel Wśród rocznic i jubileuszy, przypadających na 2021 rok, dwie rocznice wysuwają się zdecydowanie na pierwszy plan: 400 - lecie bitwy pod Chocimiem (sierpień - wrzesień 1621 roku) i śmierci w obozie chocimskim Jana Karola Chodkiewicza (24 września 1621 roku). W boju pod Chocimiem po raz pierwszy powstrzymana została ekspansja niezwyciężonego imperium islamskiej Turcji przez polsko - litewsko - kozacką (t.j ukraińską) armię, w szeregach której walczyli też żołnierze zaciężni wielu narodów chrześcijańskich Europy. Wojskami chrześcijańskimi dowodził Jan Karol Chodkiewicz, hetman wielki litewski, zwycięzca spod Kokenhausen, Białego Kamienia, Rygi i Kirchholmu, jeden z najwybitniejszych dowódców w dziejach Polski, który zmarł w obozie chocimskim, niemal do ostatnich dni wykazując żelazną wolę zwycięstwa i kunszt dowódczy, mimo postępującej gwałtownie choroby. 09:50 SENSACJE XX WIEKU - SYNDYKAT ZABÓJCÓW Kameralne i studyjne (widowisko), 45 min, Polska, 2004 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Andrzej Zieliński, Sławomir Orzechowski, Andrzej Szopa, Magdalena Wójcik Ręce dyktatora sięgały daleko. Nawet na drugą półkulę. W 1940 roku z rozkazu Kremla zginął przebywający na emigracji w Meksyku Lew Trocki, człowiek numer dwa - tuż po Leninie w hierarchii władzy wczesnych lat bolszewickiej Rosji. Zabójca zatłukł skłóconego ze Stalinem bohatera rewolucji toporkiem do kruszenia lodu. Stalin zmarł w roku 1953, nie bez dyskretnej pomocy najbliższych współpracowników. Wprawdzie żaden z akolitów nie ośmielił się podnieść świętokradczej ręki na generalissimusa, ale też nikt nie wyciągnął pomocnej dłoni, gdy pozbawiony opieki medyków wódz przez wiele godzin konał w swej podmoskiewskiej daczy. Walkę o schedę po Chorążym Pokoju wygrał Nikita Chruszczow. Wkrótce ujawnił wybranym i wypróbowanym towarzyszom zbrodnie byłego przywódcy, potępił też surowo metody stosowane przez siepaczy z NKWD. Nie bez racji; korzystanie ze sprzętu użytku domowego do wykonywania wyroków na przestępcach politycznych jest nienowoczesne, często nieskuteczne (Trocki nie zginął na miejscu) i zdecydowanie nieprofesjonalne. Wrogowie Kraju Rad mieli być odtąd likwidowani metodami naukowymi. Niestety, naukowo opracowany zamach na Gieorgija Okołowicza, przewodniczącego jednej z emigracyjnych organizacji rosyjskich w Niemczech, nie udał się, bowiem niedoszły zabójca "wybrał wolność", oraz pokazał dziennikarzom swą broń - ukryty w papierośnicy minipistolet strzelający zatrutymi pociskami. Mniej szczęścia od Okołowicza miał Lew Rebet, jeden z prominentnych działaczy ukraińskiej organizacji nacjonalistycznej rezydującej w Monachium. Morderca użył z powodzeniem nowego wynalazku specjalistów z KGB - niemal niewykrywalnego gazu trującego zatrzymującego akcję serca ofiary. Udoskonalony, dwustrzałowy model miotacza gazowego posłużył w październiku 1959 roku do zabójstwa Stepana Bandery, przywódcy OUN - Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów. Realizatorzy widowiska przedstawiają też inne akcje agentów Biura Zadań Specjalnych. Celem tej placówki, działającej w strukturze radzieckiej służby bezpieczeństwa, była fizyczna likwidacja niewygodnych dla Kremla liderów emigracyjnych ugrupowań antysowieckich, dysydentów, zbiegów i innych "zdrajców ojczyzny". 10:40 BRAZYLIA. HISTORIA NATURALNA - ODC. 5 ZATOPIONY LAS (WILD BRAZIL) Film dokumentalny, 50 min, Austria, 2014 Reżyseria: Christian Baumeister, Paul Reddish Amazonia to największy las deszczowy na naszej planecie. Dom 10% wszystkich gatunków fauny na świecie. Wygląda jak olbrzymi, tropikalny raj, ale czy na pewno tak jest? To krajobraz, w którym jest tyle samo wody, co drzew. Każdego roku, gdy las wypełnia się wodą, dochodzi do kolizji tych dwóch światów. Zieleń Amazonii kryje ogromną rozmaitość. Są lasy typu Terra Firme na wyżynach oraz zalewane lasy wzdłuż tysięcy rzek i jezior na nizinach. Drzewa oferują jadalne owoce w nagrodę za rozsiewanie ich nasion. Z drugiej jednak strony wiele z nich stosuje chemiczne środki, by chronić liście przed zjedzeniem. Toczy się niewidzialna wojna między drzewami i zjadaczami liści. Największym ścinaczem liści w Amazonii jest mała mrówka. Gdy odcina liście, jej szczęka wibruje z prędkością tysiąca razy na sekundę. Ścięte liście nie są zjadane przez robotnice, bo mogą być toksyczne, tylko zanoszone do mrowiska. Amazonia jest niewyobrażalnie rozległa. Obejmuje obszar blisko trzech i pół miliona kilometrów kwadratowych. Jest to krajobraz bardzo niejednolity: od stale zalewanego, po suchy las na wyżynach. W zielonej przestrzeni ogromna liczba zwierząt walczy o przetrwanie. Żyją tu małpy wełniaki oraz wyjące małpy, czyli wyjce, a także harpia wielka, najsilniejszy ptak drapieżny na świecie, zdolny unieść nawet wyjca. Skrzydła harpii są szerokie i zaokrąglone, co pozwala jej manewrować w koronach drzew z ogromną precyzją. Łapy harpii są grubości ręki ludzkiej, w dodatku ma największe szpony wśród drapieżnych ptaków. Może nieść w nich ofiarę o tej samej wadze, co ona sama. Amazonia jest światem pełnym tajemnic. Tu drzewa oferują owoce jednocześnie bronią liści. To świat trucizn, w którym rośliny i zwierzęta toczą niewidzialną wojnę. Rośliny i zwierzęta wspólnie zmagają się ze zmienną pogodą. Amazoński las deszczowy to dwa i pół metra opadów rocznie, a większość oczywiście przypada w porze deszczowej. Drzewa i ich liście odgrywają w tym kluczową rolę, ponieważ połowa deszczu, który spada, pochodzi właśnie z lasu. Liście wyparowują wodę, która następnie tworzy chmury i wraca w postaci deszczu. Ulewy stanowią zagrożenie dla zwierząt, np młodych harpii. Jeśli pisklę przemoknie, wychładza się i ginie. To wyjątkowo groźny czas dla jednego z najsilniejszych ptaków na naszej planecie. Deszcz przeobraża las amazoński. Woda wylewa się z koryt licznych rzek i wpływa do lasu. Ulewy są tak intensywne, że las staje się światem wodnym. Pod wodą znajduje się 250 tysięcy km kwadratowych. To obszar trzy razy większy od Austrii.Transformacja jest zupełna. Tam gdzie kiedyś przysiadały ptaki, powstają warunki sprzyjające dla całkowicie innych stworzeń. W szczycie woda sięga ponad 20 km w głąb lasu. Jest zielona od mikroskopijnego planktonu, którym żywią się wpływające tu ławice małych rybek. Im woda dalej wpływa w las, tym liczniej pojawiają się więksi drapieżcy, jak matamata. To żółw z rodziny wężoszyjnych, żyje na linii frontu w głębi lasu i ma własne metody łapania ryb. Wtapia się w tło, wyglądając jak stary pień, pokryty wodorostami. Gdy woda coraz wyżej zalewa gałęzie drzew, sprowadza się tu smukleń pryskacz i ustala swoje terytorium. Następnie zwabia samiczkę. Smuklenie są wśród ryb wyjątkowym gatunkiem, ponieważ składają jaja na liściach - nad wodą. W Amazonii pada przez 200 dni w roku. Wszystkie zwierzęta lasu muszą znosić tę wilgoć. W końcu jednak nadchodzi czas, gdy wody zaczynają się cofać. To z kolei niebezpieczny czas dla ryb. Łatwo mogą zostać uwięzione w kałużach i jeziorkach. Dzień po dniu, noc po nocy las wysycha. Wiele ryb spotyka marny los, ale nieszczęście jednego stworzenia Amazonii jest okazją dla drugiego. Np. opos wykorzystuje ten okres do poszerzenia swojego jadłospisu. Tak więc ustępowanie i zalewanie wód jednym przynosi obfitość pokarmu, a innym - głód. Deszczowe i suche pory mają wpływ na życie wszystkich stworzeń Amazonii. 11:35 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - STRASZAK NUKLEARNY Magazyn, 30 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Wykonawcy: Andrzej Mietkowski (prowadzący) Dominacja w sferze informacji odgrywa w konfliktach zbrojnych ogromną rolę. To zadanie Moskwa wykonała na piątkę. Obywatele słyszą tylko jeden głos. Głos Kremla. O dezinformacji w Rosji i jej wpływie na społeczeństwo wypowiadają się: dr hab. Daniel Boćkowski - historyk, specjalista ds. Rosji, Barbara Włodarczyk - wieloletnia korespondentka TVP w Moskwie oraz Piotr Skwieciński - dziennikarz i dyplomata. 12:10 TAJEMNICE POCZĄTKÓW POLSKI - MIASTO ZATOPIONYCH BOGÓW Dokument fabularyzowany, 44 min, Polska, 2013 Reżyseria: Zdzisław Cozac Scenariusz: Zdzisław Cozac Zdjęcia: Andrzej Janowski, Mariusz Gala, Marek Skrzecz, Grzegorz Jóźwiak Wykonawcy: Maciej Gudowski Dzieje wczesnośredniowiecznego Wolina - mające swoje odzwierciedlenie w zapisach kronikarzy, w staroskandynawskich sagach, a także w legendach - są niezwykle barwne. Obraz miasta, jaki wyłania się z tej filmowej opowieści, powstał na podstawie wyników wieloletnich badań prowadzonych przez naukowców. Przy dzisiejszym stanie wiedzy wydaje się jedną z najbardziej prawdopodobnych wizji grodu. Czy naukowcy są zgodni w swoich hipotezach? Widzowie poznają różne stanowiska, a które z nich są trafne, pokażą w przyszłości towarzyszące archeologii coraz to nowe metody badawcze. Wolin cieszy się wyjątkowym zainteresowaniem w świecie odtwórców historycznych dzięki corocznemu Festiwalowi Słowian i Wikingów. W filmie występuje ich kilkuset, w tym wielu obcokrajowców, w rolach dawnych rzemieślników, kupców i wojowników. Scenografią do większości scen był unikalny woliński skansen archeologiczny. Dopełnieniem są wirtualne rekonstrukcje całego kompleksu osadniczego nad Dziwną. Film "Miasto zatopionych bogów" jest efektem współpracy filmowców, naukowców, odtwórców historycznych i wielu ludzi dobrej woli, których połączyła pasja poznawania tajemnic początków Polski. Z nadzieją, że pasja ta będzie się udzielać także widzom. 15:50 ISLANDS - TROPIKALNE WYSPY ŚWIATA. BORNEO (EARTH'S TROPICAL ISLANDS 2. BORNEO) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Kathryn Jeffs, Roger Webb Film dokumentalny BBC Studios opowiadający o wyspach: Madagaskar, Borneo i Hawaje. Wszystkie stanowią odzielne ekosystemy, a ich unikalna przyroda jest od lat zagrożona wyginięciem. Drugi odcinek to podróż na wyspę Borneo, która leży w samym sercu Azji Południowo - Wschodniej. To trzecia pod względem wielkości wyspa świata. W licznych różnorodnych siedliskach żyje tu ponad 60 tysięcy gatunków zwierząt i roślin. Pod tym względem to prawdopodobnie najbardziej zróżnicowana ze wszystkich wysp naszej planety. Wzdłuż linii brzegowej Borneo rozciąga się wyjątkowe środowisko. Rozległy, zalany wodą las poprzecinany jest siecią rzek. W tym podmokłym lesie wyewoluował niezwykły gatunek. Nosacz. Jego wielki nos służy jednemu celowi. Pomaga zdobyć partnerkę. Olbrzymi nos zapewnia samcowi sporą grupę oddanych samic i potomstwo. Młode dopiero po siedmiu latach będzie mogło poszczycić się nosem tak dużym jak nos ojca. Ale to nie nos, tylko wielki brzuch jest kluczowy dla przeżycia tych małp. Gorzkie liście zalanych wodą drzew zawierają niewielką ilość substancji odżywczych. U nosaczy silnie rozwinęło się jelito, pozwalając na wydobycie z pożywienia substancji odżywczych. Tylko najmłodsze liście są wystarczająco pożywne, by warto było je zjadać. Samiec musi więc prowadzić swoje stado, pokonując nawet kilometr dziennie w poszukiwaniu świeżych roślin. Szlak nosaczy przecinają liczne rzeki patrolowane przez olbrzymie drapieżniki o ponadpięciometrowej długości, ważące nawet do tony. Krokodyle różańcowe. By dotrzeć do młodych soczystych liści, stado musi przejść na drugi brzeg. Ale samiec najwyraźniej się waha. Dawniej Borneo była połączona z dzisiejszą Tajlandią i Malezją. Olbrzymi obszar lądowy porastały jedne z najstarszych lasów na Ziemi. Dziesięć tysięcy lat temu, po zakończeniu ostatniej epoki lodowej, poziom wody w morzu wzrósł, odcinając Borneo i miejscowy pierwotny las. W otaczających wyspę płytkich wodach rozwinęły się jedne z najbogatszych na świecie raf koralowych. 17:05 CZAS HONORU - ODC. 29 SERIA III "ODDZIAŁ DO ZADAŃ SPECJALNYCH" Serial wojenny, 44 min, Polska, 2010 Reżyseria: Michał Rogalski, Michał Rosa, Waldemar Krzystek Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Doktor, Janek i Tadeusz z sukcesem przeprowadzają akcję odbicia aresztowanych przyjaciół. Rainer jest wściekły, Fischer obwinia go o wszystkie niepowodzenia. Maria opatruje zmasakrowaną Rudą, która nie widzi. Maria mówi Władkowi, że dziewczyna powinna odzyskać wzrok, choć nie ma pewności. Nowy dowódca przejmuje oddział. Informuje chłopaków, że są spaleni i otrzymają nowe adresy. Janek i Bronek trafiają do mieszkania babci Jadwigi. Janek unika rozmowy o Lenie. Bronek odwiedza Wandę w klasztorze, która zdradza mu, że jest w ciąży. Bronek cieszy się, że będzie ojcem. Tadeusz mówi Halbemu, że transport pieniędzy z Reichsbanku miał być odebrany przez przedstawiciela Komendy Głównej. Rozpracowanie jej i dotarcie do komendanta głównego to zadanie Tadeusza. Dlatego prosi dowódcę, by przyjął go do oddziału. Do Warszawy przyjeżdżają przedstawiciele krakowskiego gestapo - Tannenberg i Fuchs. Mają wspomóc Rainera. Fuchs szybko nawiązuje kontakt z Rappkem, pokazuje mu swoje brutalne metody przesłuchań. Odnajdują także wspólne austriackie korzenie. Kiedy Rainer każe Rappkemu ukryć niektóre akta swoich spraw, Rappke donosi o tym Tannenbergowi. Lena rozpoczyna pracę. Widzi, jak Mongoł bije pracownice. Kiedy mężczyzna ją śledzi, Lena próbuje uciekać. Mongoł daje jej prezent - pudełko czekoladek. Helena przygarnia napotkanego na ulicy chłopca. Kiedy kupuje mu lizaka, zauważa ją Nina. Danka wpada w łapance. Dowódca informuje chłopaków, że zostali mianowani oddziałem do zadań specjalnych. Ich nowym zadaniem ma być przejęcie sowieckiego spadochroniarza z radiostacją. Podczas akcji Janek, Michał, Bronek i Władek zostają zaatakowani przez grupę Karola. W czasie akcji Michał zostaje ranny. 18:25 SPÓR O HISTORIĘ - LENINO MIĘDZY SYBIREM A ZDRADĄ Dysk./wywiad/debata, 30 min, Polska, 2011 Scenariusz: Borys Hass Bitwa pod Lenino była pierwszym bojem zorganizowanych w ZSRR przez Stalina i polskich komunistów polskich wojskach i dlatego jej rocznica była aż do lat 90. minionego wieku obchodzona jako Dzień Wojska Polskiego i święto braterstwa polsko - radzieckiego. Utrwalił się też taki sam propagandowy obraz żołnierzy walczących pod Lenino, jako tych, którzy razem z towarzyszami radzieckimi walczyli o Polskę ludową. Prawda o bitwie i żołnierzach była inna. Do dziś nieliczni wiedzą, że na kilka dni przed bitwą przeszło na stronę Wehrmachtu kilkudziesięciu polskich żołnierzy. Poinformowali oni Niemców o planowanym natarciu. Według niemieckich protokołów przesłuchań uciekli oni do "cywilizowanej niewoli niemieckiej" w obawie przed powrotem na zsyłkę. Dziś wiemy, że krwawa ofiara polskich żołnierzy z militarnego punktu widzenia nie miała sensu, a polskie oddziały poniosły tak wielkie straty, że projekt przekształcenia pierwszej polskiej dywizji w armię musiał być przesunięty w czasie. Po przekroczeniu Bugu okazało się, że do tej ludowej armii nie chcą wstępować ochotnicy i siłą zorganizowano przymusowy pobór, ale dezercje nadal były poważnym problemem. Po blisko 70 latach spróbujemy zastanowić się, kim byli żołnierze I Dywizji im. Tadeusza Kościuszki i jakie motywy nimi kierowały, gdy zgłaszali się do wojska i później przelewali swą krew. Jakie cele przyświecały Stalinowi, gdy tworzył polskie wojsko i wysyłał je na rzeź pod Lenino. Gośćmi programu są: prof. Wojciech Materski, Instytut Studiów Politycznych PAN prof. Czesław Grzelak, Uniwersytet Humanistyczno - Przyrodniczy im. Jana Kochanowskiego w Kielcach dr Maciej Korkuć, Instytut Pamięci Narodowej 19:00 HISTORIA POLSKI - AKCJA BURZA. TO BYŁ ZBIOROWY OBOWIĄZEK Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2020 Reżyseria: Grażyna Górniak Scenariusz: Grażyna Górniak Zdjęcia: Krzysztof Iglikowski Akcja Burza - operacja wojskowa zorganizowana i podjęta przez Oddziały Armii Krajowej przeciw wojskom niemieckim w końcowej fazie okupacji hitlerowskiej, bezpośrednio przed wkroczeniem Armii Czerwonej, prowadzona w granicach II Rzeczypospolitej. Trwała od 4 stycznia 1944 (kiedy wojska radzieckie przekroczyły na Wołyniu granicę polską - radziecką z 1939 roku) do stycznia 1945 roku. W ramach tej operacji zostały zdobyte Wilno, Kowel, Lublin Rzeszów. Bohaterami filmu będą żołnierze AK, którzy brali udział w akcji Burza. 20:10 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - EGIPT TUTANCHAMONA I RAMZESA II (RAMSS II, TOUTNKHAMON, L'ÉGYPTE DES PHARAONS) Film dokumentalny, 141 min, Francja, 2019 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel, Stephane Bern Ramzes II, faraon faraonów, bohater kolejnego odcinka serii, to postać, która uosabia wielkość starożytnego Egiptu. Jego panowanie było wyjątkowe, prawie sześćdziesiąt siedem lat. Stefan Bern zabiera nas w podróż wzdłuż Doliny Nilu, której brzegi wciąż usiane są zapierającymi dech w piersiach zabytkami, takimi jak świątynie Abu Simbel, Karnak czy nawet Luksor. Tutanchamon urodził się zaledwie kilka dekad przed Ramzesem II. Krótkie panowanie nie pozwoliło temu młodemu królowi przejść do historii, a sławę zawdzięcza odkryciu, w 1922 roku, przez Howarda Cartera, jego grobowca wypełnionego niesamowitymi skarbami, największymi, jakie kiedykolwiek odkryto. "Historia w postaciach zapisana", to program francuskiej telewizji publicznej France Television, ukazujący znane postaci historii, w kontekście bogatego dziedzictwa kultury europejskiej. 23:45 BUNT BARBARZYŃCÓW - WIRIATUS. ODC. 2/8 (BARBARIANS RISING) Film dokumentalny, 51 min, USA, 2016 Reżyseria: Maurice Sweeney, Declan O'Dwyer, Simon George Seria przybliża historię legendarnych wojowników: Hannibala, Spartakusa, Boudiki, Attyli, a także Gotów i Wandalów, którzy postawili wszystko na jedną kartę i chcieli zmienić świat, obalając jedno z najpotężniejszych imperiów w dziejach świata: Imperium Rzymskie. Ten liczący osiem odcinków fabularyzowany serial to opowieść o powstaniu i upadku Imperium Rzymskiego widziana z perspektywy barbarzyńskich przywódców buntów. W Imperium Rzymskim barbarzyńcami nazywano tych, którzy wedle Rzymian żyli poza nawiasem cywilizacji, wiodąc prymitywną i nacechowaną brutalnością egzystencję. Wśród ludzi tych znaleźli się jednak także tacy, których walka nadała kształt współczesnemu światu. Seria przedstawia sylwetki słynnych wojowników: Hannibala, który w wieku dziewięciu lat złożył przysięgę krwi; Spartakusa, niewolnika, który stanął na czele barbarzyńskiego buntu; Boudiki, wojowniczej celtyckiej królowej; Arminiusa, porwanego chłopca z germańskiego plemienia i Attyli, pogromcy Wschodu. Ukazuje także armie wojowników: Gotów - nieprzejednany lud zdradzony przez Imperium, oraz Wandalów, wędrownych łupieżców, którzy zadali Rzymowi ostateczny cios. Wspaniałe opowieści ukazują, jak jedno z największych imperiów świata rozpadło się wskutek własnej agresywnej ekspansji. To nie jest opowieść o chwale Rzymu. To historia milionów, które powstały, by walczyć o wolność z najpotężniejszym imperium ówczesnego świata. Seria przybliża wydarzenia które zapoczątkowały upadek Rzymu i ukształtowała przyszły świat. 01:00 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA BIZNESMENA W AZERBEJDŻANIE Reportaż, 24 min, Polska, 2004 Autor: Barbara Włodarczyk Tym razem jest to reportaż z Azerbejdżanu ukazujący życie codzienne muzułmanów, ich tradycje, kulturę, zakazy i nakazy związane z wiarą. Będzie taż mowa o roli kobiet, które zgodnie z zasadami islamu nawet we własnym domu mają inne prawa niż mężczyźni. Autorka cyklu odwiedza z ekipą filmową Nardaran - jedną z najbardziej ortodoksyjnych wiosek w tym liberalnym kraju, gdzie niezbyt restrykcyjnie przestrzega się zasad islamu. Bohaterem jest mieszkaniec wioski, 31 - letni Nadir, który jest muzułmaninem. Wierny zasadom islamu, żyje zgodnie z jego nakazami, choć dorastał w czasach radzieckiego ateizmu. Nadir mieszka w jednym domu wraz z żoną, dziećmi i rodzicami. Utrzymuje się z gospodarstwa. Razem z ojcem hoduje drób i owce. Uprawia też ogród warzywny i sad. Nadir ma wyższe wykształcenie, ukończył Wydział Towaroznawstwa w Instytucie Gospodarki Narodowej. W kraju objętym wielkim bezrobociem nie znalazł pracy w swoim zawodzie. Nardaran leży niecałe 40 kilometrów od Baku, miasta przypominającego raczej Zachód niż Wschód. Na tle w pełni zeuropeizowanej stolicy i głównego portu państwa Nardaran wygląda jak miejsce z innej epoki. Nad wioską góruje meczet, jedna z najokazalszych świątyń na Kaukazie. Budowa meczetu trwała dziesięć lat, sfinansowali ją w całości pielgrzymi. Decyzją starszyzny, w całej wiosce obowiązuje bezwzględny zakaz sprzedaży alkoholu. Jedyną dozwoloną używką są tu papierosy. Wioska Nardaran to jedno z nielicznych miejsc w Azerbejdżanie, gdzie można poczuć prawdziwą atmosferę tradycyjnych zasad świata islamu - świata, który po zamachach terrorystycznych zaczął budzić strach i nieufność. 02:05 SENSACJE XX WIEKU - SYNDYKAT ZABÓJCÓW Kameralne i studyjne (widowisko), 45 min, Polska, 2004 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Andrzej Zieliński, Sławomir Orzechowski, Andrzej Szopa, Magdalena Wójcik Ręce dyktatora sięgały daleko. Nawet na drugą półkulę. W 1940 roku z rozkazu Kremla zginął przebywający na emigracji w Meksyku Lew Trocki, człowiek numer dwa - tuż po Leninie w hierarchii władzy wczesnych lat bolszewickiej Rosji. Zabójca zatłukł skłóconego ze Stalinem bohatera rewolucji toporkiem do kruszenia lodu. Stalin zmarł w roku 1953, nie bez dyskretnej pomocy najbliższych współpracowników. Wprawdzie żaden z akolitów nie ośmielił się podnieść świętokradczej ręki na generalissimusa, ale też nikt nie wyciągnął pomocnej dłoni, gdy pozbawiony opieki medyków wódz przez wiele godzin konał w swej podmoskiewskiej daczy. Walkę o schedę po Chorążym Pokoju wygrał Nikita Chruszczow. Wkrótce ujawnił wybranym i wypróbowanym towarzyszom zbrodnie byłego przywódcy, potępił też surowo metody stosowane przez siepaczy z NKWD. Nie bez racji; korzystanie ze sprzętu użytku domowego do wykonywania wyroków na przestępcach politycznych jest nienowoczesne, często nieskuteczne (Trocki nie zginął na miejscu) i zdecydowanie nieprofesjonalne. Wrogowie Kraju Rad mieli być odtąd likwidowani metodami naukowymi. Niestety, naukowo opracowany zamach na Gieorgija Okołowicza, przewodniczącego jednej z emigracyjnych organizacji rosyjskich w Niemczech, nie udał się, bowiem niedoszły zabójca "wybrał wolność", oraz pokazał dziennikarzom swą broń - ukryty w papierośnicy minipistolet strzelający zatrutymi pociskami. Mniej szczęścia od Okołowicza miał Lew Rebet, jeden z prominentnych działaczy ukraińskiej organizacji nacjonalistycznej rezydującej w Monachium. Morderca użył z powodzeniem nowego wynalazku specjalistów z KGB - niemal niewykrywalnego gazu trującego zatrzymującego akcję serca ofiary. Udoskonalony, dwustrzałowy model miotacza gazowego posłużył w październiku 1959 roku do zabójstwa Stepana Bandery, przywódcy OUN - Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów. Realizatorzy widowiska przedstawiają też inne akcje agentów Biura Zadań Specjalnych. Celem tej placówki, działającej w strukturze radzieckiej służby bezpieczeństwa, była fizyczna likwidacja niewygodnych dla Kremla liderów emigracyjnych ugrupowań antysowieckich, dysydentów, zbiegów i innych "zdrajców ojczyzny". 03:00 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - MUSSOLINI Magazyn, 19 min, Polska, 1996 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony Benito Mussoliniemu. Obraz tworzą czarno - białe archiwalne materiały filmowe.