TVP Historia Sobota, 15.10.2022 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 15 PAŹDZIERNIKA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1939 - mjr Henryk Dobrzański przyjął pseudonim "Hubal"; 1940 - premiera filmu "Dyktator" Chaplina; 1962 - samolot zwiadowczy USA sfotografował sowieckie rakiety na Kubie; 1964 - zmarł amerykański kompozytor Cole Porter; 07:00 PARK NARODOWY GÓR STOŁOWYCH Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2006 Autor: Anna Urbańska, Jacek Urbański Reżyseria: Jacek Urbański Scenariusz: Anna Urbańska, Jacek Urbański Zdjęcia: Wojtek Ostapowicz Park Narodowy Gór Stołowych to jeden z najpiękniejszych na terenie Polski terenów objętych ochroną. Zachwycają tu przede wszystkim formy skalne o niebywałym bogactwie kształtów: znajdziemy tam skały w kształcie grzybów, maczug, bastionów, liczne strome urwiska. Między nimi zaś tajemnicze labirynty szczelin i głębokich rozpadlin. Trudno uwierzyć, że niegdyś szumiało tu morze, a dzisiejsze góry są fragmentami piaskowcowej płyty, która powstała ze skamieniałych na dnie osadów. Ale w Parku Narodowym Gór Stołowych zachwycają nie tylko skały. To raj dla wielu gatunków zwierząt i roślin. Niektóre z nich przetrwały tu od epoki lodowcowej - dzięki specyficznemu mikroklimatowi rozpadlin skalnych, który utrzymuje się bez większych zmian od tysięcy lat. Jak we wszystkich miejscach na Ziemi, także i tu nie brak zagrożeń dla istnienia wielu rzadkich gatunków fauny i flory. Ich ochrona jest zadaniem pracowników parku. Zaskakuje plan odtworzenia naturalnego składu gatunkowego drzewostanu tutejszych lasów obliczony na ponad sto lat. Leśnicy nie mają szansy zobaczyć efektu swojej pracy. Za to widzowie mają okazję zobaczyć Park Narodowy Gór Stołowych w różnorodnej szacie czterech pór roku. 07:55 WOJOWNICY CZASU - REDUTY WRZEŚNIA, CZYLI PRZEDMOŚCIE KAZUŃSKIE 1939 Film dokumentalny, 29 min, Polska, 2022 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Krzysztof Ridan Kiedy niemiecki blitzkrieg rozpędził się już na dobre po drogach września, z Wielkopolski na pomaszerowały dwie polskie armie, aby nad Bzurą stoczyć największą bitwę tej tragicznej kampanii. A jej ostatni akord miał miejsce u bram Warszawy w Puszczy Kampinoskiej i na na przedmościu kazuńskim. W programie "Wojownicy czasu" Grzegorz Gajewski podróżuje przez wieki i epoki, pokazując realia ówczesnego życia dzięki pieczołowicie je odtwarzającym grupom rekonstrukcji historycznej. Dawne historie i współcześni pasjonaci to właśnie wojownicy czasu. 08:35 WIEDŹMIN - ODC. 6/13 CALANTHE Serial fantastyczno - przygodowy, 50 min, 13 odc. , Polska 2002 Reżyseria: Marek Brodzki Scenariusz: Michał Szczerbic Zdjęcia: Bogdan Stachurski Muzyka: Grzegorz Ciechowski Występują: Michał Żebrowski, Ewa Wiśniewska, Agata Buzek, Michał Milowicz, Andrzej Musiał, Jerzy Schejbal, Aleksander Bednarz, Dariusz Jakubowski, Waldemar Kotas, Dariusz Siastacz, Karol Stępkowski, Witold Wieliński, Sybilla Rostek, Jerzy Piwowarczyk i inni W lesie Geralt ratuje życie Calanthe, królowej Cintry, i jej córce Pavetcie. W dowód wdzięczności zostaje zaproszony na cintryjski dwór. Cały zamek żyje domysłami: komu przypadnie ręka Pavetty. Pretendentów jest wielu. Jeden z nich, tajemniczy potwór Jeż z Erlenwaldu, spędza sen z oczu królowej. Monarchini prosi Geralta, by rozprawił się z nim. Nieufny wiedźmin postanawia najpierw sprawdzić, czy Jeż rzeczywiście jest nieludzkim monstrum i czy to on zakrada się nocami do królewskich komnat, chroniony silną magią. Geralt dociera do Jeża, który wyjaśnia mu, że Pavetta należy mu się na mocy prawa niespodzianki. Przed laty uratował życie jej ojcu. Wdzięczny król przyrzekł swemu wybawcy, że da mu to, co zastanie w domu po powrocie. Była to nowo narodzona córka. Geralt postanawia oszczędzić Jeża, gdyż jest on człowiekiem, nad którym ciąży zaklęcie. W ciągu dnia jest monstrum, zaś po wybiciu północy staje się istotą ludzką. Geralt namawia Jeża, by osobiście upomniał się o swoje prawa u Calanthe, po czym wraca do Cintry. Rozpoczyna się huczne przyjęcie z udziałem kandydatów do ręki Pavetty. Kiedy na scenę wkracza zakuty w zbroję Jeż, Calanthe rozkazuje go zabić. Geralt staje w obronie przybysza. 09:45 W POLSKĘ JEDZIEMY - PÓŁWYSEP HELSKI Magazyn, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Krzysztof Jaroszyński Scenariusz: Krzysztof Jaroszyński Wykonawcy: Krzysztof Jaroszyński (prowadzący) Cykl prezentujący ciekawe miejsca w Polsce okiem Krzysztofa Jaroszyńskiego pisarza, satyryka, artysty kabaretowego. Każdy odcinek cyklu dedykowany jest jednemu miejscu. Na liście najpiękniejszych półwyspów świata Hel jest zawsze w czołówce. Ten fenomen natury ma około 35 kilometrów długości, ale zaledwie 100 metrów w najwęższych miejscach. Od wielu lat półwysep Helski jest atrakcją wczasową. Modnym miejscem wypoczynku stała się Jurata. Po pierwszej wojnie światowej wypoczywano w wytwornym hotelu Lido. Hotel istnieje do tej pory, niestety ma już chyba tylko dwie gwiazdki (ciemne zresztą) i daje zupełnie błędne pojęcie o elegancji sprzed stu lat. Drugim, obok Juraty, elitarnym kurortem nadmorskim była przed wojną Jastrzębia Góra. Ostatnim miejscem na Półwyspie z klimatem dawnej wioski rybackiej jest Kuźnica. Nie rozbudowuje się, bo nie ma gdzie. Od niedawna zmienia się w spokojne letnisko. 10:20 PLANETY - MARS. ODC. 2/5 (THE PLANETS) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Stephen Cooter W drugim odcinku Mars. Mars, nasz sąsiad, to jałowy, pustynny świat. Jego powierzchnię pokrywają rdzawe skały i piach. Lecz tuż pod powierzchnią znajdują się ślady minionego życia planety. Cztery miliardy lat temu to był całkiem inny świat. Atmosfera była wystarczająco gęsta, że mogły istnieć morza i rzeki. A są to warunki konieczne do powstania życia. Lecz dzisiaj tamtego świata już nie ma. Rzeki wyschły. Oceany wyparowały. Tymczasem Ziemia, widoczna w zimną marsjańską noc, tętni życiem. Lecz gdy te planety powstały, były identyczne. Ponad cztery i pół miliarda lat temu chmura pyłu i gazów zapada się i tworzy zalążek Słońca. Krążące w przestrzeni resztki pyłu grawitacja zbija w większe formacje. Powstaje osiem nowych światów. Wśród nich nasz sąsiad Mars i nasza planeta Ziemia. Oba bogate w takie substancje jak węgiel, żelazo i co najważniejsze wodę. Lecz mimo podobieństw w trakcie powstawania, losy tych planet będą odmienne. 12:20 TAJEMNICA OLBRZYMÓW EPOKI LODOWCOWEJ (MYSTERY OF THE ICE AGE GIANTS) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2019 Ciekawy film o prehistorii, badaniach śladów dawnych zwierząt w kilku miejscach na ziemi: na Syberii, na Alasce, w Europie. Na całym świecie wiele gatunków dużych ssaków, takich jak mamuty i niedźwiedzie jaskiniowe, wymarło pod koniec ostatniej epoki lodowcowej. Paleontolog Dick Mol z ekipą badawczą odkrywa ślady dawnych ssaków, gigantów z epoki lodowcowej, które wyginęły z powodu wzrostu temperatury. Zmiany klimatyczne i pojawienie się ludzkości mogły być przyczyną wyginięcia gigantów. Od dawna badacze znajdują ślady pozostawione przez łowców - myśliwych z epoki lodowcowej, co przybliża ich do rozwiązania zagadki, liczącej 12 000 lat. 13:25 Z WIESZAKA HISTORII - ODC. 3 BUNTOWNIK Z UBIORU Magazyn, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jarosław Migoń Scenariusz: Lucyna Rotter, Jarosław Migoń Zdjęcia: Kacper Solan, Bartłomiej Gąsienica Muzyka: Marcin Gałażyn Wykonawcy: Lucyna Rotter (prowadząca), Magdalena Zbylut - Wiśniewska Wciągająca fashion story dla każdego, kto dostrzega rolę i znaczenie ubioru. Audycja o tematyce dokumentalno - historycznej, która w nowoczesnej, choć kostiumowej formule, odsłania ukryte znaczenia, symbole i dzieje ubioru. W odcinku prof. Lucyna Rotter opisuje, jak ubiór na przestrzeni lat definiował płeć, w jaki sposób stał się wyrazem buntu, czy wręcz prowokacji. O subkulturze bikiniarzy i modzie czasów PRL opowiada prof. dr hab. Józef Marecki. Z Michałem Massą Mąsiorem - fotografem mody, prowadząca rozmawia o buncie w świecie mody i o tym, w jaki sposób wypowiadają się współcześni zbuntowani kreatorzy. 14:00 U PANA BOGA ZA MIEDZĄ Komedia obyczajowa, 110 min, Polska 2009 Scenariusz i reżyseria: Jacek Bromski Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Muzyka: Ludek Drizhal Aktorzy: Andrzej Zaborski, Krzysztof Dzierma, Agnieszka Kotlarska, Grzegorz Heromiński, Emilian Kamiński, Wojciech Solarz, Ryszard Doliński, Mieczyslaw Fiodorow, Małgorzata Sadowska, Alicja Bach, Katarzyna Śmiechowicz, Barbara Torzewska, Małgorzata Płońska Kolejna (po "U Pana Boga za piecem" i "U Pana Boga w ogródku") część perypetii mieszkańców idyllicznego podlaskiego miasteczka Królowy Most. Na tle urokliwych sielskich pejzaży, pośród dobiegających z miejscowych kuchni woni kindziuków, kiszonych ogórków i smalcu, tudzież w asyście obficie obdarzonych przez naturę niewiast, Jacek Bromski po raz kolejny snuje opowieść o tym, jak spokojne życie dobrodusznego proboszcza i równie sympatycznych, co niewydarzonych, stróżów porządku zostaje zakłócone przez pojawienie się "obcego", a właściwie dwóch. Pierwszym jest Staszek Niemotko (Grzegorz Heromiński), który ostatnie dwadzieścia lat spędził w USA, a teraz wraca odwiedzić stare kąty. Przywióżł ze sobą luksusowy biały samochód i mnóstwo forsy. Jego rodzinna chałupa to już ruina, jednak za radą proboszcza Staszek postanawia zostać i znaleźć sobie odpowiednią żonę. Nie jest wprawdzie ani młody, ani zbyt przystojny, ale za to ma grubo ponad sto tysięcy dolarów, co niewątpliwie stanowi pewien atut. Niestety, nawet tak duża suma nie robi wrażenia na atrakcyjnej kasjerce w lokalnym banku, gdzie lokuje pieniądze. Dziewczyna, owszem, umówiłaby się na randkę z "Amerykanem", ale najpierw musiałby on uzyskać zgodę miejscowej władzy duchownej. I nie chodzi tu bynajmniej o proboszcza Antoniego, tylko o... popa, gdyż piękna Ludmiła jest wyznania prawosławnego. Wszystko wskazuje więc na to, że ze ślubu nic nie będzie. W zamian Staszkowi niespodziewanie trafia się szansa na zaistnienie w...polityce. W Królowym Moście zbliżają się bowiem wybory burmistrza. Piastujący to stanowisko od trzech kadencji Mieczysław jest usilnie namawiany przez żonę, by dał sobie już spokój z ratuszem i zajął się wnukami. Widząc jego wahania miejscowy bogacz Śliwiak postanawia również ubiegać się o urząd włodarza miasta. Dowiedziawszy się, że Staszek długo przebywał w Stanach, angażuje go do przygotowania profesjonalnej kampanii wyborczej w stylu amerykańskim. Niemotko ochoczo bierze się do rzeczy. Na początku zjednuje sobie reaktora naczelnego miejscowej gazety, który jest w niełasce u burmistrza, odkąd nie zgodził się wydrukować jego poezji. Jako że kampania ma być profesjonalna, redaktor dostaje zadanie "zebrania haków" na Mieczysława. Nie będzie to trudne, gdyż urzędujący burmistrz darzy daleko posuniętą sympatią swoją sekretarkę, nie tylko dlatego, że świetnie organizuje mu pracę i chętnie słucha napisanych przezeń wierszy, lecz także z powodu jej biustu, na widok którego króliczki "Playboya" mogłyby się nabawić kompleksów. Z biegiem czasu kampania wyborcza coraz bardziej się zaostrza i do akcji musi wkroczyć policja. Na szczęście nieporadności komendanta i jego safandułowatych podopiecznych w sukurs przychodzi drugi "obcy", a właściwie "obca" osoba w miasteczku - starszy inspektor Marina Chmiel, dziarska blondynka, posiadaczka czarnego pasa w karate i specjalistka od komputerów. Jednak i jej umiejętności okazują się niewystarczające wobec grupy uzbrojonych po zęby gangsterów zza Buga. Wskutek ich wyczynów idylliczne życie mieszkańców Królowego Mostu pryska jak bańka mydlana. Nawet kościelny dzwon brzmi fałszywie. Widząc, że wszystko dookoła pogrąża się w chaosie i przemocy zatroskany ksiądz proboszcz postanawia uciec się do niekonwencjonalnego jak na osobę duchowną rozwiązania sytuacji. Złoty Granat na Festiwalu Filmów Komediowych w Lubomierzu (2009) i Nagroda za reżyserię na Golden Rooster and Hundred Flowers Film Festiwal w Nanchang (2009). 16:30 OPOWIEŚCI O YELLOWSTONE - ODC. 3. JESIEŃ (YELLOWSTONE TALES FROM THE WILD) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2009 Zdjęcia: Stephen De Vere Muzyka: Edmund Butt Yellowstone - cudowna wulkaniczna kraina, to blisko dziewięć tysięcy kilometrów kwadratowych naturalnego środowiska w samym sercu Ameryki Północnej. W czasie letnich upałów życie w niezwykłym parku toczyło się na pełnych obrotach. Przez kilka miesięcy Yellowstone rozkwitało. Teraz to miejsce się zmienia. Za kilka tygodni znów zapanuje tu zimowy krajobraz. Zwierzęta przygotowują się do nadejścia chyba największych zmian w ciągu całego roku. W całym parku samce wapiti zgłaszają gotowość do walki o dominację. To charakterystyczne odgłosy jesieni w Yellowstone. Jelenie wapiti muszą jednak przewędrować na niżej położone tereny, zanim śnieg zacznie padać na dobre. Niektóre zejdą w pobliskie doliny, inne wyruszą dalej, nawet poza granice Yellowstone. We wrześniu słońce wędruje coraz niżej na horyzoncie. Osiki, topole i klony zaczynają przygotowywać się do zimy. Drzewa rozkładają zielony barwnik z liści, by odzyskać wszystkie substancje odżywcze i odprowadzić je do pnia i korzeni. W efekcie tego procesu liście zmieniają kolor. Powstają charakterystyczne barwy jesieni. 18:10 NOCE I DNIE - ODC. 6/12 - MIŁOŚĆ Serial obyczajowy, 51 min, Polska 1977 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Antczak Muzyka: Waldemar Kazanecki Zdjęcia: Stanisław Loth Aktorzy: Jadwiga Barańska, Jerzy Binczycki, Magdalena Zawadzka, Anna Nehrebecka, Bogusław Sochnacki, Beata Tyszkiewicz, Andrzej Szczepkowski, Jerzy Kamas, Olgierd Łukaszewicz, Stanisława Celińska, Ilona Kuśmierska i inni W Serbinowie wybucha epidemia tyfusu. Niechcicowie pomagają chorym. Barbara martwi się o dzieci. Kiedy kolejna nauczycielka, pani Hłasko, opuszcza majątek, Barbara wyjeżdża z Emilką i Tomaszkiem do Kalińca. Bogumił zostaje w Serbinowie sam. Nawiązuje towarzyskie kontakty z panem Woynarowskim, poznaje jego uroczą córkę. Piękna Ksawunia darzy Bogumiła uczuciem i namawia go, aby rozszedł się z żoną, twierdząc, że Barbara go nie kocha. 20:05 GERMINAL (GERMINAL) Dramat, 152 min, Francja, 1993 Reżyseria: Claude Berri Zdjęcia: Yves Angelo Muzyka: Jean-Louis Roques Aktorzy: Miou-Miou, Gérard Depardieu, Jean Carmet, Renaud Ekranizacja głośnej powieści Emila Zoli. Dramat rozgrywa się w drugiej połowie XIX wieku w środowisku francuskich górników, do którego trafia bezrobotny Étienne Lantier. Wkrótce jego socjalistyczne poglądy wyniosą go na czoło strajkujących pracowników kopalni. Jednak ich bunt zostanie brutalnie stłumiony, a nadzieje na polepszenie życia legną w gruzach. 22:50 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - GENIALNY LEONARDO DA VINCI (LEONARD DE VINCI, LE GENIE SANS FRONTIRES) Film dokumentalny, 131 min, Francja, 2019 Reżyseria: Xavier Lefebvre, Benjamin Lehrer Scenariusz: Vincent Mottez Wykonawcy: Marek Ciuniel, Stphane Bern Leonardo da Vinci to symboliczna postać Renesansu. Wirtuoz, malarz i inżynier, wizjoner, ale także architekt, botanik, anatom, matematyk. Obraz starego naukowca z brodą, proroka niemal, sprawi, że zapomnimy, że był przede wszystkim porywającym, młodym mężczyzną o słonecznym uroku, człowiekiem z krwi i kości, ze swoimi radościami i smutkami. Prześledzimy losy Leonarda da Vinci - od jego młodości we Florencji, do późniejszych lat w majestatycznych zamkach nad Loarą, w towarzystwie przyjaciela, króla Francji Franciszka I Walezjusza. 01:15 PACIORKI JEDNEGO RÓŻAŃCA Film obyczajowy, psychologiczny, 107 min, Polska 1979 Scenariusz i reżyseria: Kazimierz Kutz Zdjęcia: Wiesław Zdort Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Marta Straszna, Augustyn Halotta, Jan Bógdoł, Ewa Wiśniewska, Franciszek Pieczka, Jerzy Rzepka, Stanisław Zaczyk, Ryszard Jasny, Róża Richter, Władysław Gluch, Antoni Wolny, Maksymilian Baron Ekranizacja noweli Albina Siekierskiego "Tego domu już nie ma". Osiedle starych domków górniczych ma zostać zburzone pod budowę nowych bloków. Część mieszkańców już się wyprowadziła do nowych mieszkań, inni są właśnie w trakcie przeprowadzki. Przed domkami płoną stare graty. Emerytowany górnik Habryka, żegnając się z sąsiadami, zapowiada, że nie opuści swego domu. Przydział na nowe mieszkanie drze. Żona chcąc nie chcąc popiera go, mieszkający razem z nimi młodszy, żonaty syn także rozumie upór ojca. Jednak synowa pod nieobecność męża wyprowadza się do bloku. Tymczasem zbliża się termin rozbiórki. U Habryki zjawia się jego starszy syn i próbuje go przekonać, że postępuje źle, przyjeżdża nawet dyrektor kopalni, w której pracuje młodszy syn. Jednak żaden z nich nie jest w stanie złamać uporu starego górnika. Któregoś dnia wnuczek Habryki wraca ze szkoły pobity, zabity zostaje także ulubiony królik górnika. Gdy przed domem zjawia się ekipa rozbiórkowa, Habryka ostrzega ich, że pod fundamenty podłożył miny, które zostały mu jeszcze z powstania. W kopalni tymczasem zapada decyzja, że należy naprawić krzywdę wyrządzoną Habryce - przodownikowi pracy i powstańcowi śląskiemu, który zasłużył na coś lepszego niż ciasne mieszkanie w bloku. Otrzymuje więc na własność willę w Katowicach. Przenosi się tam razem z żoną, ale w tym obcym, pustym domu oboje czują się źle. Habrykowa stara się jak może stworzyć choć namiastkę dawnego domu. Jednak mąż wkrótce umiera - jak stare drzewo, które usycha tuż po przesadzeniu. W roli Habryki wystąpił Aleksander Halotta, emerytowany górnik i pisarz amator. Film otrzymał Grand Prix na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku w 1980 roku oraz Nagrodę Specjalną Jury na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Karlovych Varach także w roku 1980.