TVP Kultura Wtorek, 11.10.2022 08:10 WĘDROWIEC POLSKI Reportaż, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Scenariusz: Agnieszka Żmijewska, Krzysztof Koehler Wykonawcy: Krzysztof Koehler (prowadzący) Tym razem wędrujemy po Ziemi Wieluńskiej zwanej kiedyś kasztelanią rudzką. Odwiedzamy kamieniołom piaskowca w Olewnie. Następnie docieramy do Wielunia, miasta z 800 - letnią historią. Ziemia Wieluńska ma jeszcze w sobie coś szczególnego, drewniane XVI - wieczne kościoły. Ziemia Wieluńska słynie z uprawy chrzanu, a specjalnością kulinarną jest zupa chrzanowa. Wędrowanie kończymy na Górze Świętej Genowefy. Cykl programów, którego celem jest przybliżenie historii, tradycji, kultury różnych regionów Polski. Prowadzącym ten niekonwencjonalny kulturalny przewodnik po Polsce jest poeta, literaturoznawca i krytyk literacki Krzysztof Koehler. 09:10 ŻYCIE ZA ŻYCIE. MAKSYMILIAN KOLBE (LEBEN FUR LEBEN. MAKSYMILIAN KOLBE.) Dramat, 90 min, Polska/Niemcy, 1990 Reżyseria: Krzysztof Zanussi Scenariusz: Jan Józef Szczepański, Krzysztof Zanussi Zdjęcia: Edward Kłosiński Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Christopher Waltz, Artur Barciś, Gustaw Lutkiewicz, Krzysztof Zalewski, Andrzej Szczepkowski, Krzysztof Kowalewski, Jerzy Stuhr, Franciszek Pieczka, Jan Peszek, Agnieszka Krukówna, Eugeniusz Priwieziencew, Zofia Merle, Daria Trafankowska, Wit Dziki Film inspirowany historią męczeńskiej śmierci ojca Maksymiliana Kolbego. Jan, więzień obozu koncentracyjnego, ucieka w przypadkowych okolicznościach. Ukrywa się w prywatnych mieszkaniach, potem w klasztorze. Tam dowiaduje się o skutkach swojej ucieczki; w odwecie dziesięciu więźniów skazano na śmierć głodową w bunkrze, a za jednego z nich ofiarował się oddać życie franciszkanin, ojciec Maksymilian Kolbe. Od tej chwili Jan traci spokój wewnętrzny, nie jest w stanie pojąć, jak można było poświęcić własne życie za obcego człowieka. Stara się dotrzeć do ludzi, którzy znali ojca Kolbe; z ich opowiadań, przedstawianych w frormie retrospekcji, wyłania się postać człowieka, który tak dokładnie wypełnił boże przykazania o miłości bliźniego. Jana dręczą wyrzuty sumienia. Od poczucia odpowiedzialności za śmierć tego wyjątkowego człowieka nie uwolni się już do końca życia. 12:15 KOD ORIGAMI (THE ORIGAMI CODE) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2015 Reżyseria: Franois - Xavier Vives Scenariusz: Franois - Xavier Vives Dokument przybliża fascynujący świat sztuki origami. Ta starożytna sztuka składania papieru, znajduje się w centrum zaskakującej współczesnej rewolucji. Jego wykorzystanie przez naukowców może doprowadzić do rzadkiego eksperymentu biomimetycznego: zrozumienia i naśladowania niezwykłych zdolności fałdowania żywych istot. 13:20 PANNY I WDOWY - ODC. 5/5 Serial obyczajowy, historyczny, 43 min, Polska, 1991 Reżyseria: Janusz Zaorski Scenariusz: Maria Nurowska Zdjęcia: Witold Adamek Aktorzy: Maja Komorowska, Joanna Trzepiecińska, Andrzej Zaorski, Jan Nowicki, Władysław Kowalski, Artur Żmijewski, Mirosława Dubrawska, Jerzy Dominik, Ewa Dałkowska, Marcin Troński, Henryk Bista, Krzysztof Tyniec, Janusz Gajos, Piotr Kazimierski Jest rok 1949. Obozowa miłość Eweliny i Herberta poddana zostaje okrutnej próbie. Po latach Ewelina powraca do kraju i odnajduje dorastającą już córkę Zuzannę. Obydwie odwiedzają podupadły pałac, w którym mieści się PGR. Zuzanna bierze ślub. Podczas uroczystości SB aresztuje członków KOR - u. Akcją dowodzi były komendant łagru. Zuzanna wraz z mężem wyjeżdżają do Paryża, lecz spodziewająca się dziecka Zuzanna nie może odnaleźć tam swego miejsca. Wracają do Polski. Ewelina wychowuje córkę Zuzanny - Karolinę. W dniu ogłoszenia stanu wojennego Ewelina umiera na atak serca. Zuzanna i jej mąż zaangażowani w działalność "Solidarności" zostają internowani. Potem wyjeżdżają do Francji. Na początku lat dziewięćdziesiątych wszyscy wracają do Lechic, do swojego domu. 14:20 SIEDLISKO - ODC. 1/9 Serial obyczajowy, 49 min, Polska 1998 Reżyseria: Janusz Majewski Scenariusz: Wanda Majerówna, Zofia Nasierowska Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Występują: Anna Dymna, Leonard Pietraszak, Renata Dancewicz, Agnieszka Wagner, Paweł Deląg, Piotr Machalica, Łukasz Mechanicki, Danuta Szaflarska, Wanda Majerówna, Zofia Merle, Piotr Gąsowski, Stanisława Celińska, Leszek Zduń, Marian Opania i inni "Jest to opowieść o ludziach dojrzałych, którzy po trzydziestu latach małżeństwa przenoszą się na wieś i odkrywają na nowo łączącą ich miłość" - tak krótko scharakteryzował "Siedlisko" Janusz Majewski ("Zaklęte rewiry", "Zazdrość i medycyna", "C. K. Dezerterzy"). Nie krył przy tym, że jego najnowszy serial jest utworem na poły autobiograficznym. Dość przypomnieć, że zdjęcia do cyklu powstawały w okolicach Starych Juch na Mazurach, gdzie reżyser ma posiadłość, którą sam przebudowywał i remontował. Zaangażował się nawet w życie lokalnej społeczności. Wszystko to, odpowiednio wymieszane z fabularną fikcją, znalazło wyraz w "Siedlisku". Reżyser zadbał też o należyte wyeksponowanie mazurskiej przyrody, ciągle pięknej, mimo licznych szkód i dewastacji spowodowanych przez niefrasobliwych turystów. Dlatego, podobnie jak w "Chłopach" Jana Rybkowskiego, rytm akcji w serialu podporządkowany został naturalnemu biegowi pór roku. Bohaterami "Siedliska" są malarka Marianna i jej mąż Krzysztof. Pewnego dnia dowiadują się, że Marianna otrzymała w spadku po zmarłej ciotce Róży nieruchomość na Mazurach. W pierwszej chwili nawykli do miejskiego życia małżonkowie chcą spieniężyć posiadłość. W tym celu jadą do Ełku, by załatwić sprawę w majestacie prawa. Jednak powodowana sentymentem Marianna pragnie najpierw zobaczyć dom Róży, w którym przed laty spędzała wakacje. Niestety, upływ lat sprawił, że niedokładnie pamięta drogę. W lesie spotykają niejakiego Wolfa, dość tajemniczego osobnika, który wskazuje im właściwą drogę do Panistrugi. 15:55 PACIORKI JEDNEGO RÓŻAŃCA Film obyczajowy, psychologiczny, 107 min, Polska 1979 Scenariusz i reżyseria: Kazimierz Kutz Zdjęcia: Wiesław Zdort Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Marta Straszna, Augustyn Halotta, Jan Bógdoł, Ewa Wiśniewska, Franciszek Pieczka, Jerzy Rzepka, Stanisław Zaczyk, Ryszard Jasny, Róża Richter, Władysław Gluch, Antoni Wolny, Maksymilian Baron Ekranizacja noweli Albina Siekierskiego "Tego domu już nie ma". Osiedle starych domków górniczych ma zostać zburzone pod budowę nowych bloków. Część mieszkańców już się wyprowadziła do nowych mieszkań, inni są właśnie w trakcie przeprowadzki. Przed domkami płoną stare graty. Emerytowany górnik Habryka, żegnając się z sąsiadami, zapowiada, że nie opuści swego domu. Przydział na nowe mieszkanie drze. Żona chcąc nie chcąc popiera go, mieszkający razem z nimi młodszy, żonaty syn także rozumie upór ojca. Jednak synowa pod nieobecność męża wyprowadza się do bloku. Tymczasem zbliża się termin rozbiórki. U Habryki zjawia się jego starszy syn i próbuje go przekonać, że postępuje źle, przyjeżdża nawet dyrektor kopalni, w której pracuje młodszy syn. Jednak żaden z nich nie jest w stanie złamać uporu starego górnika. Któregoś dnia wnuczek Habryki wraca ze szkoły pobity, zabity zostaje także ulubiony królik górnika. Gdy przed domem zjawia się ekipa rozbiórkowa, Habryka ostrzega ich, że pod fundamenty podłożył miny, które zostały mu jeszcze z powstania. W kopalni tymczasem zapada decyzja, że należy naprawić krzywdę wyrządzoną Habryce - przodownikowi pracy i powstańcowi śląskiemu, który zasłużył na coś lepszego niż ciasne mieszkanie w bloku. Otrzymuje więc na własność willę w Katowicach. Przenosi się tam razem z żoną, ale w tym obcym, pustym domu oboje czują się źle. Habrykowa stara się jak może stworzyć choć namiastkę dawnego domu. Jednak mąż wkrótce umiera - jak stare drzewo, które usycha tuż po przesadzeniu. W roli Habryki wystąpił Aleksander Halotta, emerytowany górnik i pisarz amator. Film otrzymał Grand Prix na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku w 1980 roku oraz Nagrodę Specjalną Jury na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Karlovych Varach także w roku 1980. 21:45 LEKKIE OBYCZAJE - BLUE JASMINE (BLUE JASMINE) Komediodramat, 94 min, USA 2013 Scenariusz i reżyseria: Woody Allen Zdjęcia: Javier Aguirresarobe Aktorzy: Cate Blanchett, Sally Hawkins, Alec Baldwin, Peter Sarsgaard, Louis C. K. Andrew Dice Clay, Bobby Cannavale Na ekranie błyszczy Cate Blanchett, która w 2014 r. za swoją pierwszoplanową kreację została uhonorowana Oscarem oraz Złotym Globem i nagrodą BAFTA. Uwagę jury i krytyków zwróciła na siebie także aktorka drugoplanowa Sally Hawkins, która otrzymała nominację do Oscara. Wśród nominowanych do tej prestiżowej nagrody znalazł się również sam Woody Allen, wyróżniony za najlepszy scenariusz oryginalny. Film otwiera scena, w której główna bohaterka, Jasmine, leci samolotem z Nowego Jorku do San Francisco. Przez całą podróż zagaduje do siedzącej obok starszej pani, którą wyraźnie męczy jej paplanina. Ale wytworna, młoda dama nie zniechęca się, musi wyrzucić z siebie wszystkie żale, mówi o swoim małżeństwie, które właśnie się rozpadło. Starszego o 9 lat męża Hala poznała na studiach, był świetnym kochankiem i miał bardzo dużo pieniędzy. Rozpieszczał ją, obsypywał drogimi prezentami, zabierał w dalekie podróże. Rzuciła więc naukę, by cieszyć się pełnią życia u boku męża milionera. Sielanka nie trwała długo, rzekomy biznesmen Hal okazał się zwykłym oszustem i trafił do więzienia, gdzie popełnił samobójstwo. Wdowa straciła wszystko: pieniądze, służbę, luksusowy apartament przy Piątej Alei z widokiem na Central Park, przyjaciół z wyższych sfer. Teraz będzie musiała żyć bardzo skromnie, w jednej z biedniejszych dzielnic San Francisco. Zanim nie odbije się od dna, zatrzyma się u siostry Ginger, przedstawicielki klasy robotniczej, która jest po rozwodzie i samotnie wychowuje dwóch kilkuletnich synów. Nowy chłopak Ginger, Chili, niczym nie różni się od jej byłego męża, nieudacznika Augiego, więc dziewczyna nie ma żadnych perspektyw na lepszą przyszłość, z czym wyraźnie się pogodziła. Tymczasem Jasmine walczy o swoje życie, chce rozpocząć wszystko od nowa. Zatrudnia się jako recepcjonistka w gabinecie dentystycznym mało atrakcyjnego dra Flickera, który - ku jej niezadowoleniu - nachalnie zabiega o jej względy. Jasmine uczęszcza także na kurs komputerowy, by potem się zająć projektowaniem wnętrz przez Internet. Jej życie nabiera jaśniejszych barw, gdy poznaje bogatego wdowca Dwighta, który pracuje w korpusie dyplomatycznym i zamierza ubiegać się o fotel kongresmena. Zauroczona przystojnym i zamożnym mężczyzną Jasmine, zaczyna konfabulować na swój temat, że jest wdową po znanym chirurgu, który zmarł na atak serca, a ona sama zarabia na życie jako projektantka. Odzyskawszy dawny czar i pewność siebie, Jasmine brnie w kłamstwa. Kiedy Dwight oświadcza się i idzie z nią do jubilera, by kupić ukochanej pierścionek zaręczynowy, przypadkowo natykają się na Augiego, który ma bardzo dużo do powiedzenia. 00:35 PANORAMA KINA POLSKIEGO - JAK PIES Z KOTEM Komediodramat, 97 min, Polska, 2018 Reżyseria: Janusz Kondratiuk, Janusz Kondratiuk Scenariusz: Janusz Kondratiuk, Dominik W. Rettinger, Janusz Kondratiuk, Dominik W. Rettinger Aktorzy: Lucyna Malec, Robert Więckiewicz, Olgierd Łukaszewicz, Bożena Stachura, Aleksandra Konieczna Autobiograficzna, pełna ironicznego humoru wizja nieszablonowej rodziny, z jej konfliktami i rywalizacją, niepozbawiona momentów wzruszenia i autentycznej bliskości. "Jak pies z kotem" to opowieść o skomplikowanej relacji reżysera z bratem Andrzejem. Wiosną 2015 roku Janusz Kondratiuk zabrał do swojego domu, we wsi Łoś pod Warszawą, sparaliżowanego brata Andrzeja, a wkrótce także jego żonę, Igę Cembrzyńską. Andrzej Kondratiuk doznał rozległego wylewu, w wyniku którego mógł poruszać tylko głową i jedną ręką. Mózg chorego został w znacznym stopniu uszkodzony, co powodowało częste pomieszanie percepcji świata realnego z fantazjami i zniekształconymi urywkami pamięci. Wyrażało się też skrajnymi wahaniami nastrojów, z wybuchami agresji włącznie. Janusz i jego partnerka Beata przejęli rolę pielęgniarzy, 24 godziny na dobę gotowych do zajmowania się Andrzejem. Ich dom zmienił się w klinikę, a życie stało się pasmem udręki i tragikomicznych zmagań z chorobą i przypominającymi szaleństwo reakcjami Andrzeja. Jednocześnie okazało się, że brat Igi Cembrzyńskiej postanowił wykorzystać rozpacz i bezradność siostry; pojąc alkoholem i częstując środkami psychotropowymi doprowadził ją na skraj utraty kontaktu z rzeczywistością, po czym podsunął do podpisu papiery, które pozwoliły mu ukraść z konta Igi 300 tys. zł. oraz samochód, i były wstępem do ubezwłasnowolnienia, odesłania do zakładu opieki i zabrania mieszkania w Warszawie, plus domu na wsi. Janusz musiał stawić czoło tym planom, wynająć adwokata, działać z policją, prokuratorem i sądami, przed którymi udowodnić należało poczytalność Igi; po wyciągnięciu jej z uzależnień. Film jest opowieścią o odpowiedzialności i wielkim poświęceniu dla bliskiej osoby, która znalazła się w beznadziejnej sytuacji. Paradoksalnie ta bliskość Andrzeja i Janusza była pozorna, bo Andrzej zawsze trzymał brata na dystans, nigdy go nie wspierał, ani zawodowo, ani w życiu prywatnym. Pomimo to Janusz bez wahania i całkowicie się poświęca ratowaniu Andrzeja i Igi. Zgadza się na to również jego partnerka, Beata. Oboje nie wiedzą, czy choroba Andrzeja potrwa rok, czy może piętnaście lat. Nie jest w stanie pomóc, darząca Andrzeja wielką miłością Iga; ją też trzeba się opiekować. W chwili ciężkiego zmęczenia, pod wpływem obaw o przyszłość i wahań nad sensem tych zmagań, Janusz zwierza się Beacie: Żyliśmy z Andrzejem jak "pies z kotem", ale na tamtym świecie jakbym spojrzał w oczy rodzicom, gdybym nie zajął się bratem?’. Podczas chwil przytomności umysłu Andrzeja bracia rozmawiają o sztuce filmowej i życiu. Wracają wspomnieniami do zesłania w Kazachstanie, gdzie Andrzej trafił z rodzicami i urodził się Janusz. Po raz pierwszy w życiu zbliżają się do siebie, zaprzyjaźniają się; zdają sobie sprawę, że łączy ich braterska miłość. Fragmenty normalności przeplatają się z epizodami fantazji, oskarżeń i agresji Andrzeja, znoszonymi cierpliwie acz z trudem przez Janusza. Mocnego wsparcia obu braciom i Idze dostarcza spokojna i wytrwała Beata. Andrzeja Kondratiuka zagrał Olgierd Łukaszewicz i po 20 dniach zdjęciowych śmiało można było powiedzieć, że to jego życiowa rola. Januszem stał się Robert Więckowski, potwierdzający w każdej scenie, iż jest czołowym polskim aktorem. W rolę Igi wcieliła się świetnie Aleksandra Konieczna (żona Beksińskiego w filmie "Ostatnia rodzina"). Ta trójka jest bezbłędnie tragiczna i komediowa jednocześnie, wpisując się konsekwentnie w specyficzną konwencję całej opowieści. 20 czerwca 2016 odszedł Andrzej. Iga na stałe zamieszkała z Januszem i Beatą. 02:55 KINO NOCNE - MOSKWA NIE WIERZY ŁZOM (MOSKWA SLEZAM NIE WIERIT) Dramat obyczajowy, 142 min, ZSRR, 1979 Reżyseria: Władymir Mieńszow Scenariusz: Walentin Czernych Zdjęcia: Igor Słabniewicz Muzyka: Siergiej Nikitin Aktorzy: Wiera Alientowa, Irina Murawiewa, Raisa Riazanowa, Aleksiej Batałow Trzy dziewczyny z prowincji mieszkają w hotelu robotniczym w Moskwie. Pragną zrobić karierę w stolicy. Katia nie dostała się na studia, zaczęła pracować w fabryce, a jej upór i ambicja pokonują wszelkie przeszkody. Zostaje dyrektorem wielkich zakładów. Płaci za to wysoką cenę osobistego szczęścia, z którego świadomie rezygnuje. Spotyka jednak na swej drodze mężczyznę, dla którego gotowa jest poświęcić karierę.