TVP Kultura Czwartek, 13.10.2022 08:35 DZIKA MUZYKA - GRANIE DO NIEBA - SKRZYPKOWIE RADOMSZCZYZNY Magazyn, 25 min, Polska, 2016 Reżyseria: Zuzanna Solakiewicz Scenariusz: Janusz Prusinowski Wykonawcy: Maria Pęzik, Maria Siwiec, Mateusz Niwiński, Janusz Prusinowski, Piotr Gaca, Jan Kmita, Marcin Drabik, Katarzyna Zedel, Tadeusz Jedynak, Paulina Kinaszewska, Patrycja Kuczyńska, Robert Burdalski, Mateusz Kowalski, Wielka Orkiestra Gaców, Joanna Strelnik W tym odcinku: O źródłach dzikich, powyginanych mazurków i oberków Radomszczyzny; co to znaczy ogrywać oberka oraz jaką wyjątkową sztukę posiedli uczniowie legendarnych skrzypków - Bogusza, Jaźwieca czy Kędzierskiego. Andrzej Bieńkowski opowiada o swoich dawnych spotkaniach z muzykantami. O graniu do nieba i o mazurkach z okolic Przysuchy mówią uczniowie wiejskich muzykantów: Janusz Prusinowski, Mateusz Niwiński, Marcin Drabik, Katarzyna Zedel, Mateusz Kowalski, Paulina Kinaszewska oraz mistrzowie: Piotr Gaca, Jan Kmita. Ekipa odwiedza z kamerą pracownię lutniczą Wojciecha Łukasza, w której powstają skrzypce i nie tylko. Ponadto Maria Siwiec i Maria Pęzik pokażą jak śpiewa się wyrywasy i co z tego wynika. 09:15 CAFE POD MINOGĄ Komedia, 88 min, Polska 1959 Reżyseria: Bronisław Brok Scenariusz: Stefan Wiechecki - Wiech, Bronisław Brok Zdjęcia: Seweryn Kruszyński Muzyka: Jerzy Wasowski Aktorzy: Adolf Dymsza, Wacław Jankowski, Włodzimierz Skoczylas, Feliks Chmurkowski, Stefania Górska, Krystyna Kołodziejczyk, Bolesław Płotnicki, Hanna Bielicka, Jerzy Duszyński, Aleksander Dzwonkowski, Makpokpo Dravi, Jerzy Bielenia, Kazimierz Biernacki, Bronisław Darski, Stefan Witas i inni Adaptacja powieści Stefana Wiecheckiego, czyli popularnego Wiecha - wytrawnego felietonisty, niezrównanego kronikarza warszawskiej gwary i folkloru. Akcja filmu rozpoczyna się przed wybuchem II wojny światowej. Państwo Aniołkowie - właściciele "Cafe pod Minogą" urządzaja zaręczyny swej wychowanki Sabci. Gośćmi przyszłych małżonków są m.in. Maniuś Kitajec i bracia Piskorscy - kumple narzeczonego, rekrutujący się z barwnej społeczności stołecznych "szoferaków" oraz - nomen omen - Celestyn Konfiteor - właściciel zakładu pogrzebowego pod krzepiącą nazwą "Wieczny odpoczynek". Prawdziwą sensację wywołuje jednak pojawienie się Jumbo - znajomego Murzyna, wożącego egzotycznego dyplomatę akredytowanego w Warszawie. Polityk ów - czując zbliżającą się wojnę - przewidująco wziął nogi za pas, lecz niebacznie zostawił samochód i ukryte pod podłogą swej willi pieniądze. To właśnie one staną się od tej pory obiektem szczególnego pożądania taksówkarskiej ferajny. Snów o bogactwie nie zdoła z nich wykorzenić nawet okupacja. Mimo że była posiadłość dyplomaty jest w rękach hitlerowców, sprytni warszawiacy z pomocą przebranego za kobietę Jumbo, wykradają schowaną gotówkę. Ku ich żalowi okazuje się jednak, że z takim trudem zdobyte pieniądze są już bez wartości. Tymczasem w stolicy wybucha powstanie... 12:15 T. S. ELIOT - W POSZUKIWANIU SZCZĘŚCIA (T. S. ELIOT: THE SEARCH FOR HAPPINESS) Film dokumentalny, 47 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Adrian Munsey, Vance Goodwin Muzyka: Adrian Munsey Thomas Stearns Eliot to amerykańsko - brytyjski poeta, przedstawiciel modernizmu. W 1948 roku otrzymał literacką Nagrodę Nobla. Jego niełatwe małżeństwo z pierwszą żoną Vivienne Haigh - Wood i udane drugie z Esme Valerie Fletcher miały olbrzymi wpływ na jego twórczość. Swoim osobistym trudnym doświadczeniom potrafił nadać uniwersalny wymiar, czerpiąc jednocześnie z awangardowych i tradycyjnych kierunków w sztuce europejskiej. Za jeden z najważniejszych poematów XX wieku uważana jest "Ziemia jałowa" jego autorstwa. Na podstawie wierszy Eliota powstał musical "Koty", który odniósł olbrzymi sukces komercyjny w Londynie i na Broadwayu. 13:15 SIEDLISKO - ODC. 4/9 Serial obyczajowy, 49 min, 9 odc. , Polska 1998 Reżyseria: Janusz Majewski Scenariusz: Wanda Majerówna, Zofia Nasierowska Aktorzy: Anna Dymna, Leonard Pietraszak, Renata Dancewicz, Agnieszka Wagner, Paweł Deląg, Piotr Machalica, Łukasz Mechanicki, Danuta Szaflarska, Wanda Majerówna, Zofia Merle, Piotr Gąsowski, Stanisława Celińska, Leszek Zduń, Michał Pawlicki, Marian Opania, Krzysztof Kowalewski, Magdalena Cielecka i inni Do Panistrugi przyjeżdża Basia Resko, doktorantka Krzysztofa. Przywozi ją samochodem jej przyjaciel, biznesmen Witold Jaszczuk. Urodziwa Basia okazuje wyraźne zainteresowanie swym promotorem, co wzbudza niepokój Marianny. Mimo to pozwala ona, by mąż popłynął z dziewczyną do profesora Wanata na konsultacje. Zostaje sama z Witoldem, który próbuje ją uwodzić, a nawet obiecuje kupno kilkunastu jej obrazów do swojego banku. Wieczorem nadciąga silna burza. Mimo to Krzysztof i Basia decydują się wracać łodzią. Niestety, silnik szybko odmawia posłuszeństwa i pan Kalinowski musi chwytać za wiosła, co kończy się dlań atakiem serca. W jakiś czas potem Marianna odbiera telefon, że mąż w stanie ciężkim przebywa w szpitalu w Ełku. Zdenerwowana jedzie co tchu do lecznicy. Na miejscu przekonuje się jednak, że zdrowiu Krzysztofa nie zagraża niebezpieczeństwo. Co więcej, jej małżonek rozpoznał w jednym z lekarzy szkolnego kolegę, co stało się dogodnym pretekstem do wspólnych śpiewów i tańców. 14:20 SIEDLISKO - ODC. 5/9 Serial obyczajowy, 51 min, Polska 1998 Reżyseria: Janusz Majewski Scenariusz: Wanda Majerówna, Zofia Nasierowska Aktorzy: Anna Dymna, Leonard Pietraszak, Renata Dancewicz, Agnieszka Wagner, Paweł Deląg, Piotr Machalica, Danuta Szaflarska, Wanda Majerówna, Zofia Merle, Piotr Gąsowski, Stanisława Celińska, Leszek Zduń, Michał Pawlicki, Marian Opania, Krzysztof Kowalewski, Magdalena Cielecka, Jerzy Zelnik, Jerzy Kamas, Igor Przegrodzki, Lech Ordon, Stanisław Brejdygant, Olgierd Łukaszewicz, Grażyna Marzec, Stanisław Brudny i inni Trwa rozbudowa domu. Marianna jedzie do Ełku i z tamtejszej poczty dzwoni do Witolda, prosząc o przesłanie zaliczki. Wkrótce do Panistrugi przyjeżdżają Zarzyccy z prezentami. Piękno okolicy robi na nich wielkie wrażenie. Podczas poświęcenia kapliczki, ufundowanej przez Kalinowskich, przed figurką zbiera się grupa ludzi ze wsi. Korzystając z okazji, Marianna zaprasza na obiad Gustawa Wolfa, który opowiada jej historię majątku ciotki Róży. W Kalinowskich z wolna dojrzewa myśl o Bożym Narodzeniu spędzonym w Panistrudze wspólnie z rodziną. Marzenia rychło przerywa tzw. proza życia. Tym razem Marianna musi jechać do chorej stryjenki. 15:20 JAŃCIO WODNIK Dramat obyczajowy, 100 min, Polska 1993 Reżyseria: Jan Jakub Kolski Scenariusz: Jan Jakub Kolski Zdjęcia: Piotr Lenar Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Franciszek Pieczka, Bogusław Linda, Grażyna Błęcka - Kolska, Olgierd Łukaszewicz, Katarzyna Aleksandrowicz, Henryk Niebudek, Lech Gwit, Joanna Jędrejek, Katarzyna Kurylońska Bogusław Linda, Wiesław Cichy, Renata Pałys Reżyser Jan Jakub Kolski (ur. 1956) jest wierny swojemu oryginalnemu stylowi i tematyce. W filmach dokumentalnych, które realizuje od 1982 roku, częstym tematem była kontemplacja porządku natury. W filmach fabularnych Kolski rozwija ten temat. Opowiada o wsi, ale nie czyni tego na sposób realistyczny. Są to przypowieści o życiu - często brutalnym - w bliskim kontakcie z naturą, a więc bliżej Boga. Kino Kolskiego, porównywane z latynoskim "realizmem magicznym", to refleksja na temat dobra i zła, pełna tęsknoty za duchowymi wartościami. W "Pogrzebie kartofla" (1990) Kolski odwołuje się do biblijnego mitu Hioba, kreśląc obraz gwałtownych przemian na polskiej wsi po II wojnie światowej. W "Pograbku" (1992) przedstawił historię niezwykłego uczucia ludzi z "dołów" wiejskiej hierarchii. W świecie filmów Kolskiego ciągle jest obecne pytanie o sens dobrych i złych uczynków, które zdają się determinować losy ich sprawców. W roli Jańcia wystąpił wybitny aktor teatralny i filmowy - Franciszek Pieczka (ur. 1928). Stworzył niezwykłą, barwną galerię bohaterów o ludowym rodowodzie, zagrał m.in. tytułową rolę w "Żywocie Mateusza" (1968) Witolda Leszczyńskiego, w "Perle w koronie" (1972) stworzył pełną godności postać powstańca śląskiego, był zbuntowanym przeciw komunistycznej władzy góralem Haratykiem w zatrzymanym kilka lat przez cenzurę filmie "Słońce wschodzi raz na dzień" (1972) i doskonałym Czepcem w "Weselu" (1973) Andrzeja Wajdy według dramatu Stanisława Wyspiańskiego. Wielką popularność przyniosła mu rola Gustlika w serialu "Czterej pancerni i pies" (1968 - 70). Dużą zaletą jego aktorstwa jest naturalność i zróżnicowanie ról. Grając postaci często zbliżone charakterem, Pieczka potrafi uczynić z nich zawsze niepowtarzalne osobowości. "Jańcio Wodnik" zdobył Nagrodę Specjalną Jury "Złote Lwy Gdańskie" za najlepszą rolę męską dla Franciszka Pieczki i Nagrodę Dziennikarzy na XVIII Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w 1993 roku w Gdyni. Jeden z chłopów wygnał ze stajni i skatował chorą klacz. Znajduje ją wędrowny dziad (Łukaszewicz), który, gdy klacz zdycha, rzuca klątwę na wieś. W tym samym czasie jeden z jej mieszkańców Jańcio (Pieczka) odkrywa w sobie niezwykłe zdolności. Jest mu posłuszna woda, może dokonywać i innych nadnaturalnych czynów. Jańcio opuszcza ciężarną młodą żonę Weronikę (Błęcka - Kolska). Chce nieść ludziom pociechę i pomoc. Na swej drodze spotyka sprytnego oszusta - stygmatyka (Linda). To spotkanie odmieni życie Jańcia. 17:15 16. MIĘDZYNARODOWY KONKURS SKRZYPCOWY IM. H. WIENIAWSKIEGO - THE BEST OF 1 ETAP Koncert, 40 min, Polska, 2022 Występy uczestników pierwszego etapu przesłuchań, którzy dostali się do etapu drugiego. 20:00 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - WSTĘP DO FILMU - ZWIERCIADŁO Dysk./wywiad/debata, 5 min, Polska, 2022 Łukasz Jasina rozmawia z krytykiem filmowym Łukaszem Adamskim o filmie "Zwierciadło", reż. Andriej Tarkowski. 20:10 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - ZWIERCIADŁO (ZIERKALO) Dramat, film poetycki, 102 min, ZSRR, 1975 Reżyseria: Andriej Tarkowski Scenariusz: Andriej Tarkowski, Aleksandr Miszarin Zdjęcia: Georgi Rerberg Muzyka: Eduard Artemiew Aktorzy: Margarita Terekowa, Ignat Daniltsew, Larisa Tarkowskaja, Ałła Demidowa Umierający mężczyzna wspomina najważzniejsze momenty swojego życia, dziedziństwo, matkę. Oryginalna, oniryczna poetyka filmu stanowi o jego niezwykłej sile wyrazu. 22:05 RES POLONIAE - O POLSCE Z ODDALI - ROKAS ZUBOVAS Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Piotr Poraj Poleski Scenariusz: Jolanta Rzegocka, Piotr Poraj Poleski, Anna Szałańska Wykonawcy: Jolanta Rzegocka (prowadząca) Seria ekskluzywnych wywiadów przeprowadzonych przez Jolantę Rzegocką na Litwie, z wybitnymi przedstawicielami litewskiej kultury i polityki. Bohaterowie programu opowiadają o związkach Litwy z Polską, wzajemnych inspiracjach kulturalnych, wspólnej historii i perspektywach na przyszłość. W odcinku Jolanta Rzegocka rozmawia z Rokasem Zobovasem, pianistą, prawnukiem Mikolajusa Konstantinasa Ciurlionisa, kompozytora i malarza, najwybitniejszego artysty litewskiego przełomu XiX i XX wieku. Rokas Zubovas pracuje nad polską częścią szlaku kulturowego poświęconego Ciurlionisowi. 22:45 MALOWANIE I ŚPIEWANIE. JAN KANTY PAWLUŚKIEWICZ Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2016 Reżyseria: Marta Węgiel Scenariusz: Marta Węgiel Wykonawcy: Jan Kanty Pawluśkiewicz Film dokumentalny o Janie Kantym Pawluśkiewiczu jest opowieścią linearną: dzieciństwo w Nowym Targu, rodzinne tradycje gry na organach, wykształcenie i pierwsze ważne doświadczenia. Następnie studia na Politechnice Krakowskiej i spotkanie z Markiem Grechutą, zespół Anawa, pierwsze realizacje sceniczne w teatrze STU, Piwnica pod Baranami. Spotkania na scenach teatralnych i realizacje muzyki filmowej. Ważni ludzie, ważne przedsięwzięcia, wyzwania artystyczne. Fascynacja malarstwem, nowa dziedzina sztuki żel - art. Jan Kanty Pawluśkiewicz opowiada o sobie w różnych okresach życia, opowieści są ilustrowane bogatym materiałem archiwalnym. 23:50 GOMORRA S.II - ODC. 13 (GOMORRA S. 1 - 3) Serial kryminalny, 55 min, Włochy/Niemcy 2014 Reżyseria: Claudio Cupellini Scenariusz: Roberto Saviano Aktorzy: Salvatore Esposito, Marco D'Amore, Cristiana Dell'Anna, Fortunato Cerlino Jeden z przywódców camorry trafia do więzienia. Rozpoczyna się walka o przejęcie władzy w mafii. 01:35 NA WSCHÓD OD HOLLYWOOD - NIEBO NAD BERLINEM (W WIDEOTECE: AILES DU DESIR / DER HIMMEL UBER BERLIN / WINGS OF DESIRE) Melodramat, fantasy, 124 min, Francja/Niemcy, 1987 Reżyseria: Wim Wenders Scenariusz: Wim Wenders, Peter Handke Zdjęcia: Henri Alekan Muzyka: Jurgen Knieper Występują: Bruno Ganz, Solveig Dommartin, Otto Sander, Curt Bois, Peter Falk, Didier Flamand i inni Wim Wenders, Niemiec z pochodzenia, jest obywatelem świata: myśli po niemiecku, mówi po francusku, inspiruje swoje filmy kinem amerykańskim. W Ameryce przebywał na zaproszenie Francisa Forda Coppoli i tu zrealizował "Hammetta" i "Paryż, Teksas". Wymyślona wespół z austriackim pisarzem Peterem Handke filozoficzna baśń "Niebo nad Berlinem" jest nostalgicznym powrotem reżysera do Europy, do ojczyzny, do miasta (Berlin Zachodni) nieporównywalnego z żadnym innym. Z góry, z berlińskiego nieba, dwa anioły Damiel i Cassiel obserwują życie ludzi. Pewnego dnia spływają na Ziemię i korzystając ze swej niematerialności, wtapiają się w tłum berlińczyków. Potrafią podsłuchiwać ludzkie monologi wewnętrzne i stwierdzają, że ziemskie istoty są smutne i zamknięte w sobie. Spacerują po ulicach, odwiedzają czytelnie, wytwórnię filmową, cyrki. W jednym z nich Damiel dostrzega piękną trapezistkę Marion i zakochuje się w niej. Ale Marion nie może go zobaczyć, choć odczuwa obecność anioła jako niejasne, delikatne wrażenie. Nieszczęśliwy Damiel zaczyna marzyć o zrzuceniu skrzydeł i staniu się zwykłym człowiekiem. Spotyka byłego anioła, a obecnie znanego aktora Petera Falka, który kręci w Berlinie film o czasach faszystowskich. Doskonale rozumie on marzenie Damiela, gdyż sam 30 lat wcześniej przyjął ziemską postać i nigdy tego nie żałował, mimo że utracił tym samym swą nieśmiertelność. Zagadka przyszłości, oczekiwanie na to, co jeszcze przyniesie los, okazało się bardziej kuszące niż wszechwiedza pozbawiona jakichkolwiek niespodzianek. Aktor ułatwia więc zakochanemu aniołowi wejście w ludzki wymiar i stanie się - jak on - zwykłym śmiertelnikiem. Damiel może już udać się na spotkanie z Marion. Reżyser tak wspominał pracę nad swym dziełem: "Już na etapie pomysłu miałem opracowaną generalną koncepcję plastyczną filmu. Sekwencje, kiedy Damiel jest jeszcze aniołem, są czarno - białe, a barwa oznacza wejście w świat śmiertelnych, uzasadnia ją pragnienie widzenia, dotykania, odczuwania sensualnego. (...) Pierwsza część filmu ma charakter snu - stąd też czerń i biel obrazu. Gdy anioł Damiel staje się istotą ludzką, film przyjmuje pełną paletę barw". 04:10 KINO NOCNE - VISCONTI - MIĘDZY PRAWDĄ A PASJĄ (LUCHINO VISCONTI - BETWEEN TRUTH AND PASSION) Film dokumentalny, 58 min, Francja, 2017 Reżyseria: Elisabeth Kapnist Scenariusz: Christian Dumaist - Lvowski, Elisabeth Kapnist Dokument przybliża sylwetkę Luchino Viscontiego, jednego z najwybitniejszych włoskich filmowców, autora m.in. "Śmierci w Wenecji", "Rocco i jego bracia", "Lamparta" czy "Portretu rodzinnego we wnętrzu".