TVP Historia Wtorek, 18.10.2022 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 18 PAŹDZIERNIKA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1558 - uruchomiono pierwsze w Polsce stałe, międzynarodowe połączenie pocztowe (Kraków - Wenecja); 1931 - zmarł Thomas Edison; 1957 - otwarto pierwszą po upadku stalinizmu wystawę sztuki nowoczesnej w Zachęcie; 1981 - Wojciech Jaruzelski został mianowany pierwszym sekretarzem KC PZPR; 07:10 CZAS HONORU - ODC. 34 "ZAMACH" Serial wojenny, 43 min, Polska, 2010 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka, Waldemar Krzystek Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Piotr Adamczyk Doktor, Bronek, Janek, Michał, Władek i Tadeusz ukrywają radiostację w magazynie. Staszek widzi szansę odzyskania radiostacji. Nawiązuje kontakt z Jankiem, który jest wściekły na brata, że współpracuje z Sowietami. Na spotkaniu zjawia się Sorokin, który proponuje wymianę broni za radiostację. Janek przekazuje propozycję dowódcy. Lena mówi Romkowi o szansie wyjazdu do Rosji i że to Niemcy przyznali im nowe mieszkanie. Romek przychodzi na umówione spotkanie z Morycem i przystępuje do Żydowskiego Związku Wojskowego. Tadeusz znajduje ukryty w radiostacji mikrofilm z nazwiskami sowieckich agentów. Przekazuje go Halbemu. Prosi, by wstrzymał się z aresztowaniami. Wanda chce opuścić klasztor. Prosi Bronka, by znalazł dla niej mieszkanie. Maria pracuje jako lekarka na Pawiaku. Opatruje przesłuchiwanych więźniów. Władek przekazuje gryps od matki Michałowi. Wiedzą, że ona żyje. Michał chce, żeby Celina dokonała wyboru. Inga i Rainer przychodzą do restauracji, w której zjawia się Halbe. Rainer nie przyznaje się, że zna Ingę. Tadeusz aranżuje walkę z Krzysztofem o mistrzostwo Warszawy. Sajkowscy znajdują ukryte w mieszkaniu pieniądze. Janek dowiaduje się, że mieszkanie dla rodziny Leny przydzielono na podstawie niemieckiego rozkazu. Prosi dowódcę, by sprawdził Tadeusza, który to załatwił. Tadeusz zostaje rozpoznany przez innego, podstawionego skoczka z Anglii. Tadeusz dołącza do grupy na akcję likwidacji Rainera. 08:25 HISTORIA POLSKI - OPOWIEŚCI DZIEWCZĘCE Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2020 Reżyseria: Barbara Sieroslawski Film drogi trzech 80 - letnich kobiet: Polki, Niemki i Żydówki. Barbara, Ute i Hanna wybierają się w podróż po śladach swojego dzieciństwa, pierwszy raz spotkają się razem. To spotkanie odbędzie się w Łodzi, tam gdzie ich drogi się krzyżowały już raz, 70 lat temu. Towarzyszymy naszym bohaterkom w trakcie tej pełnej emocji podroży w poszukiwaniu śladów, tropów i kluczy do tamtych lat, do samych siebie. Zobaczymy, jak się mierzą z przeszłością i jak postrzegają współczesny obraz tych miejsc. Szczególnym momentem będzie ich wspólne spotkanie. Opowiadania naszych bohaterek biorą swój początek w środku drugiej wojny światowej. Wtedy, jako małe dziewczynki mieszkały blisko siebie, w okupowanej Polsce. Barbara w Łodzi (Litzmannstadt), Ute w Wałach koło Kutna, mała Żydówka Hanna w Białej Rawskiej. W roku 1942 dotychczasowe, beztroskie życie dziewczynek nagle się kończy, są zmuszone do opuszczenia rodzinnych stron. Przed nimi sześć długich lat tułaczki. Dopiero w roku 1948, trzy lata po zakończeniu wojny, trafiają do swoich nowych, rodzinnych domów. Barbara w Polsce, Ute w Niemczech, Hanna w Izraelu. Nie tylko czas i miejsce łączą nasze bohaterki, ale też niezwykłość losu. Dzięki paradoksalnemu, przewrotnemu przebiegowi zdarzeń udało im się ocalić życie. Barbara, polskie dziecko zrabowane przez organizację SS LEBENSBORN, była wychowana jako Niemka. Ute, Niemka, przetrwała dzięki temu, że nauczyła się mówić po polsku. Hanna, Żydówka, ocalała jako Polka dzięki sfałszowanej tożsamości. Film opisuje zdarzenia drugiej wojny światowej równolegle z perspektywy trojga dzieci z trzech różnych kultur. Ta nietypowa konstelacja otwiera nowe spojrzenie na historię i teraźniejszość. 09:50 SENSACJE XX WIEKU - NAJWIERNIEJSZY ŻOŁNIERZ HITLERA Kameralne i studyjne (widowisko), 45 min, Polska, 2002 Reżyseria: Wojciech Pacyna Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Adam Sikora Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Rommel zdawał sobie sprawę, że nie wygra z aliantami, jeżeli nie otrzyma posiłków. Wprowadzony w błąd przez brytyjski wywiad uznał, że nic złego się nie stanie jeżeli na kilka tygodni uda się do Europy. 23 września wyjechał do Rzymu, a następnie do Winnicy na Ukrainie, aby tam w polowej kwaterze Hitlera przedstawić mu sytuację w Afryce Północnej i uzyskać niezbędne dostawy broni i amunicji. 10:55 PRZESTRZEŃ PAMIĘCI - MUZEUM HENRYKA SIENKIEWICZA W OBLĘGORKU Magazyn, 26 min, Polska, 2021 "Zyskałem miłość swoich, uznanie obcych, a nawet względny dostatek, brakło mi tylko jednego: ziemi naszej, tej ziemi, z której wyrośliśmy wszyscy, która jest i będzie niewzruszoną podstawą życia i nieśmiertelną walką pokoleń" - mówił Henryk Sienkiewicz, dziękując za Oblęgorek. Dziś jest tu muzeum pisarza. Powstało w 1958 roku, z inicjatywy dzieci pisarza, córki Jadwigi i syna Henryka Józefa. Co ciekawe, to miejsce można było już oglądać za życia pisarza, kiedy przebywał poza Oblęgorkiem. Sienkiewicz otrzymał pałacyk wraz z majątkiem ziemskim od społeczeństwa polskiego z okazji 25 - lecia swojej pracy artystycznej. Dworek został przekazany przyszłemu nobliście wraz z hipoteką. [Faktyczny jubileusz przypadał na rok 1897, ale Sienkiewicz był zaangażowany w obchody 100. - lecia urodzin Adama Mickiewicza]. Kiedy dar ten przekazywano mu 22 grudnia 1900 roku, dom nie był jeszcze gotowy. Stały tu wprawdzie dwa połączone budynki, wybudowane przez poprzednich właścicieli - leśny domek arystokratycznej rodziny Tarłów i pawilon myśliwski rejenta Mieczysława Halika, ale nie zadawalały one ofiarodawców. Postanowiono więc do istniejących zabudowań dobudować pałac dla Henryka Sienkiewicza. Zaprojektował go architekt warszawski Hugo Kudera, nadając mu kształt, który, ze względu na zastosowany eklektyzm, budził wiele kontrowersji. Nad całością górowała okrągła wieża oraz ustawiona nad wejściem figura husarza będąca nawiązaniem do twórczości pisarza. Nad drzwiami wejściowymi umieszczono herb Sienkiewicza Oszyk. 11:30 BYŁ LUKSEMBURG... Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2008 Reżyseria: Piotr Boruszkowski Scenariusz: Piotr Boruszkowski Zdjęcia: Adam Jamróz Film opowiada o losach młodzieży, której w dorosłe życie przyszło wejść na przełomie lat 50 i 60. Po okresie stalinizmu przyszła gomułkowska "Mała stabilizacja". Ludziom zaczęło się wydawać, że teraz uzyskają przynajmniej namiastkę normalnego życia. W tym czasie nikt nie myślał jeszcze o Solidarności, wolnych związkach zawodowych i buncie przeciwko systemowi. A jednak ci młodzi ludzie na swój sposób postanowili się zbuntować i sprzeciwić otaczającej ich rzeczywistości. Chcieli po prostu żyć tak jak ich rówieśnicy po drugiej stronie żelaznej kurtyny. Łapczywie chłonęli wszystko, co choćby kojarzyło im się z Zachodem. Buty rollingstonki, czapka bitelsówka i kupiona na Bazarze Różyckiego płyta "The Animals" były synonimem Zachodu i luksusu, ale także stylu życia będącego w opozycji do tego, co prezentowała oficjalna propaganda. Dla nich muzyka była sposobem na osiągnięcie wolności. Radio Luksemburg, Klub Hybrydy i Rozgłośnia Harcerska są w filmie jedynie punktem wyjścia do opowieści o tamtych czasach. Nie jest przypadkiem, że Rozgłośnia Harcerska i Hybrydy powstają w kilka miesięcy po wydarzeniach Czerwca '56 roku i słynnym wystąpieniu Gomułki na placu Defilad, które miało przywrócić narodowi wiarę w ustrój i przekreślić okres błędów i wypaczeń. "... Wiatr odnowy wiał, darowano reszty kar. Znów się można było śmiać. W kawiarniany gwar jak tornado jazz się wdarł. I ja też chciałem grać..." Słowa "Autobiografii" Perfectu najlepiej oddają to wszystko, co czuli wtedy młodzi ludzie. Z jednej strony rozumieli, w jakim kraju przyszło im żyć, z drugiej po cichu liczyli na przynajmniej namiastkę normalności. Zezwolenie władz na koncerty Animalsów, Stonesów czy występ Niebiesko - Czarnych w Radiu Luksemburg miały ją dawać, paradoksalnie jednak przypominały o tym, jak gomułkowskiemu PRL - owi było do niej daleko... 13:30 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - GRIMALDI. WŁADCY MONAKO (THE GRIMALDIS) Film dokumentalny, 94 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel Historia władców najmniejszego księstwa Europy Monaco, z udziałem suwerennego księcia - Alberta II. Rodzina Grimaldi rządzi tu od ponad 700 lat. W połowie XIX wieku Monaco zyskało międzynarodową sławę dzięki utworzeniu kasyna w Monte Carlo, co uratowało rodzinę od bankructwa. Ale historia tego miejsca kojarzy się także z osobą pięknej hollywoodzkiej gwiazdy filmowej Grace Kelly, która poślubiła władcę Monaco, stając się księżną Monaco. Ten znakomicie zrealizowany film, to fascynująca historia znanego miejsca i mało znanych losów rodziny Grimaldi. 15:10 MALOWANE POLSKI ZMARTWYCHWSTANIE WEDŁUG JACKA MALCZEWSKIEGO Film dokumentalny, 62 min, Polska, 2018 Reżyseria: Przemysław Bednarczyk Scenariusz: Przemysław Bednarczyk Zdjęcia: Wojciech Pronin Wykonawcy: Mariusz Pyrka, Magdalena Pawelec Fabularyzowany dokument opowiadający o życiu i twórczości najwybitniejszego polskiego malarza symbolisty, który zwykł mawiać o sobie: wierny radomiak. Obraz, będący barwną i sentymentalną podróżą przez całą biografię Malczewskiego, wskazuje na historyczno - patriotyczne i kulturowe źródła jego twórczych inspiracji. Przedstawia środowisko rodzinnego domu, w jakim dorastał, które uformowało go jako człowieka i jako artystę. Poprzez fabularyzację wybranych obrazów, autorzy filmu ukazali mistrzostwo Malczewskiego w przenoszeniu swych poetyckich wyobrażeń na płótno. 16:15 KSIĘŻA WOLNOŚCI 1914 - 1981 - KS. STANISŁAW DOMAŃSKI Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2022 Scenariusz: Tadeusz Pużański Urodził się 10 maja 1914 roku w Strzyżowicach. Święcenia kapłańskie przyjął w 1939, po czym objął parafię w Siennie w powiecie iłżeckim. Cieszył się dużym zaufaniem lokalnej społeczności, krzewiąc wśród młodzieży postawy religijno - patriotyczne. Na początku 1941 roku został mianowany kapelanem placówki ZWZ Sienno, należącej do Okręgu Radomsko - Kieleckiego "Jodła". Od lutego 1942 roku pełnił funkcję kapelana AK, ps. Cezary, prowadząc również ewidencję duchownych aresztowanych, poszukiwanych i pomordowanych przez hitlerowców. Utrzymywał kontakty ze zgrupowaniem Antoniego Hedy "Szarego", bywał też na Wykusie, gdzie stacjonował oddział Jana Piwnika "Ponurego". Za udział w akcji Burza i pełnienie z pełnym poświęceniem posług kapłańskich odznaczony Krzyżem Walecznych. Po wojnie wrócił do Sienna, gdzie ponownie objął funkcję wikarego. W maju 1945 roku powołał tu Ruch Oporu Armii Krajowej, który skupiał się na walce zbrojnej oraz propagandzie antykomunistycznej. Wciąż utrzymywał kontakt z oddziałem Antoniego Hedy "Szarego". 31 grudnia 1945 roku podczas nabożeństwa sylwestrowego wygłosił kazanie, w którym mówił, iż nad Polską zawisła nowa, czerwona okupacja, równie zbrodnicza, jak jej niemiecka poprzedniczka. Zagrożony, wyjechał na ziemie zachodnie. Po powrocie do Sienna, 9 marca 1946 roku zaatakowany wraz ze współpracownikami przez funkcjonariuszy UB i MO w lokalu konspiracyjnym. Tam postrzelony, w takim stanie zabrany na UB, gdzie został brutalnie pobity, zmarł dzień później w szpitalu w Starachowicach. Pogrzeb ks. Domańskiego 13 marca w Strzyżowicach był demonstracją patriotyczną. 16:40 CZAS HONORU - ODC. 35 "OPERACJA GENERAŁ" Serial wojenny, 44 min, Polska, 2010 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka, Michał Rogalski Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Maciej Zakościelny Ranny Rainer dochodzi do siebie w szpitalu. Odwiedza go Halbe - przynosi mu cygara, jak wcześniej Kellerowi. Tannenberg wykorzystuje sytuację i przejmuje obowiązki Rainera. Helena nawiązuje kontakt z chłopcem. Dowiaduje się, że ma na imię Adam. Zostają rozdzieleni w czasie ulicznej łapanki. Chłopiec nie wraca do mieszkania. Inżynier Garstecki znajduje w radiostacji mikrofilm. Dowódca za pośrednictwem Janka umawia się z Sowietami. Zgadza się wymienić radiostację, jednak nie na broń, ale na gen. Radziszewskiego, który jest w rękach NKWD. Celina mówi Krzysztofowi, że nie wyjdzie za niego. Wściekły Krzysztof napada na Michała. Zdesperowany, chce go zabić. Bronek dowiaduje się od dowódcy, że jego ojciec wyszedł z Pawiaka dzięki łapówce. Za namową dowódcy, odnawia z nim kontakt. Przekazuje mu list z propozycją spotkania. Woyciechowski obiecuje pomóc Bronkowi w znalezieniu mieszkania dla Wandy. Lena coraz bardziej boi się Mongoła. Widząc go na ulicy, mdleje ze strachu. Romek chce ratować siostrę. Daje jej fiolkę z zakażonymi tyfusem wszami. Lena wsuwa ją do kieszeni płaszcza Mongoła. Tadeusz pomaga Bronkowi w przeprowadzce Wandy i Niny. Nina robi im zdjęcia, które przekazuje Rainerowi. Inga widzi Halbego z Tadeuszem. Dochodzi do zrzutu spadochronowego z gen. Radziszewskim. Tadeusz zgłasza się, że po wymianie odwiezie go do lokalu. Janek jest przetrzymywany przez Sowietów. Pilnuje go Staszek. Do mieszkania wpadają Niemcy. Staszkowi i Jankowi udaje się uciec. 17:35 NA BITEWNYM SZLAKU - ODC. 8 BITWA POD OLIWĄ Magazyn, 20 min, Polska, 2022 Scenariusz: Jacek Tokarczyk Wykonawcy: Jacek Tokarczyk (prowadzący) 28 listopada 1627 roku w Zatoce Gdańskiej rozegrała się bitwa morska między polską flotą a eskadrą szwedzkich okrętów. Starcie to przeszło do historii jako bitwa pod Oliwą. Od lipca 1626 oku trwała inwazja Szwedów na teren Prus Królewskich i Książęcych. W kolejnych miesiącach najeźdźcy zajęli wiele ważnych miast - Frombork, Elbląg, Tczew czy Puck. Szwedzi rozpoczęli także blokadę morską Gdańska, pobierając od szyprów wysokie opłaty celne. Rajcy gdańscy odwołali się do króla Zygmunta III Wazy. W listopadzie 1627 roku zapadła decyzja o użyciu 10 okrętów w akcji bojowej przeciw blokadzie. Ze względu na ciężką chorobę admirała Wilhelma Appelmana, królewscy komisarze utworzyli kolektywne dowództwo, zaś funkcję admirała przekazali Arendtowi Dickmannowi. Do bitwy doszło kilka dni później, gdy pilnujące Zatoki Gdańskiej szwedzkie statki wykryły na redzie Gdańska okręty pod polską banderą. Konfrontację w ostatecznym rozrachunku wygrała flota Rzeczpospolitej. Radość z triumfu nie była jednak pełna, ponieważ już po zakończeniu bitwy zginął od zabłąkanej kuli admirał Dickmann. Zwycięska bitwa nie miała większego znaczenia dla ogólnej sytuacji militarnej, jednakże miała duże znaczenie moralne i propagandowe, udowadniając, że polska flota może pokonać szwedzką. Spowodowała czasowe odstąpienie Szwedów od blokady Gdańska. Zwycięstwo zostało rozpropagowane w Europie przez polski dwór królewski, wzmocniło też pozycję władzy królewskiej wśród mieszczaństwa gdańskiego. "Na bitewnym szlaku" to program przybliżający widzom w nowoczesny, dynamiczny i całościowy sposób spektakularne bitwy polskiego oręża. Nie samych triumfów i nie samych porażek. Bitew różnorodnych, tak jak i różnorodna jest polska historia. Tematami odcinków będą także mniej znane i rzadziej omawiane polskie działania militarne. Konwencja newsowego programu, eksperci, balistycy, stratedzy i historycy, pasjonujące detale przywracają klimat historycznych wydarzeń. 19:05 HISTORIA POLSKI - HABDANK Film dokumentalny, 38 min, Polska, 2021 Reżyseria: Włodzimierz Gołaszewski Gołaszewski Scenariusz: Włodzimierz Gołaszewski Bohaterem filmu jest niezwykły człowiek Jerzy Oskar Stefanowski - Habdank, przedwojenny marynarz, oficer, awanturnik, partyzant, harcmistrz, patriota, zaangażowany w walkę o wolną Polskę, kawaler Orderu Virtuti Militari. 19:55 GUŁAG - ROZWÓJ. ODC. 2/3 (GULAG, THE STORY) Film dokumentalny, 56 min, Francja, 2019 Reżyseria: Patrick Rotman Niezwykle ważne polityczne, historyczne, ludzkie i gospodarcze zjawisko XX wieku, GUŁag, represyjny system sowieckich obozów pracy przymusowej, pozostaje w dużej mierze nieznany. Historia GUŁagu jest długa, złożona i pod wieloma względami specyficzna. Seria pokazuje funkcjonowanie GUŁagu od czasów rewolucji z 1917 roku do rządów Gorbaczowa, przez wojnę domową w Rosji, okres wielkiego terroru, II wojnę światową, zimną wojnę i śmierć Stalina. Widzowie dowiedzą się, kiedy i dlaczego ZSRS stworzył system obozów pracy przymusowej, w którym miliony ludzi wykonywały niewolniczą pracę często kończącą się śmiercią. Seria przybliża losy zarówno katów, jak i ofiar na podstawie wcześniej niepublikowanych materiałów archiwalnych i badań znanych historyków i ekspertów. 21:00 WOJNA KOREAŃSKA - NIEKOŃCZĄCA SIĘ WOJNA (THE KOREAN WAR) Film dokumentalny, 51 min, USA, 2019 Reżyseria: John Maggio Wielu historyków uznaje wojnę koreańską za najważniejszy konflikt od czasów II wojny światowej. Mimo milionów ofiar i uchodźców o wojnie tej często już się nie pamięta. Tymczasem tak naprawdę nigdy się ona nie zakończyła i wpływa na relacje między państwami do dziś. Po otwarciu archiwów w Rosji, Stanach Zjednoczonych, Chinach i Korei Południowej dostępne są nowe materiały historyczne, w tym kolorowe filmy i setki zdjęć, pozwalające odkryć na nowo ten mało znany konflikt, który ukształtował nasz świat. 21:55 GERMINAL (GERMINAL) Dramat, 152 min, Francja, 1993 Reżyseria: Claude Berri Zdjęcia: Yves Angelo Muzyka: Jean-Louis Roques Aktorzy: Miou-Miou, Gérard Depardieu, Jean Carmet, Renaud Ekranizacja głośnej powieści Emila Zoli. Dramat rozgrywa się w drugiej połowie XIX wieku w środowisku francuskich górników, do którego trafia bezrobotny Étienne Lantier. Wkrótce jego socjalistyczne poglądy wyniosą go na czoło strajkujących pracowników kopalni. Jednak ich bunt zostanie brutalnie stłumiony, a nadzieje na polepszenie życia legną w gruzach. 00:50 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ŻYRZYN. CZAS ARCHEOLOGÓW Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Hasło Żyrzyn zawsze działało na nas elektryzująco. W galerii bolesnych zdarzeń Powstania Styczniowego, na tym leśnym odcinku drogi Warszawa - Lublin powstańcy mogą rzec"pole bitwy zostało przy nas. Zmiatają Rosjan z powierzchni ziemi, biorą bogate łupy i w tryumfalnym marszu wkraczają do pobliskiego Baranowa. Car wścieka się, w Petersburgu żałoba, a Europa znów patrzy na Polaków z zadziwieniem. Marzy nam się wielkie upamiętnienie tej żyrzyńskiej wiktorii, ze stałą ekspozycją. Wygląda na to, iż tym razem jest na to szansa. 01:25 SENSACJE XX WIEKU - NAJWIERNIEJSZY ŻOŁNIERZ HITLERA Kameralne i studyjne (widowisko), 45 min, Polska, 2002 Reżyseria: Wojciech Pacyna Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Adam Sikora Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Rommel zdawał sobie sprawę, że nie wygra z aliantami, jeżeli nie otrzyma posiłków. Wprowadzony w błąd przez brytyjski wywiad uznał, że nic złego się nie stanie jeżeli na kilka tygodni uda się do Europy. 23 września wyjechał do Rzymu, a następnie do Winnicy na Ukrainie, aby tam w polowej kwaterze Hitlera przedstawić mu sytuację w Afryce Północnej i uzyskać niezbędne dostawy broni i amunicji. 02:15 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - GOERING Magazyn, 19 min, Polska, 1996 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony niemieckiemu zbrodniarzowi wojennemu Hermannowi Goeringowi.