TVP Historia Niedziela, 23.10.2022 06:45 BYŁ TAKI DZIEŃ - 23 PAŹDZIERNIKA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1902 - Franz Kafka i Max Brod na Uniwersytecie Karola w Pradze; 1942 - bitwa pod El Alamein; 1956 - początek powstania na Węgrzech; 06:55 MODLITWA O POLSKĘ. Z ZIEMI PODLASKIEJ Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2019 Reżyseria: Michał Muzyczuk Scenariusz: Michał Muzyczuk Zdjęcia: Witold Kornaś Film dokumentalny o losach tysięcy unickich rodzin, które w drugiej połowie XIX wieku na terenie dzisiejszego Podlasia Południowego cierpiały męki ze strony ówczesnej carskiej administracji tamtych rejonów. Film przedstawia losy przede wszystkim trzynastu mężczyzn, którzy 24 stycznia 1874 roku, broniąc w Pratulinie swojej unickiej świątyni przed jej sprawosławieniem, zostali zastrzeleni przez carskie wojsko. W 1996 roku owych trzynastu unitów zostało uznanych błogosławionymi przez papieża Jana Pawła II. Tym samym stali się symbolem doświadczeń całej lokalnej społeczności. Unici pojawili się na wschodzie Polski po zawiązaniu Unii Brzeskiej w 1596 roku. Do Kościoła unickiego, zwanego również greckokatolickim, wstępowały miliony ludzi i tysiące duchownych, którzy wcześniej należeli do cerkwi prawosławnej. Obrządek łaciński i unicki zbliżały się do siebie, a u unitów stopniowo wykształcała się polska świadomość narodowa. Po zaborach i zniknięciu Polski z mapy Europy, carska polityka zmierzała do całkowitej likwidacji Kościoła unickiego. Do największego natężenia prześladowań doszło po upadku powstania styczniowego. Podlascy unici byli systematycznie głodzeni, okradani, bici, zamykani w więzieniach, wysyłani na Syberię i w końcu zabijani. Obecnie Kościół unicki jest, poza należącymi do niego Ukraińcami, na ziemiach polskich niemal nieobecny. Film "Modlitwa o Polskę. Z ziemi podlaskiej" to także opowieść o współczesnych mieszkańcach Podlasia Południowego. Pratulin i okoliczne wsie to miejsca, w których wciąż żywa jest pamięć o męczennikach, a ludzie żyją tam w zgodzie z naturą i tradycyjnymi wartościami, do których zaliczają wiarę, szacunek do ziemi i ciężką pracę. Film jest również opowieścią o nich i zakątku Polski nad Bugiem, który został zapomniany, a ma do zaoferowania atmosferę, której próżno szukać w innych częściach naszego kraju. (Producent wykonawczy: Fundacja im. Franciszka Stefczyka) 09:05 WIEDŹMIN - ODC. 9/13 ŚWIĄTYNIA MELITELE Serial fantastyczno - przygodowy, 45 min, 13 odc. , Polska 2002 Reżyseria: Marek Brodzki Scenariusz: Michał Szczerbic Zdjęcia: Bogdan Stachurski Muzyka: Grzegorz Ciechowski Aktorzy: Michał Żebrowski, Anna Dymna, Ewa Wiśniewska, Grażyna Wolszczak, Andrzej Chyra, Maciej Kozłowski, Zbigniew Zamachowski, Michał Milowicz, Dorota Kamińska, Henryk Talar, Karolina Gruszka, Agnieszka Sitek, Maja Ostaszewska, Agata Buzek, Daniel Olbrychski Wykonując swoją ryzykowną pracę, wiedźmin Geralt zostaje ranny na bagnach. Ostatkiem sił wraca do świątyni Melitele, gdzie kolejny już raz Matka Nenneke otacza go troskliwą opieką. W rekonwalescencji pomaga także młoda kapłanka i wieszczka Iola oraz mała dziewczynka, Cirilla. Dziecko okazuje się wnuczką Calanthe, ostatnim potomkiem królewskiego rodu Starszej Krwi. Cintra bowiem została splądrowana przez cesarza potężnego Nilfgardu, wielu jej mieszkańców, wraz z mężną królową, zginęło. Setki uciekinierów oraz prześladowane elfy szukają schronienia w świątyni Melitele w Ellander. Geralt pojmuje, że niełatwo uciec przeznaczeniu, że losy jego i Ciri są ściśle ze sobą powiązane. Tymczasem intrygant i renegat Falwick, w zmowie z cesarzem Nilfgardu, poszukuje ocalałej z rzezi Cintry następczyni tronu. Trop prowadzi do Ellander i tam też przybywają rycerze Zakonu Białej Róży. Nenneke nie godzi się na inspekcję świątyni, a stającego w jej obronie Geralta porywczy, świeżo pasowany rycerzyk Tailles wyzywa na pojedynek. Zaniepokojona działaniami wojennymi i wizjami Ioli Matka Nenneke zleca wiedźminowi misję. Geralt ma jechać do Brokilonu i upewnić się, że Ciri znajdzie tam schronienie przed siepaczami cesarza i Falwickową kompanią. Przez krótki czas pobytu w Ellander wiedźmin i Dziecko Przeznaczenia bardzo się zaprzyjaźnili. Niemogący działać otwarcie Falwick zleca zadanie poszukiwania Cirilli grasującej w górach bandzie, na której czele stoi bezlitosna wojowniczka, z racji krwawego obchodzenia się z napadniętymi zwana Dzierzbą. Podobno nim zajęła się rozbojem, nosiła imię Renfri. 10:10 W KOTLE HISTORII - ZWYCIĘSTWO NA ZATOCE ŚWIEŻEJ. KUCHNIA KRZYŻACKIEGO KRÓLEWCA. Magazyn, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) 15 września 1463 roku rozegrała się krwawa bitwa morska w Zatoce Świeżej. Nazywana jest ona także bitwą na Zalewie Wiślanym. Z samego rana, w absolutnej ciszy, okręty gdańszczan i elblążan ustawiły się szerokim półksiężycem wokół jednostek krzyżackich. Na rozkaz do ataku, kaprzy ruszyli ze wszystkich stron na krzyżackie okręty. Krzyżacy i ich marynarze byli kompletnie zaskoczeni. Starcie rozpoczęło się od wymiany ognia. Żadna ze stron, poza paroma działami, nie posiadała artylerii pokładowej z prawdziwego zdarzenia, więc w ruch poszły hakownice, samopały, a także kusze i łuki. Najskuteczniejsze okazały się być strzały i bełty owinięte zapalonymi szmatami. Dzięki ich użyciu, marynarze gdańsko - elbląscy podpalili wiele okrętów zakonnych. Starcie to miało istotne znaczenie dla dalszego przebiegu wojny trzynastoletniej pomiędzy Polską a Zakonem Krzyżackim. Flota kaperska Gdańska i Elbląga i wojska Królestwa Polskiego posłały na dno znacznie liczniejszą flotę krzyżacką, zmuszając Wielkiego Mistrza do nieprzynoszącej chluby ucieczki do Królewca. Opowiadając o bitwie w Zatoce Świeżej, Łukasz Modelski ugotuje po krzyżacku i królewiecku. 10:45 CI CHOLERNI POLACY. LOTNICTWO POLSKIE 1939 - 1945 - ODC. 8 NIE TYLKO 303 - NOCE NAD EUROPĄ Film dokumentalny, 14 min, Polska, 2020 Reżyseria: Grzegorz Styła Scenariusz: Marek Szczepanek Wykonawcy: Krzysztof Mroczkowski (prowadzący) Cykl programów, przygotowanych wspólnie z Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, prezentujący dokonania polskich lotników w czasie II wojny światowej. 11:10 PRZESTRZEŃ PAMIĘCI - MUZEUM NARODOWE ZIEMI PRZEMYSKIEJ W PRZEMYŚLU Magazyn, 26 min, Polska, 2021 Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej w Przemyślu zostało założone w 1909 z inicjatywy miejscowych działaczy społecznych jako Muzeum Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Przemyślu. Uroczyste otwarcie pierwszej ekspozycji miało miejsce 10 kwietnia 1910 roku. Zalążkiem zbiorów była kolekcja prywatna Kazimierza i Tadeusza Osińskich oraz liczne dary społeczeństwa. W 1921, po przystąpieniu do Związku Muzeów Historyczno - Artystycznych w Poznaniu, przyjęło nazwę Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej, reaktywowaną w 1984. W latach międzywojennych placówka borykała się z problemami finansowymi i lokalowymi, kilkakrotnie zmieniając siedzibę. W 1945 Muzeum przejęło zbiory Ukraińskiego Muzeum "Strywihor". Po II wojnie światowej, w 1946 placówka otrzymała również budynek po biskupstwie greckokatolickim przy pl. Czackiego 3. W roku 2008 zakończono budowę nowego budynku dla Narodowego Muzeum Ziemi Przemyskiej w miejscu, gdzie kilkadziesiąt lat temu znajdowały się zabudowania żydowskie. Nowy gmach Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej zaprojektowany przez firmę KKM Kozień Architekci był jednym z polskich kandydatów do Nagrody im. Miesa van der Rohe 2009, prestiżowego wyróżnienia przyznawanego co dwa lata przez Fundację Miesa van der Rohe i Komisję Europejską najlepszym europejskim realizacjom. 12:45 DUNAJ - OD ŹRÓDEŁ DO LINZU (THE DANUBE - FROM ITS SOURCE TO THE BLACK SEA) Film dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Barbel Jacks Seria dokumentalna, 4 ODCINKI o Dunaju i miastach oraz krainach położonych nad tą europejską rzeką. To 2888 kilometrów od źródła w Schwarzwaldzie do ujścia do Morza Czarnego, Dunaj łączy dziesięć krajów o bardzo różnych kulturach. Jest zatem nie tylko drugą najdłuższą rzeką Europy po Wołdze, ale także najbardziej międzynarodową rzeką na świecie. Była i jest jednym z najważniejszych szlaków handlowych w Europie i stanowi koło ratunkowe dla wielu ludzi. Po drodze przepływa przez spektakularne krajobrazy, od krasowych gór Jury Szwabskiej, przez aluwialne i bagienne krajobrazy z unikalną florą i fauną, aż po imponujące kaniony Żelaznej Bramy i wreszcie rozległą deltę rzeki u jej ujścia do Morza Czarnego. Nie tylko wielkość Dunaju jest wyjątkowa, ale ma również własną wolę i jest jedyną dużą rzeką w Europie, która płynie z zachodu na wschód. Ta seria filmów przedstawia przyrodę i ludzi nad Dunajem oraz daje wgląd w ich różne życie, które kształtuje rzeka. Odcinki: Odc. 01: Od źródła do Linz; Odc. 02: Z Wachau na Węgry; Odc. 03: Z Budapesztu do Belgradu; Odc. 04: Od Żelaznych Wrót do Morza Czarnego. Producent: Filmquadrat.dok 13:45 WOJOWNICY CZASU - GÓRA PERUNA CZYLI PIAST I WIKING DWA BRATANKI Film dokumentalny, 28 min, Polska, 2022 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Krzysztof Ridan Każde dziecko wie z lektury Kroniki Galla Anonima, że twórcą Polski był książę z rodu Piastów Mieszko. W pomroce dziejówginą jednak detale powstania polskiej państwowości. Tak naprawdę nie wiemy, czy ten pierwszy władca dokonał dzieła siłami rodzimych Słowian, czy może z niewielką pomocą zamorskich przyjaciół. W programie "Wojownicy Czasu" Grzegorz Gajewski podróżuje przez wieki i epoki, pokazując realia ówczesnego życia dzięki pieczołowicie je odtwarzającym grupom rekonstrukcji historycznej. Dawne historie i współcześni pasjonaci to właśnie wojownicy czasu. 14:25 CHŁOPI - CZ. II - JAGNA Dramat obyczajowy, 79 min, Polska, 1973 Reżyseria: Jan Rybkowski Scenariusz: Jan Rybkowski Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Władysław Hańcza, Emilia Krakowska, Krystyna Królówna, Ignacy Gogolewski, Bronisław Pawlik, Jadwiga Chojnacka, Tadeusz Fijewski, Franciszek Pieczka, Magda Wołłejko, Tadeusz Janczar, Barbara Ludwiżanka JAGNA Zwolnieni z aresztu chłopi z Lipiec wracają do domów. Wśród nich brak jednak Antka, któremu za zabójstwo grozi kilkuletni wyrok. Hanka, z pozoru słaba i płaczliwa, twardo ujmuje w swoje ręce ster rządów w domu teścia, chroniąc przed zakusami kowala majątek przeznaczony dla Antka. Niełatwo jej żyć pod jednym dachem z Jagną, kochanką męża, którego sama bardzo kocha. Jagna chciałaby wprawdzie wrócić do domu matki, ale ta - w obawie, że córce przepadnie należna część spadku po mężu - kategorycznie się temu sprzeciwia. Młoda wdowa, która coraz trudniej znosi samotność i wrogość otoczenia, znów wplątuje się w romans z żonatym mężczyzną - wójtem, wywołując oburzenie całej wsi. Tymczasem Hanka podejmuje energiczne starania o uwolnienie męża. Jej wysiłki zostają uwieńczone sukcesem i warunkowo wypuszczony Antek wraca do domu. Wskutek nadużyć finansowych wójta w Lipcach narasta nienawiść do Jagny, kobiety obarczają ją winą za wszystkie nieszczęścia spadające na wieś. Rozwścieczony tłum postanawia wreszcie przykładnie ją ukarać. 16:30 GIGANCI HISTORII - KLEOPATRA VII. ŻYCIE I WIZERUNEK W KULTURZE Teleturniej, 45 min, Polska, 2022 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Wykonawcy: Maciej Kurzajewski (prowadzący) Przez ostatnie dwa tysiąclecia jest uznawana za jedną z najsłynniejszych kobiet w dziejach świata. Do legendy przeszła jako piękność, potrafiąca okręcić sobie wokół palca Imperium Rzymskie, w osobach takich jego wodzów jak Juliusz Cezar, czy Marek Antoniusz. W rzeczywistości jeśli coś jest w jej legendzie kwestionowane, to właśnie uroda. Nikt natomiast nie ma wątpliwości, że królową była wybitną. Ambitną i niebezpieczną. Była doskonale przygotowana do sprawowania władzy. Wychowywała się na dworze pełnym intryg, odebrała najlepsze wykształcenie, swobodnie władała kilkoma starożytnymi językami. Wiedziała, że polityka nie może być czysta. Szantaż, kłamstwo czy przekupstwo nie były jej obce. Wszystko, byle osiągnąć cel, a jej celem był wielki Egipt. Już to, że przez ponad dwadzieścia lat udawało jej się utrzymać siłę i niezależność swojego królestwa w czasach niepowstrzymanej ekspansji Rzymu, świadczy o jej zdolnościach i klasie. Nawet przegrała z klasą. Od dwóch tysięcy lat na temat jej samobójstwa powstają książki, filmy, dramaty i komiksy. Ten odcinek teleturnieju poświęcamy Kleopatrze VII. Jej życiu i wizerunkowi w kulturze. 17:25 NOCE I DNIE - ODC. 9/12 - OJCOWIE I DZIECI Serial obyczajowy, 52 min, Polska 1977 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Antczak Muzyka: Waldemar Kazanecki Zdjęcia: Stanisław Loth Aktorzy: Jadwiga Barańska, Jerzy Binczycki, Stanisława Celińska, Ilona Kuśmierska, Kazimierz Mazur, Jan Englert, Andrzej Kopiczyński, Ewa Dałkowska, Zdzisław Mrożewski Niechcicowie żyją sprawami swoich dzieci. Agnieszka, która przyjechała na wakacje do Serbinowa, otrzymuje list od swego ukochanego wzywający ją do powrotu do Lozanny. Bogumił rozumie, że traci córkę, dla której marzył o innym losie. Agnieszka wychodzi za mąż za Marcina i wraz z nim przenosi się do Brukseli. Wkrótce jednak, ku radości Barbary i Bogumiła, znów odwiedza dom rodzinny. Tomaszek zaś kradnie, pije, nie uczy się, przysparzając rodzicom kłopotów i zmartwień. 20:00 TAJEMNICE POCZĄTKÓW POLSKI - OD POPIELA DO PIASTA Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2021 Reżyseria: Zdzisław Cozac Scenariusz: Zdzisław Cozac Zdjęcia: Zdzisław Cozac, Mariusz Gala, Paweł Załuska Pierwszym historycznym władcą Polski był Mieszko I. A co przed państwem Mieszka? Przyjęło się, że chrzest Mieszka I w 966 roku wyznacza datę początkową państwa polskiego. Jednak zręby naszego państwa powstały wcześniej. Najstarsza znana nam kronika mówi o trzech poprzednikach Mieszka I. Czy to znaczy, że dzieje Polski piastowskiej zaczęły się trzy generacje wstecz? Ten opis początków dynastii, która założyła Polskę, powstał niemal 120 lat po śmierci Mieszka I. Jego autor nie podpisał się pod swoim dziełem. Kronikarza tego nazwano Gallem Anonimem, bo przypuszczano, że pochodził z Galii. Z najnowszych badań wynika, że raczej był rodem z Wenecji. Przybył do nas z Węgier w orszaku Bolesława Krzywoustego, który zlecił mu napisanie historii swojej piastowskiej dynastii. Dziejopis nie przekazał żadnych innych informacji o przodkach Mieszka I ani o czasach, w których żyli. Dziś te okryte tajemnicą czasy budzą wielką ciekawość: co faktycznie działo się w czasach, gdy czczono u nas "bałwany", gdzie, kiedy i jak Piastowie mogli dojść do władzy? Tym tropem za naukowcami będą podążać widzowie filmu. 21:10 NIEPOCHOWANY (A TEMETETLEN HALOTT (THE UNBURIED MAN)) Dramat, 123 min, Węgry/Polska/Słowacja 2004 Reżyseria: Marta Meszaros Scenariusz: Marta Meszaros, Eva Pataki Zdjęcia: Nyika Jancso Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Jan Nowicki, György Cserhalmi, Marianna Moór, Lili Horvath, Jan Frycz, Ewa Telega, Teri Tordai, Olaf Lubaszenko, Halina Łabonarska, Maria Ciunelis, Marek Frąckowiak, Jerzy Rogowski, Jarosław Domin, Zbigniew Suszyński i inni Przez trzy dekady czekał na godny pochówek. Tuż po zdjęciu z szubienicznej pętli ciało skazańca zamknięte zostało w skrzyni i przysypane piaskiem pod więziennym murem, w miejscu gdzie wyrzucano zwykle kuchenne odpadki. Później zwłoki wroga ludu trafiły do nieoznakowanej mogiły na cmentarzu komunalnym. Kolejne, tym razem symboliczne pogrzeby odbyły się we Francji, na cmentarzu Pere - Lachaise, oraz trzykrotnie w ojczyźnie. Ale dopiero w czerwcu 1989 roku, trzydzieści jeden lat po egzekucji, tłumy rodaków zgromadziły się w Budapeszcie na uroczystej ceremonii oddania ziemi ekshumowanych szczątków bohatera filmu. Los zrządził, że tego samego dnia zmarł jego oprawca... Film Marty Meszaros ukazuje losy Imre Nagya, przywódcy krwawo zdławionego przez wojska sowieckie, z czynnym udziałem miejscowych kolaborantów, powstania węgierskiego w 1956 roku. Stalin już dawno nie żył, mieszkańcy europejskich krajów satelickich radzieckiego imperium, w tym "październikowej" Polski, podnosili wyżej głowy. Wkrótce przyszło im znów je opuścić. Nadzieje na zmiany umarły skute mrozem napływającym ze Wschodu. Nadszedł czas brutalnej rozprawy z "wrogami ludu". Szczególnie dramatyczne wydarzenia rozegrały się na Węgrzech. Bo tylko premier tego kraju, Imre Nagy, miał odwagę proklamować powstanie systemu wielopartyjnego, zapowiedzieć wolne wybory, domagać się wycofania z kraju wojsk sowieckich, wreszcie ogłosić wystąpienie ojczyzny z Układu Warszawskiego i jej neutralność. Odpowiedź Kremla była szybka i zdecydowana. Do Budapesztu wjechały czołgi, na ulicach miasta polała się krew. Opór powstańców nie trwał długo. Władzę przejęli posłuszni Moskwie figuranci z Kadarem na czele. Rozpoczęły się represje, rozprawy, egzekucje. Także Nagy trafił do więziennej celi. Jego proces był kpiną ze sprawiedliwości, wyrok - formalnością. Jan Nowicki w sposób przekonujący i przejmujący wcielił się w postać głównego bohatera filmu. A ściślej, jak powiedział o swej roli - antybohatera. Niskiego, krótkowzrocznego, lekko zezującego grubaska, który choć udręczony, szykanowany, wynędzniały, opuszczony i zdradzony przez przyjaciół, do ostatnich chwil zachowywał godność i aż po swój kres miał odwagę mówić prawdę swoim katom prosto w oczy. Nie wyrzekł się swoich czynów i ideałów, nie bał się śmierci. "Jedno tylko napawa mnie wstrętem - powiedział oprawcom - że kiedyś rehabilitować mnie będą ci, którzy mnie dzisiaj zabiją". 23:30 CHŁOPI - CZ. II - JAGNA Dramat obyczajowy, 80 min, Polska 1973 Scenariusz i reżyseria: Jan Rybkowski Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Władysław Hańcza, Emilia Krakowska, Krystyna Królówna, Ignacy Gogolewski, Bronisław Pawlik, Jadwiga Chojnacka, Tadeusz Fijewski, Franciszek Pieczka, Magda Wołłejko, Tadeusz Janczar, Barbara Ludwiżanka Zwolnieni z aresztu chłopi z Lipiec wracają do domów. Wśród nich brak jednak Antka, któremu za zabójstwo grozi kilkuletni wyrok. Hanka, z pozoru słaba i płaczliwa, twardo ujmuje w swoje ręce ster rządów w domu teścia, chroniąc przed zakusami kowala majątek przeznaczony dla Antka. Niełatwo jej żyć pod jednym dachem z Jagną, kochanką męża, którego sama bardzo kocha. Jagna chciałaby wprawdzie wrócić do domu matki, ale ta - w obawie, że córce przepadnie należna część spadku po mężu - kategorycznie się temu sprzeciwia. Młoda wdowa, która coraz trudniej znosi samotność i wrogość otoczenia, znów wplątuje się w romans z żonatym mężczyzną - wójtem, wywołując oburzenie całej wsi. Tymczasem Hanka podejmuje energiczne starania o uwolnienie męża. Jej wysiłki zostają uwieńczone sukcesem i warunkowo wypuszczony Antek wraca do domu. Wskutek nadużyć finansowych wójta w Lipcach narasta nienawiść do Jagny, kobiety obarczają ją winą za wszystkie nieszczęścia spadające na wieś. Rozwścieczony tłum postanawia wreszcie przykładnie ją ukarać. 01:00 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA FOTOGRAFA W EREWANIU Reportaż, 23 min, Polska, 2003 Autor: Barbara Włodarczyk Tym razem reportaż z Armenii o właścicielu jednego z najbardziej znanych zakładów fotograficznych w Erewaniu. Kamera towarzyszy fotografowi od rana do wieczora, dzięki czemu poznamy jego klientów i miasto. Salon odwiedza w tym dniu między innymi rodzina, która robi zdjęcia przed emigracją do USA, adwokat i nauczycielka, którzy dostają nową pracę, para młoda. Bohater robi też zdjęcia na mieście, a wieczorem zaprasza do domu. Reportaż pokazuje codzienne życie mieszkańców ormiańskiej stolicy i kulisy pracy fotografa, który styka się zarówno z najbardziej znanymi ludźmi Erewania, jak i zwykłymi, prostymi ludźmi.