TVP Dokument Poniedziałek, 24.10.2022 06:00 DZIKA POLSKA - LASY PEŁNE ŻYCIA - ODKRYWANIE NIEDŹWIEDZIA Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2011 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Młoda kobieta z doktoratem biologii w kieszeni porzuca ciepłą Hiszpanię, by na chłodnych i grząskich szlakach Bieszczadów tropić zwierzę - widmo: niedźwiedzia. Widziała go tutaj na żywo może dwa, trzy razy. Ale i tak ma tutejsze miśki na oku. Zwabia je na nęciska tuszami padłych zwierząt i filmuje ukrytą kamerą na podczerwień. Odnajduje miejsca, gdzie zwierz się czochra, zostawiając bezcenne dla badacza włosy. One mówią wszystko o niedźwiedziu - nie tylko o tym, co je, ale też np. o jego stresach. Nuria Selva Fernandez ukazuje nam współczesne sposoby poznawania dzikich, rzadkich i w związku z tym zwykle ginących zwierząt. To rodzaj współczesnej, badawczej traperki. Wymagającej jednak nie mniejszej determinacji, niż poczynania tradycyjnych tropicieli. Z badań Nurii i jej zespołu wyłania się coraz bardziej wyrazisty obraz największego i zarazem najbardziej owianego mitami drapieżcy naszych puszcz. 06:35 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.III - ODC. 28 KULISY DAWNYCH PODRÓŻY Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Dziś podróżowanie rowerem, samochodem czy samolotem jest tak powszechne, że nie wymaga większej uwagi. Dwieście czy trzysta lat temu, gdy ktoś wybierał się w liczącą kilkaset kilometrów podróż, musiała z tej wyprawy powstać książka ze wspomnieniami. Tym razem Radosław Kotarski przenosi się właśnie w dawne czasy, aby przekonać się, jak wyglądało przemieszczanie się naszych pradziadów. Zapraszamy w niezwykłą podróż w czasie. 07:05 NOTACJE - JAN NOWAK - JEZIORAŃSKI. LISTONOSZ Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2007 Autor: Sławomir Chojecki Opowieść o początkach pracy w ruchu oporu i pierwszych akcjach, w jakich Jeziorański uczestniczył w charakterze emisariusza. Jan Nowak - Jeziorański, legendarny Kurier z Warszawy, opowiada o swoim życiu. 07:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 134 RZESZÓW - ŚWIĘTO PANIAGI Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Agnieszka Grabarska Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Ponownie odwiedzamy Rzeszów, który zaskakuje różnorodnością miejskich atrakcji. Stolica Podkarpacia może bowiem zachwycić niezwykłą historią, schowaną pod płytą rynku i udostępnioną w postaci Podziemnej Trasy Turystycznej, ale z pewnością nie zawiedzie też tych, którzy chcą zasmakować w tradycjach kulinarnych i muzycznych regionu. Rzeszów uruchamia wszystkie zmysły turysty. Warty odwiedzenia jest zwłaszcza w czasie weekendu majowego, kiedy mieszkańcy wychodzą na ulice i bawią się podczas lokalnego Święta Paniagi tak nazywano niegdyś obecną ulicę 3 Maja. Każda edycja ma swój temat przewodni - w roku 2019 celebrowane jest partnerstwo z chorwackim miastem Split, a jedną z atrakcji dla smakoszy jest popularna w tym kraju zupa Gazdaricin. Kolejną propozycją dla świętujących jest wystawa archiwalnych zdjęć - fotografie pokazują jak wyglądały te same miejsca i przeszłości i obecnie. Dla kolekcjonerów wspomnień i zdjęć idealna jest podróż ekologicznym autobusem w te rejony miasta, które rzadko odwiedzają turyści i sami mieszkańcy. Miasto od 2006 roku powiększyło swoją powierzchnię dwukrotnie, zatem ta krajoznawcza wyprawa to też dobra lekcja współczesnej historii Rzeszowa. Sercem muzycznych operacji miasta jest Rzeszowska Estrada instytucja z 60 - letnim stażem. To tu zaczynali swe muzyczne kariery Anna German, Mira Kubasińska i Tadeusz Nalepa. Miejską ciekawostką jest też mural przedstawiający miasteczko na Dzikim Zachodzie. Widzimy szeryfa dumnie kroczącego przez ulicę i krzesełko reżysera. To nawiązanie do wybitnego reżysera Freda Zinnemanna, który urodził się w Rzeszowie. Ten zdobywca czterech Oskarów wyreżyserował znane filmy m.in. kultowy "W samo południe". 07:50 PRZYRODNIK NA TROPIE - /26/ - PLUSZCZ Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz i prowadzenie: Łukasz Bożycki Są odporne na mróz. Gdy woda zamarza, ptaki te polują pod lodem. Jeden z gatunków pod wodą może przebywać nawet 30 sekund, a potrafią nurkować aż do półtora metra. Mowa o pluszczu, czyli nielicznie u nas występującym ptaku lęgowym o brązowym ubarwieniu, jaśniejszym na głowie. Co jedzą, jak dbają o swoją urodę i gdzie ich szukać opowiada Łukasz Bożycki. 08:25 JĘZYK CIAŁA ODKODOWANY (BODY LANGUAGE DECODED) Film dokumentalny, 51 min, Kanada, 2017 Reżyseria: Geoff D'Eon Film dokumentalny opowiadający o mowie naszego ciała przenosi nas w tajemniczy świat komunikacji niewerbalnej. Co mówimy, nie zdając sobie z tego sprawy i jak możemy odczytywać sygnały, które mimowolnie dają nam inni? Zagłębiamy się w naukę języka ciała, a także jego praktyczne zastosowanie w egzekwowaniu prawa, romansach, handlu, bezpieczeństwie narodowym i nie tylko. Wielu z nas uwielbia obserwować ludzi. Nawet jeśli nie słyszymy lub nie rozumiemy mówcy, często wychwytujemy kontekst tylko przy pomocy wzroku. Mowa ciała jest nieodłączną częścią życia. Czyny rzeczywiście mówią głośniej niż słowa. Bo dlaczego gestykulujemy, nawet jeśli osoba z którą rozmawiamy nas nie widzi? Zrozumienie komunikacji niewerbalnej stało się cennym narzędziem w wymiarze sprawiedliwości i świecie marketingu oraz niezbędną umiejętnością dla pracowników ochrony. A nawet potencjalną pomocą w leczeniu stresu pourazowego. Jak nigdy dotąd bardzo cenna jest wiedza, co naprawdę mówi nasze ciało. Oto miejsce, w którym opowiada się historie. Nie tylko za pomocą słów, ale także obrazów. Jedną z podstawowych umiejętności jest tutaj dogłębna znajomość ludzkiej twarzy. Jak jest zbudowana, jak działają jej mięśnie i co najważniejsze - jaka jest jej mimika. 09:25 ZATOPIONY LAS (THE SUNKEN FOREST / LA FORET ENGLOUTIE) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2016 Reżyseria: Jean Marie Cornuel, Frederic Lepage Raz do roku wody lądowe Amazonki osiągają wyjątkowy poziom. Woda zalewa całe połacie lasu. Zwierzęta ratują się ucieczką na wyższe partie drzew i krzewów. Wszyscy przedstawiciele fauny muszą się jakoś ratować przed potopem. Umiejętności i spryt ratują im życie. Niesamowite zdjęcia, dramatyczne sytuacje, ciekawe zjawiska w tych niedostępnych ekosystemach brazylijskiej przyrody pozostawią niezapomniane wrażenie. O tej porze roku wody Amazonki i jej dopływów osiągają swój najniższy poziom. Rybitwy amazońskie przybywają, by złożyć jaja na nadbrzeżnych plażach. Ale ta sceneria wkrótce zaniknie. Las znajdzie się niemal trzydzieści metrów pod wodą. Po wezbraniu tylko nieliczne wierzchołki drzew będą wystawać ponad powierzchnię wody. Zwierzęta rozpoczną walkę o przetrwanie. Ten wodny świat dla jednych jest dobrodziejstwem, dla innych przekleństwem. Wydawałoby się, że więcej wody być już nie może. Ale ulewa powraca, tworząc kolejne wezbranie, które dopełnia dzieła całkowitego zatopienia lasu. Maj. Poziom wody wzrasta do 28 metrów. Poziom wody osiąga największą wysokość. Jednak wezbranie nie rozkłada się równomiernie. Jest tak potężne tylko w kilku regionach. Promienie słońca docierają tu tylko do wierzchołków drzew i najwyżej rosnących gałęzi. Ale za jakiś czas woda znów zacznie opadać. 10:25 PERŁY ADRIATYKU (SECRETS OF THE ADRIATIC) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2013 Reżyseria: Michael Schlamberger Morze Adriatyckie było przez długi czas jedynym łącznikiem Europy Środkowej ze Wschodem, dlatego stało się symbolem wspaniałego, wielkiego i egzotycznego świata. Dzięki niemu Wenecji nadano przydomek "Królowej Siedmiu Mórz". Wędrując wzdłuż wybrzeży Morza Adriatyckiego, spotkamy niezwykłe świadectwa bogactwa kulturowego tego regionu, położone w otoczeniu niesamowitych zasobów naturalnych. Bo natura tutaj jest nierozerwalnie związana z kulturą i historią: homary zamieszkują stare wraki austriackiej marynarki wojennej, sokoły skalne polują na czarne jaskółczaki nad szczytami Dubrownika, a w gajach oliwnych można znaleźć żmije piaskowe i greckie żółwie. 11:25 MARATON HENRYKA BRAUNA Reportaż, 19 min, Polska, 1978 Scenariusz: Leon Popielarz, Jerzy Wohl Zdjęcia: Tomasz Kosior Udział seniora, Henryka Brauna, polskiego lekkoatlety, długodystansowca w Międzynarodowym Maratonie w Dębnie. Braun był członkiem Międzynarodowej Federacji Weteranów Biegów Długich przy UNESCO, laureatem Nagrody im. Tomasza Hopfera. W 2000 roku nadano mu tytuł honorowego obywatela Dębna Lubuskiego. Film jest zapisem z trasy biegu, w jakim wziął udział 66 - letni sportowiec. Przyjazd bohatera filmu do Dębna, przygotowania do startu zawodników, techniczne przygotowanie trasy zawodów, rozgrzewka, start, bieg. Ogłoszenie wyników i dekoracja zwycięzców.. 11:55 POLSKIE DZIEDZICTWO S.II - SEZON 2 ODC. 6 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2022 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Bartosz Kucharski, Tomasz Kępski, Kamil Szymański W drugim sezonie programu "Polskie Dziedzictwo" przybliżona zostanie widzom zapomniana historia polskiej spuścizny na Litwie, Łotwie oraz w Estonii. W tym odcinku wybierzemy się między innymi do Połągi i Kretyngi na Litwie. 12:30 MIESZCZANIE ŻYWIECCY - MIROSŁAW Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Grzegorz Jankowski Seria składa się z dwunastu filmów poświęconych ludziom mieszkającym w Żywcu. To opowieść o tradycji, ciągłości pokoleniowej i o pracy, która w tym mieście uważana jest za coś, co tworzy człowieka. W poszczególnych odcinkach cyklu poznamy żywieckie rodziny mieszczańskie i góralskie, które międzypokoleniowo kultywują tradycję, nawet, jeśli rozumieją ją trochę inaczej niż ich antenaci. Mirosław Staszkiewicz, dyrektor szkoły, wspólnie z synami Jakubem, prawnikiem, i Kacprem, studentem medycyny, konfrontuje się z historią swoich pradziadków. Mierzy się z przeszłością, zadając pytanie, czym jest współczesny patriotyzm i jakie jest miejsce tradycji we współczesnym świecie. 13:10 UKRAIŃCY - ODC. 7. RODZINA PETIURENKO - MARYSIA I RODZICE Serial dokumentalny, 41 min, Polska, 2022 Scenariusz i reżyseria: Julia Łuczkowska Scenariusz: Julia Łuczkowska Serial dokumentalny przedstawiający niezwykle zróżnicowane losy emigrantów i uchodźców z Ukrainy. Przyglądamy się z bliska codziennym zmaganiom ludzi w różnym wieku, pochodzących z rozmaitych środowisk społecznych, o odmiennych ambicjach i powodach, dla których zdecydowali się wyjechać ze swojej ojczyzny. Anna i Witalij z córkami, 18 - letnią Albiną i 10 - letnią Marysią, przeprowadzili się do Polski ponad dwa lata temu, chcieli zapewnić sobie i dzieciom lepsze, bezpieczniejsze życie. Na Ukrainie sprzedali dom i kupili mieszkanie. Postanowili zacząć wszystko od nowa. Anna i Witalij są nauczycielami matematyki i informatyki. Anna wykłada matematykę na uniwersytecie pedagogicznym i zaangażowana jest w działalność fundacji, która pomaga Ukraińcom w Polsce, natomiast Witalij pracuje w fabryce kopert. Starsza córka, Albina jest w klasie maturalnej, przygotowuje się do egzaminu do Akademii Muzycznej, chce zostać pianistką, natomiast jej młodsza siostra, Marysia trenuje akrobatykę sportową i reprezentuje Polskę na zawodach, a w przyszłości planuje zostać trenerką polskiej kadry. 14:00 KOSTARYKA. OSTOJA DZIKIEJ PRZYRODY (COSTA RICA NATURE'S ARK / COSTA RICA, UNE ARCHE DE NATURE) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2016 Reżyseria: Franck Decluzet Zdjęcia: Patricia Brouard Film dokumentalny o Kostaryce, kraju, w którym jak na Arce Noego mieszka kilka procent ginących gatunków flory i fauny. Jest nazywana najpiękniejszą świątynią różnorodności biologicznej na świecie. Szacuje się, że ten mały kraj jest gospodarzem 5 procent wszystkich znanych gatunków. Położona między Ameryką Północną a Południową stanowi naturalny pomost, łączący dwie płyty kontynentalne. Od trzech milionów lat to kraina wędrówek i biologicznej wymiany. Leżący w samym centrum tego regionu kraj charakteryzuje wyjątkowa różnorodność biologiczna. W dziesięć razy mniejszej od Francji Kostaryce można spotkać pięć procent gatunków zwierząt i roślin całego świata. Co dwudziesty znany gatunek występuje w Kostaryce. Ekipa wyrusza z kamerą, by poznać cztery niezwykłe gatunki dzikich zwierząt, charakterystyczne dla środowisk, w których żyją. Występujące na obszarach od południowego Meksyku po Ekwador zwierzęta te żyją w Kostaryce na wysokości ponad 2 tysięcy m.n.p.m. Ostatnie dzikie lasy zostały tu objęte ochroną. Jednocześnie rozpoczęto kampanię na rzecz ponownego zalesiania. Kostaryka to kraj bogatej przyrody. Warto jednak pamiętać, że na całym świecie różnorodność biologiczna zmniejsza się w szybkim tempie. Co roku z powierzchni Ziemi bezpowrotnie znika 26 tysięcy gatunków. Tempo globalnego wymierania jest dziś sto razy szybsze niż kiedykolwiek w ciągu ostatnich milionów lat. Jedno życie zależy od drugiego. Nasz los jest ściśle związanyz losem dzikich gatunków zwierząt. Zanim dojdzie do nieodwracalnych przeobrażeń, pamiętajmy, że niegdyś cały świat przypominał Kostarykę - niezwykłą ostoję dzikiej przyrody. 15:00 NAJWSPANIALSI W KRÓLESTWIE ZWIERZĄT - ROŚLINOŻERCY (THE VEGETARIAN GIANTS) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2015 Reżyseria: Jean-Marc Dauphin Dokument o najwspanialszych zwierzętach afrykańskiego buszu. W tym odcinku oko kamery podpatruje gigantyczne słonie, które są wegetarianami, a także nosorożce i hipopotamy. Słonie codziennie wypijają po 200 litrów wody, zwykle przychodzą do wodopoju raz dziennie. Żerują nawet po 16 godzin, bo ich dzienne zapotrzebowanie wynosi od czterech do sześciu procent masy ciała. U dorosłego samca oznacza to ponad 200 kg. Słoń potrzebuje łatwo dostępnego pożywienia. Nic więc dziwnego, że ten największy ssak lądowy jest roślinożercą. Choć nie jest wybredny, wie, co jest dobre i ma swoje smakołyki. Przepada zwłaszcza za liśćmi drzewa Colophespermum mopane, przypominającymi motyle, i za baobabami. W porze suchej żywi się głównie drzewami i krzewami. Słoń przeżyje prawie w każdym środowisku, pod warunkiem, że będzie miał dostęp do wody i pożywienia. Produkuje dziennie 150 kg. odchodów, rozsiewając przy okazji tysiące nasion, po części rekompensując poczynione przez siebie szkody. Długa, ruchliwa trąba zapewnia słoniowi dostęp do pożywienia na każdej wysokości. Ma cztery łuki zębów trzonowych, które są olbrzymie i znakomicie przystosowane do żucia. Może swobodnie unosić i opuszczać trąbę, poruszać nią w każdym kierunku. Możliwości tego narządu wydają się nieograniczone. Czasem jednak sama trąba nie wystarcza, słoń musi sobie pomóc nogą. Nie służy ona wyłącznie do chwytania. Słoń posługuje się nią również do wyrażania nastroju. Jest ona także narządem węchu, oddychania i dotyku. Właśnie trąbie, która rozwiązywała liczne problemy związane z gabarytami słonia, gatunek ten zawdzięcza to, że przetrwał aż do dzisiejszych czasów. Drugim czynnikiem była dieta. Wszystkie prehistoryczne wielkie drapieżniki wymarły. Tylko nieliczne olbrzymy dotrwały do naszych czasów i wszystkie są roślinożerne.Nosorożec czarny, to jeden z ostatnich przedstawicieli rodziny, która pojawiła się na Ziemi 35 milionów lat temu. Jego przodkowie nie mieli rogowych tworów na pysku, ale posiadali wszystkie cechy typowe dla nosorożców: masywną sylwetkę, krótkie kończyny i wydłużoną głowę oraz górną wargę tworzącą chwytny, palczasty wyrostek. Do naszych czasów dotrwał też w Afryce inny jego krewniak: nosorożec biały. Jest dwa razy większy i pojawił się miliony lat później, w czwartorzędzie. Nosorożec czarny zjada ponad 200 gatunków roślin, a biały żywi się głównie trawami. Nie mają ani kłów, ani siekaczy, pożywienie chwytają i rozdrabniają wargami. Wystarcza im 30 kg trawy dziennie, to niewiele jak na zwierzę o takich gabarytach. Kolejnym roślinożernym olbrzymem jest hipopotam. Nauka wie o nim stosunkowo niewiele, bo trudno go obserwować. Większość dnia spędza zanurzony w wodzie. W pełnej krasie można go podziwiać rano, kiedy po nocy spędzonej na skubaniu przybrzeżnych roślin, wraca do wody. Hipopotam wyraźnie odróżnia się od innych zwierząt: morfologią, wodno - lądowym trybem życia, a także zwyczajami, których często nie potrafimy sobie wytłumaczyć. Ssaki te żyją w grupach liczących po kilkanaście osobników, którymi rządzi dominujący samiec. 16:00 CHIŃSKIE ECOPOLIS (ECOPOLIS CHINA) Film dokumentalny, 55 min, Finlandia, 2013 Scenariusz i reżyseria: Anna - Karin Grönroos Zdjęcia: Mika Mattila Film dokumentalny przedstawiający marzenia dwóch ekologów i ich wizje stworzenia przestrzeni wykorzystującej nowoczesne technologie do budowy ekologicznych miast, w których mogłoby zamieszkać nawet dwadzieścia tysięcy osób. Jeden to fiński inżynier, profesor i pisarz Eero Paloheimo, a drugi to chiński multimilioner i biznesmen Zhang Yue. 17:05 WIDOKI Z RAJU. KULTURA OGRODOWA W ŚWIECIE ISLAMU - ODC. 1 PERSJA. RAJSKI WYNALAZEK (A GLIMPSE OF PARADISE - GARDEN CULTURE IN THE ISLAMIC WORLD) Cykl dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Veronika Hofer Pięcioodcinkowy cykl dokumentalny - podróż po świecie islamu. Rozpoczyna się w ogrodach Imperium Perskiego, obejmuje zielone oazy na subkontynencie indyjskim, w Afryce Północnej i południowej Hiszpanii, a kończy refleksją o przyszłości w państwach Zatoki Perskiej. Ogrody są wehikułem do poznania i zrozumienia całego obszaru kulturowego w jego odrębności. Dokument skierowany jest do odbiorców zainteresowanych podróżami i kulturą, ale także dla tych, którzy chcą poznać rejony o coraz większym znaczeniu na świecie, ich historię i kulturę. Odcinek 1 - "Persja. Rajski wynalazek". Pustynia w Iranie. Płaskowyż, otoczony szczytami gór. Suchy i jałowy. A jednak przez tysiące lat dzięki kunsztownej technologii nawadniania stawiano tu opór pustyni i uprawiano ogrody, które zyskały międzynarodową sławę. Są one przykładem i wzorem kultury ogrodowej świata islamskiego. Chcielibyśmy prześledzić ich początki na pustyni i wyruszyć w podróż przez gorące stepy do tych rześkich zielonych oaz. Przemierzamy wschodnią część Wyżyny Irańskiej. Przez wiele godzin nie widać nic poza pustym stepem i gołymi formacjami skał. Każdy podróżny zaczyna bardzo szybko tęsknić za odrobiną cienia i zieleni. Naszym celem jest pustynne miasto Jazd. Podobno to właśnie w tym dość nieoczekiwanym miejscu znajduje się zupełnie niezwykły ogród. 18:00 KLUCZ DO SALVADORA DALEGO (LA LLAVE DALI / THE KEY TO DALI) Film dokumentalny, 53 min, Hiszpania, 2016 Reżyseria: David Fernandez Scenariusz: Pau Cavaller, David Fernandez, Simo Mateu Zdjęcia: Bosco Llona Girona to urokliwe i popularne wśród turystów hiszpańskie miasteczko. W 1989 roku w jednym z lokalnych sklepów z antykami niejaki Tomeu I’ Amo trafia na obraz, który wg niego jest oryginalnym dziełem Salvadora Dalego. Niestety, jedyna osoba mogąca potwierdzić autorstwo, czyli twórca dzieła, umiera w tym samym roku. I’ Amo nie zniechęca się jednak i postanawia za wszelką cenę udowodnić wagę swojego znaleziska. Tak rozpoczyna się 25 - letnia przygoda, podczas której ten ekscentryczny naukowiec z Majorki pozna ekspertów z całego świata, a także odkryje specjalny kod jego zdaniem stosowany przez Salvadora Dalego, co rzuci nowe światło na twórczość hiszpańskiego mistrza. W przeciwieństwie do bajek, odnalezienie skarbu to dopiero początek historii, a w rzeczywistości trzeba jeszcze jego wartość udowodnić. Tomeus I'Amo przypomina swoją pewnością siebie i naiwnością Don Kichota, który współcześnie walczy z wiatrakami świata sztuki. Niezależnie od wyniku tego pojedynku, l’ Amo i jego dzieje łączą w sobie narodowe cechy Hiszpanów: fantazję, aktywność, śmiałość. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - KAPSZTAD - AFRYKAŃSKA PIĘKNOŚĆ. (FLAVORS) Cykl dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:10 PORTRETY DOKUMENTALNE. S.II - GRZEGORZ BRZOZOWICZ Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2022 Panorama polskiego dokumentu - filmowe portrety twórców, ich drogi artystycznej i twórczości na przykładzie wybranych dzieł. Bohaterem odcinka jest Grzegorz Brzozowicz. 20:40 ZAGUBIONY DIAMENT - ANDRZEJ KORZYŃSKI Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2015 Scenariusz i reżyseria: Grzegorz Brzozowicz Film dokumentalny o znanym polskim kompozytorze Andrzeju Korzyńskim. Urodzony w 1940 r. Korzyński odniósł sukces zarówno w muzyce rozrywkowej, eksperymentalnej, jak i filmowej. Mimo swego bogatego dorobku pozostaje w Polsce relatywnie nieznany, ale na Zachodzie jego twórczość spotyka się z dużym zainteresowaniem. Nakładem brytyjskiej wytwórni Finders Keepers ukazało się pięć płyt z jego muzyką filmową. Film opowiada niezwykłą historię kompozytora od lat 60. i jego pracy z czołowymi wykonawcami polskiej estrady, poprzez tworzenie muzyki do wybitnych polskich i zagranicznych filmów w latach 70. i 80. , jak i równoległe działania na polu elektronicznego eksperymentu. Klamrą spinającą film jest kultowy status polskiego kompozytora w Anglii ukazany poprzez poświęcone mu koncerty i wydawnictwa. 21:45 PRZYJACIELE NA 33 OBROTY Film dokumentalny, 57 min, Polska, 2013 Scenariusz i reżyseria: Grzegorz Brzozowicz Zdjęcia: Rymwid Błaszczak Film opowiada historię przyjaźni dwóch światowej sławy grafików pochodzących z Polski i przebieg ich równoległych, bardzo podobnych karier artystycznych. Pokazujemy wybitnych twórców, którzy mieli odwagę opuścić Polskę, gdzie odnosili sukcesy, i zmierzyć siłę swego talentu ze światem anglosaskiej sztuki pop. Tak jak czarna, winylowa płyta z jednej strony jest reliktem przeszłości, a z drugiej wciąż niedoścignionym jakościowo nośnikiem zapisu dźwięku, tak twórczość Szaybo i Zagórskiego była związana z kierunkami artystycznymi (Szkoła Polskiego Plakatu, Record Design), które miały w latach 60. i 70. , przy zachowaniu sporej wartości artystycznej, także i duży oddźwięk społeczny. 22:55 EASY RIDER Film dokumentalny, 57 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Grzegorz Brzozowicz Poza powrotem do czasów chwały Tomasza Tłuczkiewicza (lata 60. do 90. XX w.), ważnym elementem filmu jest pokazanie upływu czasu, tempa przemian w pojmowaniu sztuki i roli artysty oraz zmieniający się świat pod względem technologii i sposobu reagowania na sztukę. Narratorem opowieści jest Tomasz Tłuczkiewicz. Jego opowieść snuje się z off - u. Jest to podróż przez miejsca oraz z życia wzięte anegdoty opowiadane przez bohatera i spotykanych przez niego ludzi. Ważną składową jest wykorzystanie materiałów dokumentalnych w tym zdjęć, prac graficznych i fragmentów filmów, kronik filmowych czy amatorskich zapisów. Wykorzystano archiwalia pokazujące życie miast, ulicy, klimat tamtej epoki, obrazy obnażające socjalistyczną rzeczywistość. Z bohaterem odwiedzamy dzisiejszą Warszawę, Wrocław, Kalisz i Polanicę. Przeplatają się współczesne zdjęcia z ujęciami archiwalnymi. Wśród są muzycy, organizatorzy życia kulturalnego, przyjaciele, naukowcy, szefowie wytwórni płytowych, którzy współpracowali z Tomaszem Tłuczkiewiczem. Ważną rolę odgrywa muzyka, autorstwa Konrada Kucza (polski artysta grafik oraz instrumentalista i kompozytor specjalizujący się w muzyce elektronicznej. Występuje w zespole Futro, współpracuje z nim m.in. Gabą Kulką). 24:00 MORSKI WETERAN Reportaż, 28 min, Polska, 1972 Scenariusz i realizacja: Danuta Małek Zdjęcia: Janusz Pietrzykowski, Lech Rydliński Opowieść o parowcu "Sołdek", który był pierwszym statkiem zbudowanym w Polsce po II wojnie światowej. Masowiec "Sołdek" powstał w Stoczni Gdańskiej, ale jego macierzystym portem został Szczecin. Nazwę swoją zawdzięcza ówczesnemu przodownikowi pracy w Stoczni Gdańskiej, Stanisławowi Sołdkowi, którego żona, Helena, została matką chrzestną statku. Film rozpoczyna się od wizyty w duńskim porcie Randers, a kończy uroczystością na Wałach Chrobrego w Szczecinie z okazji tysięcznego rejsu, gdzie nadano statkowi Order Sztandaru Pracy. Historia powstania statku, odbytych rejsów. W filmie wykorzystano zdjęcia archiwalne z WFD, które ilustrują wspomnienia budowniczych, kapitanów i załogi statku. 00:35 NOTACJE - RUDOLF TAUER. JESTEM CZŁOWIEKIEM DWÓCH NACJI Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2007 Autor: Marcin Bradke Opowieść o przedwojennym, wojennym i powojennym życiu człowieka, który ma korzenie polsko - niemieckie. Rudolf Tauer, syn Niemca i Polki. "Urodziłem się we Wrocławiu w roku 1928 i mieszkam tu do dziś. Kocham to miasto urodzenia, nauki i pracy" - rozpoczyna opowieść o swojej "małej ojczyźnie" Rudolf Tauer. Od najmłodszych lat wychowywany był w duchu polskości. Matka nauczyła go języka polskiego, wprowadziła w środowisko Polaków mieszkających we Wrocławiu, przyprowadziła do polskiego kościoła. Była najważniejszą osobą w jego życiu, wzorem do naśladowania. Jako pacyfista z przekonania Rudolf Tauer jak długo mógł uchylał się od służby wojskowej. Krótko po ogłoszeniu Breslau twierdzą, został jednak, jako szesnastolatek, wcielony do Volkssturmu, jednostek wojskowych utworzonych z osób, które nie podlegają jeszcze bądź już służbie wojskowej. Wymuszony udział w walkach o Wrocław był dla niego ciężkim przeżyciem, wówczas po raz pierwszy zetknął się ze śmiercią. Patrzył jak giną koledzy zabijani przez atakujących miasto żołnierzy radzieckich. Ogłoszenie kapitulacji było dla niego szczęśliwą chwilą, ale jednocześnie skłaniało do zadumy. Zdawał sobie sprawę, że nic już nie będzie tak jak dawniej, że kończy się pewien rozdział w historii. 00:50 KRÓTKIE POPOŁUDNIE NA MAZURACH Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2018 Reżyseria: Maria Dłużewska Zdjęcia: Bartłomiej Maj Muzyka: Jan Krzysztof Kelus Film o Janie Krzysztofie Kelusie i jego żonie Urszuli Sikorskiej "Kubie". To ballada o mądrym, trudnym i spełnionym życiu, a może przede wszystkim o miłości? Magia, która otacza tę parę, polega chyba na ich umiejętności niezwykle uważnego, przenikliwego obserwowania świata i ludzi, na żelaznym systemie wartości, a przede wszystkim na niezwykłej potrzebie wolności. Kuba i Janek idą przez życie, które jednocześnie jest zapisem najnowszej historii Polski, bardzo po swojemu, dokonując co chwilę wyborów zdawałoby się szalonych, na ogół pod prąd obowiązujących właśnie mód i trendów. W zalewie pojawiających się możliwości zawsze decydują się na pójście swoją drogą, choćby była zarośniętą, wyboistą ścieżką dla większości z nas prowadzącą donikąd. Kuba i Janek potrafią jednak czasem ogromnym wysiłkiem oczyścić ten trakt i zamienić w piękny, prosty trakt. 01:50 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - NAROL. TAJEMNICA PAŁACU ODC. 261 Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski 12 lutego 1945 roku w pałacu w Narolu NKWD osaczyło grupę partyzantów z oddziału WiN Kostka. Pojmanych zostało 7 żołnierzy wyklętych. Chcemy przebadać najbliższe otoczenie pałacu, by odpowiedzieć na pytanie, jakie rozmiary miała stoczona tu walka. Poszukiwania będą tłem do opowieści o niezwykłym dowódcy, Karolu Kosteckim ps. Kostek. Kostek walczył z niemieckim okupantem we wrześniu 1939 r. , był kurierem ZWZ na obszar okupacji sowieckiej, żołnierzem AK i dowódcą kompanii Narol. Jego oddział współpracował z partyzantami sowieckimi i bronił polskiej ludności przez napadami UPA, rozgrywając regularną bitwę z Ukraińcami w obronie Narola. Podczas akcji "Burza" walczył ze swym oddziałem pod Bełżcem i Tomaszowem Lubelskim. Po wkroczeniu Rosjan, Kostecki pozostał w konspiracji, strzelał się z komunistami w Lubaczowie, a jego podkomendni zostali okrążeni i schwytani w pałacu w Narolu. Sam Kostek awansował na komendanta Rejonu I, a potem Rejonu V w strukturach WiN. Był dowódcą udanej akcji rozbicia aresztu UB w Tomaszowie Lubelskim i uwolnienia stamtąd więźniów. Zatrzymany przez komunistów został skazany na wielokrotną karę śmierci, zamienioną potem na 15 lat więzienia. 02:20 BEZCENNA DAMA Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2017 Reżyseria: Grzegorz Styła Scenariusz: Katarzyna Kotula, Maria Guzy Zdjęcia: Maciej Dźwigaj, Maciej Mroziewski, Zbigniew Jarosz, Wojciech Kursa Film poświęcony kolekcji Czartoryskich, a zwłaszcza jej najcenniejszemu obrazowi, "Damie z gronostajem". 03:25 CZYSTA SZTUKA Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2017 Reżyseria: Maksim Shved Scenariusz: Łukasz Czajka, Maksim Shved Dokument kreatywny o współczesnej Białorusi, wolności i sztuce. Tajemniczy artysta zjawia się na ulicach Mińska, rozkłada płótno i zaczyna malować. Spod jego pędzla wychodzą zagadkowe figury geometryczne. Zaintrygowani przechodnie pytają, co tworzy, ale artysta nikomu nie zdradza tajemnicy. Sztuka staje się pretekstem do rozmowy o życiu, kraju, codzienności i ludzkich historiach. Krok po kroku poznajemy bliżej artystę. To Zahar Kudin, jeden z najbardziej obiecujących białoruskich malarzy młodego pokolenia. Co kryje się za jego obrazami? Rozwiązanie zagadki będzie niemałym zaskoczeniem.