TVP Dokument Wtorek, 25.10.2022 06:00 DZIKA POLSKA - LASY PEŁNE ŻYCIA - SZCZĘŚCIE Z ZIMORODKIEM Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2011 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Określenie "niebieski ptak" może mieć wcale korzystny wydźwięk. Zimorodek, pomykający nad leśną strugą niczym błękitna iskierka, robi niezatarte wrażenie. Gdy siedzi bez ruchu na zwisającej nad woda gałęzi, czatując na niewielkie ryby, stanowiące jego główny pokarm, może ostatecznie uchodzić za "niebieskiego ptaka" w ludzkim rozumieniu, czyli lenia. Ale gdy nagle, jak strzała spadnie do wody po zdobycz, prawie nigdy przy tym nie chybiając, przyjdzie nam zmienić zdanie. Zresztą istota o naturze "niebieskiego ptaka" nie byłaby chyba w stanie wydrążyć w skarpie rzecznej długiego tunelu, zakończonego małą jaskinią, stanowiącą gniazdo, a później wykarmić siedem czy osiem dziobów. Na pewno też "niebieskim ptakiem" w pejoratywnym rozumieniu nie jest Marek Piotrowicz, gość programu. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.III - ODC. 29 NAJDALSZE ZAKĄTKI DAWNEJ POLSKI Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Gdzie sięgały wschodnie granice dawnej Rzeczpospolitej? Czy zostały jakieś ślady po wielkich wojnach z Turcją, Tatarami i Kozakami? Radek Kotarski rusza śladami miejsc znanych z Trylogii Henryka Sienkiewicza. Weryfikuje książkowe podania z faktycznymi wydarzeniami. Odwiedza także nieco mniej popularne miasta na dzisiejszej Ukrainie, w których jednak jak na dłoni widać fascynujące ślady polskiej historii. 07:10 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 135 BARTOSZYCE Magazyn, 21 min, Polska, 2019 Reżyseria: Rafał Samborski Scenariusz: Paulina Józefina Moczyńska Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tym razem odwiedzamy Bartoszyce, malownicze miasto położone w dolinie Łyny - królowej rzek Warmii i Mazur. To właśnie tutaj, na pobliskim wzgórzu, Krzyżacy wybudowali jeden z pierwszych zamków warownych w Prusach Dolnych. Żeby podziwiać piękną panoramę, warto wspiąć się na niewielkie Wzgórze Zamkowe. Choć po zamku krzyżackim nie ma śladu, w świadomości mieszkańców zarówno zamek, jak i wzgórze stanowią istotę miasta, bo to właśnie tutaj zaczęła się historia Bartoszyc. Nieopodal wzniesienia znajduje się doskonałe miejsce do wypoczynku - staw w kształcie serca oraz ciąg spacerowy wzdłuż Łyny. Znajdują się one na terenie Parku Elizabeth, założonego w 1903 roku przez ówczesnego starostę Bartoszyc, dla upamiętnienia jego zmarłej żony. W wyniku prac prowadzonych w ostatnich latach tereny te są dziś chlubą miasta. Ciekawostką Bartoszyc są kamienne baby, mieszkańcy nazywają je "bartkami", choć nazwa ta nie ma żadnego historycznego uzasadnienia. Przed drugą wojną światową mówiono na nie Bartel i Gustebalda. Docelowo kamienne baby mają stanąć na Rynku, który obecnie poddawany jest gruntownym pracom rewitalizacyjnym. W mieście warto też odwiedzić charytatywną restaurację U św. Mikołaja, gdzie można zjeść ukraińskie bliny z maczanką. Nie sposób też pominąć stowarzyszenia Wiraż, założonego przez miłośników motocykli. Ich pasja to kontynuacja dawnych tradycji motocyklowych miasta, sięgających jeszcze czasów przedwojennych. W Bartoszycach można też odnaleźć ślady najnowszej historii. W tutejszej jednostce wojskowej, w batalionie kleryckim, w latach 1966 - 1968 służył ks. Jerzy Popiełuszko. W roku 2010 roku mieszkańcy Bartoszyc upamiętnili kapelana Solidarności, brutalnie zamordowanego przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa. Jego pomnik - u zbiegu ulic Andersa i Wojska Polskiego, niedaleko jednostki wojskowej - ma formę surowego głazu. Wyrzeźbiono na nim sznur, upamietniający to, że kapłan był związany w chwili swej męczeńskiej śmierci. 07:40 PRZYRODNIK NA TROPIE - /27/ - RÓŻANKA Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz i prowadzenie: Łukasz Bożycki Samica okonia składa jednorazowo około 30 000 jajeczek, a samica lina aż 300 000 ziaren ikry. Tymczasem różanka - bo to o niej dziś będzie mowa - składa tylko kilkanaście ziarenek ikry. Dlaczego? I co to jest rybie przedszkole? O tym i o oswajaniu małży opowiada Łukasz Bożycki, przyrodnik i fotograf. 08:10 CHIŃSKIE ECOPOLIS (ECOPOLIS CHINA) Film dokumentalny, 55 min, Finlandia, 2013 Scenariusz i reżyseria: Anna - Karin Grönroos Zdjęcia: Mika Mattila Film dokumentalny przedstawiający marzenia dwóch ekologów i ich wizje stworzenia przestrzeni wykorzystującej nowoczesne technologie do budowy ekologicznych miast, w których mogłoby zamieszkać nawet dwadzieścia tysięcy osób. Jeden to fiński inżynier, profesor i pisarz Eero Paloheimo, a drugi to chiński multimilioner i biznesmen Zhang Yue. 09:15 KOSTARYKA. OSTOJA DZIKIEJ PRZYRODY (COSTA RICA NATURE'S ARK / COSTA RICA, UNE ARCHE DE NATURE) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2016 Reżyseria: Franck Decluzet Zdjęcia: Patricia Brouard Film dokumentalny o Kostaryce, kraju, w którym jak na Arce Noego mieszka kilka procent ginących gatunków flory i fauny. Jest nazywana najpiękniejszą świątynią różnorodności biologicznej na świecie. Szacuje się, że ten mały kraj jest gospodarzem 5 procent wszystkich znanych gatunków. Położona między Ameryką Północną a Południową stanowi naturalny pomost, łączący dwie płyty kontynentalne. Od trzech milionów lat to kraina wędrówek i biologicznej wymiany. Leżący w samym centrum tego regionu kraj charakteryzuje wyjątkowa różnorodność biologiczna. W dziesięć razy mniejszej od Francji Kostaryce można spotkać pięć procent gatunków zwierząt i roślin całego świata. Co dwudziesty znany gatunek występuje w Kostaryce. Ekipa wyrusza z kamerą, by poznać cztery niezwykłe gatunki dzikich zwierząt, charakterystyczne dla środowisk, w których żyją. Występujące na obszarach od południowego Meksyku po Ekwador zwierzęta te żyją w Kostaryce na wysokości ponad 2 tysięcy m.n.p.m. Ostatnie dzikie lasy zostały tu objęte ochroną. Jednocześnie rozpoczęto kampanię na rzecz ponownego zalesiania. Kostaryka to kraj bogatej przyrody. Warto jednak pamiętać, że na całym świecie różnorodność biologiczna zmniejsza się w szybkim tempie. Co roku z powierzchni Ziemi bezpowrotnie znika 26 tysięcy gatunków. Tempo globalnego wymierania jest dziś sto razy szybsze niż kiedykolwiek w ciągu ostatnich milionów lat. Jedno życie zależy od drugiego. Nasz los jest ściśle związanyz losem dzikich gatunków zwierząt. Zanim dojdzie do nieodwracalnych przeobrażeń, pamiętajmy, że niegdyś cały świat przypominał Kostarykę - niezwykłą ostoję dzikiej przyrody. 10:15 WIDOKI Z RAJU. KULTURA OGRODOWA W ŚWIECIE ISLAMU - ODC. 1 PERSJA. RAJSKI WYNALAZEK (A GLIMPSE OF PARADISE - GARDEN CULTURE IN THE ISLAMIC WORLD) Cykl dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Veronika Hofer Pięcioodcinkowy cykl dokumentalny - podróż po świecie islamu. Rozpoczyna się w ogrodach Imperium Perskiego, obejmuje zielone oazy na subkontynencie indyjskim, w Afryce Północnej i południowej Hiszpanii, a kończy refleksją o przyszłości w państwach Zatoki Perskiej. Ogrody są wehikułem do poznania i zrozumienia całego obszaru kulturowego w jego odrębności. Dokument skierowany jest do odbiorców zainteresowanych podróżami i kulturą, ale także dla tych, którzy chcą poznać rejony o coraz większym znaczeniu na świecie, ich historię i kulturę. Odcinek 1 - "Persja. Rajski wynalazek". Pustynia w Iranie. Płaskowyż, otoczony szczytami gór. Suchy i jałowy. A jednak przez tysiące lat dzięki kunsztownej technologii nawadniania stawiano tu opór pustyni i uprawiano ogrody, które zyskały międzynarodową sławę. Są one przykładem i wzorem kultury ogrodowej świata islamskiego. Chcielibyśmy prześledzić ich początki na pustyni i wyruszyć w podróż przez gorące stepy do tych rześkich zielonych oaz. Przemierzamy wschodnią część Wyżyny Irańskiej. Przez wiele godzin nie widać nic poza pustym stepem i gołymi formacjami skał. Każdy podróżny zaczyna bardzo szybko tęsknić za odrobiną cienia i zieleni. Naszym celem jest pustynne miasto Jazd. Podobno to właśnie w tym dość nieoczekiwanym miejscu znajduje się zupełnie niezwykły ogród. 11:15 MORSKI WETERAN Reportaż, 28 min, Polska, 1972 Scenariusz i realizacja: Danuta Małek Zdjęcia: Janusz Pietrzykowski, Lech Rydliński Opowieść o parowcu "Sołdek", który był pierwszym statkiem zbudowanym w Polsce po II wojnie światowej. Masowiec "Sołdek" powstał w Stoczni Gdańskiej, ale jego macierzystym portem został Szczecin. Nazwę swoją zawdzięcza ówczesnemu przodownikowi pracy w Stoczni Gdańskiej, Stanisławowi Sołdkowi, którego żona, Helena, została matką chrzestną statku. Film rozpoczyna się od wizyty w duńskim porcie Randers, a kończy uroczystością na Wałach Chrobrego w Szczecinie z okazji tysięcznego rejsu, gdzie nadano statkowi Order Sztandaru Pracy. Historia powstania statku, odbytych rejsów. W filmie wykorzystano zdjęcia archiwalne z WFD, które ilustrują wspomnienia budowniczych, kapitanów i załogi statku. 11:50 ZYGMUNT HUBNER - GRA Z RZECZYWISTOŚCIĄ Film dokumentalny, 60 min, Polska, 2018 Scenariusz i reżyseria: Edyta Wróblewska Zygmunt Hübner, człowiek, który wymyka się wszelkim definicjom. Z jednej strony niezwykle spójny w swoich przekonaniach i poglądach, z drugiej człowiek o wielu twarzach, człowiek orkiestra, pełniący wiele funkcji, odgrywający na co dzień wiele trudnych ról - dyrektor teatrów, reżyser, aktor, pedagog, publicysta, artysta. Człowiek, który całe swoje życie spędził w realiach PRL - u, jednocześnie zachowując wolność myślenia i dzieląc się tą wolnością z ludźmi, którzy go otaczali. Ktoś, kto, mimo zakłamanej rzeczywistości dookoła, zachował bezwzględną przyzwoitość. W jaki sposób sprawić, żeby film o nim nie był pomnikiem pełnym nadętego patosu, ale opowiadał o człowieku z krwi i kości, który był w ciągłym poszukiwaniu, toczył bezustanną dyskusję z samym sobą, stawiał ważne pytania publiczności przychodzącej na jego przedstawienia, proponował mądrą rozmowę czytelnikom swoich felietonów, polemizował z ówczesną władzą, inspirował aktorów, którzy u niego grali? Jak bez popadania w nadmierny zachwyt opowiedzieć o jego nieprzeciętnej osobowości, służącej za artystyczny i moralny autorytet ludziom, którzy go znali? W końcu, jak sprawić, żeby film był interesujący nie tylko dla wąskiego grona pasjonatów teatru, ale dla szerokiego spektrum widzów współczesnych, tych ze starszego i z młodszego pokolenia? Można to osiągnąć, jeśli w bardzo bogatej twórczości Hübnera poszuka się wątków, które są uniwersalne, pytań, które nadal pozostają aktualne, pomimo ogromnej zmiany, jaka nastąpiła w Polsce na przestrzeni 25 lat od czasu jego śmierci, oraz odpowiedzi, które ani nie były wtedy, ani nadal nie wydają się jednoznaczne. Gdy te wątki zilustruje się fragmentami najwybitniejszych przedstawień reżyserowanych przez Hübnera, urywkami z filmów, w których grał, cytatami z jego felietonów oraz archiwalnymi fragmentami pokazującymi szarą i absurdalną codzienność PRLu, to wówczas będzie szansa, że głos Hübnera zabrzmi dziś wiarygodnie i współcześnie. 12:55 ZAGUBIONY DIAMENT - ANDRZEJ KORZYŃSKI Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2015 Scenariusz i reżyseria: Grzegorz Brzozowicz Film dokumentalny o znanym polskim kompozytorze Andrzeju Korzyńskim. Urodzony w 1940 r. Korzyński odniósł sukces zarówno w muzyce rozrywkowej, eksperymentalnej, jak i filmowej. Mimo swego bogatego dorobku pozostaje w Polsce relatywnie nieznany, ale na Zachodzie jego twórczość spotyka się z dużym zainteresowaniem. Nakładem brytyjskiej wytwórni Finders Keepers ukazało się pięć płyt z jego muzyką filmową. Film opowiada niezwykłą historię kompozytora od lat 60. i jego pracy z czołowymi wykonawcami polskiej estrady, poprzez tworzenie muzyki do wybitnych polskich i zagranicznych filmów w latach 70. i 80. , jak i równoległe działania na polu elektronicznego eksperymentu. Klamrą spinającą film jest kultowy status polskiego kompozytora w Anglii ukazany poprzez poświęcone mu koncerty i wydawnictwa. 14:00 SWALA PALA. PRZYGODY MŁODEJ IMPALI (THE ADVENTURES OF SWALA PALA, THE BABY GAZELLE / LA VIE A AVENTUREUSE DE SWALA PALA, BEBE GAZELLE) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2017 Reżyseria: Jean Marc Dauphin Zdjęcia: David Matthieu Film dokumentalny opowiadający historię małego samca impali, nazwanego Swala Pala. Piękny, nowo narodzony samiec waży blisko pięć kilogramów. Przypomina swoim wyglądem Bambi z bajek Disneya. Wielkie czarne oczy z długimi rzęsami oraz długie, jeszcze nieporadne nogi. Kamera śledzi go od narodzin. Choć ma zaledwie 72 godziny, już wyczuwa osobliwą relację z matką, która jest raczej zdystansowana i nie przejawia zbyt wiele macierzyńskich uczuć. W końcu młody samiec zaczyna rozumieć, że poruszając się po sawannie, musi zachować ostrożność. Przyglądamy się poczynaniom malucha oraz jego spotkaniom z innymi zwierzętami zamieszkującymi sawannę. Zobaczymy, jak radzi sobie z niebezpieczeństwami, jak podąża za matką, uczy się, dorasta i poznaje świat. Niezwykle ciepła i wzruszająca opowieść. Filmowcy śledzili jego losy przez prawie trzy lata. 14:55 NAJWSPANIALSI W KRÓLESTWIE ZWIERZĄT - ANTYLOPY (THE ANTELOPES) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2015 Reżyseria: Jean-Marc Dauphin Najwięcej antylop występuje w Afryce, gdzie doliczono się 72 gatunków. Należą do nich wielkie zwierzęta, ważące nawet pół tony, a także wiele razy mniejsze od nich osobniki takie, jak dikdik. Ta miniaturowa antylopa mieszka w zaroślach porastających sawannę. Dikdiki żyją w parach, co stanowi rzadkość wśród antylop. Ze względu na swoje małe rozmiary stanowi łakomy kąsek dla wielu drapieżników, począwszy od węży, przez drapieżne ptaki, po szakale czaprakowe. W porównaniu z innymi antylopami, te najrzadziej padają łupem drapieżników. Dikdiki zawdzięczają to temu, że właściwie nie piją wody. W ten sposób unikają wodopojów, gdzie najczęściej giną inne zwierzęta. Kudu należą do dużych antylop. Wielkością ustępują jedynie elandom. Samiec, który wyróżnia się imponującym porożem, waży od dwustu do trzystu kilogramów: 50 razy więcej niż dikdik. Żywią się głównie liśćmi. W porze suchej 75% roślin znika albo traci walory odżywcze. Antylopy muszą więc pokonywać większe odległości w poszukiwaniu pożywienia. Afrykańskie antylopy dzieli się czasem na kilka grup. Kudu i buszboki należą do antylop o skręconych rogach. Na południu Afryki buszboki często dzielą terytorium z większym kuzynem - nialą grzywiastą. Podobnie jak buszbok i kudu, niala nie jest terytorialna. Samce żyją samotnie, ich kontakty z innymi samcami są przypadkowe i przelotne. Do dużych antylop należy bawolec, samiec waży 150 kilogramów. Przedstawicielami podrodziny bawolców są sasebi, inne duże antylopy żyjące na sawannie. Obowiązuje u nich prosta zasada bezpieczeństwa: przy wodopoju grupa strażników jest zawsze liczniejsza niż pijących. W Afryce wschodniej antylopy te bywają też nazywane topi, ponieważ stają na termitierach, by rozglądać się po okolicy. Największym gatunkiem antylopy, dziś bardzo przetrzebionym, jest eland. Wszystkie antylopy mają oczy osadzone z boku czaszki, co pozwala obserwować również to, co dzieje się z tyłu. Inna charakterystyczna cecha wszystkich antylop to dwie pary palców, z czego tylna nie sięga podłoża, co oznacza, że mają cztery palce, ale stąpają tylko na dwóch. Jednymi z najmasywniejszych antylop są koby. Samica waży 160 kg, a dorodny samiec nawet 250 kg. Szpringboki należą do antylop średniej wielkości, charakteryzujących się smukłą sylwetką, szybkością i zwinnością. W Afryce występuje kilkanaście takich gatunków. Dobrze radzą sobie na półpustynnych terenach, żywią się roślinami, których nie mogą jeść gatunki trawożerne, wymagające bliskości wody. Pod tym względem wymagania szpringboka są niemal zerowe. Radzi sobie bez wody. Impale charakteryzuje wyjątkowo zgrabna i harmonijna sylwetka. Są zawsze czujne i gotowe do natychmiastowej reakcji na niebezpieczeństwo. Afrykańskie antylopy choć różnią się wielkością, dietą i sposobem życia na pewno z jednakowym uporem robią wszystko, by nie stać się łatwym łupem. 16:00 TAJEMNICE DIAMENTÓW (DIAMONDS! DIAMONDS!) Film dokumentalny, 49 min, Francja, 1993 Reżyseria: Patricia Desmortiers, Helene Weigand Diamenty są wieczne, lecz nie lubią rozgłosu. To jeden z najbardziej tajemniczych rynków świata. Obraca się na nim setkami milionów dolarów. Autorom tego fascynującego dokumentu udało się dotrzeć do południowoafrykańskich kopalń tych szlachetnych kamieni, ich sortowni w Londynie i szlifierni w Antwerpii. W filmie przedstawiono historie najsłynniejszych diamentów świata, takich jak Koh - i - noor, który zdobi koronę brytyjskich królowych. 17:00 WIDOKI Z RAJU. KULTURA OGRODOWA W ŚWIECIE ISLAMU - ODC. 2 INDIE. SPLENDOR CZASÓW MOGOŁÓW (A GLIMPSE OF PARADISE - GARDEN CULTURE IN THE ISLAMIC WORLD) Cykl dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Veronika Hofer Pięcioodcinkowy cykl dokumentalny - podróż po świecie islamu. Rozpoczyna się w ogrodach Imperium Perskiego, obejmuje zielone oazy na subkontynencie indyjskim, w Afryce Północnej i południowej Hiszpanii, a kończy refleksją o przyszłości w państwach Zatoki Perskiej. Ogrody są wehikułem do poznania i zrozumienia całego obszaru kulturowego w jego odrębności. Dokument skierowany jest do odbiorców zainteresowanych podróżami i kulturą, ale także dla tych, którzy chcą poznać rejony o coraz większym znaczeniu na świecie, ich historię i kulturę. Odcinek 2 - "Indie". Splendor czasów Mogołów. Indie. Gęsto zaludnione i pełne kolorytu, biedne i pogrążone w chaosie. A jednak tutejsze ogrody świadczą o ich bogactwie i porządku. W jaki sposób zdołały uzyskać balans pomiędzy orientalną wspaniałością i rygorem islamskiej kultury ogrodowej? Wyruszyliśmy w odkrywczą podróż do najbardziej spektakularnych ogrodów kultywowanych pośród harmidru i zgiełku współczesnych Indii. W Indiach mieszka prawie jedna piąta ludności świata. To sprawiło, że okręg rządowy w Nowym Delhi stał się ważnym punktem na politycznej mapie świata. Prezydent Indii mieszka i rządzi za tą bramą i w tym ogrodzie. Teren ten, widziany z góry, wygląda jak dywan, z wzorem poprzecinanym surową geometrią osi i kanałów nawadniających. Jest to jednak zdecydowanie ogród, zaprojektowany według islamskich zasad. Jak to możliwe, że głowa państwa w kraju zamieszkanym w dużej mierze przez Hindusów żyje w otoczeniu ogrodów islamskich? Ogród powstał ponad sto lat temu, gdy Brytyjczycy przenieśli siedzibę rządu z Kalkuty do Delhi w północnych Indiach. Zbudowali w tym celu nowe miasto, Nowe Delhi, z własną siedzibą rządu i ogrodem. W ten sposób brytyjscy władcy kolonialni skupili się poznanych tu ogrodach, łącząc zawarte w nich pomysły z własnym zamiłowaniem do wystawnych kwietników. 18:00 ZNIKAJĄCA WYSPA (ANOTE'S ARK) Film dokumentalny, 53 min, Kanada, 2017 Reżyseria i zdjęcia: Matthieu Rytz Położone na Oceanie Spokojnym, liczące 108 000 mieszańców Kiribati może zniknąć w ciągu najbliższych dzisięcioleci. To zakorzenione w tradycji, jedno z najodleglejszych miejsc na ziemi, jest jednym z pierwszych, które musi stawić czoło istotnemu zagrożeniu naszych czasów - podniesieniu się poziomu morza. Prezydent Kiribati Anote Tong (do 2016) za wszelką cenę próbuje znaleźć sposób na ochronę kraju i swojego narodu. Szuka już bezpiecznego portu poza granicami kraju i prowadzi międzynarodowe negocjacje w tej sprawie. Pojechał do Watykanu, aby prosić papieża Francisza o pomoc. Wystąpił z apelem do ONZ, a u boku byłego prezydenta USA Baracka Obamy brał udział w Paryżu w sesjach na temat klimatu. Przeleciał nad biegunem północnym, aby zobaczyć topniejące lodowce i przebrnął przez niezliczone wywiady z mediami, próbując przekazać światu wiadomość, że ze względu na ocieplenie klimatu i zwiększeniu poziomu mórz jego kraj wkrótce zniknie. A jeśli tak się stanie, to inne, podobnie położone kraje, czeka taki sam los. W tle aktywnej polityki Tonga młoda matka sześciorga dzieci z Kiribati o imieniu Sermara walczy o przeprowadzkę swojej rodziny do Nowej Zelandii. Okazuje się jednak, że stawką jest już nie tylko jej przetrwanie, lecz również los całego ludu Kiribati i jego liczącej 4 000 lat kultury. Film zachwyca wspaniałymi ujęciami przyrody. Reżyser jest znakomitym fotografem z Montrealu, specjalizującym się w dokumentowaniu skutków zmian klimatycznych na świecie. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - OMAN - MORZE I KADZIDŁO (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:10 BIAŁORUŚ I ŁUKASZENKA: MARIONETKOWY REŻIM PUTINA (INSIDE BELARUS: PUTIN’S PUPPET REGIME) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2022 Reżyseria: Pierre Chabert, Emilie Lob Obaj mają wspólną ideologię i wizję totalitarnej władzy, ale podobno Władimir Putin i Aleksandr Łukaszenka nienawidzą się wzajemnie. Ludowa opozycja na Białorusi i wojna na Ukrainie mają wiele wspólnego. W tym filmie przyglądamy się relacjom między tymi politykami. Spoglądamy również wstecz na dojście Łukaszenki do władzy i słyszymy opinie niektórych protestujących na tyle odważnych, by mu się przeciwstawić. Film został nakręcony ukradkiem na Białorusi w tygodniach poprzedzających i tuż po inwazji na Ukrainę. To właśnie uziemienie lotu Ryan Air w celu aresztowania dziennikarza Romana Protasevicha wywołało surowe sankcje ze strony Europy. W odwecie Łukaszenko zwabił dziesiątki tysięcy uchodźców z Bliskiego Wschodu i wysłał ich do Polski. Kiedy ludzie zaczęli umierać w temperaturach poniżej zera, obwiniał Europę i poszedł grać w hokeja z Władimirem Putinem. Był to publiczny znak poparcia ze strony Kremla dla człowieka, którego muszą wspierać. Bez pomocy Rosji powszechne protesty w 2020 roku prawdopodobnie zakończyłyby reżim Łukaszenki. Na Białorusi wszyscy wiedzą, że żyją pod nieustanną inwigilacją, pod rządami rządu, który utracił legitymację i rządzi siłą. Istnieje obawa, że jeśli Ukraina przegra wojnę, jej los może być taki sam. 21:20 KOREA - KRAJ POD PRESJĄ Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2022 Reżyseria: Łukasz Bluszcz Nowoczesny w formie dokument z gatunku "current - affairs", opowiadający historię kryzysu jednego z najdynamiczniej rozwijających się na świecie państw - Korei Południowej. Zawiera rys historyczny, dotyczący rozwoju koreańskiej gospodarki, jej bezprecedensowego skoku w świat globalnych marek i nowoczesnych technologii. Ukazuje również rozwój specyficznej polityki kulturalnej halyu, dzięki której każdy na świecie wie, co to Gangnam Style, K - Pop czy Squid Games. Głównym tematem jest jednak kryzys takiego modelu rozwoju, poczucie wypalenia wielu Koreańczyków, poszukiwanie nowych dróg materialnego, jak i duchowego radzenia sobie z trudną sytuacją. 22:15 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA BIZNESMENA W AZERBEJDŻANIE Reportaż, 24 min, Polska, 2004 Autor: Barbara Włodarczyk Tym razem jest to reportaż z Azerbejdżanu ukazujący życie codzienne muzułmanów, ich tradycje, kulturę, zakazy i nakazy związane z wiarą. Będzie też mowa o roli kobiet, które zgodnie z zasadami islamu nawet we własnym domu mają inne prawa niż mężczyźni. Autorka cyklu odwiedza z ekipą filmową Nardaran - jedną z najbardziej ortodoksyjnych wiosek w tym liberalnym kraju, gdzie niezbyt restrykcyjnie przestrzega się zasad islamu. Bohaterem jest mieszkaniec wioski, 31 - letni Nadir, który jest muzułmaninem. Wierny zasadom islamu, żyje zgodnie z jego nakazami, choć dorastał w czasach radzieckiego ateizmu. Nadir mieszka w jednym domu wraz z żoną, dziećmi i rodzicami. Utrzymuje się z gospodarstwa. Razem z ojcem hoduje drób i owce. Uprawia też ogród warzywny i sad. Nadir ma wyższe wykształcenie, ukończył Wydział Towaroznawstwa w Instytucie Gospodarki Narodowej. W kraju objętym wielkim bezrobociem nie znalazł pracy w swoim zawodzie. Nardaran leży niecałe 40 kilometrów od Baku, miasta przypominającego raczej Zachód niż Wschód. Na tle w pełni zeuropeizowanej stolicy i głównego portu państwa Nardaran wygląda jak miejsce z innej epoki. Nad wioską góruje meczet, jedna z najokazalszych świątyń na Kaukazie. Budowa meczetu trwała dziesięć lat, sfinansowali ją w całości pielgrzymi. Decyzją starszyzny, w całej wiosce obowiązuje bezwzględny zakaz sprzedaży alkoholu. Jedyną dozwoloną używką są tu papierosy. Wioska Nardaran to jedno z nielicznych miejsc w Azerbejdżanie, gdzie można poczuć prawdziwą atmosferę tradycyjnych zasad świata islamu - świata, który po zamachach terrorystycznych zaczął budzić strach i nieufność. 22:50 SAHARA - CZ. 1. TAJEMNICA MAURETANII (SAHARA EPISODE 1, SECRET OF MAURETANIA) Serial dokumentalny, 50 min, Niderlandy (Holandia), 2018 Reżyseria: David Kleijwegt Serial dokumentalny, opowiadająca o tym, co dzieje się w części świata sąsiadującej z Saharą. Przez wieki kolonizatorzy omijali to miejsce, bo największa piaszczysta pustynia na planecie była zbyt gorąca i zbyt nieujarzmiona. Teraz wydaje się, że Europa przesunęła swoją południową granicę na Saharę, aby zatrzymać migrację i walczyć z terroryzmem. Co mieszkańcy Sahary myślą o tej ingerencji? Reporter Bram Vermeulen przemierza pustynię z zachodu na wschód, od Oceanu Atlantyckiego do Morza Czerwonego. W pierwszej części odwiedzi Mauretanię. Będzie musiał poradzić sobie z upałem, niebezpieczeństwami związanymi z postępującym dżihadyzmem, desperacją migrantów i ukrytym światem niewolnictwa. Odkryje sieci handlu ludźmi i spotka się z mieszkańcami najbardziej niegościnnych miejsc na ziemi. Podróż przez najgorętszy kontynent zaczynamy w bardzo chłodny dzień. Ruszamy od atlantyckiego brzegu Afryki, na zachodniej granicy Mauretanii i krańcu Sahary. Choć to wiele kilometrów od Europy, towarzyszymy patrolowi hiszpańskiej straży granicznej. Południowa granica Europy przesunęła się na wielką pustynię Afryki, którą toczy migracja, terroryzm i przeludnienie. Mauretania nadal przyciąga migrantów z czarnej Afryki, których nie interesuje już Europa, lecz tutejsze rybołówstwo. Mauretania to kraj, w którym czarna Afryka zderza się z muzułmańską północą. Jest islamską republiką. 23:50 MUSZĘ TAM WRÓCIĆ: ZBIGNIEW PUCHALSKI I MIRANDA Reportaż, 22 min, Polska, 1981 Scenariusz: Elżbieta Jaworska Jankowska Zdjęcia: Andrzej Dobrzyński Kapitan Zbigniew Puchalski opowiada o żeglowaniu, regatach i spotkaniach w czasie podroży dookoła świata na jachcie "Miranda". Kapitan mówi o pasji żeglowania i zwiedzaniu świata. Opowieść o tym, czym dla człowieka może być podróżowanie. Historie ludzi, których poznał, niebezpieczne sytuacje podczas rejsu. Film ilustrowany jest prywatnymi fotografiami i filmami kapitana Puchalskiego m.in. z Australii i Tahiti. Prezentacja pamiątek z podróży. 00:15 NOTACJE - TADEUSZ SUŁOWSKI. MÓJ BRAT Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2007 Telewizja Polska od lat rejestruje "spowiedź życia" osób zasłużonych dla kraju. Są wśród nich wybitni naukowcy, artyści, społecznicy, świadkowie burzliwych wydarzeń historycznych. Całość opatrzono wspólnym tytułem "Notacje". Ilustracją są niekiedy unikatowe materiały. Każdy odcinek jest poświęcony jednej wybitnej postaci, która opowiada o jednym epizodzie ze swojego życia. W tym odcinku Tadeusz Sułowski opowiada o śmierci brata, który zginął podczas akcji wykonywania wyroku na konfidencie. 00:30 WSZYSTKO DLA MOJEJ CÓRKI Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Alina Mrowińska Zdjęcia: Michał Jarosiński, Adam Fręśko Wszyscy rodzice niepełnosprawnych dzieci zadają sobie pytanie - co będzie z moim ukochanym dzieckiem, jak odejdę? Gdzie zamieszka, kto się nim zaopiekuje, czy będzie kochane i szczęśliwe? Te pytania są tym dramatyczniejsze, im starsi są rodzice. Bohaterkami filmu są Wanda Woyniewicz i jej córka Ela z zespołem Downa. Wanda ma 85 lat, Ela 43. Wanda mówi: "Rodzic zdrowego dziecka myśli, co będzie kupował wnukowi pod choinkę, a ja - co będzie z Elą, jak umrę". Nie mają nikogo, są tylko we dwie. Wanda ma zaawansowaną jaskrę, traci wzrok. Przed śmiercią chce zobaczyć, że jej córka jest bezpieczna, że ma nowy, przyjazny dom. 01:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - KEGRESSE ODC. 262 Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski 135 sztuk podwozi terenowych o niezwykłych właściwościach zakupiła we Francji armia II Rzeczypospolitej na początku lat 30. ubiegłego wieku. Mowa o pojazdach niezwykłych, bowiem świat zaszokowały możliwości radzenia sobie przez nie w bardzo trudnym terenie. Odniosły sukcesy w rajdach Paryż - Pekin, pokonując bezdroża Himalajów, wygrywały na piaskach Sahary. Patent Kegresse polegał na kombinacji przodu klasycznego samochodu osobowego z tylnym napędem gąsienicowym. Dodatkowo w przednim zderzaku umieszczono walec ułatwiający pokonywanie rowów. W naszej armii podwozia wykorzystano do budowy samochodów pancernych i holowników armat. Po kampanii wrześniowej Niemcy sporą cześć tych maszyn wywieźli do Norwegii i stamtąd jeden mocno zniszczony egzemplarz zdobył komandor Sebastian Draga. Obecnie pracuje przy jego rekonstrukcji. Złożymy widzom raport z przebiegu tych prac. Następnie ruszymy na południe, by zająć się wielką karierą małego miasteczka. Busko to jedno z najstarszych miast w Polsce. Dziś tętni życiem i jest miejscowością znaną. A jak było w przeszłości? Kolejnym miejscem, które odwiedzimy, będzie Sandomierz. Tu umówiliśmy się z nauczycielem historii, który wie, jak zaintrygować swoim przedmiotem młodych i najmłodszych. To naprawdę niezwykły pomysł edukacyjny, nakierowany na młodych ludzi niewidzących świata poza cyfrową rzeczywistością gier komputerowych. Stowarzyszenie Modelarzy Redukcyjnych, budujące wojenne dioramy, wpadło na pomysł namówienia ich do odtwarzania bitew Września 1939 roku - najpierw przez klejenie modeli sprzętu, poprzez studiowanie prac historyków wojskowości, po rozgrywanie w miniaturze konkretnych bitew, np. bitwy pod Mokrą. Tu zaczynają się młodzi ludzie czuć dowódcami i żołnierzami tamtego czasu. 01:55 WRACAMY? Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Magdalena Piejko Zdjęcia: Antoni Woodley Film przedstawia losy największej współczesnej emigracji Polaków, obecnie trzydziesto - czetrdziestolatków, którzy około 10 lat temu wyjechali do Wielkiej Brytanii i Irlandii. Za pracą wyemigrowało wtedy ponad 2 mln osób. Socjologowie mówią w tym kontekście o całym tzw. pokoleniu nic, skazanym na wyjazd z kraju w poszukiwaniu godnego życia. 02:50 SAMOTNY W SERCU DŻUNGLI Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Jarosław Giermaziak, Mateusz Mularski Film realizowany w Amazonii. To relacja z pobytu ekipy w Salezjańskim Ośrodku Misyjnym. Przedstawimy historię paru dni z życia i pracy misyjnej księdza Józefa wśród amazońskich Indian. Jak funkcjonuje wśród tubylców, jakie przełożenie ma to na jego sposób myślenia? Jak zmieniło się jego postrzeganie całej indiańskiej społeczności w odniesieniu do reszty społeczeństwa białego człowieka? Pokażemy trud codzienności życia w ekstremalnych warunkach, sposoby na radzenie sobie w takiej rzeczywistości. I wszystko w jednym tylko celu - dotarcia z posłaniem Chrystusa.